Bezpieczeństwo
Państwa
mł. insp. dr Agata Tyburska
tel. 5440
Bezpieczeństwo
Państwa
mł. insp. dr Agata Tyburska
tel. 5440
SYSTEM
BEZPIECZEŃSTWA
I
OBRONNOŚCI
RZECZPOSPOLITEJ
POLSKIEJ
wykłady: 5
godzin
ćwiczenia: 10
godzin
TEMAT 2: System bezpieczeństwa i
obronności RP
Zagadnienia:
Wykład: 5 godz.
1. Organizacja i funkcjonowanie obrony
narodowej Rzeczpospolitej Polskiej.
2. Strategia bezpieczeństwa
narodowego.
TEMAT 1: Współczesne zagrożenia
bezpieczeństwa państwa.
Zagadnienia:
Ćwiczenia: 10 godz.
1. Opracowywanie strategii
bezpieczeństwa:
- Udział administracji publicznej oraz
organizacji pozarządowych w
realizacji Strategii Bezpieczeństwa
Narodowego RP na przykładzie
powiatu ...
- Prezentacja przygotowanych
powiatowych strategii
bezpieczeństwa - dyskusja.
Literatura zalecana:
Literatura
zalecana:
• Konstytucja RP, Ustawa
z dnia 2 kwietnia 1997 roku,
Dz.U.97.78.483.
• Ustawa z dnia 21 listopada 1967 roku
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczpospolitej Polskiej,
Dz.U.04.241.2416.
• Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 roku o
organizowaniu zadań na rzecz
obronności państwa realizowanych
przez przedsiębiorców,
Dz.U.01.122.1320.
Literatura zalecana:
• Strategia Bezpieczeństwa
Narodowego Rzeczpospolitej
Polskiej, Warszawa 2007.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z
dnia
27 kwietnia 2004 roku w sprawie
przygotowania systemu
kierowania bezpieczeństwem
narodowym, Dz.U.04.98.978.
Literatura zalecana:
• Z. Piątek, B. Wiśniewski, A. Osierda,
Administracja publiczna a
bezpieczeństwo państwa, Wyższa
Szkoła Administracji w Bielsku – Białej,
Bielsko – Biała, Warszawa 2007
• R. Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI
wieku, Bellona, Warszawa 2006.
• B. Wiśniewski, Organizacja stanowisk
kierowania, MSWiA, Warszawa 2008.
Literatura zalecana:
• R. Jakubczak, A. Skrabacz, K.
Gąsiorek (red.), Obrona narodowa w
tworzeniu bezpieczeństwa Polski w
XXI wieku, Bellona, Warszawa 2008.
• S. Koziej, Strategiczny przegląd
bezpieczeństwa narodowego jako
filar narodowego planowania
strategicznego.
20.10.2008r.
• B. Wiśniewski, Organizacja stanowisk
kierowania, MSWiA, Warszawa 2008.
„...Jednym z wielkich problemów
naszej kultury to –
przeciwstawienie się Europie.
Nie będziemy narodem
prawdziwie europejskim, póki
nie wyodrębnimy się
z Europy – gdyż europejskość nie
polega na zlaniu się z Europą,
lecz na tym, aby być jej częścią
składową – specyficzną
i nie dającą się niczym
zastąpić ...”
(W.Gąbrowicz, Dzienniki 1953 – 1956, t.7,
Kraków 1986, s. 190)
Bezpieczeństwo
narodowe
jest najwyższą potrzebą
człowieka i wartością
narodu,
a także głównym celem
działań
podejmowanych
przez państwo.
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak,
J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa
2006, s. 228.
Obrona narodowa:
(w ujęciu strukturalnym)
• To całokształt sił i środków
(instytucji) społeczeństwa
(narodu) oraz ich poczynania
związane
z przeciwdziałaniem zagrożeniom
godzącym w interes narodowy.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002, s. 80.
Obrona narodowa:
(w ujęciu strukturalnym)
• Organizacja i działalność
państwa
w zakresie ochrony i obrony
przed zagrożeniami interesów
narodowych.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorek (red.), Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa
Polski w XXI wieku. Podręcznik do przysposobienia obronnego dla studentek i studentów, Bellona,
Warszawa 2008, s. 56
Obrona narodowa:
(w ujęciu funkcjonalnym)
• To działalność mająca na celu
odpowiednie przygotowanie
i wykorzystanie sił i środków
będących do dyspozycji państwa
dla przeciwdziałania wszelkiego
rodzaju zagrożeniom
zewnętrznym
i wewnętrznym godzącym w
interes narodowy
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002, s.
81.
Ochrona i obrona
narodowa
jest funkcją,
której celem jest chronić
i bronić wartości
narodowych przed
zagrożeniami
zewnętrznymi i
wewnętrznymi,
militarnymi i
niemilitarnymi.
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak,
J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa
2006, s. 228.
