Slajd 1

surowców energetycznych

największe znaczenie

węgiel kamienny

. Udokumentowane zasoby (do

głębokość  1000  m)  wynoszą  45,9  mld  t.  Wydobywany
jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, Dolnośląskim
Zagłębiu  Węglowym  (złoża  w  znacznym  stopniu
wyczerpane;  ostatnia  kopalnia  zamknięta  w  2000),
Lubelskim

Zagłębiu

Węglowym

(zaprzestano

rozbudowy ze względu na bardzo trudne warunki
wydobycia - działa 1 kopalnia w Bogdance). Większość
zasobów stanowi węgiel płomienny i gazowo-płomienny,
tylko 25% - węgiel koksujący.

Produkcja energii elektrycznej w Polsce w rozbiciu na
wykorzystywane paliwo (2002 r.):

elektrownie zawodowe cieplne na węgiel
kamienny

57%

elektrownie zawodowe cieplne na węgiel
brunatny

34%

elektrownie przemysłowe na węgiel

kamienny

elektrownie zawodowe wodne

Dla energetyki ważny jest również

węgiel brunatny

Jego zasoby ocenia się na 42 mld t, udokumentowane -
na 14 mld t. Występuje zachodniej środkowej Polsce.
Eksploatowane

złoża

metodą

odkrywkową

w Turoszowskim

Zagłębiu

Węgla

Brunatnego,

Bełchatowskim

Zagłębiu

Węgla

Brunatnego,

Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego.
Ponadto złoża znajdują się okolicach Gubina (woj.
lubuskie), Ścinawy i Legnicy (dolnośląskie), Rogóźna
(łódz.), Mosiny (wielkopol.).

Obecnie rozpoznane zasoby

ropy naftowej

nie mają

dużego  znaczenia  w  gospodarce.  Do  największych
należy  złoże  w  dnie  M.  Bałtyckiego  (ok.  70  km  na
północ od Rozewia). Ponadto eksploatuje się niewielkie
złoża w Krośnieńsko-Jasielskim Zagłębiu Naftowym, na
Pobrzeżu  Szczecińskim  (Kamień  Pomorski,  Wysoka
Kamieńska)  i  Koszalińskim  (Karlino),  w  zachodniej
części Wielkopolski.

Gaz ziemny

(zbadane udokumentowane geologicznie

zasoby 139 km

) występują w okolicach Przemyśla,

Lubaczowa,

Mielca,

Wielkopolsce

(Ostrów

Wielkopolski,  Nowa  Sól,  Rawicz,  między  Zbąszyniem  a
Jarocinem),  na  Pobrzeżu  Szczecińskim,  w  Jasielsko-
Krośnieńskim  Zagłębiu  Naftowym  oraz  na  Morzu
Bałtyckim.
        Również  złożom  węgla  kamiennego  na  Górnym
Śląsku towarzyszy metan (zasoby ok. 91 km3).

Spośród

surowców chemicznych

podstawową rolę

odgrywają

siarka rodzima

(zasoby 502 mln t) i sól

kamienna (ok. 80 mld t).

Sól kamienna

występuje na Podkarpaciu (Bochnia,

Wieliczka) i w postaci słupów solnych w północno-
wschodniej

Wielkopolsce

oraz

Kujawach

(Inowrocław,

Góra,

Kłodawa,

Izbica,

Rogóźno,

Mogilno).

Nad Zatoką Gdańską występują złoża

soli potasowej

Wśród surowców metalicznych do najzasobniejszych
w Polsce należą złoża

rud miedzi

(zasoby bilansowe -

2,4 mld t rudy zawierającej ok. 50 mln t miedzi - 10%
zasobów światowych) oraz

cynku i ołowiu

(180 mln t,

zawierających ponad 7 mln t cynku i ponad 3 mln t
ołowiu).

Miedzionośne margle i łupki zalegają w niecce
bolesławiecko-złotoryjskiej

oraz

między

Lubinem

Głogowem (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy).
Złoża zawierają ok. 1,6% miedzi oraz domieszki srebra,
kobaltu, wanadu, cyny, niklu.

Rudy cynku i ołowiu występują w okolicach Olkusza,
Bolesławia, Chrzanowa i Zawiercia.

W okolicach Częstochowy oraz w Łęczycy odkryto
bardzo zasobne (szacowane na 1 mld. t) złoża
magnetytu

tytano-

wanadonośnego

(nie

eksploatowane). Ponadto w Polsce są złoża rud niklu
(Ząbkowice Śląskie) oraz barytu (okolice Wałbrzycha).

