background image

Rozpoznawanie i leczenie 
osteoporozy

Dr med. Waldemar Misiorowski
Klinika Endokrynologii CMKP
Kierownik: profesor Stefan Zgliczyński

 

background image

Osteoporoza

Przewlekła choroba układu kostnego, w 
której postępujący ubytek masy kostnej i 
postępujące uszkodzenie jej 
mikroarchitektury 

prowadzą do rosnącego ryzyka złamań kości

background image

Kość prawidłowa                   
Osteoporoza

Osteoporoza jest chorobą szkieletu 
charakteryzującą się rosnacym  ryzykiem złamań 
kości w następstwie obniżania się jej odporności 
mechanicznej. Odporność mechaniczna kości 
warunkowana jest gęstością mineralną kości (BMD) 
i jakością tkanki kostnej.

NIH Consensus Conference 2001

NIH Consensus Development Panel on Osteoporosis. JAMA 285 (2001): 785-95

background image

NOF = National Osteoporosis Foundation, USA
WHO = World Health Organization.  

Kryteria rozpoznawania 

Kryteria rozpoznawania 

osteoporozy (DEXA) wg 

osteoporozy (DEXA) wg 

NOF/WHO 

NOF/WHO 

Kryteria rozpoznawania 

Kryteria rozpoznawania 

osteoporozy (DEXA) wg 

osteoporozy (DEXA) wg 

NOF/WHO 

NOF/WHO 

< –2.5 + złamanie

Ciężka (potwierdzona) 

osteoporoza

< –2.5

Osteoporoza

–1.0 to –2.5

Osteopenia

(

niska masa kostna)

 –1.0

Norma

T-Score

background image

Rozpoznawanie osteoporozy:

Problem:

Czy 

próg diagnostyczny

                       

                                                             
                                                             
                                                             
                                                             
                               jest równoważny

progiem terapeutycznym 

?

background image

Czynniki ryzyka 

Czynniki ryzyka 

osteoporozy

osteoporozy

  

Złamanie kości po minimalnym 

urazie

  Złamanie szyjki kości udowej u matki

  Wczesna menopauza

  Przedłużony brak miesiączki

  Szczupła budowa ciała

  Przewlekłe leczenie 
kortykosterydami

  Niedobory wapnia w diecie

  Palenie tytoniu 

  Choroby predysponujące do 
osteoporozy 
   (np. nadczynność tarczycy)

background image

Typowe miejsca złamań kości 

Typowe miejsca złamań kości 

w przebiegu osteoporozy

w przebiegu osteoporozy

Trzony 

kręgów

Kość 

promieniow

(nadgarste

k)

Szyjka 

kości 

udowe

j

background image

*p<0.05,  (12-fold increased risk).

Lindsay R, et al, JAMA. 2001;285:320-323.

 20% kobiet doznaje kolejnego złamania kręgołupa 

w ciągu roku od złamania poprzedniego.

Ryzyko wzrasta wraz w liczba wcześniejszych złamań

0

5

10

15

20

25

30

Łącznie

0

1

2+

Liczba wcześniejszych złamań

*

*

Złamanie kręgosłupa jako czynnik ryzyka 

Złamanie kręgosłupa jako czynnik ryzyka 

złamań kolejnych: 1 rok obserwacji

złamań kolejnych: 1 rok obserwacji

Złamanie kręgosłupa jako czynnik ryzyka 

Złamanie kręgosłupa jako czynnik ryzyka 

złamań kolejnych: 1 rok obserwacji

złamań kolejnych: 1 rok obserwacji

[%]