W całokształcie działań państwa
w tworzeniu i utrzymywaniu
bezpieczeństwa narodowego
ochrona i obrona narodowa
zapewnia bezpieczeństwo rozwoju
(tworzenia) siły narodowej, a
jednocześnie chroni
i broni wartości wytworzone.
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 228.
Ochrona i obrona
narodowa:
Stanowi sumę wszystkich
wojskowych i cywilnych
przedsięwzięć państwa, które
przesądzają o trwałości państwa
jako instytucji politycznej oraz
o bezpieczeństwie całego
narodu.
W. Kitler, Obrona narodowa III RP. Pojęcie. Organizacja. System
(rozprawa habilitacyjna), Zeszyty Naukowe AON (dodatek), Warszawa
2002, s. 65.
Ochrona i obrona
narodowa:
S
tanowi sumę wszystkich
wojskowych (obrona militarna)
i cywilnych (obrona cywilna –
niemilitarna) zabezpieczeń
służących zapewnieniu
bezpieczeństwa państwa i
społeczeństwa wobec zagrożeń
godzących
w bezpieczeństwo narodowe.
W. Kitler, Obrona narodowa w wybranych państwach demokratycznych,
AON, Warszawa 2001, s. 156.
Ochrona i obrona narodowa
tworzy
warunki niezbędne i konieczne
dla pozostałych działań
zapewniających bezpieczeństwo
narodowe.
Rozwój
kultural
ny
Rozwój
kultural
ny
Rozwój
material
ny
Rozwój
material
ny
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis
(red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 228.
Ochrona i obrona narodowa
tworzy
warunki niezbędne i konieczne
dla pozostałych działań
zapewniających bezpieczeństwo
narodowe.
Stanowi jednocześnie
podstawę skuteczności i
wiarygodności polityki
zagranicznej
w tworzeniu
zewnętrznych
warunków
bezpieczeństwa
narodowego.
Stanowi jednocześnie
podstawę skuteczności i
wiarygodności polityki
zagranicznej
w tworzeniu
zewnętrznych
warunków
bezpieczeństwa
narodowego.
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 228.
Ochrona i obrona
narodowa
klasyfikacja wg. J. Marczaka
I.
Jako część organizacji państwa,
obejmująca przygotowanie
społeczeństwa, sił zbrojnych,
zasobów
i terytorium do zapobiegania,
przeciwdziałania, ochrony i obrony
całego narodu przed istniejącymi
i potencjalnymi zagrożeniami
bezpieczeństwa narodowego.
„...Nadszedł czas, aby ludzie
w Europie Środkowej
postrzegali państwo jako
narzędzie ochrony swych
domów,
a co zatem idzie – samych
siebie ...”
(V. Havel, O obronie w czasie pokoju,
Rzeczpospolita
z 18 listopada 1996 roku. )
Ochrona i obrona
narodowa
:
klasyfikacja wg. J. Marczaka
II.
Jako podstawowa (fundamentalna)
misja narodowa (państwa)
obejmująca zabezpieczenie
przed istniejącymi i potencjalnymi
zagrożeniami
bezpieczeństwa narodowego.
„ ... Byłoby fatalną pomyłką
wierzyć, że skoro wydajemy
pieniądze na siły zbrojne, to
obrona narodowa jest sprawą
wyłącznie wojskową, którą
reszta społeczeństwa nie
powinna się interesować ...”
(V. Havel, O obronie w czasie pokoju,
Rzeczpospolita z 18 listopada 1996 roku. )
Ochrona i obrona narodowa
:
klasyfikacja wg. J. Marczaka
III.
Jako podstawowa (fundamentalna)
struktura realizacyjna bezpieczeństwa
narodowego, obejmująca przygotowanie
społeczeństwa, zasobów, terytorium
do zapobiegania, przeciwdziałania,
ochrony i obrony narodu (interesów
narodowych) przed istniejącymi i
potencjalnymi zagrożeniami
bezpieczeństwa narodowego.
„ ... Przygotowanie skutecznej obrony
państwa jest nie do pomyślenia bez
większego lub mniejszego udziału
wszystkich instytucji państwowych.
Te zaś angażują się w wysiłek
obronny na tyle, na ile społeczeństwo
stawia obronę na pierwszym planie.
Jest więc konieczne uświadomienie
sobie
w porę, że obrona państwa oznacza
przede wszystkim obronę ludzkiej
godności
każdego z nas ...”
(V. Havel, O obronie w czasie pokoju,
Rzeczpospolita z 18 listopada 1996 roku. )
Ochrona i obrona narodowa
:
klasyfikacja wg. J. Marczaka
IV.
Jako realizację konstytucyjnego
obowiązku obrony ojczyzny
oraz
podstawową powinność
narodową.
„...Naród winien jest sobie
samemu obronę od napaści i
dla przestrzegania całości
swojej.
Wszyscy przeto obywatele są
obrońcami całości swobód
narodowych ...”
