Choroby jamy ustnej
i gardła
Choroby jamy ustnej
i gardła
Ciało obce w gardle
W nosogardle – objawy nieżytu nosa
W części ustnej i krtaniowej gardła –
najczęściej: migdałki podniebienne, nasada
języka, dołki nagłośniowe, zachyłki gruszkowate
Objawy:
Ostry ból przy połykaniu pokarmu lub
bezposrednio po połknięciu
Uczucie dyskomfortu i przeszkody w gardle
Trudności w przełykaniu
Promieniowanie bólu do ucha
Ślinotok, czasami z domieszką krwi
Duszność
Zapalenie jamy ustnej
Powierzchowne/ głębokie
Ograniczone/rozlane
Czynniki sprzyjające:
Urazy mechaniczne i chemiczne
Radioterapia
Choroby przebiegające z upośledzeniem
odporności
Zła higiena jamy ustnej
Zaburzenia wydzielania śliny
Niewłaściwa dieta
Zapalenie nieżytowe jamy
ustnej
Etiologia wirusowa lub bakteryjna
Objawy
Bolesność i pieczenie
Utrudnione połykanie
Zwiększone wydzielanie śliny, zaburzenia smaku
Badanie przedmiotowe:
Zlokalizowane lub rozlane zmiany rumieniowate
Nadmierne łuszczenie nabłonka z tworzeniem
nalotu na błonie śluzowej
Leczenie:
Eliminacja czynników drażniących
Leki miejscowo odkażające
Suplementacja witamin z grupy B i C
Opryszczkowe zapalenie jamy
ustnej
Najczęściej u dzieci do 6 r.ż, często towarzyszy infekcjom
ogólnym i narażeniu na nasłonecznienie
Etiologia: wirus opryszczki zwykłej (HSV)
Objawy:
Pieczenie, bolesność w jamie ustnej
Złe samopoczucie
Gorączka
Badanie przedmiotowe:
Przejrzyste pęcherzyki, początkowo na granicy błony
śluzowej i skóry warg, łatwo pękające
Język obłożony, z pęcherzykami na brzegach
Nowe zmiany pojawiają się przez kilka dni
Leczenie:
Objawowe, rzadko acyklowir
Miejscowe preparaty antyseptyczne
Grzybica jamy ustnej
Najczęstsza drożdżyca (zakażenie oporunistyczne)
Kandydoza rzekomobłoniasta – najczęstsza ostra
grzybica jamy ustnej: - białe kożuchowate naloty,
łatwe do usunięcia, na zmienionym zapalnie
podłożu
Inne postacie: kandydoza niemowląt, rumieniowa,
zanikowa, rozrostowa, guzkowata, zapalenie
kącików ust
Leczenie:
Usunięcie czynników predysponujących
Higiena jamy ustnej
Leczenie miejscowe: preparaty odkażające,
przeciwgrzybicze
Doustne leki przeciwgrzybicze
Nieswoiste zapalenie
języka
Zwykle nadkażenie bakteryjne pio urazach
mechanicznych i chemicznych
Objawy:
Pieczenie języka, ból
Zaburzenia smaku
Badanie przedmiotowe:
Przekrwienie błony sluzowej
Zanik brodawek
Obrzęk języka
Leczenie:
Eliminacja przyczyn
Miejscowo leki odkażające
antybiotykoterapia
Ropień języka
Powikłanie zapalenia języka
Etiologia bakteryjna florą mieszaną
Objawy:
Pieczenie i ból języka
Ograniczenie ruchomości jezyka – trudności z połykaniem i mówieniem
Nadmierne ślinienie się
Szczękościsk
Cuchnienie z ust
Badanie przedmiotowe:
Początkowo twarde bolesne obrzmienie
Potem wyraźna asymetria języka
Powiększenie i bolesnoąć węzłów chłonnych podżuchwowych i
podbródkowych
Leczenie:
Antybiotykoterapia
Nacięcie ropnia trzonu języka z dojścia przez jamę ustną
Nacięcie ropnia nasady języka z przejściem w ropowicę dna jamy
ustnej z dojścia zewnętrznego
Alergiczne zapalenie języka
Objawy jak w nieswoistym zapaleniu
języka, ale postępują bardzo szybko
Dominują zmiany obrzękowe i
intensywny świąd języka
Leczenie: objawowe i przeciwalergiczne
Utrzymanie drożności dróg
oddechowych!!!
