PowerPoint Presentation

WYBRANE

ZAGADNIEN

IA Z

NARZĄDU

RODNEGO

KOBIETY

PODSTAWOWE POJĘCIA

• Ginekologia (z greckiego

gyne = kobieta) jest nauką
zajmującą się rozpoznawaniem i
leczeniem

chorób

układu

rodnego kobiety. Jest to nauka
zajmująca się ogólnie pojętym
zdrowiem

kobiety,

uwzględnieniem

działań

profilaktycznych.

• Położnictwo jest nauką związaną z

odmiennym stanem kobiety - ciążą
oraz z porodem i połogiem.

• Perinatologia obecnie często

używa się tego terminu do
określenia nauki zajmującej się
szeroko

pojętą

opieką

perinatalną,

obejmującą

planowanie rodziny, opiekę
prekoncepcyjną (sprzyjającą
zajściu

ciążę),

przedporodową,
śródporodową, poporodową,
oraz

opiekę

nad

noworodkami i niemowlętami
do pierwszego roku życia.

•

Narządy płciowe żeńskie dzieli się na zewnętrzne i

wewnętrzne. Zewnętrzne narządy płciowe nazywa
się sromem. W skład zewnętrznych narządów
płciowych wchodzi: wzgórek łonowy, wargi sromowe
większe, przedsionek pochwy, wargi sromowe
mniejsze, łechtaczka, gruczoły przedsionkowe
większe (gruczoły Bartholina), błona dziewicza.

Przydatkami

macicznymi

• - określa się jajniki, jajowody i

więzadła macicy.

• JAJNIK

• Jest parzystym gruczołem płciowym o

wymiarach: 2,5 – 5 cm dł, 1,5 – 3 cm

szerokości i 0,5 – 1,5 cm grubości u

dojrzałej kobiety oraz o wadze 5 – 8 g.

• Jajniki leżą w miednicy małej i

przyczepione są do jej ścian za

pośrednictwem

więzadła

lędźwiowo- jajnikowego.

• W

jajnikach

znajdują

się

pęcherzyki

pierwotne,

pojedyncze lub w gniazdach.

MACICA

• Wymiary: dł. 6 – 8 cm, szerokość 4

cm, grubość 2,5 cm. Jej masa

wynosi 40 – 50 g.

• Macica składa się z trzonu i szyjki,

część powyżej ujścia jajowodów

nosi nazwę dna macicy.

• Ze względu na funkcję macicy

włókna mięśniowe przebiegają

równolegle do osi długiej macicy,

podłużnie, spiralnie oraz okrężnie.

• Śluzówka macicy zwana - czynną

– ulega zmianom w zależności od

fazy cyklu miesięcznego.

• Macica w prawidłowym położeniu znajduje się w

centralnej części miednicy mniejszej.

• Trzon macicy jest zgięty i pochylony ku przodowi.

Przednia powierzchnia przylega do pęcherza moczowego.

• Prawidłowe położenie macicy, to położenie

pośrodkowe, osiowe, w przodozgięciu i w

przodopochyleniu.

POCHWA

• Jest kanałem o długości 8 – 10 cm, łączącym

się z macicą.
Leży między pęcherzem moczowy, a odbytnicą.

• W nabłonku pochwy, podobnie jak w błonie

śluzowej macicy, zachodzą zmiany w zależności od

fazy cyklu miesiączkowego.

Przymacicza

• -

stanowią

zespół

tkanek

łącznych

pełniących rolę więzadeł zlokalizowanych

w przestrzeni wokół macicy i poza jamą

otrzewnej.

• Dzielą się one na przymacicza boczne,

przednie i tylne.

• Przymacicza są jednym z czynników

warunkujących prawidłowe zawieszenie

macicy i pochwy w miednicy.

• Ich

uszkodzenie,

zwiotczenie

lub

ograniczenie sprężystości na skutek stanów

chorobowych, mogą prowadzić do zaburzeń

statyki narządu rodnego.

•

Dno miednicy tworzy mocne

zamknięcie jamy miednicy od dołu. Ma

kształt czworoboku, zasłonięte jest od

zewnątrz powięziami, warstwą mięśni,

tkanką podskórną i skórą.

• Występuje również ograniczenie

więzadłowo – kostne dna miednicy

zwane kroczem, które tworzą:

• Od

przodu

–

spojenie

łonowe,

więzadło łukowate łonowe, gałęzie

dolne kości łonowych,

• Bocznie – gałęzie kości kulszowych z

guzami kulszowymi,

• Od tyłu – więzadło krzyżowo – guzowe

i wierzchołek kości guzicznej.

