Badania izotopowe 

układu dokrewnego- cz. 

2.

dr n med. Monika Buziak- 

Bereza

 

 

Badania izotopowe układu 

dokrewnego

• scyntygrafia tarczycy
• scyntygrafia przytarczyc
• scyntygrafia nadnerczy
• scyntygrafia receptorowa całego 

ciała znakowanym analogiem 
somatostatyny

 

 

SCYNTYGRAFIA NADNERCZY

• scyntygrafia kory nadnerczy

• scyntygrafia rdzenia nadnerczy

 

 

KORA NADNERCZY:

Warstwy:

• kłębkowata (10%) - mineralokortykoidy 

(aldosteron T1/2- 30 min)

• pasmowata (75%)- glukokortykoidy 

(kortyzol T1/2- 90 min, kortyzon )

• siateczkowata (15%) – DHEA, DHEA-s,   

androstendion

 

 

KORA NADNERCZY-

radiofarmaceutyki

Pochodne cholesterolu:
• 131-I-jodometyl-19-nor-cholest-

5(10)-en-3 beta-ol (adosterol)

• 75-Se-6 beta-selenometyl-19-

norcholesterol (Scintadren)

 

 

Stopień gromadzenia 

radiofarmacutyku w korze 

nadnerczy zależy od:

• czynności metabolicznej kory 

regulowanej przez ACTH

• poziomu lipoprotein 

transportujących cholesterol we 
krwi- zwłaszcza LDL (wzrost LDL 
powoduje spadek liczby receptorów 
w korze).

• poziomu AT II

 

 

Przygotowanie pacjenta:

• odstawić sterydy, spironol, 

diuretyki, środki antykoncepcyjne, 
propranolol nawet na 1 miesiąc

• cholesterol w surowicy <300 mg%
• po podaniu radiofarmaceutyku 

należy zastosować środki 
przeczyszczające i tłustą dietę

 

 

STOSOWANE AKTYWNOŚCI 

RADIOFARMACEUTYKU:

 

• jodocholesterol 37-74 MBq (1-2 

mCi)- często stosowany 

•  selenocholesterol 11-15 MBq (0.3-

0.5 mCi)- rzadziej stosowany 

 

 

Technika badania:

•

blokada tarczycy przy jodocholesterolu (Lugol 3-

5 kropli 2 x dziennie od 3-5 dnia  przed badaniem 

lub nadchloran potasu 200 mg 4 x dziennie na 2 

dni przed). Blokowanie przez 7-10 dni.

•

podanie i.v. powoli przez co najmniej 1  min, bo 

objawy uboczne (nudności, uderzenia gorąca)

•

wielokrotne scyntygramy między 3 a 14 dniem- 

najwyższy stosunek radioaktywności w rzucie 

nadnerczy i okolicznych tkankach obserwuje się 

w 7 dniu (najczęściej akwizycja w 3,5,7 i 10 dniu)

•

czas badania ok. 30 min w pozycji PA

 

 

Zastosowanie:

Diagnostyka :

• Z. Cushinga
 
•  Z. Conna 

 

 

Zespół Cushinga-1

Gruczolak kory nadnercza

obecność radioaktywności w rzucie 

tylko 1 nadnercza, bo 

zahamowanie wydzielania ACTH 

prowadzi do braku gromadzenia w 

prawidłowej tkance. 

 

 

Zespół Cushinga-2 

Obustronny przerost kory nadnerczy:

• zależny od ACTH – symetryczne wysokie 

gromadzenie radiofarmaceutyku 

• niezależny od ACTH (hiperplazja guzkowa- może 

wykazywać autonomię funkcjonowania)- 

niesymetryczny wzrost gromadzenia obustronnego 

znacznika.

 
Test z dexamethasonem w zależnym od ACTH 

zahamowanie wychwytu znacznika przez oba 

nadnercza; w niezależnym od ACTH- brak wpływu 

na obraz scyntygraficzny

 

 

Zespół Cushinga-3

Rak kory nadnercza hormonalnie 

czynny

 brak gromadzenia 

radiofarmaceutyku w obu 

nadnerczach, bo w zajętym 

procesem neo spaczona przemiana 

cholesterolu, a w drugim wynika z 

zahamowanie ACTH.