(Konstytucja z 3 maja
1791 roku)
Konstytucja Rzeczpospolitej
Polskiej
z dnia 2 kwietnia 1997 roku
Dz.U. nr 78 poz. 483
Art.5
Rzeczpospolita Polska strzeże
niepodległości i nienaruszalności
swojego terytorium, zapewnia
wolności i prawa człowieka oraz
bezpieczeństwo obywateli, strzeże
dziedzictwa narodowego oraz
zapewnia ochronę środowiska kierując
się zasadą zrównoważonego rozwoju.
Współczesne podejście do
obrony narodowej:
• W coraz większym stopniu
obrona narodowa obejmuje,
oprócz siły militarnej, także
zdolność ochrony
i ratownictwa ludności,
substancji materialnej i
środowiska przed zagrożeniami
niemilitarnymi.
M. Reuner, National security, The Economic and euvironmental dimension, Worldwatch Institute, 5/1989.
Współczesne podejście do
obrony narodowej:
• Do przeciwdziałania zagrożeniom
niemilitarnym i usuwania ich
skutków niezbędne jest, i to w
coraz szerszym zakresie, użycie sił
zbrojnych postrzeganych
dotychczas jako narzędzie walki
zbrojnej państwa.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorek (red.), Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku. Podręcznik do przysposobienia obronnego
dla studentek i studentów, Bellona, Warszawa 2008, s. 58.
„ ... Mamy armie, które nie
mają
z kim walczyć i
niebezpieczeństwa, przed
którymi nie ma nas kto
ochraniać ...”
Szimon Peres, za: Rzeczpospolita, 13-14
października 2000r.
Współczesne pojmowanie
pojęcia obrony narodowej:
• Poszerzenie pojęcia jako
konsekwencja zwiększenia zakresu
bezpieczeństwa narodowego.
• W przeszłości główny wpływ na obronę
narodową wywierały zagrożenia o
charakterze militarnym.
• Współcześnie rozszerzenie to wynika z
zagrożeń innej natury
(gospodarczych, ekologicznych,
społecznych, klęsk naturalnych
i katastrof technicznych).
W. Kitler, Obrona narodowa III RP. Pojęcie. Organizacja. System (rozprawa habilitacyjna), Zeszyty Naukowe
AON (dodatek), Warszawa 2002, s. 66.
Podział środków ochrony i
obrony narodowej:
Funkcjonalne
Funkcjonalne
środki
środki
ochrony i obrony
ochrony i obrony
narodowej
narodowej
Strukturalne
Strukturalne
środki
środki
ochrony i obrony
ochrony i obrony
narodowej
narodowej
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J.
Jakubczak, J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w
XXI wieku, Warszawa 2006, s. 230.
organy
władzy
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J.
Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006,
s. 230.
Strukturalne
Strukturalne
środki
środki
ochrony i
ochrony i
obrony
obrony
narodowej
narodowej
służbę
zagranicz
ną
siły
zbrojn
e
służby, inspekcje i
straże (Policja, SG,
PSP)
placówki
naukowo -
badawcze
obiekty i
ośrodki
kultury
organizacj
e
pozarządo
we
polityczne
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J.
Jakubczak, J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w
XXI wieku, Warszawa 2006, s. 230.
Funkcjonalne
Funkcjonalne
środki
środki
ochrony i
ochrony i
obrony
obrony
narodowej
narodowej
gospodar
cze
wojskow
e
ekologicz
ne
normatywne
naukowo -
techniczne
bezpieczeńs
twa
publicznego
Podział
środków ochrony i obrony
narodowej
(ze względu na
zastosowanie):
Środki
powszechnie
stosowane.
Środki
powszechnie
stosowane.
Środki
wojskowe.
Środki
wojskowe.
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J.
Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s.
230
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis
(red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 230
Środki powszechnie
stosowane w codziennej, rutynowej ochronie
i zabezpieczeniu wartości i interesów
narodowych są to tzw. środki niemilitarne
.
Środki powszechnie
stosowane w codziennej, rutynowej ochronie
i zabezpieczeniu wartości i interesów
narodowych są to tzw. środki niemilitarne
.
Środki
wojskowe traktowane jako
ostateczny, decydujący środek
ochrony i obrony narodowej.
Środki
wojskowe traktowane jako
ostateczny, decydujący środek
ochrony i obrony narodowej.
J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 230
Organizacja
ochrony i obrony narodowej
(w ujęciu systemowym)
Cywilna
organizacja
obrony narodowej
(podsystem cywilny )
Wojskowa
organizacja
obrony narodowej
(podsystem wojskowy)
Gen. broni W. Sikorski (1934r.), za J. Marczak, Powszechna ochrona i
obrona narodowa,
(w:), J. Jakubczak, J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w
XXI wieku,
Warszawa 2006, s. 228 - 229.
koordyna
cja
współprac
a
Ochrona i obrona
narodowa:
(charakter)
państwowa
powszechna
ogólna
ciągła
Powszechny
charakter
obrony narodowej.