Duże znaczenie gospodarcze mają różnorodne

surowce skalne

. Szczególnie bogate złoża zalegają:

• w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim (granity,

sjenity, gabra, porfiry, melafiry, diabazy, bazalty,
łupki kwarcowe, marmury, piaskowce),

• na

obrzeżu

Świętokrzyskich

(piaskowce,

wapienie, zlepieńce),

• na Wyż. Lubelskiej i w okolicach Chełma (margle

i wapienie kredowe),

• w Niecce

Nidziańskiej

(gipsy),

Kujawach

i Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (wapienie).

Na obszarze prawie całego kraju występują piaski,
gliny, żwiry i iły.

Polska ma bogate zasoby

wód geotermalnych

. Największe

znajdują  się  między  Koninem  a Łodzią,  Poznaniem  a Piłą,
w okolicach Szczecina i na Podhalu.

        W Pyrzycach  (woj.zachodniopomor.)  działa  pierwsza
w Polsce ciepłownia geotermiczna (uruchomiona 1996).

Liczne są źródła leczniczych

wód mineralnych

, m.in. wody

chlorkowe, wodorowęglanowe, siarkowe (gł. w Sudetach
i Beskidach)

SUROWCE NATURALNE

WOJEWÓDZTWIE

ZACHODNIOPOMORSKIM

Surowce energetyczne

Obszar Pomorza Zachodniego należy do prowincji, w
której zasoby potencjalne

ropy i gazu ziemnego

określa

się na wartość 5-10 tys. MG/km

paliwa umownego.

          W  osadach  karbonu  odkryto  5  złóż  gazu  ziemnego
(Gorzysław  N  i  S,  Trzebusz,  Wrzosowo,  Białogard);  w
osadach  permskich  -  złoża:  Przytór  i  Międzyzdroje  W  i
E oraz Zielin, Daszewo, Wierzchowo i Różańsko.

        Najważniejszym  poziomem  roponośnym  jest
cechsztyński  dolomit  główny.  Złoża  ropy  naftowej
występują w skalach węglanowych na głębokości 2600-
3300 m.

Występujący w złożach województwa

gaz ziemny

jest

gazem bezgazolinowym, azotowo-helowym (N=52,6%,
He=1%), wysokometanowym CR

43-75%). Występuje w

złożach wysokociśnieniowych. Gaz ziemny zawiera z
reguły wyraźną domieszką H

S (do 8%) oraz

węglowodory ciężkie w ilości ok. 3%. Wartość opałowa
gazu wynosi średnio 30-35 MJ/Nm

Zachodniopomorska

ropa naftowa

reprezentuje typ

ropy

ciężkiej

siarczanowo-parafmowej.

Zawartość

oleinów 85-90 %, asfaltenów do 10 % i żywic ok. 5%.
Zawartość siarki (H

S) sięga 9,0 %. Złożom ropy

towarzyszy wystepowanie gazu ziemnego (kondensat
ropo-gazowy).

Ze względu na szerokie rozprzestrzenienie osadów

miocenu

prowadzono

rozpoznanie

możliwości

udokumentowania złóż

węgla brunatnego.

    Zasoby perspektywiczne węgla brunatnego wynoszą:
w złożu JEZIERZYCE - 18 tys. t, w złożu KUNOWO - 470
tys. t, w złożu PYRZYCE-KLUCZEWO 22,9 mln t.
        Są  to  więc  złoża  małe,  o  trudnych  warunkach
eksploatacji,  kolidujących  z  ochroną  zasobów  wodnych
(obrzeże jeziora Miedwie).
        Udokumentowano  również  złoże  w  rejonie
Sulechowa,  gdzie  węgiel  brunatny  występuje  jako
kopalina  towarzysząca  piaskom  szklarskim  (bardzo
niskie parametry jakościowe węgla).

W okolicach Tanowa i Goleniowa stwierdzono

występowanie  pokładów  węgla  brunatnego  wieku
eoceńskiego na bardzo znacznej głębokości (300-400 m
p.p.m.),  o  miąższości  pokładów  (20-30  m)  i  wysokiej
wartości  energetycznej  surowca.  Jednak  znaczna
głębokość

występowania

kopaliny

dyskwalifikuje

wydobycie.

Surowce metaliczne - rudy żelaza

Środkowojurajski

kompleks

osadów

iłowcowo-

mułowcowych i piaszczystych w obrębie struktury wału
pomorskiego zawiera domieszkę skał i konkrecji
syderytowych.

Na obszarze województwa wstępnie rozpoznano złoża:

 Imno-Unibórz o zasobach 8134 tys. t rudy,
 Niemica zasoby pozabilansowe,
 Ługowina-Berkanowo o zasobach 66,9 min t rudy

(20,0 mln. t żelaza).

Surowce skalne

Wapienie i margle dla przemysłu cementowego

Złoża tej kopaliny występują w osiowej partii wału
pomorskiego na południe od Golczewa.