Zapalenia błony śluzowej i
tkanki chłonnej gardła
Zapalenie gardła – dominuje odczyn
zapalny błony śluzowej
Zapalenie tkanki chłonnej gardła =
angina – najczęściej dotyczy migdałków
podniebiennych
Ostre zapalenie gardła
50-80% infekcje wirusowe
Objawy:
Ból gardła, pieczenie
Kaszel
Współwystepowanie objawów nieżytu nosa, krtani i tchawicy
Stan podgorączkowy
W zakażeniach enterowirusem może być biegunka
Badanie przedmiotowe:
Żywoczerwona, rozpulchniona błona sluzowa, pokryta lepką
wydzieliną
Niewielkie powiększenie węzłów chłonnych
Leczenie:
Oszczędzający tryb życia
Leczenie objawowe (NLPZ, tabletki do ssania)
Infekcje bakteryjne:
Cięższy i dłuższy przebieg
Antybiotykoterapia empiryczna: penicyliny, z inhibitorem laktamaz;
u uczulonych makrolidy, w drugim rzucie - cefalosporyny
Zapalenie tkanki chłonnej
gardła o etiologii wirusowej
Objawy:
Ból gardła
Gorączka, bóle kostno-mięśniowe, bóle
głowy
Badanie przedmiotowe:
Przekrwienie i rozpulchnienie migdałków,
surowiczy wysięk w kryptach
Drobne pęcherzykowate zmiany na łukach
podniebiennych i podniebieniu miękkim
Leczenie:
objawowe
Mononukleoza zakaźna
Zakażenie wirusem Epstein-Barr
Okres wylęgania 6 tyg
Objawy:
Silny ból gardła
Gorączka, znaczne osłabienie, złe samopoczucie
Badanie przedmiotowe:
Złogi fibrynowe na migdałkach przypominające kredę
Znaczne obustronne powiększenie węzłów chłonnych szyi i
innych okolic
Hepatosplenomegalia
Drobnogrudkowa wysypka, osutka po podaniu aminopenicylin
Leukopenie, potem leukocytoza, monocytoza
Leczenie: objawowe
Powikłania:
Neurologiczne: niedowłady nerwów obwodowych i
czaszkowych, zapalenie opon m-r
Zapalenie mięśnia sercowego
Zapalenie tkanki chłonnej
gardła o etiologii bakteryjnej
90% paciorkowiec β-hemolizujący grupy A
Objawy:
Nagle silny ból gardła, trudności z połykaniem,
promieniowanie do uszu
Gorączka, dreszcze, ból głowy, ogólne osłabienie
Badanie przedmiotowe:
Przekrwienie migdałków i łuków podniebiennych z
żółtymi nalotami w kryptach
Bolesne powiększenie węzłów chłonnych, głównie
podżuchwowych
Białawy nalot na języku, cuchnięcie z ust, objawy
odwodnienia
Leczenie:
I rzut – penicyliny z inhibitorami laktamaz przez 10 dni
U uczulonych makrolidy
Płonica
Wywoływana przez szczepy paciorkowców grupy
A produkujące toksyny erytrogenne
Objawy:
Nagłe pojawienie się silnej gorączki i bólu gardła
Przekrwienie i powiększenie migdałków z
szarawym nalotem
Język malinowy
Purpurowe wybroczyny na podniebieniu, języczku i
błonie śluzowej gardła
Po 24 godzinach wysypka płonicza
Wolny trójkąt między fałdami policzkowymi
(Fiłatowa)
Wybroczyny w zgięciach łokciowych i kolanowych
Angina Plauta-Vincenta
Czynniki etiologiczne; krętki i wrzecionowce
Objawy:
Złe samopoczucie
Bóle gardła, jednostronne, nasilające się przy
połykaniu
Cuchnienie z ust
Badanie przedmiotowe:
Brudnoszary nalot na migdałku, pokrywający
głębokie, niekrwawiące owrzodzenie
Leczenie: penicyliny
Różnicowanie: błonica, angina agranulocytarna,
ostra białaczka, owrzodzenie nowotworowe
Przewlekłe zapalenie
migdałków podniebiennych
Objawy:
Uczucie drapania, niewielki ból gardła
Częste stany zapalne
Bóle szyi
Trudności w połykaniu
Powiększenie węzłów chłonnych
Cuchnący oddech, nieprzyjemny smak w ustach
Badanie przedmiotowe:
Zaczerwienie łuków podniebiennych
Przerost migdałka
Zbliznowaciała powierzchnia migdałka
Obecność płynnej treści ropnej lub kaszowatej wydzieliny w
kryptach
Tkliwość migdałka
Ograniczona ruchomość migdałka
Powiększenie węzłów chłonnych
Podwyższone OB., CRP, ASO
Leczenie: rozważyć wskazania do tonsillektomii
Przewlekłe zapalenia migdałka
gardłowego
Objawy:
Nawracające infekcje
Stałe lub okresowe upośledzenie drożności nosa ze
śluzową lub śluzowo-ropną wydzieliną, nosowanie,
chrapanie