• Jego istota wiąże się z
zaangażowaniem całego narodu w
sprawy tworzenia, odzyskiwania i
walki o samodzielny byt narodowy.
• Misje obrony narodowej realizują
organy władzy publicznej,
organizacje pozarządowe, firmy
komercyjne, poszczególni
obywatele
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 60 – 61.
Priorytet interesu
narodowego
nad interesami
indywidualnymi
i grupowymi jest kluczowym
elementem funkcjonowania
obrony narodowej.
Z tego też względu państwo
zachowuje
możliwość
obdarzenia wszystkich
podmiotów prawa
państwowego powinnościami
w zakresie obrony narodowej.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 61.
Konstytucja
Rzeczpospolitej Polskiej
Art. 85
Obowiązkiem
obywatela polskiego
jest
obrona Ojczyzny.
Ustawa
o powszechnym obowiązku
obrony Rzeczpospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967 roku,
Dz.U. 04.241.2416.
Art. 1
Obrona Ojczyzny
jest sprawą
i obowiązkiem wszystkich
obywateli Rzeczpospolitej
Polskiej.
Ustawa o powszechnym
obowiązku obrony
Rzeczpospolitej Polskiej ...
Art.2
Umacnianie obronności Rzeczpospolitej,
przygotowanie ludności i mienia
narodowego na wypadek wojny oraz
wykonywanie innych zadań w ramach
powszechnego obowiązku obrony należy
do wszystkich organów władzy
i administracji rządowej oraz innych
organów
i instytucji państwowych, organów
samorządu terytorialnego,
przedsiębiorstw i innych jednostek
organizacyjnych, organizacji społecznych,
a także każdego obywatela.
Państwowy
charakter
obrony narodowej.
Wszelkie działania w dziedzinie
bezpieczeństwa narodowego,
w wymiarze wewnętrznym
i zewnętrznym są regulowane
przez państwo.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 60 – 61.
Ciągły
charakter
obrony narodowej.
Bezpieczeństwo narodowe nie jest
stanem zastanym, lecz rezultatem
ciągłych
i różnorodnych zabiegów
demokratycznych, militarnych,
gospodarczych, kulturalnych
i psychospołecznych, naukowych i
innych mających na celu kształtowanie
sprzyjających warunków rozwoju i bytu
narodowego.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski w
XXI wieku, Warszawa 2008, s. 62.
Ciągły
charakter
obrony narodowej.
• Utrzymanie czujności;
• Podejmowanie różnorodnych
działań kształtujących środowisko
bezpieczeństwa narodowego,
przygotowujących struktury
państwa i społeczeństwo do
radzenia sobie w różnych
warunkach i okolicznościach
funkcjonowania państwa.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa
Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 62.
Ciągły
charakter
obrony narodowej.
• Nieustanne doskonalenie środków
i narzędzi obrony narodowej.
• Usprawniania (zmiany)
organizacyjne
i funkcjonalne, dostosowywanie
obrony narodowej do
pojawiających się zagrożeń.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 62.
Ogólny
charakter
obrony narodowej.
Polega na tym, że realizowana jest ona
we wszystkich dziedzinach działalności
wewnątrz i na zewnątrz państwa,
przeciwko wszelkim formom zagrożeń
godzących
w interes narodowy, które mogą
stanowić niebezpieczeństwo dla
suwerennej władzy, integralności
terytorialnej, nienaruszalności granic i
terytorium oraz przetrwania narodu,
jego bytu i losu.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski w
XXI wieku, Warszawa 2008, s. 62.
Funkcje państwa i podmiotów
prawa państwowego w zakresie
obrony narodowej:
wewnętrzn
a
gospodarcz
o -
organizator
ska
socjalna
kulturalno
-
wychowaw
cza
zewnętrzn
a
Wewnętrzna funkcja państwa
w zakresie obrony narodowej
związana jest z zapewnieniem
bezpieczeństwa i porządku
publicznego, ochroną mienia,
zdrowia społeczeństwa
i środowiska oraz z
zabezpieczeniem trwałości w
wewnętrznej strukturze
stosunków społecznych.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski
w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 64.
Gospodarczo - organizatorska
funkcja państwa
w zakresie obrony narodowej
polega na organizowaniu życia
gospodarczego i stwarzania
warunków do rozwijania
działalności gospodarczej,
a w konsekwencji – do
tworzenia materialnych
podstawa bezpieczeństwa
narodowego.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 64.
Socjalna funkcja państwa
w zakresie obrony narodowej
to działania na rzecz
ubezpieczeń społecznych,
ochrony zdrowia, pomocy
społecznej oraz rozwijania
problemów na rynku pracy i
wykorzystania zasobów
ludzkich.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 65.
