Generatywność

Koncepcja generatywności według

Marcii

(1998)

- zgadza się z Eriksonem, że w wieku

średnim dominującą aktywnością jest troska

o cykl życia innych czyli Generatywność;

- podobnie sądzi, że Generatywność

przejawia się w: twórczości i opiece;

rezultatem

twórczości

może być potomstwo

lub dzieło;

opieka

może być skierowana na

dzieci swoje lub dzieci innych osób, a także

na wykreowane produkty;

ZAKŁADA, ŻE

opieka wobec innych musi

być

zrównoważona

przez opiekę nad własną

osobą, by nie przekształciła się w

męczeństwo!

(dla przypomnienia: Erikson mówił o

równowadze między publiczną i prywatną

ekspresją generatywności)

Opis stadium generatywności przez Bradley

- współpracującą z Marcią

- przyjęte kryteria: 1. Aktywne

zaangażowanie; 2. Tolerancja dla siebie i

innych;

ad 1. Aktywne zaangażowanie to

inwestowanie czasu i energii w twórcze

zajęcia;

ad 2. Tolerancja dotyczy wyrozumiałości

wobec obiektów opieki.

Miary psychospołeczne okresu średniej

dorosłości (statusy generatywności):

1. STAGNACJA;

2. Status KONWENCJONALNY;

3. Status PSEUDOGENERATYWNY:

a) osobisty

b) społeczny;

4. GENERATYWNOŚĆ.

Generatywna

osoba jest wysoce zaangażowana

w zajmowanie się innymi i sobą;

2. Osoba o

osobistej pseudogeneratywności

: jest

bardzo zaangażowana w swoją własną pracę i

tylko w te osoby, które mogą ją wspomóc w jej

projektach; słabo zajmuje się indywidualnym

rozwojem innych;

3. Osoba o

społecznej pseudogeneratywności

: nie

ma żadnych planów dotyczących jej osoby, ale

jest bardzo zaangażowana w aktywność na rzecz

innych;

4. Osoba

konwencjonalna

: wysoce zaangażowana

wobec innych, ale tylko tak długo, jak spełniają

wyznaczone przez nią cele lub stosują się do jej

systemu wartości;

5. Osoba w

stagnacji

: ogólnie nieproduktywna i nie

zajmująca się innymi.

- CZY GENERATYWNOŚĆ JEST STADIUM ŚREDNIEJ

DOROSŁOŚCI?

Hipoteza

- Generatywność stopniowo wzrasta wraz ze zmierzaniem do

ostatniego stadium;

- Generatywność zwiększa się wraz z wkroczeniem w wiek

średni, a zmniejsza się w późnej dorosłości.

Analiza studiów przypadku

- danych biograficznych

zawartych w dziennikach i autobiografiach pod kątem

tożsamości, intymności i generatywności.

1. analiza książki „Testament of Youth” oraz dzienników

feministki i pacyfistki z wczesnych lat XX wieku Very

Brittain (Stewart, Franz i Layton, 1988) napisanych we

wczesnej dorosłości, wczesno-średniej i późno-średniej

dorosłości;

- w badanych okresach rozwojowych

dominowała tematyka tożsamości, ale następował

stopniowy wzrost koncentracji na generatywności w

średnim wieku.

2. Analiza korespondencji dorastającej dziewczynki -

emigrantki (Espin, Stewart i Gomez, 1990): tematyka
generatywna może występować w wysokim stopniu w
adolescencji.

Badania w różnych kohortach wiekowych
1. Wywiady z dorosłymi w wieku 40 - 65r.ż. - na temat

pozytywnego rozwiązania 8 kryzysów psychospołecznych
(Gruen,1964): nie stwierdzono różnic wiekowych w
zakresie generatywności (ani efektu płci lub klasy
społecznej).

