Techniki wspomaganego rozrodu – medycyna, etyka i Kościół

Etyczne aspekty

wspomaganego rozrodu

Martyna Durak i Malwina

Witkoś 24.04.2012

Bezpłodność

–

trwała niezdolność

do zajścia w ciążę i/lub spłodzenia
potomstwa.

Niepłodność

– na ogół

odwracalna

niemożność

niemożność zajścia w ciążę i/lub
zapłodnienia komórki jajowej.
Zgodnie z definicją, o niepłodności
mówimy wtedy, kiedy w ciągu 12
miesięcy regularnego współżycia, bez
zastosowania antykoncepcji, nie
dochodzi do poczęcia dziecka.

Techniki wspomagające płodność - tzw. metody

wspomaganego rozrodu (ART- Assisted Reproductive

Technics) to zabiegi, które polegają na pobraniu

komórek jajowych z jajnika a następnie ich

połączeniu z plemnikami poza ustrojem kobiety i

wprowadzeniu zarodka do macicy.
Do podstawowych metod leczenia niepłodności

można zaliczyć:

• zapłodnienie in vitro (IVF-ET)

• mikromanipulację ICSI

• mikromanipulacja z użyciem plemników

uzyskanych podczas biopsji najądrza lub jądra ICSI-

PESA, ICSI-TESA

• dojajowodowe przeniesienie gamet (GIFT)

• dojajowodowe przeniesienie zygoty (ZIFT)

Przełomy w medycynie rozrodu

• John Hunter 1870r., 1886r. Sims – początki

sztucznej inseminizacji

• 1978r. – pierwsze „dziecko z probówki”

Louisa Brown

• 1987r. – narodziny pierwszego w Polsce

dziecka poczętego w laboratorium

• 6.04.2000r. - pierwszy w świecie przeszczep

macicy

• 2001r. - przeszczep jajników

Wybrane metody leczenia

niepłodności

• Sztuczna inseminacja nasieniem partnera/

anonimowego dawcy (IUI)

• Zapłodnienie pozaustrojowe (IVF, IFV-ET,

ICSI)

IUI ang. intrauterine insemination

INSEMINACJA DOMACICZNA

Obniżone parametry nasienia, zaburzenia owulacji,
niepłodność o charakterze immunologicznym lub
idiopatycznym

•

Od momentu zapłodnienia rozpoczyna się historia życia ludzkiego, w

którym każda z różnych zdolności wymaga czasu dla swego rozwoju i

działania- Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o przerywaniu ciąży

• Dziecko ma prawo do tego, by zostać poczętym, by być noszonym w

łonie, narodzonym i wychowywanym w małżeństwie- Jan Paweł II

Donum Vitae

• techniki sztucznej reprodukcji oddzielają prokreację od prawdziwie

ludzkiego kontekstu aktu małżeńskiego- Jan Paweł II Evangelium Vitae

• praktyka niszczenia nie użytych w czasie embriotransferu zarodków

• wykorzystywanie ich jako materiału biologicznego do innych działań

medycznych, np. do uzyskiwania komórek macierzystych

KATOLICYZM

• Wiara pozwala na wszystkie formy in vitro

•

nie ma żadnego zapisu, który zabraniałby stosowania różnych rodzajów

leczenia niepłodności – w tym inseminacji i form in vitro

• posiadanie dzieci to micwa

• nie sprzeciwia się zapłodnieniu pozaustrojowemu, jednak ma wątpliwości

co do pewnych jego aspektów

PROTESTANTYZM

ISLAM

JUDAIZM

BUDDYZM

Wnioski

• O wiele częściej ciąże mnogie zdarzają się w przypadku

indukcji owulacji i inseminacji domacicznej IO/IUI aniżeli w
przypadku zapłodnienia pozaustrojowego IVF

• Kobiety z zespołem policystycznych jajników lub przy

nadmiernej odpowiedzi jajników na stymulację
gonadotropinami odstępuje się od inseminacji, szczególnie,
gdy dotyczy to kobiet stosunkowo młodych

• Jeżeli po 6 cyklach z zastosowaniem technik wspomaganego

rozrodu nie uzyskano ciąży, powinno się odstąpić od
dalszego leczenia przynajmniej na kolejne pół roku

• Kobieta jest w stanie poddać się nawet najbardziej

ekperymentalnemu zabiegowi byleby tylko osiągnąć
zamierzony cel jakim jest zajście w ciążę

Mrożenie zarodków

• krioprezerwacja, kriokonserwacja –

polega na powolnym schładzaniu
zarodków umieszczonych w pojemniku z
ciekłym azotem do temperatury -196 °C;

• witryfikacja – obejmuje ten sam proces,

jednakże w przeciwieństwie do powyższej
metody opiera się na szybkim mrożeniu.

KONTROWERSJE WOKÓŁ

MROŻENIA ZARODKÓW:

• MAŁE SZANSE NA UDANE

ZAPŁODNIENIE IN VITRO

• NADMIAR ZARODKÓW ??