Kulturalno - wychowawcza
funkcja państwa
w zakresie obrony narodowej
To działania na rzecz wpajania
wiedzy i zdobyczy cywilizacyjnych,
rozpowszechniania dóbr
kulturowych, upowszechniania
idei i wartości oraz kształtowania
postaw i zachowań obywatelskich.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski w
XXI wieku, Warszawa 2008, s. 65.
Zewnętrzna funkcja państwa
w zakresie obrony narodowej
to zapewnienie bezpieczeństwa
państwa na zewnątrz, rozwijanie
stosunków politycznych,
gospodarczych i kulturalnych
z innymi państwami, a także
rozwijanie przepływu informacji
i kontaktów międzyludzkich.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski w
XXI wieku, Warszawa 2008, s. 65.
Funkcja
gospodarczo –
organizatorska
Funkcja
socjalna
Funkcja
zewnętrzna
Funkcja
kulturalno –
wychowawcza
Funkcja
wewnętrzna
„...Funkcja wewnętrzna państwa
to nie tylko działania w wyraźnie
wyspecjalizowanych dziedzinach
życia społecznego wewnątrz
państwa. W istocie rzeczy są to
czynności
w wielu dziedzinach życia
społecznego
wewnątrz kraju i na zewnątrz
państwa...”
E. Zieliński, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 1999, s.
141.
Rola organów władzy w
tworzeniu ochrony i
obrony narodowej
Władza ustawodawcza
Senat
Sejm
Rola organów władzy w
tworzeniu ochrony i
obrony narodowej
Władza wykonawcza
Prezyde
nt
Rada
Ministró
w
Rola organów władzy w
tworzeniu ochrony i
obrony narodowej
Władza sądownicza
Sądy
Trybuna
ły
Rola organów władzy w
tworzeniu ochrony i
obrony narodowej
Każda z władz współuczestniczy
w tworzeniu bezpieczeństwa
narodowego oraz obrony
narodowej, koncentrując się na
działaniach stanowiących ich
istotę wynikającą z
konstytucyjnej roli
w państwie.
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 69.
Parlament
Sejm i Senat
• Stanowienie przepisów prawa:
ustawy, uchwały, dokonywanie zmian
w obowiązującej Konstytucji (art.235)
• Pełnienie roli kreacyjnej polegającej
na powoływaniu o odwoływaniu
konstytucyjnie wskazanych
centralnych organów państwowych
• Posiada prawo kontroli np.
wykonywania ustaw, pracy komisji
parlamentarnych.
Prezydent Rzeczpospolitej
Polskiej
•Czuwa nad przestrzeganiem
konstytucji, stoi na straży
suwerenności i
bezpieczeństwa oraz
nienaruszalności
i niepodzielności jego
terytorium.
Prezydent Rzeczpospolitej
Polskiej
• Jest najwyższym zwierzchnikiem Sił
Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej
(art.134 ust. 1)
Rząd posiada uprawnienia do
kierowania siłami zbrojnymi.
• Posiada szczególne kompetencje
w zakresie obronności i
bezpieczeństwa państwa w czasie
pokoju i wojny.
Za:
R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 72.
W czasie pokoju prezydent
sprawuje zwierzchnictwo nad
siłami zbrojnymi za
pośrednictwem ministra obrony
narodowej, któremu przekazane
zostały uprawnienia
rzeczywistego kierowania siłami
zbrojnymi z pomocą wojskowych
struktur dowodzenia, a w
szczególności przy pomocy szefa
Sztabu Generalnego i dowódców
rodzajów sił zbrojnych.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w
tworzeniu bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 72.
Zakres zwierzchnictwa
Prezydenta:
(art.134 Konstytucji)
• Mianuje i odwołuje
szefa Sztabu
Generalnego
i dowódców rodzajów sił
zbrojnych.
• Mianuje – na wniosek prezesa Rady
Ministrów –
naczelnego dowódcę sił
zbrojnych.
• Nadaje – na wniosek ministra obrony
narodowej –
stopnie wojskowe
(określone
w ustawach).
• Zarządza – na wniosek prezesa Rady
Ministrów –
powszechną lub częściową
mobilizację i użycie sił zbrojnych do
obrony
.
Prezydent Rzeczpospolitej
Polskiej
(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o
powszechnym obowiązku obrony RP, art. 4
a)
Stojąc na straży suwerenności
i bezpieczeństwa państwa,
nienaruszalności i
niepodzielności jego terytorium,
w szczególności:
• Zatwierdza – na wniosek prezesa
Rady Ministrów – strategię
bezpieczeństwa narodowego.
Prezydent Rzeczpospolitej
Polskiej
(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o
powszechnym obowiązku obrony RP, art. 4
a), c.d.
• Wydaje – na wniosek prezesa
Rady Ministrów, w drodze
postanowienia –
Polityczno –
Strategiczną Dyrektywę
Obronną Rzeczpospolitej
Polskiej
oraz inne dokumenty
wykonawcze dotyczące strategii
bezpieczeństwa narodowego.