2. Samooceny własnej generatywności przeszłej, aktualnej i

antycypowanej na skali generatywności (Ryff i Heincke,
1983). Osoby badane to:
- młodzi dorośli (średni wiek 21);
- średnia dorosłość (średni wiek 48);
- późna dorosłość (średni wiek 69)

-- wyniki:



Dorośli w średnim wieku wyżej szacowali aktualną
generatywność niż przeszłą i przyszłą;



Dorośli młodzi szacowali przyszłą generatywność w
średnim wieku wyżej niż aktualną;



Dorośli starsi szacowali swoją generatywność w średniej
dorosłości wyżej niż aktualną

--wniosek: dorośli oceniając swe życie najwyższą

generatywność przypisują średniej dorosłości.

3. Badanie skalą Loyola Generativity Scale (McAdams i de

St.Aubin, 1992) mierzącą: generatywną koncentrację,
generatywne zobowiązania, generatywne działania oraz
generatywne tematy w autobiograficznej narracji. Osoby
badane to trzy kohorty:
- dorośli młodzi (22 - 27, urodzeni w późnych latach 60.);
- dorośli średni (37 - 42, dzieci wyżu demograficznego);
- dorośli starsi (67 - 72, urodzeni przed II Wojną Światową)

--wyniki:



Kohorta średniej dorosłości wykazywała znacząco
wyższą generatywność niż młodsi i starsi dorośli -
zwłaszcza w działaniach generatywnych i tematach
generatywnych w relacjach o ważnych scenach
autobiograficznych;



Jednak: dorośli młodzi wykazywali taki sam wysoki
poziom generatywności, co dorośli średni; a obie grupy
wykazywały poziom znacząco wyższy niż dorośli starsi;



Jednak: starsi dorośli nie różnili się od średnich
dorosłych w zakresie generatywnych aktualnych celów.

-- wniosek: w dorosłości średniej wyższe wyniki

generatywności niż w pozostałych grupach, ale
poszczególne wymiary mogą mieć odmienny wzór
związku z wiekiem.

4. Badania związku między wiekiem a generatywnością

(Keyes i Ryff (1998) w 48 Stanach Ameryki.

Trzy miary generatywności:
- Generatywne zachowanie: w jakim zakresie dorosły
dostarcza emocjonalnego wsparcia i pomocy innym
(także dzieciom i wnuczętom);
- Generatywne zobowiązanie w zakresie obowiązku
pomocy rodzinie, przyjaciołom i w obowiązkach
obywatelskich;
- Samoocena: jak dorosły spostrzega swoją
generatywność ogólnie.
Osoby badane:
- dorośli młodzi (25 - 39);
- dorośli średni (40 - 59);
- dorośli starsi (60 - 74)

-- wyniki:



Wiek wpływa na trzy dymensje generatywności, ale
wpływ ten wchodzi czasami w interakcję z poziomem
wykształcenia i płcią;



Dorośli w średnim i starszym wieku dostarczali więcej
emocjonalnego wsparcia i bezinteresownej pomocy innym
niż młodsi dorośli (behawioralna miara generatywności);



Generatywne zobowiązanie: a) dorośli średni i starsi
wykazywali wyższy poziom obowiązków obywatelskich niż
dorośli młodsi; b) dorośli młodsi ujawniali wyższy poziom
zobowiązań wobec dzieci i innych ludzi bezpośrednio -niż
kohorty starsze;



Ogólna samoocena generatywności była wyższa u
dorosłych w średnim wieku niż u młodszych i starszych
dorosłych.

Badania podłużne

1. Badania w dwóch kohortach kobiet z wyższym

wykształceniem (Stewart i Vandewater, 1993). Kohorta
kobiet z Radcliffe badana w wieku 31, 36 i 43; kohorta z
Michigan - w wieku 21, 24, 31 i 47.
Mierzono generatywną motywację projekcyjnie i
bezpośrednio.

-- wyniki



Motywacja generatywna wzrasta z wiekiem;



Motywacja generatywna może ulegać zmniejszeniu w
porównaniu z generatywną realizacją wraz z
przechodzeniem od wczesnej do średniej dorosłości.

WNIOSKI Z BADAŃ

- nie można jednoznacznie stwierdzić, że generatywność

zwiększa się wraz z wiekiem;

- nie można jednoznacznie powiedzieć, że generatywność

jest cechą średniej dorosłości.

