Karolina Nowak
Karolina Nowak
Podstawowe cechy
Postawa wstrzemięźliwa
Linia demarkacyjna (m. a n.)
Czynna natura umysłu ludzkiego
Postawa doczesna (niekiedy:
antykonstrukcjonizm,
anystystemowość)
Od XVw.; XVIIw.!
Podział
Odrodzenie XV-XVI
Okres systemów
nowożytnych XVII
Okres Oświecenia i krytyki
XVIII
Okres systemów I poł.XIX
ODRODZENIE
Polemika
Wolność: w religii, polityce
Odrzucenie autorytetów
Indywidualny styl pisarski
Prostota i naturalność myśli
Prądy
Dotyczące przyrody: filozofia
przyrody G.Bruno; metodologia
przyrodoznawstwa F.Bacon
Dotyczące kultury: humanizm,
naturalny system kultury Grocjusza
Odnowienia scholastyki Suarez
HUMAIŚCI
Filolodzy badający kulturę antyczną,
potem szersze rozumienie
MICHEL DE MONTAIGNE
1533-1592, 1580 Essais
Sceptycyzm z życia
Sztuka życia: „życie nie jest ani
dobre, ani złe, jest tylko miejscem
dobra lun zła, zależnie od tego, czy
zrobicie w nim miejsce dla dobra
czy zła” – niezależność
(namiętności, spoleczeństwa,
przywiązań, śmierci)
Montaigne cd.
Naturalizm: czł. jako część
przyrody (ani powyżej, ani
poniżej), sztuczne
przyjemności i
cierpienia>> relatywizm
Racjonalizm: rozum miarą
1
GIORDANO BRUNO
1548-1600, Neapol
Della causa principio e uno
Nieskończoność świata (infinistycznie)
Nie jesteś bliższy nieskończoności niż
mrówka ani dalszy niż ciało niebieskie
Monizm: jedność świata: materia
jednorodna, monada (jednostka; jak
punkt czy atom)
Dynamizm: Świat to zespół sil żywych,
wolność
Teozofizm i optymizm: Harmonia i
piękno świata
FRANCISZEK BACON
1561 Londyn – 1626, prawnicze, śnieg
Wielkie ustanowienie nauk
Klasyfikacja nauk (psychologiczna):
-
Dziecina pamięci: historia
-
Dziedzina wyobraźni: poezja
-
Dziedzina rozumu: filozofia (Bóg; przyroda –
spekulatywna, operatywna; człowiek –
antropologia, polityka)
Praktyczne cele nauki: potęga wiedzy
Empiryczna metoda nauki: jedyna przeto
nadzieja w rzetelnej indukcji; umysłowi nie
skrzydeł trzeba, lecz ołowiu (zmysły +rozum),
eksperyment
OKRES SYSTEMÓW
NOWOŻYTNYCH XVIIw.
Cele teoretyczne
Epistemologiczne podłoże doktryn
(epistemologiczne uzasadnienie
zamiast metafizycznej treści)
Racjonalizm
Stanowiska: scholastyka, platonizm,
filoz. Systematyka(Kartezjusz, Pascal,
Hobbes, Spinoza, Leibniz),
metodologiczni uczeni (Galileusz-
Newton)
GALILEUSZ
1564-1642, w Pizie, med., matem, filoz.
Twórca mechaniki i astrofizyki: prawa
spadania, teleskop (Droga Mleczna)
Probierca złota, Dialog o systemach
wszechświata
Przeciw spekulatywnym rozwiązaniom
zagadnień przyrodniczych, konieczność
doświadczenia (); dośw.+rozumowanie
Ścisłość nauki: metoda rezolutywna
(analiza) i kompozytywna (synteza)
GALILEUSZ cd.
Kształt i ruch to podstawa badań
ścisłych: księga natury jest pisana w
matem. Języku
Poznanie R – matem. Dedukcja
- zd. matem. to zd. hipotetyczne A B
-
dośw.: istnieje A (egzystencjalne zd.
empiryczne)
! Nauka nie ma dochodzić istoty rzeczy,
ale badać zjawiska i ustalać prawa, jakie
nimi rządzą (prawa przyczynowe)
KARTEZJUSZ
Rene Descartes (1596-1650),
matem., podróże, zacisze
holenderskie, tylko 1, ostrożny
Korzeń: metafizyka
Pień: fizyka
Gałęzie: medycyna,
mechanika,
etyka
11.11.1620 MN
KARTEZJUSZ:
METAFIZYKA
Metoda:
ułatwi zdobywanie wiedzy,
zapewni jej niezawodność
Miarą niezawodności wiedzy: jasność i
wyraźność (clair et distinct) >> proste
składniki myśli (metoda analityczna),
wszystkie nauki podobne do
matematyki (liczba-przestrzeń, ruch)
Przyrodę należy rozważać
geometrycznie i mechanicznie
KARTEZJUSZ: METAFIZYKA
cd.
Sceptycyzm metodyczny:
znalezienie
twierdzenia bezwględnie pewnego
Zwątpienie punktem wyjścia:
rzeczy zewnętrzne
-
złudzenia zmysłów
-
jawa a sen – brak granicy
prawdy matematyczne
-
możliwość oszukiwania przez
potężniejszego
KARTEZJUSZ: METAFIZYKA
cd.
Cogito ergo sum
Cogitatio est
Fundament wiedzy w człowieku,
w podmiocie, w świadomym
duchu
Istnienie jaźni wynika z istnienia
myśli (ktoś myśli); istnienie
duszy niezależnie od ciała
KARTEZJUSZ: METAFIZYKA
cd.
Istnienie innych bytów (Boga i świata
materialnego)
Istn. Boga wynika z faktu myślenia i istnienia jaźni:
1. jaźń jest niedoskonała, musi mieć przyczynę,
przyczyna musi być doskonała; 2. istn. B. wynika z
idei o B >> gwarantowane przez doskonałość Bożą
Przymioty B: nieskończoność >> woluntaryzm
(nieograniczona wola)
Przymioty duszy: świadomość (myślenie)
Przymioty ciała: rozciągłość (podzielność,
mechanicyzm)
Mechanistyczna konc. przyrody
Dualizm duszy i ciała
KARTEZJUSZ:
EPISTEMOLOGIA
Rozum: funkcja poznania, wrażenia:
znaczenie praktyczne
Idee: ideae innatae, adventitiae, a me
ipso factae >> natywizm
Dyzpozycja do przedstawień – zdolność
wytwarzania ich przez umysł
(psychologizm)
Niezawodne, bo wpojone
(metafizyczność)
Przeżycia: bierne i czynne (1 a 0) >>
rola woli w sądach (twierdzeniu i
zaprzeczaniu)
Dziękuję