Prezydent Rzeczpospolitej
Polskiej
(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o
powszechnym obowiązku obrony RP, art. 4
a), c.d.
• Zatwierdza – na wniosek prezesa
Rady Ministrów –
plany krajowych
ćwiczeń systemu obronnego
i
kieruje ich przebiegiem.
• Postanawia - na wniosek prezesa
Rady Ministrów – o
wprowadzeniu
albo zmianie określonego stanu
gotowości obronnej państwa.
Prezydent Rzeczpospolitej
Polskiej
(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o
powszechnym obowiązku obrony RP, art. 4
a), c.d.
• Może zwracać się do wszystkich
organów władzy publicznej,
administracji rządowej i
samorządowej, przedsiębiorców,
kierowników innych jednostek
organizacyjnych oraz organizacji
społecznych o
informacje mające
znaczenie dla bezpieczeństwa
i obronności państwa.
Prezydent Rzeczpospolitej
Polskiej
(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o
powszechnym obowiązku obrony RP,
art. 4 a), c.d.
• Inicjuje i patronuje
przedsięwzięciom
ukierunkowanym na
kształtowanie postaw
patriotycznych i obronnych
w społeczeństwie.
Prezydent Rzeczpospolitej
Polskiej
• Określa – na wniosek ministra
obrony narodowej – główne kierunki
rozwoju sił zbrojnych oraz ich
przygotowań do obrony państwa, a
także uczestniczy
w odprawach kierowniczej kadry
Ministerstwa Obrony Narodowej i sił
zbrojnych oraz może je zwoływać.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa
Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 73.
Rada Ministrów
Art. 146 Konstytucji RP
• Odpowiada za zapewnienie
bezpieczeństwa wewnętrznego
państwa oraz porządek publiczny,
zapewnienie bezpieczeństwa
zewnętrznego, sprawowanie ogólnego
kierownictwa
w dziedzinie obronności oraz określa
corocznie liczbę obywateli
powoływanych do czynnej służby
wojskowej.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 73.
Rada Ministrów - zadania
Art. 146 Konstytucji RP
• Opracowywanie projektów strategii
bezpieczeństwa narodowego.
• Planowanie i realizacja przygotowań
obronnych państwa zapewniających jego
funkcjonowanie w razie zewnętrznego
zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie
wojny,
w tym planowanie przedsięwzięć
gospodarczo – obronnych oraz zadań
wykonywanych na rzecz Sił Zbrojnych
Rzeczpospolitej Polskiej
i wojsk sojuszniczych.
Rada Ministrów - zadania
Art. 146 Konstytucji RP
• Przygotowanie systemu kierowania
bezpieczeństwem narodowym i organów
władzy publicznej do funkcjonowania
na stanowisku kierowania.
• Utrzymanie stałej gotowości obronnej
państwa, wnioskowanie do prezydenta
RP o jej podwyższanie w razie
zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa i w czasie wojny oraz o
jej obniżanie stosownie do zmniejszania
stopnia zagrożenia.
Rada Ministrów - zadania
Art. 146 Konstytucji RP
• Określanie obiektów szczególnie
ważnych dla bezpieczeństwa państwa,
w tym obronności oraz przygotowania
ich szczególnej ochrony.
• Przygotowanie na potrzeby obronne
państwa i utrzymanie w stałej
gotowości jednolitych systemów
obserwacji, pomiarów, analiz,
prognozowania
i powiadamiania.
Rada Ministrów - zadania
Art. 146 Konstytucji RP
• Przygotowanie systemu stałych dyżurów
na czas zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa państwa i wojny.
• Określenie zasad wykorzystania służby
zdrowia i infrastruktury technicznej
państwa dla potrzeb obronnych, w tym
sposobu zabezpieczenia przestrzeni
powietrznej i wód terytorialnych w razie
zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa i w czasie wojny.
Rada Ministrów - zadania
Art. 146 Konstytucji RP
• Zapewnienie funkcjonowania
systemu szkolenia obronnego
w państwie.
• Prowadzenie kontroli stanu
przygotowań obronnych w
państwie.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 75.
Minister Obrony
Narodowej
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 roku o urzędzie ministra
obrony narodowej
• Kieruje w czasie pokoju całokształtem
działalności Sił Zbrojnych RP.
• Przygotowuje założenia obronne
państwa,
w tym propozycje dotyczące rozwoju i
struktur sił zbrojnych.
• Realizuje generalne założenia, decyzje
i wytyczne Rady Ministrów w zakresie
obrony państwa i koordynuje
realizację wynikających z nich działań.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 73.