24%

11.5 

%

19.2 %

background image

Złamanie kręgosłupa jako czynnik ryzyka 

Złamanie kręgosłupa jako czynnik ryzyka 

złamania szyjki kości udowej

złamania szyjki kości udowej

background image

Analiza czynników ryzyka 

OSTEOPOROZY

nieobecn

e

obecne

 Złamanie szyjki kości udowej u 

matki

 Czas od menopauzy

 Zaburzenia miesiączkowania

 Szczupła budowa ciała

 Kortykoterapia

 Współistnienie chorób 

predysponujących do 
osteoporozy

 Nikotynizm

Dokonane 

typowe 

złamania 

osteoporotyczne 

po niewielkim 

urazie

RTG kręgosłupa piersiowego i 

lędźwiowego

bez 

złamań

obecne złamania 

kompresyjne  trzonów 

kręgowych

Densytometryczna ocena gęstości kostnej (BMD) 

metodą DEXA

okresowa 

obserwac

ja

Algorytm postępowania diagnostycznego w osteoporozie 

(M80/M81)

background image

Densytometryczna ocena gęstości kostnej (BMD) 

metodą DEXA

Tscore > -1,0 

SD

NORMA

-1,0>Tscore > 

-2,5 SD 

OSTEOPENIA

Tscore < -2,5 

SD

OSTEOPOROZA

LECZENIE

alendronian,

risendronian

raloxifen,

kalcytonia,

etidronian

i preparaty Ca + D

oraz HLZ wg indywidualnych wskazań

PROFILAKTYKA

eliminacja czynników 

ryzyka, 

oraz preparaty Ca + vit. 

D

3

(HLZ)

Ponowna ocena densytometryczna masy kostnej

Diagnostyka różnicowa  

BMD

 nadczynność 

przytarczyc

 osteomalacja

 nadczynność tarczycy

 nowotwory

Algorytm postępowania terapeutycznego w osteoporozie 

(M80/M81)

background image

Utrzymanie masy kostnej, aby skutecznie 
przeciwdziałać złamaniom na przestrzeni 
całego życia

Ograniczenie ryzyka kolejnych złamań u 
chorych z zaawansowaną osteoporozą,
       
                                           a w konsekwencji

Zmniejszenie liczby powikłań 

klinicznych i śmiertelności

Cele leczenia:

background image

Osteoporoza
 
u kobiet po menopauzie

Medycyna Oparta na Dowodach 

Naukowych

background image

Kalcytonina

Raloksifen

Risedronian

Etidronian

Alendronian

Witamina D

Wapń

n=576

n=1130

n=9360

n=1076

n=2604

n=6828

n=1108

p=0,14

p<0,01

p<0,01

p=0,02

p=0,01

p=0,01

p=0,05

- 50

- 40

- 30

- 20

- 10

0

W

p

ły

w

 n

a

 r

y

zy

k

o

 z

ła

m

a

ń

 [

%

]

Skuteczność leczenia osteoporozy 

w oparciu o badania spełniające 

kryteria EBM

Na podstawie: Cranney A, Guyatt G, Griffith L i wsp. Summary of meta-analyses of therapies for postmenopausal osteoporosis. 
Endocrine Reviews 2002;23(4):570-578. 

Wpływ stosowanych obecnie preparatów 

na zmniejszenie ryzyka złamań kręgowych

background image

Wpływ stosowanych obecnie preparatów 

na zmniejszenie ryzyka złamań pozakręgowych

- 50

- 40

- 30

- 20

- 10

0

10

20

30

40

50

W

p

ły

w

 n

a

 r

y

z

y

k

o

 z

ła

m

a

ń

 [

%

]

p=0,66

p=0,08

p<0,01

p=0,97

p<0,01

p=0,24

p=0,16

Kalcytonina

Raloksifen

Risedronian

Etidronian

Alendronian

Witamina D

Wapń

n=226

n=6187

n=3723

n=867

n=12958

n=6961

n=1245

Skuteczność leczenia osteoporozy 

w oparciu o badania spełniające 

kryteria EBM

Na podstawie: Cranney A, Guyatt G, Griffith L i wsp. Summary of meta-analyses of therapies for postmenopausal osteoporosis. 
Endocrine Reviews 2002;23(4):570-578. 

background image

Women Health Initiative 
(WHI)

Wzrost ryzyka (RR; 95%CI):                                     CHD 
1.29 (1.02 - 1.63)      raka sutka 1.26 (1.00 - 1.59) 
udaru 1.41 (1.07 - 1.85)         PE 2.13 (1.39 - 3.25)

