Wolniej, mniej, typowo? - 

szybciej, więcej, oryginalnie?

 jak pracować z uczniem 

zdolnym i słabym?

Każde dziecko jest zdolne?

Dlaczego w szkole spotykamy uczniów, 

którzy wciąż ponoszą porażkę?

Niepowodzenia uczniów są związane przede 

wszystkim z:

- cechami osobowości 

- rodzajem stosunków ze środowiskiem.

Uczeń słaby, czy mniej 

zdolny?

 

Takich uczniów charakteryzuje 

nieumiejętność kierowania własnymi 

procesami psychicznymi, takimi jak uwaga 

i pamięć; z trudem zapamiętują daty i 

reguły, nie wykazują głębszych 

zainteresowań problemami i 

przedmiotami, a ich słaba aktywność 

myślowa staje się przyczyną postawy 

bierności i rezygnacji. 

Jednocześnie obawa przed publiczną oceną, 

krytyką lub ośmieszeniem wywołuje u nich 

lęki i nerwice, tworząc krąg zależności 

przyczynowo-skutkowych.

Jak rozpoznać ucznia zdolnego?

UCZEŃ ZDOLNY TO CZĘSTO 

INDYWIDUALISTA



Wykazuje on cechy inności, które 

przejawiają się w różnych formach 

dotyczących zachowania, intelektu i 

charakteru.



Zachowania te są nazywane 

„nadpobudliwościami”

RODZAJE NADPOBUDLIWOŚCI



intelektualna,



wyobrażeniowa,



emocjonalna,



zmysłowo-sensoryczna,



psychomotoryczna.

Dlaczego są uczniowie, 

którzy w szkole napotykają 

tylko niepowodzenia?

Takie umiejętności jak: pisanie, czytanie, 

rozumowanie, korzystanie z informacji, 

stosowanie w praktyce nabytej wiedzy uczeń 

zdobywa w szkole podstawowej. 

Głównym zadaniem współczesnej szkoły jest 

zapewnienie wszystkim uczniom optymalnych 

postępów w nauce, postępów adekwatnych do 

ich możliwości. 

Wśród uczniów spotkamy takich, którzy z 

różnych przyczyn nie mogą osiągnąć 

satysfakcjonujących ich i nauczyciela wyników.

Można wymienić szereg przyczyn wpływających 

na efekty nauczania.

1. Przyczyny tkwiące w 

samym uczniu:

- obniżone możliwości intelektualne (poziom 

rozwoju - dolna granica normy)

- deficyt funkcji percepcyjno - 

manualnych: wzrok, słuch

- zaburzenia sfery emocjonalnej: 

nadpobudliwość psychoruchowa ADHD, 

nadruchliwość, impulsywność

- niska wydolność psycho - fizyczna

2. Przyczyny spowodowane 

przez nauczyciela:

- zła organizacja lekcji: brak dokładnie sprecyzowanych 

celów lekcji, jednostronna kontrola i ocena

- niewłaściwe metody nauczania: metody podające

- złe formy pracy: praca zbiorowa, jednolita dla 

wszystkich uczniów, bez uwzględnienia ich 

indywidualnych możliwości

- słabe wykorzystywanie wiedzy w praktyce

- słaba kontrola i ocena przyswojonego materiału: 

ocenianie stanu wiedzy, nie przyrostu wiedzy, ocenianie 

niesystematyczne, brak uzasadnienia uzyskanych ocen

- słaba znajomość uczniów - brak systematycznej pracy, 

brak współpracy z rodzicami, brak arkusza spostrzeżeń

- brak dostatecznej opieki nad uczniami mniej zdolnymi: 

różnicowanie zadań na sprawdzianie, opieka 

pedagogiczna i psychologiczna

- niewłaściwa atmosfera na lekcji: nauczyciel zbyt 

surowy lub zbyt liberalny

3. Przyczyny ekonomiczno - 

społeczne

- złe warunki domowe

- niski poziom intelektualny rodziców

- brak zrozumienia rodziców wobec 

dziecka

- niewłaściwa postawa

- rozpad rodziny

4. Przyczyny tkwiące w 

systemie szkolnym

- nieprzystosowanie programów nauczania 

do możliwości uczniów

- brak pomocy dydaktycznych

- nadmierna ilość uczniów w klasie

- zła organizacja procesu nauczania - zły 

rozkład zajęć lekcyjnych

Cechy ucznia zdolnego – 

pod względem intelektu



Łatwość rozumienia złożonych i 

skomplikowanych treści



Zdolność do logicznego i abstrakcyjnego 

myślenia



Duży zakres uwagi, wnikliwość obserwacji



Trafność formułowanych sugestii, ocen i 

sądów



Szybkie tempo pracy



Długotrwała pamięć

Jak odkryć ucznia zdolnego?



Testy osiągnięć szkolnych



Grupowe i indywidualne testy inteligencji



Nominacje rodziców



Nominacje nauczycieli



Nominacje ekspertów (pedagog)



Nominacje rówieśników



Osiągnięcia w konkursach i olimpiadach

Kategorie uczniów zdolnych



Mający wysokie osiągnięcia, czyli takie, 

które można uznać za wybitne (konkursy, 

olimpiady)



Mający osiągnięcia poniżej możliwości – 

nie ujawniają poziomu swoich zdolności, są 

postrzegani jako zupełnie przeciętni, ale nie 

mają problemów w nauce (4 typy)

Typy uczniów zdolnych 

o osiągnięciach poniżej możliwości

1. Uczniowie będący pod presją grupy,

2. Uczniowie przyjmujący  postawę 

konformistyczną,

3. Uczniowie nudzący się w szkole,

4. Uczniowie świadomie ukrywający swoje 

zdolności

Uczeń zdolny a rodzaje inteligencji



Inteligencja intelektualna – jest ona 

wrodzona i nie można jej się nauczyć



Inteligencja emocjonalna – której można 

się nauczyć

   Jest to zdolność rozpoznawania przez nas 

nowych własnych uczuć i uczuć innych. 

Zdolność motywowania się i kierowania 

emocjami zarówno swoimi jak i osób, z 

którymi wiążą nas jakieś więzi

Stopnie kompetencji emocjonalnej



Samoświadomość



Samoregulacja



Motywacja



Empatia



Umiejętności społeczne

Inteligencja emocjonalna jest 

podstawą osiągania sukcesu.

Uczniowie szczególnie uzdolnieni mają 

często wysoki iloraz inteligencji 

intelektualnej, ale znacznie mniejszą 

inteligencję emocjonalną

Motywacja ucznia zdolnego do 

pracy

    

Motywacja to proces, który wzbudza, 

ukierunkowuje i podtrzymuje określone 

zachowania ucznia służące do osiągnięcia celu.

Dla jej podnoszenia mają znaczenie:



Wyraźne cele nauczania, właściwa organizacja 

pracy, korzyści z uczenia się



Metody aktywizujące sprzyjające samodzielnemu 

rozwojowi



Atmosfera w klasie



Stosowanie właściwych wymagań, wspieranie 

ucznia

Cechy ucznia słabego

- lubi pochwały, które przywracają dumę i 

godność, jest często nieśmiały, 

- poszukuje u nauczyciela zaufania, 

- brak mu odwagi i pewności siebie, którą z 

czasem przenosi na lekcje. 

- potrzebuje  pozytywnej oceny 

rówieśników.

- nie może być zwolniony z obowiązku 

uczenia się, 

- potrzebuje nauczyciela konsekwentnego, 

który będzie wymagał od niego pracy i 

wykazywał się cierpliwością i szczerą 

troska o niego.