Minister Obrony
Narodowej
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 roku o urzędzie ministra
obrony narodowej
• Sprawuje – w zakresie powierzonym
przez Radę Ministrów – ogólny nadzór
nad realizacją zadań obronnych przez
organy administracji państwowej,
instytucje państwowe, samorządy,
przedsiębiorców
i inne podmioty
• Sprawuje ogólne kierownictwo w
sprawach wykonywania powszechnego
obowiązku obrony.
Minister Obrony
Narodowej
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 roku o urzędzie ministra
obrony narodowej
• Określa cele, kierunki i zadania
szkolnictwa wojskowego.
• Współdziała z innymi organami
państwowymi, organami
samorządu terytorialnego i
organizacjami społecznymi.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w
tworzeniu bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 75.
Minister Obrony
Narodowej
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 roku o urzędzie ministra
obrony narodowej
• Zawiera umowy międzynarodowe
wynikające
z decyzji Rady Ministrów dotyczących
udziału polskich kontyngentów
wojskowych
w międzynarodowych misjach pokojowych
i akcjach humanitarnych oraz ćwiczeń
wojskowych prowadzonych wspólnie z
innymi państwami lub organizacjami
międzynarodowymi
Ministerstwo Obrony
Narodowej
Gabinet Polityczny
Ministra
(organ doradczy)
Ministerstwo Obrony
Narodowej
Komórki organizacyjne:
• Sekretariat Ministra Obrony
Narodowej.
• Departament Administracyjny.
• Departament Budżetowy.
• Departament Informatyki
i Telekomunikacji.
• Departament Infrastruktury.
Ministerstwo Obrony
Narodowej
• Departament Kadr.
• Departament Kontroli.
• Departament Nauki i Szkolnictwa
Wojskowego.
• Departament Ochrony Informacji
Niejawnych
• Departament Polityki
Bezpieczeństwa
Międzynarodowego.
Ministerstwo Obrony
Narodowej
• Departament Polityki Zbrojeniowej.
• Departament Prasowo i
Informacyjny.
• Departament Prawny.
• Departament Spraw Socjalnych.
• Departament Strategii i
Planowania Obronnego.
• Departament Transformacji.
Ministerstwo Obrony
Narodowej
• Departament Wojskowych
Spraw Zagranicznych.
• Departament Wychowania i
Promocji Obronności.
• Departament Zaopatrywania Sił
zbrojnych.
Ministerstwo Obrony
Narodowej
• Biuro do spraw Budowy
Siedziby MON.
• Biuro do spraw Procedur
Antykorupcyjnych.
• Biuro Audytu Wewnętrznego.
• Biuro Skarg i Wniosków.
Wojewoda:
Ponosi pełną odpowiedzialność za
bezpieczeństwo
w województwie:
• Zapewnia współdziałanie wszystkich
jednostek organizacyjnych administracji
rządowej
i samorządowej działających na obszarze
województwa i kieruje ich działalnością
w zakresie zapobiegania zagrożeniom
życia, zdrowia lub mienia oraz
zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa
państwa
i utrzymania porządku publicznego,
ochrony praw obywatelskich, a także
zapobiegania klęskom żywiołowym i innym
nadzwyczajnym zagrożeniom oraz
zwalczania i usuwania ich skutków.
Wojewoda
Ponosi pełną odpowiedzialność za
bezpieczeństwo
w województwie:
• W sytuacjach nadzwyczajnych
wojewoda
może wydawać
polecenia obowiązujące
wszystkie organy
administracji rządowej
i samorządu terytorialnego
.
Funkcje administracji
publicznej
w dziedzinie bezpieczeństwa
(wg. W. Kitlera):
Ochrona porządku konstytucyjnego
rozumiana jako działalność organów i
instytucji państwowych oraz system
reguł prawnych gwarantujących ciągłość
konstytucyjnego ustroju państwa, w tym
ochronę państwa jako organizacji
prawnej i politycznej, ochronę informacji
niejawnych, a także ochronę wolności i
praw człowieka.
Funkcje administracji publicznej
w dziedzinie bezpieczeństwa
(wg. W. Kitlera):
• Zapewnienie bezpieczeństwa
kulturowego,
• Edukację na rzecz bezpieczeństwa,
• Zapewnienie funkcjonowania
organów władzy i administracji w
warunkach pokoju, kryzysu lub
wojny.
Funkcje administracji publicznej
w dziedzinie bezpieczeństwa
(wg. W. Kitlera):
• Zapewnienie
bezpieczeństwa
i porządku publicznego
(utrzymanie spokoju
i normalności zachowań
w stosunkach
międzyludzkich)
oraz ochronę życia,
zdrowia i dóbr przed
bezprawnymi
zamachami.
• Ochronę życia i zdrowia ludzi
oraz ochronę dóbr i środowiska
przed negatywnymi skutkami
działań człowieka i sił natury,
• Zapewnienie materialnych i
duchowych podstaw przetrwania
ludności w warunkach zagrożeń
bezpieczeństwa, kryzysu, i wojny.