Macica umocowana jest w miednicy

mniejszej i zawieszona dzięki więzadłom

– pasmom tkanki łącznej.
Więzadła zawierają wiązki mięśniówki

gładkiej, stąd ich znaczna rozciągliwość i

kurczliwość.

Mm krocza:

• - m. poprzeczny krocza głęboki,
• - m. zwieracz cewki moczowej,
• - m. poprzeczny krocza

powierzchowny,

• - m. zwieracz odbytu zew.,
• - m. opuszkowo – gąbczasty,
• - m. kulszowo – jamisty.

Z mm. brzucha współpracuje przepona

miednicy, a szczególnie dźwigacz

odbytu.

Mm ten przy napiętych mm dna

miednicy, bierze udział w wytwarzaniu

tłoczni brzusznej.

Synergistami mm dna miednicy i krocza

są:

mm brzucha, pośladków i

przywodziciele uda.

Pierwsza miesiączka

(menstruacja)

• Pojawia się u dziewcząt około

12 -14. roku życia.
Jest dowodem osiągnięcia przez

dziewczynę dojrzałości płciowej

oraz

podjęcia

przez

jajniki

produkcji w pełni dojrzałych

komórek jajowych.

• Miesiączka jest procesem, w

którym

nie

zapłodniona

komórka

jajowa

zostaje

wydalona wraz ze spulchnioną

śluzówką macicy.

• Od tej pory proces ten będzie

odbywał się cyklicznie, a każdy

cykl trwa od 21 do 42 dni, licząc

od pierwszego dnia ostatniego

krwawienia do pierwszego dnia

następnego

krwawienia

miesięcznego (menstruacji).

• Okres rozrodczości u kobiety trwa

osiągnięcia

dojrzałości

płciowej  do  około  49  r.ż.  więc
około  trzydziestu  pięciu  lat.
Najwyższa  płodność  występuje  w
20 – 34 r.ż.

• W

jajnikach

żeńskiego

noworodka znajduje się około
400

tys.

pęcherzyków,

zawierających

niedojrzałe

komórki jajowe.

• Po osiągnięciu przez kobietę

dojrzałości płciowej, dojrzewają
kolejne

nich.

Pozostałe

stopniowo starzeją się, co może
być przyczyną uszkodzeń płodu u
matek w starszym wieku.

REGULACJA

NEUROHORMONALNA

• Czynność

narządów

rodnych kobiety dojrzałej
płciowo podlega ciągłej
regulacji
neurohormonalnej.

• Dlatego często używa się

określenia oś sterowania:

• podwzgórze –

przysadka – jajnik.

• Hormony te regulują czynność

janików,

cyklicznie

pobudzając

dojrzewanie

niektórych

pęcherzyków  jajnika,  wytwarzanie
żeńskich  hormonów  płciowych
(estrogenów  i  progesteronu)
oraz jajeczkowanie.

• Działanie hormonów wytwarzanych

przez jajniki umożliwia cykliczne
przygotowywanie

macicy

ewentualne przyjęcie zapłodnionego
jajeczka i rozwój ciąży.

CYKL JAJNIKOWY

• Każdy cykl rozpoczyna się od wzrostu poziomu gonadotropiny FSH

we krwi, który pobudza rozwój pęcherzyków pierwotnych i

dojrzewanie owocytów pierwszego rzędu w tych pęcherzykach.

• Wzrastanie pęcherzyka pierwotnego zaczyna się od zwiększania jego

wielkości i mnożenia się komórek pęcherzykowych, które tworzą

warstwę ziarnistą. Wokół warstwy ziarnistej powstaje błona noszącą

nazwę wieńca promienistego.

• W miarę wzrastania pęcherzyka , jego środek wypełnia się stopniowo

płynem zawierającym hormon pęcherzykowy – estrogen, który

przenika do krwi.

• Kiedy poziom tego hormonu

wzrośnie wystarczająco, przysadka

zaczyna wytwarzać LH – hormon

luteinizujacy, który wywołuje

ostatnią

fazę

wzrostu

pęcherzyka.

• Proces dojrzewania pęcherzyka z

komórką jajową (jajeczkiem) trwa

około 14 dni.

• W pełni dojrzały pęcherzyk

nazywamy pęcherzykiem Graafa,

który

pękając

uwalnia

płyn

pęcherzykowy, w którym pływało

jajeczko.