Zmniejszenie ryzyka:                                                   
raka j. grubego 0.63 (0.43 - 0.95)                        

złamania szyjki kości udowej 0.66 (0.45 - 0.98) 
wszyskich złamań osteoporotycznych 0.64

Bez wpływu na:                                                             
ogólną śmiertelność,                                                  
choroby nowotworowe łącznie

background image

Osteoporoza u mężczyzn

Medycyna Oparta na Dowodach 

Naukowych

background image

Złamania

Przeżyciowe ryzyko złamań 60 - letniego 
mężczyzny wynosi 29 % -                                  
 w porównaniu do  56 % u kobiet

1

Całkowite ryzyko złamania bliższej nasady 
kości udowej w Szwecji wynosi 11% dla 
mężczyzn vs
 23 % dla kobiet

2

1/3 wszystkich złamań kości udowej dokonuje 
się u mężczyzn

3

1

Jones et al, Osteoporos Int 1994; 4:277-282

2 Kanis et al, Osteoporos Int 2000; 11:669-74 

3

Eastell, Q J Med, 1998; 91: 71-92

background image

0,99

1

1,01

1,02

1,03

1,04

0 mies 12 mies

BMD

(g/cm2)

0,9

0,92

0,94

0,96

0,98

1

1,02

0 mies

12 mies

BMD

(g/cm2)

Uzupełnianie niedoboru testosteronu

trzony L2-L4 kręgosłupa                    szyjka kości 
udowej     

                                           (M. Rabijewski i wsp, 
1997)

P<0,05

background image

Mężczyźni - leczenie

Leki antyresorpcyjne:

1. wapń

2. witamina D3 i jej metabolity

3. testosteron

4. bisfosfoniany: etidronian, 

alendronian

   

                                                                 
                                        

5. kalcytonina

6. SERM, SARM (?)

7. GH

8. PTH

background image

Liczba pacjentów z 
prawidłowym/niskim stężeniem 
wolnego testosteronu (FreeT) 

0

10

20

30

40

50

60

<40

40 to 49

50 do 59

60 do 69

70 do 79

> 80

Norma
Niski Free T

Orwoll ES et al, NEJM
2000

background image

Mężczyźni: wpływ leczenia alendronianem 
na gęstość mineralna kości i ryzyko złamań

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0

6

12

18

24

Alendronian 

10 mg

Placebo

7.1

0.8

0

1

2

3

4

5

6

7

8

Alendronian 

10 mg

Placebo

Months

L

S

  

B

M

D

  

 

%

 

Orwoll E et al. N Engl J Med. 
2000;343:604-610.

C

s

to

ś

ć

 z

ła

m

a

ń

 k

re

g

ó

w

 (

%

)

background image

Alendronian
Placebo

Wpływ leczenia alendronianem 

na ubytek wzrostu

-3

-2,5

-2

-1,5

-1

-0,5

0

Ubytek 

wzrostu 

(mm)

Alendronian  -0.6 
mm Placebo -2.4 
mm

P= 0.02

Orwoll ES et al, NEJM

2000

background image

 U mężczyzn z osteoporozą leczenie 
alendronianem zwiększa znamiennie 
gęstość mineralną kości, oraz znamiennie 
redukuje ryzyko złamań kręgów

Leczenie alendronianem

VIII 2000 - opublikowano wyniki badań 

(N Engl J Med. 2000; 343: 604-610) 

 X 2000 - FDA rejestruje alendronian 
sodu 
do leczenia mężczyzn z osteoporozą

background image

Długotrwałe leczenie choroby 

Długotrwałe leczenie choroby 

przewlekłej musi 

przewlekłej musi 

charakteryzować się:

charakteryzować się:

bezpieczeństwem 

wysoką skutecznością

stałością efektu terapeutycznego

background image

Nasilenie objawów niepożądanych po 28 dniach 
leczenia: Alendronian 40 mg vs.  Risedronian 30 mg