 

 

Typy scyntygramów u chorych z 

zespołem Cushinga:

• jednostronne uwidocznienie nadnercza lub 

wyraźna asymetria

   - gruczolak, rak wysoko zróżnicowany, 

przerzut, stan po operacji

• obustronne gromadzenie (symetryczne lub nie)
    - przerost ACTH zależny lub nie
• brak gromadzenia obustronny
   - rak nadnercza, hiperlipidemia, sterydoterapia 

 

 

SCYNTYGRAFIA RDZENIA 

NADNERCZY

Znacznik

• MIBG

 (meta-jodo-benzyl-

guanidyna) analog adrenaliny i 
guanetydyny znakowany: 

   131-I        (0,5-1 mCi) 
   123-I         (10 mCi) 

 

 

Przed badaniem należy 

odstawić

:

• labetalol, 
• rezerpinę, 
• trójcykliczne antydepresanty,
• sympatykomimetyki, 
• blokery wapniowe.

 

 

TECHNIKA BADANIA

• zablokowanie tarczycy  (p.Lugola 1 

dzień przed i przez kolejne 5 dni)

• podanie powolne radiofarmaceutyku i.v. 

przez 2-3 min 

• obrazowanie - scyntygrafia całego ciała 

(szczególnie klp, brzuch i miednica) w 

projekcji AP i PA;  po 24, 48 i 72 godz.

 

 

 

Prawidłowy obraz 

scyntygraficzny:

Brak radioaktywności w rzucie 

nadnerczy 

 

 

OCENIA SIĘ TYLKO OGNISKA 

WYSOKIEGO WYCHWYTU

 

RADIOFARMACEUTYKU

 

 

Wysokie gromadzenie 

MIBG

• Guzy typu paraganglioma

 (

10% paraganglioma 

położonych jest
pozanadnerczowo (zwoje przykręgosłupowe, okolica 

pęcherza 
moczowego)

- pheochromocytoma 
- paraganglioma przywspółczulne (chemodektoma)

- paraganglioma trzewne

• Guzy neuroblastyczne

- neuroblastoma
- ganglioneuroma
- ganglioneuroblastoma

 

 

Inne guzy w badaniu MIBG:

• Rakowiaki

• Rak rdzeniasty

• Gruczolaki 

przytarczyc

• Czerniaki

• Choriocarcinoma

• Insulinoma

• Schwannoma

• Retinoblastoma

 

 

SCYNTYGRAFIA  

RECEPTOROWA

 

 

 

   Guzy neuroendokrynne (NET) są to 

rzadko występujące nowotwory 
przewodu pokarmowego lub 
oskrzeli, które z uwagi na swoje 
pochodzenie mogą manifestować się 
nadmiernym wydzielaniem 
neurohormonów lub takich 
hormonów jak: insulina, gastryna, 
glukagon, ACTH i kortyzol. 

 

 

   Hormonalnie czynne guzy 

przewodu pokarmowego 
(GEP/NET) należą do grupy nie w 
pełni poznanych nowotworów. 
Najczęściej guzy te rozwijają się 
bezobjawowo i bywają 
rozpoznawane w momencie, gdy 
pojawiają się przerzuty. 

 

 

   Początkowo, Oberndorfer w 1907 

r. wprowadził termin rakowiaka do 
określenia nowotworów 
rozwijających się w jelicie grubym 
i wykazujących specyficzne cechy 
morfologiczne i kliniczne. 

 

 

W 1963 r. Williams i Handler zaproponowali 

klasyfikację guzów endokrynnych opartą na 

pochodzeniu embrionalnym:

• guzy przedniego odcinka prajelita (foregut 

– żołądek, dwunastnicę, trzustkę, 

proksymalny odcinek jelita cienkiego),

• guzy środkowego odcinka prajelita (migut – 

dystalny odcinek jelita cienkiego, wyrostek 

robaczkowy, kątnicę)

• guzy dolnego odcinek prajelita (hindgut – 

okrężnicę i odbytnicę). 

 

 

    Guzy neuroendokrynne (NET, neuroendocrine 

tumors) tworzą heterogenną grupę rzadko 

występujących nowotworów, wywodzących się z 

komórek endokrynnych rozproszonych w całym 

organizmie człowieka i tworzących rozlany 

system endokrynny (DES, diffuse endocrine 

system).

    Guzy żołądkowo-jelitowo-trzustkowe (GEP, 

gastroenteropancreatic tumors) stanowią 70% 

wszystkich guzów NET oraz 2% wszystkich 

nowotworów układu pokarmowego.