Są to złoża:



Czarnogłowy-Kłęby o zasobach 154,7 mln t



Czarnogłowy o zasobach 13,3 mln t

      W  rejonie  Golczewa  eksploatacja  wapieni  i  margli
prowadzona  była  od  schyłku  XVIII  w.  (Czarnogłowy,
Świętoszewo  i  Kłęby),  a  zakończyła  się  ona  w  okresie
powojennym w początku lat 60.

        Nieczynne  kamieniołomy  zostały  wypełnione  wodą
tworząc malownicze, głębokie do 40 m zbiorniki wodne
na  trwale  zapisane  w  krajobrazie  okolic  Golczewa.
Złoże  to  występuje  w  strefie  o  cennych  zasobach
przyrodniczych,  a  jego  eksploatacja  i  produkcja
cementu

byłaby

inwestycją

silnie

zagrażającą

środowisku.

Kreda jeziorna

obszarze

województwa

mamy

udokumentowanych  złóż  kredy  jeziornej,  z  których  11
jest  eksploatowanych.  Łączne  wydobycie  sięga  1,3  min
t.  Surowiec  jest  wykorzystywany  w  rolnictwie  do
nawożenia  gleb  w  cela  ich  odkwaszenia.  Największe
złoża  (zasoby  powyżej  1  min  t)  wyszczególniono  w
Tabeli 2.
        Eksploatacja  i  zagospodarowanie  złóż  kredy  jest
zagadnieniem

wymagającym

szczegółowej

analizy

uciążliwości

dla

środowiska.

Zespół

warunków

przyrodniczych  w  jakich  złoża  te  występują  należy  do
bardzo podatnych na zagrożenia antropotechniczne. Ze
względu  na  sposób  eksploatacji  (spod  wody),  bardzo
ważnym  elementem  jest  jej  odpowiednie  prowadzenie,
ze

szczególnym

uwzględnieniem

ochrony

przed

zanieczyszczeniami.

Surowce ilaste ceramiki budowlanej i do produkcji kruszywa
lekkiego.

     Złoża tej kopaliny są genetycznie związane z działalnością
lądolodu w czasie ostatniego zlodowacenia. Są to głównie iły
i  muły  zastoiskowe  i  gliny  morenowe  o  zróżnicowanych
parametrach jakościowych.
          Dobre  parametry  reprezentują  surowce  ilaste  wieku
trzeciorzędowego  (iły  i  mułowce)  występujące  jako  kry  i
porwaki w osadach czwartorzędowych.
          Łączne  wydobycie  surowców  ilastych  na  terenie
województwa szacuje się na około 130 tys. m

rocznie.

Piaski do produkcji cegły wapienno-piaskowej, betonów
komórkowych, piasków szklarskich oraz piasków
formierskich.

        Łącznie  na  terenie  województwa  mamy  15
udokumentowanych  złóż  tego  surowca  o  łącznych
zasobach  5440  tys.  m

. Wydobycie jest minimalne i

wynosi 42 tys. m

/rok ze złoża Łozienica i 17 tys. m

ze  złoża  Trąbki).  Eksploatacja  zasobnego  złoża  Łobez
została praktycznie zatrzymana.
     Złoże o największych zasobach piasków do produkcji
cegły  wapienno-piaskowej  znajduje  się  w  rejonie
Wicimic,  a  jego  zasoby  wynoszą  7731  tys.  m

. Złoże to

nie  jest  eksploatowane.  Eksploatacja  jest  również.
prowadzona  na  złożu  Łęknica  k.  Barwic  o  zasobach
3439  tys.  m

i rocznym wydobycia 8,6 tys. m

. Złoże

Manowo nie jest eksploatowane.
    Złoże piasków szklarskich Sulechowo posiada zasoby
udokumentowane  w  ilości  6427  tys.  t.  Złoże  nie  jest
eksploatowane.
    Złoże piasków formierskich Węgorzewo Koszalińskie
nie  jest  eksploatowane,  posiada  zasoby  w  ilości  7596
tys. t.

Kruszywa naturalne

          Dominującą  kopaliny  województwa  jest  kruszywo
naturalne.  Ogółem  udokumentowano 179  złóż,  z czego
czynnych  jest  64.  Większość  złóż  to  złoża  małe,  o
znaczeniu lokalnym.
          W  chwili  obecnej,  po  okresie  pewnego  zastoju
obserwuje  się  ponownie  wzrost  wydobycia  i  produkcji
kruszywa. Wpływ na to ma głównie rozwój budownictwa
oraz  drogownictwa,  jednak  możliwości  produkcyjne
znacznie  przewyższają  zapotrzebowanie,  dlatego  tez
większość

produkowanego

kruszywa

jest

"eksportowana" poza granice województwa.