GENERATYWNOŚĆ W KURSIE ŻYCIA

Krytyka koncepcji stadialnych:



bieg życia jest mniej uporządkowany niż zakładają to
koncepcje stadialne;



Konieczne jest uwzględnianie ogólnych społecznych i
historycznych trendów oraz indywidualnych zdarzeń w
życiu jednostek;



Społecznie wyznaczone zadania w kursie życia dorosłego
mogą być realizowane w indywidualny sposób.

Koncepcja kursu życia zakłada, że:
Uwzględniając kontekst społeczny, kulturowy i historyczny -

życie toczy się według różnych dróg rozwojowych.

Generatywność wyznaczana jest więc przez:
Warunki ekonomiczne, normy kulturowe, społeczne zmiany,

historyczne zdarzenia, perspektywy dobrostanu, a także
przez wpływ jednostek konstruujących swe życie w
złożonym i rozwijającym się kontekście.

Koncepcja społecznej punktualności (social timing)

(orientacja czasowa w podejściu do średniej dorosłości)

Główne założenia koncepcji społecznej punktualności



Społeczna punktualność (B.L.Neugarten) odnosi się do

częstości, czasu trwania i następstwa ról oraz związanych z

wiekiem oczekiwań i przekonań dotyczących biegu życia

charakterystycznych dla danego społeczeństwa i

społecznych kontekstów;



Zakres, w jakim dane wydarzenie społeczne lub przyjęcie

danej roli jest „punktualne” lub „spóźnione” pełni

podstawową rolę w życiu społecznym i indywidualnym

dobrostanie;



Społecznie skonstruowany zegar zdarzeń jest przez

jednostkę przyswajany poprzez kulturowy przekaz,

dokonywanie porównań z przedstawicielami podobnego

wieku chronologicznego, kształtując w efekcie strukturę

umysłową, do której jednostka odwołuje się przy ocenie, w

jakim stopniu jej działania są zgodne z jej wiekiem, czy są

punktualne, spóźnione czy przyspieszone.



Dokonana przez jednostkę ocena czasu wystąpienia
indywidualnego zdarzenia, dająca przeświadczenie o
podobieństwie w tym zakresie do przedstawicieli
danego wieku sprawia, że sytuacje te są uznawane
przez jednostkę za normatywne i dlatego, mimo że
mogą wywołać negatywne przeżycia, nie stanowią
źródła kryzysu.



Punktualność wystąpienia zdarzenia chroni przed
wystąpieniem kryzysu także dlatego, że dzięki
posiadanej wiedzy społecznej jednostka antycypuje
mogące nastąpić w określonym czasie sytuacje i jest w
stanie przygotować się do radzenia sobie z nimi.



Zaangażowanie generatywne jest różne w zależności od
ról (zawodowych, małżeńskich, rodzicielskich,
obywatelskich i religijnych), a siła lub jakość
generatywności w jednej roli nie stanowi predyktora siły
lub jakości generatywności w innej roli.

Czynniki społeczne a generatywność

Wykształcenie jest pozytywnie skorelowane z niektórymi

miarami generatywności; wyżej wykształceni dorośli
wykazywali wyższy poziom obywatelskiego zobowiązania
niż dorośli niżej wykształceni; wyżej wykształceni dorośli
w średniej i późnej dorosłości dostarczali więcej
emocjonalnego wsparcia; bardziej wykształcone kobiety
określały się jako bardziej generatywne niż kobiety
słabiej wykształcone (u mężczyzn brak związku między
poziomem wykształcenia a generatywnością);



(rola rodzicielska) Mężczyźni, którzy nigdy nie byli ojcami
mieli niższe wyniki w generatywności niż ojcowie;



Hipoteza wymagająca weryfikacji: generatywna
ekspresja u mężczyzn ma charakter społeczny, u kobiet -
symboliczny (twórczość, praca).



Wysoko generatywne kobiety pracujące znajdują
satysfakcję poprzez pracę; generatywne kobiety nie
pracujące doświadczają satysfakcji przez rodzicielstwo;

Document Outline