1

Ergonomia i 
Bezpieczeństwo Pracy

Wykład 5

MATERIALNE WARUNKI PRACY 

 

2

Warunki środowiskowe



Wydatek energetyczny pracującego 
człowieka dzieli się na



Niezbędną energię do wykonania pracy



energię zużywaną na utrzymanie 
normalnych funkcji fizjologicznych

Obciążenia wynikające z warunków 

środowiskowych występujących w 

procesach pracy mogą wywoływać ujemne 

skutki dla organizmu ludzkiego

 

3

Grupy czynników materialnych



rzeczowe warunki pracy



fizyczne czynniki



chemiczne czynniki



biologiczne czynniki

Ostatecznym celem badania materialnych warunków pracy jest 
ustalenie pewnych norm i opracowanie środków zapewniających 
możliwość ich przestrzegania

 

4

Mikroklimat 



Mikroklimat to zespół elementów 
meteorologicznych, typowych dla 
określonego pomieszczenia lub 
obszaru:



temperaturę powietrza;



wilgotność i ruch powietrza;



temperaturę otaczających płaszczyzn;



ciśnienie atmosferyczne w niektórych 
przypadkach.

 

5

Komfort termiczny



Jeżeli przedstawione warunki środowiska 
termicznego są oceniane jako stwarzające 
komfort przez ponad 80% ludzi, uważa się 
je za możliwe do przyjęcia. 



Niezadowolenie ze środowiska termicznego 
może powstać wskutek odczucia przez ciało 
człowieka braku komfortu termicznego, 
przejawiającego się w postaci:



dyskomfortu całkowitego



dyskomfortu lokalnego

 

6

Biologiczne skutki pracy w gorącym 
mikroklimacie



udar cieplny



wyczerpanie cieplne, spowodowane 
utratą wody i/lub soli



odwodnienie, spowodowane 
niedostatecznym uzupełnieniem wody



bolesne skurcze



zmiany skórne

 

7

Wykaz środków zmniejszających obciążenie 
cieplne



eliminację narażenia



poziom aktywności i reżim czasu 
pracy oraz wypoczynku



Wymiana ciepła:



Promieniowanie



Konwekcja



Parowanie

 

8

Biologiczne skutki pracy w zimnym 
mikroklimacie



zmiany podmrożeniowe i odmrożenia



hipotermia

Środowisko termiczne jest czynnikiem, który należy uwzględniać 
przy ocenie kosztu energetycznego pracownika podczas 
wykonywania obowiązków zawodowych. W ciepłym środowisku 
termicznym ma miejsce niewielki wzrost wydatku energetycznego, 
spowodowany wzrostem temperatury ciała. Bardziej wzrasta 
wydatek energetyczny w zimnym środowisku termicznym, co 
spowodowane jest pojawieniem się dreszczy, a także noszeniem 
większej ilości odzieży.

 

9

Inne czynniki materialne



Pyły



Oświetlenie



Barwy



Hałas



Wibracje



Promieniowanie

 

10

Kształtowanie środowiska pracy



W ergonomicznej problematyce 
kształtowania środowiska pracy zasadnicze 
znaczenie w naszych warunkach 
klimatycznych ma budynek jako miejsce 
pracy człowieka.



Pomieszczenia w zakładach pracy mogą być 
zlokalizowane w jednym obiekcie lub w 
kilku w zależności od wielkości zakładu, a 
także od procesu produkcyjnego i wymagań 
organizacji produkcji.

 

11

Funkcje obiektu przemysłowego



Produkcyjne (przygotowawcze, główne, montażowe, 

wykańczające, transportowe, magazynowe)



Pomocnicze (administracyjno-handlowe, 

organizacyjne, projektowo-studialne, wdrożeniowe)



Zabezpieczenia ruchu (wytwarzanie i rozdział energii 

oraz gazów technicznych, uzdatnianie wody, 

przygotowanie narzędzi, prace remontowo-

konserwacyjne)



Socjalne (higieniczno-sanitarne, oświatowo-kulturalne, 

szkoleniowe, opieka lekarska, żywienie zbiorowe, 

ratownictwo, rekreacyjne)

 

12

Cechy antropometryczne – podstawa 
projektowania przestrzeni pracy



Zdaniem znanego antropologa francuskiego 

J. Papillauta celem antropometrii jest 

przetłumaczenie rozmiarów i kształtów ciała 

ludzkiego na liczby i określone stosunki 

ilościowe



W praktyce projektowej parametry 

właściwości maszyn są dobrze znane, 

podczas gdy znajomość właściwości 

człowieka w odniesieniu do 

specjalistycznych potrzeb projektowania 

jest znikoma.

 

13

Antropometria klasyczna



pomiary wysokości, które służą do określenia 

odległości punktów antropometrycznych od 

położenia, na którym stoi lub siedzi badany;



pomiary długości (poszczególnych części ciała);



pomiary szerokości i głębokości;



pomiary obwodów;



pomiary współrzędnych sklepienia stopy;



inne, jak średnica chwytu rękojeści, grubość 

fałdów skórno-tłuszczowych różnych części 

ciała.

 

14

Pomiary cech o charakterze 
dynamicznym



kątów odchylenia kończyn górnych i 

dolnych (całych i ich części): w dół, w 

górę, w lewo i prawo;



kątów skrętu kończyn i ich części;



kątów odchylenia i skrętów głowy;



kątów odchylenia grzbietowego i 

podeszwowego stopy;



kątów odchylenia ręki zaciśniętej na 

uchwycie cylindrycznym.

 

15

Dziękuję