• Moment pęknięcia pęcherzyka i

wydostania komórki jajowej nazywa

się jajeczkowaniem lub owulacją.

•

Po jajeczkowaniu, pod

wpływem

hormonu

LH,

warstwa ziarnista i osłonka

wew.

pozostające

jajniku

przekształcają się w ciałko żółte.

• Jego komórki w dalszym ciągu

wytwarzają

estrogeny,

ale

zaczynają również produkować

drugi

hormon-

progesteron,

którego

zadaniem

jest

przygotowanie śluzówki macicy do

ewentualnego

przyjęcia

zapłodnionego jajeczka, powodując

jej silne ukrwienie.

• W przypadku, gdy w ciągu

kilkunastu godzin po owulacji

nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko

żółte stopniowo zanika.

• Zmniejsza się, więc także

poziom progesteronu we krwi,

co z kolei powoduje zmniejszanie

ukrwienia śluzówki macicy.

•

Po mniej więcej 12-14 dniach od

owulacji zostaje ona usunięta wraz

z niezapłodnioną komórką jajową.

• Jeżeli natomiast komórka jajowa

zostanie zapłodniona, ciałko żółte

nie zanika, lecz przekształca się w

tzw. ciałko ciążowe, produkujące

w dalszym ciągu progesteron

(16- 17 tyg ciąży).

• Pomaga on utrzymać rozwijającą

się ciążę i w trakcie jej trwania

hamuje

dojrzewanie

kolejnych

komórek jajowych.

• Z tego powodu progesteron

zwany jest często mianem -

hormon ciążowy.

Etapy cyklu miesięcznego

•

I faza wzrostu – folikularna polegającą

na stopniowym powiększaniu się jej grubości
pod

wpływem

działania

hormonu

folikulostymuliny (FSH);

• Po złuszczeniu się błony śluzowej macicy

(endometrium),  które  następuje  w  czasie
miesiączki,  natychmiast  rozpoczyna  się
następna faza jej ponownego, dynamicznego
wzrostu,  która  trwać  będzie  do  ponownej
miesiączki.  Rozpoczyna  się  ona  zaraz  po
zaprzestaniu  krwawienia  i  jest  stymulowana
narastającym  wydzielaniem  przez  jajnik
coraz  większej  ilości  estrogenów.  Trwa  ona
około 10-14 dni.

•

Równolegle przysadka mózgowa wytwarza

rosnące

ilości

hormonu

powodującego

dojrzewanie komórki jajowej, która wzrasta i
dojrzewa

jednym

setek

tysięcy

pęcherzyków które znajdują się w jajnikach
kobiety.

• W trakcie trwania tej fazy cyklu, dojrzewa

komórka jajowa znajdująca się w pęcherzyku
Graffa.

II faza cyklu - jajeczkowanie

• Czynnikiem,

który

pobudza

jajeczkowanie

jest

hormon

luteinizujący - LH; stężenie tego

hormonu we krwi kobiety znacznie

wzrasta na kilkanaście godzin przed

owulacją.

• W tym czasie błona śluzowa macicy

ciągle się rozrasta, aby w przypadku

zapłodnienia, komórka jajowa mogła się

w niej swobodnie zagnieździć i dalej się

rozwijać.

• Jeżeli dojdzie do zapłodnienia to na tym

etapie kończy się cykl jajnikowy.

III faza – wydzielnicza – lutealna

• występującą

pod

wpływem

hormonu

ciałka

żółtego

–

progesteronu,

• Jeżeli do zapłodnienia nie dojdzie,

komórka

jajowa

godzinach obumiera.

• Jej obumarcie jest sygnałem dla

ciałka żółtego do zaprzestania
czynności wydzielniczej.

• Gwałtowny

spadek

poziomu

wydzielanego przez ciałko żółte
progesteronu jest dla organizmu
sygnałem

rozpoczęcia

menstruacji .

IV faza złuszczania- krwawienia

miesiączkowego

• Jeżeli nie dochodzi do zapłodnienia,

to pojawia się faza krwawienia

miesiączkowego

(trwającego

prawidłowo 3-5 dni), czyli złuszczenia i

wydalenia

błony

śluzowej

jamy

macicy.

• Warto wspomnieć, że złuszczaniu nie

ulega błona śluzowa szyjki macicy,

reagująca w czasie całego cyklu

miesiączkowego

bodźce

hormonalne znacznie słabiej niż błona

śluzowa jamy macicy.

Document Outline