Kontrowersje dotyczące badań

na embrionach:

• niszczenie zarodków spór o

charakter embrionu

• wybór między życiem chorego a

życiem embrionu

• wykorzystanie embrionów do celów

innych niż ratowanie życia ludzkiego

Duża pula niewykorzystanych komórek jajowych

z zapłodnienia in vitro

BANK SPERMY

• Prof. Kuczyński założył w Białymstoku

pierwszą w Polsce prywatną klinikę
leczenia niepłodności „KRIOBANK
Centrum

Leczenia Niepłodności Małżeńskiej”
1989r.

Dla kogo jest szansą?

• 3% mężczyzn borykających się z

bezpłodnością

• Nosiciele chorób genetycznych
• „przechowywalnia” dla późniejszego

użycia

• Dla samotnych kobiet

A czy dawca otrzymuje wynagrodzenie

za swoją usługę?

• Mężczyźni nie dostają wynagrodzenia z racji

współpracy z bankiem

• Otrzymują zwrot kosztów podróży, dostają zwrot

kosztów związanych z urlopem w pracy w tym

czasie( W taki sposób reguluje się to w Unii

Europejskiej)

• „Głównym powodem jest wysoka motywacja i

cieszą się z nami, jeżeli ich nasienie, doprowadzi

do czyjejś ciąży”

Jak wygląda pozyskanie

dawcy?

• Mężczyzna się zwraca z reguły drogą e-mailową

• jest umawiany na spotkanie

• dokonywane są wszystkie analizy, zbierany jest wywiad

lekarski, pobierana jest krew

• Gdy nasienie okazuje się być dobre, a pacjent chce

współpracować, pojawia się u nas co jakiś czas. Oddaje

nasienie, które jest zamrażane, cyfrowo analizowane i

konserwowane przez 6 miesięcy. Jest to tzw.

kwarantanna.

• Po tym czasie dokonujemy ponownej analizy i wtedy ma

prawo być skierowane do odpowiedniego użytku.

Czy jednak dziecko ma prawo

mieć pełną wiedzę odnośnie

biologicznych rodziców?

„– Taka dyskusja trwa obecnie w
Polsce. Są projekty ustaw, w których
proponuje się takie rozwiązania. Nie
wiem jednak, czy jako społeczeństwo
dorośliśmy do takiej pełnej otwartości.
Najlepszym dowodem jest nacisk na to,
by zakazać w Polsce in vitro. To jest na
świecie nie do pomyślenia!” –prof.
Kuczyński

Koszty

• U młodych kobiet bez problemów w

funkcji jajnika -> około 2 tys. zł

• u kobiet starszych ->8 tys. zł.
• Koszt części biotechnologicznej

wynosi w pełnym zakresie ok.5600
zł.

Niemieckie banki spermy oferują
Polakom do 3 tys. zł miesięcznie za
oddanie nasienia. To średnio
trzykrotnie więcej niż wynagrodzenie
dla dawcy w polskich klinikach
leczenia niepłodności.

• Za jednorazowe oddanie próbki dawca

nasienia otrzyma 750 zł

• W jednym miesiącu można oddać nasienie

maksymalnie 4 razy.

• W wielu krajach europejskich wynagrodzenia

dla dawcy są wyższe niż w Polsce.

• W Wielkiej Brytanii zniesiono anonimowość

dawców. „Potencjalne dziecko może więc

poznać dane swojego biologicznego ojca.

Stąd zainteresowanie oddawaniem nasienia

stało się tam praktycznie zerowe „– uważa dr

Waciński.

Trudne pytania….

• Czy dziecku należy powiedzieć prawdę?
• Czy to możliwe, córka , spotka w przyszłości

swojego biologicznego ojca i nic nie wiedząc

o powiązaniu genetycznym, zakocha się w

nim?

• Czy dawca pewnego dnia nie zmieni zdania

i nie zechce odszukać nieznanego potomka?

• Jeśli po kilku latach laborant usunie z banku

przechowywane w ciekłym azocie nasienie,

wylewając je do zlewu to kto popełnił grzech:

laborant czy dawca nasienia?

Dawca

Otóż dawca musi być:

• młody (do 35 lat)

• zdrowy

•bez nałogów

• z bardzo ruchliwą spermą wysokiej jakości, która

dobrze znosi mrożenie(Według Światowej Organizacji

Zdrowia w jednym milimetrze powinno być 20

milionów plemników o ruchliwości powyżej 50%. )

•lekarze wypytują o przebyte choroby, zdrowie w

rodzinie, współżycie seksualne, tryb życia, pracę,

sytuację społeczną

•nie można być nosicielem chorób oraz

genetycznych deformacji

Masturbacja

• Katolicyzm- 2351 KKK: "Rozwiązłość jest

nieuporządkowanym pożądaniem lub

nieumiarkowanym korzystaniem z przyjemności

cielesnych. Przyjemność seksualna jest moralnie

nieuporządkowana, gdy szuka się jej dla niej

samej w oderwaniu od nastawienia na prokreację

i zjednoczenie."