Funkcje administracji publicznej
w dziedzinie bezpieczeństwa
(wg. W. Kitlera):
• Zapewnienie integralności terytorialnej
i nienaruszalności granic,
• Ochronę interesów gospodarczych,
• Ochronę granicy państwowej rozumiane jako
zintegrowane
zarządzanie
granicą
państwową,
• Ochronę obszarów, obiektów, urządzeń
i transportów ważnych dla obronności,
interesów
gospodarczych
państwa,
bezpieczeństwa
publicznego
i
innych
ważnych interesów państwa.
Funkcje administracji publicznej
w dziedzinie bezpieczeństwa
(wg.
W. Kitlera):
Samorząd terytorialny:
•Współuczestniczy w
tworzeniu bezpieczeństwa
narodowego
i obrony narodowej oraz
realizuje w tej dziedzinie
zadania określone
ustawami.
Samorząd województwa:
• Promocja i ochrona zdrowia.
• Kultura i ochrona dóbr kultury.
• Zagospodarowanie przestrzeni.
• Ochrona środowiska.
• Drogi publiczne i transport.
• Obronność
• Bezpieczeństwo publiczne.
Samorząd powiatowy:
• Ochrona zdrowia.
• Ochrona dóbr kultury.
• Zagospodarowanie przestrzenne
i nadzór budowlany.
• Ochrona środowiska i przyrody.
• Porządku publicznego i
bezpieczeństwa obywateli.
Samorząd powiatowy:
• Ochrony przeciwpowodziowej
i zapobiegania innym
nadzwyczajnym zagrożeniom życia,
zdrowia oraz środowiska,
obronności, współpracy
z organizacjami pozarządowymi.
• Szczebel powiatowy jest
podstawowym
i zasadniczym poziomem
reagowania kryzysowego.
Samorząd gminy:
Realizuje zadania publiczne o
znaczeniu lokalnym
niezastrzeżone dla innych
organów. Zadania te – służące
zaspokojeniu potrzeb wspólnoty
samorządowej – są wykonywane
jako zadania własne gminy.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w
tworzeniu bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 79.
Samorząd gminy:
• Ochrona środowiska.
• Drogi gminne oraz organizacja
ruchu drogowego.
• Ochrona zdrowia.
• Utrzymanie gminnych obiektów
użyteczności publicznej.
Organy gminy:
Uprawnione są do nakładania
świadczeń osobistych i
rzeczowych na rzecz obronności
na podstawie wniosków organów
wojskowych.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa
Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 80.
Starostowie, wójtowie,
prezydenci,
burmistrzowie są
szefami obrony
cywilnej.
Przedsiębiorcy:
• Z punktu widzenia bezpieczeństwa
i obrony narodowej istotne
znaczenie mają przedsiębiorcy
realizujący zadania na rzecz
obronności.
Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 roku o organizowaniu zadań na rzecz
obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców, Dz.U.01.122.1320.
Przedsiębiorcy:
Realizujący zadania z zakresu:
• mobilizacji gospodarki;
• militaryzacji;
• planowania operacyjnego;
• szkolenia obronnego
przygotowującego załogi do
realizacji zadań obronnych;
• wynikających z obowiązków
państwa – gospodarza.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 80.
Przedmiot działalności
przedsiębiorcy:
• Eksploatacja lotnisk i portów
morskich.
• Kolportaż.
• Nadawanie programów radiowych i
telewizyjnych.
• Produkcja, transport, i
magazynowanie produktów
naftowych.
• Transport.
Przedmiot działalności
przedsiębiorcy:
• Produkcja, remont lub
modernizacja uzbrojenia i sprzętu
wojskowego.
• Realizacja obrotu specjalnego.
• Usługi pocztowe.
• Usługi telekomunikacyjne.
• Wytwarzanie, dystrybucja i
przesyłanie gazu ziemnego, paliw
płynnych oraz energii elektrycznej.
Przedmiot działalności
przedsiębiorcy:
Zadania na rzecz obronności -
realizowane przez
przedsiębiorców wykonujących
działalność gospodarczą na
terenie Rzeczpospolitej Polskiej –
organizują organy administracji
rządowej.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 80.
Obowiązki obywateli
:
(Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
RP)
• Pełnienie służby wojskowej.
• Służbę w obronie cywilnej.
• Odbywanie przysposobienia obronnego.
• Uczestniczenie w samoobronie ludności.
• Pełnienie służby w jednostkach
zmilitaryzowanych.
• Pełnienie służby zastępczej.
• Wykonywanie świadczeń na rzecz
obrony.
Cel powszechnej
samoobrony:
przygotowanie do przetrwania
w warunkach użycia broni
masowego rażenia oraz ochrony
przed innymi działaniami
nieprzyjaciela w czasie wojny, a
także do udziału w zwalczaniu klęsk
żywiołowych i zagrożeń środowiska
oraz usuwania ich skutków.
Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa
Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 81.
Pytania
Dziękuję za uwagę