0

5

10

15

20

25

30

35

Placebo

Alendronian

Risedronian

Aspiryna

C

s

to

ś

ć

 z

g

ła

s

za

n

y

c

h

 d

o

le

g

li

w

o

ś

c

g

ó

rn

e

g

o

 o

d

c

in

k

a

 p

.p

 %

Lanza et al. Am J Gastroenterol. 2000;95:3112

(n=3
6)

40 

mg 

(n=8

9)

30 

mg 

(n=8

7)

(n=2

0)*

*Aspiryna 650 mg qid x 
7 days

22%

12%

15%

35%

background image

Ocena endoskopowa po 28 dniach 
leczenia:     
Alendronian 40 mg vs. Risedronian 30 mg

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

żołądek

dwunastnica

przełyk

Placebo
Alendronian
Risedronian
Aspiryna

M

e

a

n

 E

ro

si

o

n

 S

co

re

Lanza et al. Am J Gastroenterol. 2000;95:3112

background image

Skumulowany odsetek pacjentów z 
dolegliwościami 
ze strony górnego odcinka przewodu 
pokarmowego w badaniu FIT

0

10

20

30

40

50

60

0

6

12

18

24

30

36

42

48

54

Alendronate (n=3236)

Placebo (n=3223)

Mont
hs

O

d

se

te

p

a

cj

e

n

w

 z

  

A

E

%

Bauer et al. Arch Int Med. 2000;160:517

RR = 1.02 (0.95, 1.10)
p = 0.457

background image

Raloksyfen

A wyniki badań  HERS i WHI 

background image

Raloksyfen (MORE): wpływ na ryzyko ostrych 

incydentów sercowo-naczyniowych

background image

Raloksyfen (MORE): wpływ na ryzyko ostrych 

incydentów sercowo-naczyniowych

background image

Wpływ Raloksyfenu na częstość 

występowania inwazyjnego raka piersi

badanie MORE-4 lata

0,

0

0,

5

1,

0

1,

5

2,

0

0

1

2

3

4

5

(%

p

a

cj

e

n

te

k

RR = 0,38 (95%Cl = 0,24-

0,58)* 

Placebo

Raloksyfen

Cauley J, et al.. Breast Cancer Res Treatment. 2001;65:125-134

*P<0,01

background image

S

k

u

te

c

zn

o

ś

ć

Czas

Y

X

0

Lek A

Lek B

Trwałość efektu terapeutycznego

background image

Alendronian

Bezpieczeństwo kostne

background image

Alendronian 10 lat: 
Lumbar Spine BMD 
%(± SE)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

0

12

24

36

48

60

72

84

96

108 120

%

 S

E

)

Miesiące

ALN 5 mg
ALN 10 mg
ALN 20 mg/ALN 5 mg/Placebo

background image

Alendronian 10 lat: 
Total Hip BMD 
%(± SE)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

12

24

36

48

60

72

84

96 108 120

%

 S

E

)

Miesiące

ALN 5 mg
ALN 10 mg
ALN 20 mg/ALN 5 mg/Placebo

background image

Alendronian 10 lat: 

Alendronian 10 lat: 

frakcja kostna fosfatazy zasadowej 

frakcja kostna fosfatazy zasadowej 

% (± SE)

% (± SE)

Alendronian 10 lat: 

Alendronian 10 lat: 

frakcja kostna fosfatazy zasadowej 

frakcja kostna fosfatazy zasadowej 

% (± SE)

% (± SE)

Miesiące

%

 S

E

)

-70

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

0

12

24

36

48

60

72

84

96 108 120

Placebo
ALN 5 mg
ALN 10 mg
ALN 20 mg/ALN 5 mg/Placebo

background image

Alendronian 10 lat: 

Alendronian 10 lat: 

NTx w moczu  

NTx w moczu  

% (± SE)

% (± SE)

Alendronian 10 lat: 

Alendronian 10 lat: 

NTx w moczu  

NTx w moczu  

% (± SE)

% (± SE)

%

 S

E

)