• Dalai Lama (Tybetański odłam Buddyzmu) w

1997 roku jednoznacznie ustosunkował się w tej

kwestii „Seks z użyciem rąk, ust lub odbytu jest

zakazany”

• Hinduizm-dążenie, do przyjemności doznawanych

w czasie praktyk seksualnych nie jest odrzucane.

Ciekawostki

• banki w Polsce zmuszone są kupować

nasienie z Danii, Francji i innych krajów
Europy.

• Pacjenci nie mają z tym problemów i ponoć

skandynawska sperma cieszy się dość
dużym wzięciem wśród polskich par

• U polskich dawców maleje nie tylko jeśli

chodzi o ilość, ale zwłaszcza jakość
materiału!

Skuteczność

• W klinice w Białymstoku oscyluje w granicach 50

proc., plus-minus 3 proc. uzyskanych ciąż

klinicznych. (od 6 lat)

• skuteczność zależy od:
- potencjału rozwojowego komórek jajowych i

plemników.

- wiek pacjenta

- liczba nieudanych prób leczenia

- przebyte choroby narządów rozrodczych
Im pacjentka starsza i dłużej leczona, tym bardziej

spada skuteczność rozrodu. U całkowicie zdrowej

kobiety, która już ma urodzone dziecko, naturalna

rodność nie przekracza 23 proc.

Surygatki

•

Surogatką może zostać zupełnie obca osoba, choć

często się zdarza, że matką zastępczą zostaje kobieta z

rodziny pary albo bliska przyjaciółka.

•

W 2004 r 53-letnia Brazylijka urodziła własną wnuczkę

•

w 2006 r., własną wnuczkę urodziła również 50-letnia

Japonka.



W świetle prawa (brazylijskiego i japońskiego) obie

kobiety są matkami, a nie babciami dzieci.

•

„handel ludźmi”, „ostatnia deska ratunku dla par nie

mogących mieć dzieci”, „wszystko dla pieniędzy”,

„prostytucja macierzyństwa” ??

SUROGATKI- PRAWO POLSKIE

 Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Art.61)-
MATKĄ jest kobieta, która URODZIŁA dziecko

 Kodeks karny- czerpanie korzyści
materialnych z macierzyństwa zastępczego
jest zabronione

 Przekazanie praw do dziecka na zasadzie
przysposobienia decyzję podejmuje sąd

rodzinny

ROSJA, USA, GRECJA, WIELKA

BRYTANIA, INDIE LEGALIZACJA

MACIERZYŃSTWA ZASTĘPCZEGO

AUSTRIA, NIEMCY,

FRANCJA ZAKAZ

Macierzyństwo zastępcze (czyli noszenie w

ciąży genetycznie całkowicie lub w połowie nie
swojego dziecka) jest niedopuszczalne z tych
samych względów co zapłodnienie
heterologiczne, ponieważ sprzeciwia się jedności
małżeństwa i godności prokreacji osoby ludzkiej.
Jest obiektywnie niepełne wobec obowiązków
wynikających z miłości macierzyńskiej, wierności
małżeńskiej i odpowiedzialnego macierzyństwa.
Obraża ono godność i prawo dziecka do poczęcia
się, do okresu ciąży i wychowania przez własnych
rodziców oraz, ze szkodą dla rodzin, wprowadza
podział między czynnikami fizycznymi,
psychicznymi i moralnymi, które je konstytuują.

Jan Paweł II Donum Vitae

Kontrowersje dotyczące

macierzyństwa

zastępczego:

• problem ustalenia czym jest

macierzyństwo

• kto jest rodzicem dziecka

• oddzielenia biologicznego

procesu prokreacji od

etycznego aspektu

odpowiedzialności za

prokreację

• uprzedmiotowienie dziecka

• Jarosław Gowin stanął po stronie

Grzybowskiej. Etyk Jacek Hołówka stwierdził,

że dziecko, zgodnie z warunkami zawartej

przez strony umowy, powinno zostać przy

parze, która zapłaciła za wynajęcie brzucha.

• Jak prawo powinno regulować takie

sytuacje? Chronić kobietę, która nie będąc

matką genetyczną, przez 9 miesięcy nosi

dziecko we własnym łonie czy pary, które

pomimo wielu starań nie są w stanie mieć

własnych dzieci?

Podsumowanie

• Jest nadzieja, że dzięki odkryciom nauki

uda się przyjść z pomocą człowiekowi

• Niemoralne byłoby odbieranie nadziei,

ale także roztaczanie nadziei złudnych
lub ogłaszanie obietnic nie do
spełnienia.

• nie wszystko, co jest technicznie

możliwe, jest moralnie dopuszczalne

Document Outline