        Łącznie  udokumentowane  zasoby  kruszywa
naturalnego  na  terenie  województwa  wynoszą  450  mln
t,  a  roczne  wydobycie  wg  oficjalnych  danych  kształtuje
się  w  granicach  2,8  mln  t/rok.  Stan  faktyczny
wydobycia

złóż

koncesjonowanych

niekoncesjonowanych szacuje się na wartość 4,5 mln
t/rok.

Surowce lecznicze

Wody

mineralne

eksploatowane

terenie

województwa

stanowią

podstawę

funkcjonowania

uzdrowisk w Świnoujściu, Kamieniu Pomorskim,
Dziwnówku,

Kołobrzegu

Połczynie

Zdroju.

Udokumentowane  zostały  także  złoża  w  Miedzywodziu.
Wody  lecznicze  w  tych  złożach  zostały  zaliczone  do
kopalin podstawowych (Dz.U. nr 89 z 1994 r) i objęte są
obszarami górniczymi (poza Międzywodziem).
        Wody  lecznicze  ujmowane  na  terenie  województwa
zachodniopomorskiego  reprezentują  typ  2-5  %  solanek
Cl-Na-Br-J  z  zawartością  jonów  Fe,  Mg,  Ca,  K,  Li  a
nawet radonu. Wydajność  wynosi od 10 do 90 m

/h.

Torfy borowinowe

są eksploatowane jako surowiec

leczniczy zaliczony do kopalin podstawowych w złożach:
Międzyzdroje - 18 tys. t, Kamieni Pomorski - 832 tys. t,
Bronowo - 348 tys. t, Dziwogóra - 113 tys. t, Kołobrzeg I
- 1342 tys. t, Kołobrzeg II - 1508 tys. t.

   Są to torfy niskie współwystępujące z pokładami gytii
eksploatowane  dla  potrzeb  uzdrowisk  w  Kamieniu
Pomorskim,  Świnoujściu,  Kołobrzegu,  Połczynie  Zdroju.
Perspektywy eksploatacji torfów borowinowych rysują w
rejonie Trzcińska Zdroju, które zabiega o restaurowanie
funkcji uzdrowiska.

Teren województwa jest bardzo bogaty w złoża

torfu

Ilość rozpoznanych złóż( 58) preferowanych do
prowadzenia eksploatacji (wg klasyfikacji IMiUZ) i
zasobów

przemysłowych

stawia

województwo

zachodniopomorskie w czołówce krajowej.
        Udokumentowane  są  głównie  złoża  torfów  niskich  i
przejściowych.  Obecnie  eksploatowanych  jest  8  złóż
torfów  przejściowych  i  wysokich:  Czarne  Małe  k.
Czaplinka,

Grąbczyn

Grądy-Modlimowo,

Mosina-

Parsęcko,  Nosibądy,  Reptowo,  Samilno    i  Wielawino-
Knyki.
        Torfy  z  tych  złóż  są  eksploatowane  dla  potrzeb
ogrodnictwa,  sadownictwa  i  szkółkarstwa.  Roczna
produkcja w granicach 300 tys. m

Torfowiska tworzą wieloczłonowy  system geobiocenozy,
szczególnie łatwo ulęgający degradacji.
        Są  nie  tylko  magazynem  materii  organicznej
zawierającej  cenne  składniki  chemiczne,  lecz  przede
wszystkim  zbiornikami  retencyjnymi  wody  oraz  pełnią
rolę

sorbenta

dezaktywizującego

oddziaływanie

zanieczyszczeń  (filtr  sanitarny).  Utylitarna  wartość
torfu  jako  surowca  energetycznego  jest  znikoma,
natomiast  jako  komponentu  tworzącego  środowisko
bio-, hydro-, litoantroposfery - wręcz nieoceniona.
          Surowiec  torfowy  jest  objęty  prawem  górniczym  i
geologicznym,  jego  wydobycie  jest  koncesjonowane  i
nadzorowane przez administracje geologiczną.

W zasób kopalin podstawowych zaliczone zostały

również

wody geotermalne

wydobywane z utworów

dolnojurajskich  synklinorium  szczecińskiego.  Pierwsza
instalacja  wydobywczo-odbiorcza  została  zrealizowana
w  rejonie  Pyrzyc.  Pozyskiwane  tu  wody  osiągają  na
wpływie temperaturę blisko 60

Również w rejonie Stargardu (Marianowo) stwierdzono
występowanie na głębokości 1700-1900 m solankowych
wód termalnych o temperaturze na wypływie 65,5

Wody termalne o niższej temperaturze (43-46

występujące na głębokości 1050-1100m stwierdzono
pomiędzy Pyrzycami a Gryfinem (rejon Chabowa).

          Pozyskanie  wód  geotermalnych,  czystego  źródła
energii,  winno  być  szczególnie  ważne  dla  strefy
nadmorskiej  tym  bardziej,  iż  istnieją  tam  odpowiednie
warunki geologiczne występowania złóż tych wód.

Document Outline