Terminologia farmakologii układu krążenia

termin

opis działania

inotropowe +

↑ siły skurczu

inotropowe -

↓ siły skurczu

chronotropowe 

+

przyspieszenie czynności serca

chronotropowe 

-

zwolnienie czynności serca

dromotropowe 

+

przyspieszenie przewodzenia w układzie 

bodźcoprzewodzącym

dromotropowe - zwolnienie przewodzenia w układzie 

bodźcoprzewodzącym

batmotropowe 

+

↑ pobudliwości ośrodków bodźcotwórczych

batmotropowe - ↓ pobudliwości ośrodków bodźcotwórczych

tonotropowe +

↑ napięcia mięśnia serca

tonotropowe -

↓napięcia mięśnia serca

hipotensyjne

↓ RR

hipertensyjne

↑ RR

tachykardia

przyspieszenie rytmu serca

bradykardia

zwolnienie rytmu serca

...

układ/narzą
d

układ współczulny

układ przywspółczulny

rodzaj 
recepto
ra

efekt 
pobudzenia

rodzaj 
receptor
a

efekt 
pobudzenia

układ 

moczowy

mięśnie 

pęcherza 

moczoweg

o

M

skurcz

macica - 

mięśnie 

gładkie

β2

rozkurcz

Oko

α1

rozszerzenie 

źrenicy,

↑ ciśnienia 

śródgałkoweg

o

M

zwężenie 

źrenicy,

↓ ciśnienia 

śródgałkoweg

o

...

układ/narząd

układ współczulny

układ przywspółczulny

rodzaj 
receptora

efekt pobudzenia

rodzaj 
receptor
a

efekt pobudzenia

oskrzela

β2

rozkurcz

M

skurcz

układ 

pokarmowy

gruczoły 

ślinowe

komórki 

okładzinowe 

żołądka

mięśnie jelit

β2

rozkurcz

M

M

M

↑ wydzielania

↑ wydzielania 

kwasu solnego

skurcz – 

nasilenie 

perystaltyki

układ/narząd

układ współczulny

układ przywspółczulny

rodzaj 

recepto

ra

efekt pobudzenia

rodzaj 

receptora

efekt pobudzenia

serce

β1

przyspieszenie 

czynności,

wzrost siły 

skurczu,

przyspieszenie 

przewodzenia,

wzrost 

pobudliwości 

M

zwolnienie 

czynności serca

naczynia 

krwionośne

skórne i 

trzewne

nerkowe

mięśni 

szkieletowyc

h

α1

D

β2

α2

skurcz naczyń, ↑ 

RR

rozkurcz naczyń, 

↑ przepływu 

nerkowego

rozkurcz naczyń, 

↓RR

Autonomiczny układ nerwowy

•współczulny

 (

sympatyczny, adrenergiczny

) 

•przywspółczulny 

(

parasympatyczny, cholinergiczny

)

układ współczulny

układ przywspółczulny

neurotransmiter w 

zakończeniach 

nerwów

Noradrenalina - 

norepinefryna (NA)

Adrenalina - epinefryna (A)

Acetylocholina (ACh)

receptory w 

narządach 

efektorowych

α1

α2

β1

β2

dopaminowy D

muskarynowy M

nikotynowy N (w płytce 

nerwowo-mięśniowej)

nazwy synonimowe 

dotyczące 

pobudzenia 

(agonista)

zahamowania 

(antagonista, 

bloker)

adrenergiczny

sympatykomimetyczny

sympatykolityczny

adrenolityczny

cholinergiczny

parasympatykomimetyc

zny

cholinomimetyczny

parasympatykolityczny

cholinolityczny