Bezdechy senne
Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła
Upośledzenie drożności trąbki słuchowej, ostre zapalenia
ucha środkowego, wysiekowe zapalenie ucha środkowego
Zapalenia zatok przynosowych
Leczenie:
Zachowawcze: antybiotyki, leki mukolityczne,
obkurczające błonę śluzową nosa, leczenie
immunostymulujące, sterydy donosowe
Adenotomia
Wskazanie do tonsillektomii i
adenotomii
Zakażenia:
Nawroty ostrego zakażenia: 3x w ostatnim roku, 5x w
ciagu 2 lat, 7x w ciągu 3 lat
Każdy z nawrotów charakteryzował się przynajmniej
jedną z nastepujących cech: goraczka >38, odczyn
zapalny węzłów chłonnych szyi >2 cm, wysięk lub
naloty na migdałkach, obecność paciorkowców β-
hemolizujacych grupy A
Nawracanie zakażeń mimo odpowiedzi na prawidłowe
leczenie
Nawracające ostre lub przewlekłe zapalenia ucha
środkowego i zatok przynosowych
Obturacja dróg oddechowych
Nowotwory: uwaga na każde jednostronne powiększenie
migdałka podniebiennego
Rak jamy ustnej
Czynniki ryzyka: palenie tytoniu, picie
wysokoprocentowego alkoholu,
zakażenie HPV, zła higiena,
immunosupresja, zanik błony śluzowej
(zespół Plummera-Vinsona)
Stany przedrakowe: leukoplakia,
erytroplakia
Rak jamy ustnej
Rak wargi:
90%warga dolna – egzofityczny guzek lub owrzodzenie, powoli
powiększające się, przerzuty późno
10% warga górna – bardziej agresywny
Rak 2/3 przednich języka
Najczęściej owrzodzenie na bocznej powierzchni języka
Rak dna jamy ustnej
Najczęściej szczelinowate pęknięcie w części bocznej
Rak trójkąta zatrzonowcowego
Rak błony śluzowej policzka
Rak podniebienia twardego
Leczenie:
Chirurgiczne:
Usunięcie guza
Mandibutektomia
Operacje węzłowe
Uzupełniająca radioterapia
Rak gardła środkowego
Rak migdałka podniebiennego 45%
Rak nasady języka 25%
Rak podniebienia miękkiego 20%
Objawy:
Dysfagia
Ból promieniujący do ucha
Szczękościsk, ślinotok, krwawienia
Przerzuty do węzłów chłonnyc – u 60% jako
pierwszy objaw
Leczenie:
Chirurgiczne
Radioterapia
Brachyterapia – w raku nasady języka
Sialoadenozy
Inaczej sialozy = choroby niezapalne ślinianek
powstałe wskutek zaburzeń wydzielania i
metabolizmu miąższu, manifestujące się
nawracającymi bolesnymi obrzękami ślinianek,
głównie przyusznych
Hormonalne np w cukrzycy, mocznicy,
nadczynności tarczycy, w okresie menopauzy, u
ciężarnych i karmiących
Z niedożywienia – niedobór białek, wyniszczenie
u alkoholików, w awitaminozach
Neurogenne – zaburzenia funkcji układu
autonomicznego
Ostre ropne zapalenie
ślinianek
Najczęściej 6-7 dekada życia
Głównie ślinanka przyuszna
Objawy:
Bolesne obrzmienie ślinianki
Odczyn zapalny na skórze
Treść ropna wypływająca z ujścia
przewodu ślinianki
Leczenie:
Antybiotykoterapia
Drenaż ropnia
Nagminne zapalenie ślinianek
- świnka
Zakażenie wirusowe
Objawy:
Obustronne obrzmienie ślinianek
przyusznych, czasem też podżuchwowych
i podjezykowych
Gorączka
Zapalenie trzustki, jajników, jąder
Uszkodzenie n VII, zapalenie opon m-r i
mózgu
Leczenie: objawowe
Zapalenie ślinianek na tle
kamicy
Najczęściej w śliniankach podżuchwowych
Objawy:
Bolesne obrzmienie ślinianki, najczęściej
pojawiające się bezpośrednio po jedzeniu
Leczenie:
usunięcie kamienia i odblokowanie
wypływu śliny
Przy nawracających zapalenia – usunięcie
ślinianki
Nowotwory gruczołów
ślinowych
80% nowotworów dotyczy ślinianek
przyusznych, 10-15% ślinianek
podżuchwowych, 5-10% ślinianek
podjęzykowych i małych gruczołów
ślinowych
Ślinianka przuyszna: 80% - łagodne
Ślinianka podżuchwowa: 50% - łagodne,
50% złośliwe
Ślinianka podjęzykowa i małe gruczoły
ślinowe: 65-80% złośliwe
Nowotwory gruczołów
ślinowych
Objawy:
Guz w obrębie ślinianki
Nawracające ropnie ślinianek
przyusznych
Rozlane powiększenie ślinianki
Porażenie nerwu twarzowego
Leczenie:
Chirurgiczne
Radioterapia