Miesiące

Placebo
ALN 5 mg
ALN 10 mg
ALN 20 mg/ALN 5 mg/Placebo

-90

-80

-70

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

0

12

24

36

48

60

72

84

96 108 120

background image

Alendronian 10 lat: 
odsetek pacjentów ze złamaniami 
pozakręgowymi

0

5

10

15

Pl

ac

eb

o

A

ll 

A

LN

A

LN

 2

0/

5/

PB

O

A

LN

 5

m

g

A

LN

 1

m

g

P

er

ce

n

o

P

at

ie

n

ts

* Liberman et al. N.EnglJ.Med. 1995

Lata 1- 3*

Lata 8 - 10

background image

Redukcja ryzyka złamań kręgów 
po 5 latach leczenia risedronianem

0

10

20

30

40

50

%

 p

a

c

je

n

te

k

 z

e

 z

ła

m

a

n

ie

m

50%*

Placebo

Risedronian 5 

mg

*p<0.001 vs placebo; bezwzględna redukcja ryzyka  = 16.6%.

background image

Stałość efektu terapeutycznego raloksyfenu w 

zapobieganiu nowym złamaniom kręgów w 

kolejnych latach leczenia.

R

y

zy

k

o

 w

zg

d

n

e

 (

9

5

%

 C

I)

0.0

0.5

1.0

1.5

Lata 0-3 4 rok

Lata 0-3 4 rok

55%

50% 30%

38%

Eastell R, et al. J Bone Miner Res. 2000;15(suppl 1):S229.

Redukcja 

ryzyka

Z wcześniejszymi 

złamaniami kręgów

Bez wcześniejszych 

złamań kręgów

background image

Alendronian: Redukcja ryzyka złamań kręgów. 

Stały efekt terapeutyczny w badaniach 

klinicznych. Metaanaliza.

Metaanaliza

Relative Risk

0.1

0.3

0.5

0.8 1

Alendronate

Alendronate

Placebo

Placebo

Badanie fazy III
          

(Liberman)

  

FIT 2 

(Cummings)

FIT 1 

FIT 1 

(Black)

(Black)

 

 

Liberman UA et al. NEJM  1995;333:1437-1443

Black DM, et al. Lancet. 1996; 348:1535-1541.

Cummings SR, et al. JAMA. 1998; 280:2077-
2082.

background image

Alendronian: Redukcja ryzyka złamań szyjki kości 

udowej: stały efekt terapeutyczny w badaniach 

klinicznych. Metaanaliza.

Test na homogenność: p = 0.996

Relative Risk

0.1

0.3

0.5 0.8 1

2

Metaanaliza

 Alendronian

Placebo

52% (p = 0.001)

 

 

FIT 1 (Black)

FIT 2 (Cummings)

Faza II/III (Karpf)

FOSIT (Pols)

Quandt S, et al. Ann Rheum Dis 2000; 59(Suppl 1):83

.

background image

FACT: bezpośrednie porównanie wpływu 
alendronianu i risedronianu na BMD ( 
%)

0,00%

0,50%

1,00%

1,50%

2,00%

2,50%

3,00%

3,50%

4,00%

4,50%

5,00%

LS

FN

Troch

Total hip

ALN vs. PBO
RIS vs. PBO

Hosking.D i wsp. Curr.Med.Res.Opinion 2003:19(5), 383-394

background image

Zapobieganie 

osteoporozie       we 

wczesnym okresie 

pomenopauzalnym

Zapobieganie / 

leczenie 

osteoporozy przed 

pierwszym 

złamaniem

Leczenie osteoporozy 

pozłamaniowej oraz 

zagrożonej złamaniem 

szyjki kości udowej

50            55            60             65

           70           75        

     80             85           90

Raloxifen

Wiek (lata)

HTZ

Postępowanie w osteoporozie 

pomenopauzalnej - wybór terapii

Bisfosfonia

ny

background image

Postęp w leczeniu osteoporozy:

Nowe leki

Nowe informacje o lekach już 
stosowanych

background image

Alendronian

Fosamax® Once -Weekly

background image

ALN 10 mg D

ALN 35 mg TW
ALN 70 mg OW

0

1

2

3

12

0

6

Miesiące

24

Total Body

ALN 10 mg D

ALN 35 mg TW
ALN 70 mg OW

0

1

3

5

12

0

6

Miesiące

24

Femoral Neck

ALN 10 mg D

ALN 35 mg TW
ALN 70 mg OW

0

1

3

5

12

0

6

Miesiące

24

Total Hip

ALN 10 mg D

ALN 35 mg TW
ALN 70 mg OW

0

1

6

8

12

0

6

Miesiące

24

Krętarz

2

4

2

4

2

3

4

5

7

Rizzoli R et al. J Bone Miner Res. 2001;16(Suppl 1):S527.

Wpływ leczenia alendronianem 10 mg codziennie 

vs.

 70 mg 1 raz w tygodniu na gęstość mineralną kości 

   

(Alendronate Once-Weekly Study Group) 

%

background image

Nasilenie objawów niepożądanych ze 
strony przewodu pokarmowgo

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

5,5

6

Zgaga

Podrażnienie żołądka

lub dwunastnicy

perforacje,

owrzodzenia,

krwawienia

10 mg codzienne
35 mg 2 x tydzień
70 mg 1 x tydzień

background image

Dwa 9-tygodniowe, otwarte, randomizowane badania 

“crossover” :

US: 279 kobiet w 40 ośrodkach

International:  406 kobiet w 45 ośrodkach w 19 krajach

Lewiecki, et al. ASBMR, 2001 & Kendler, et al. ISCD, 2002

1 tydzień

4 tygodnie

70mg once 

weekly

10mg codziennie

4 tygodnie

10mg codziennie

FOSAMAX Preference Study

70mg once 

weekly

background image

FOSAMAX Preference Study

14,9

77

8,1

86,4

9,2

4,4

Once Weekly

Daily

No Preference

US

N=272

Internation

al

N=396

Fosamax Once Weekly 70 mg 1 x w tygodniu vs. Fosamax 10 mg 

codziennie p<0.001 

Który sposób leczenia wybierasz?

background image

TERIPARATIDE®   =      rhPTH 1-
34

rekombinowany N-końcowy 

fragment 1 - 34 ludzkiego 

parathormonu 

background image

Wpływ leczenia Teriparatide na LS 
BMD

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

0

3

6

12

18 miesięcy

Placebo
TPTD 20
TPTD 40

  BMD

Neer et al.  N.Engl.J.Med. 2001

background image

Wpływ leczenia Teriparatide na liczbę 
złamań trzonów kręgów

background image

Wpływ leczenia  teriparatide na mikroarchitekturę 

kości

background image

Ranelat strontu 

Sól dwustrontowa kwasu                          

     5-[bis(karboksymetylo)amino]-2-

karboksy-4-cyjano-3-thiofenooctowego

background image

S 12911 : badanie fazy III

 

SOTI Spinal Osteoporosis 
Therapeutic Intervention (n=1649)   
                    Prof. P.J.Meunier

TROPOS TReatment Of Peripherial 
Osteoporosis (n=5091)                      
Prof. J.Y.Reginster

background image

SOTI: Redukcja ryzyka złamań po 3 
latach

Kliniczne VFx           - 38%    p<0.001

NonVFx                   - 18%    p=0.215 

(subpopulacja badanych z założonym 
minimalnym stężeniem Sr w surowicy)

Wszystkie złamania   - 31%   
p<0.001            osteoporotyczne

background image

TROPOS: redukcja złamań po 42 
miesiącach

Złamania obwodowe łącznie:                  
redukcja o 16% w całej populacji ITT,            
                 o 33 % w subpopulacji z 
założonym minimalnym stężeniem Sr w 
surowicy

Złamanie bliższej nasady kości udowej: 
redukcja o 41% w subpopulacji z założonym 
minimalnym stężeniem Sr w surowicy


Document Outline