Ekonomia
Ekonomia
Wykład 11
Bezrobocie i inflacja. Krzywa Philipsa
Ekonomia
Ekonomia
Wykład 11
Bezrobocie i inflacja. Krzywa Philipsa
Inflacja
INFLACJA
– zjawisko (proces) wzrostu
ogólnego poziomu cen dóbr w pewnym okresie
DEFLACJA
– zjawisko (proces) spadku
ogólnego poziomu cen dóbr w pewnym okresie
STAGFALCJA
– zjawisko inflacji połączone ze
stagnacją gospodarcza
SLUMPFLACJA
– zjawisko inflacji połączone z
recesją gospodarczą (bezrobociem)
Typy inflacji ze względu na
kryteria
Tempo
pełzająca
krocząca
galopująca
hiperinflacja
Ruch cen
jawna (otwarta, cenowa)
ukryta (tłumiona) – nawis inflacyjny
Czas
sekularna
okresowa
Możliwość oddziaływania
kontrolowana
żywiołowa
Źródło pochodzenia
wewnętrzna
importowana
Mierniki inflacji
CPI
(consumer price index) – indeks zmian cen
towarów konsumpcyjnych (żywność, odzież,
energia, itp.), stała podstawa i stała struktura
PPI
(producer price index)
deflator PKB
n
i
i
i
i
c
u
c
c
Wsk
1
0
0
1
)
100
(
Teorie inflacji
INFLACJA POPYTOWA
– wywołana przez
nadwyżkę popytu nad podażą na rynku dóbr,
powstanie tzw. luki inflacyjnej
Y
AD
AD’
AD
Y potencjalny
luka inflacyjna
45°
AD = C + I + G
Teorie inflacji
INFLACJA KOSZTOWA (PODAŻOWA)
–
wywołana wzrostem cen czynników
produkcji
INFLACJA INERCYJNA
– wynikająca z
oczekiwań inflacyjnych
INFLACJA JAKO ZJAWISKO PIENIĘŻNE
–
wywołana nadwyżką podaży pieniądza w
obiegu
M x V = P x Q
Skutki inflacji
redystrybucja dochodów i majątku
spadek realnych płac
„koszt zdzieranych zelówek”
„koszt zmienianych jadłospisów”
pogorszenie stosunków społecznych
zniekształcenie informacyjnej funkcji ceny
drenaż podatkowy
iluzja pieniężna
Metody przeciwdziałania
inflacji
Polityka administracyjnego ustalania cen
Polityka pieniężna – sterowanie podażą
pieniądza
Polityka fiskalna – odpowiednie
wydatkowanie z budżetu, konstruowanie
budżetu przy założeniu inflacji
Polityka płacowa
Inflacja w Polsce
Rok
Wskaźnik
cen
przy
podstawie
rok
poprzedni
= 100
Rok
Wskaźnik
cen
przy
podstawie
rok
poprzedni
= 100
Rok
Wskaźnik
cen
przy
podstawie
rok
poprzedni
= 100
Rok
Wskaźnik
cen
przy
podstawie
rok
poprzedni
= 100
1950
107,5
1965
100,9
1980
109,4
1995
127,8
1951
109,6
1966
101,2
1981
121,2
1996
119,9
1952
114,4
1967
101,5
1982
200,8
1997
114,9
1953
141,9
1968
101,6
1983
122,1
1998
111,8
1954
93,7
1969
101,4
1984
115,0
1999
107,3
1955
97,6
1970
101,1
1985
115,1
2000
110,1
1956
99,0
1971
99,9
1986
117,7
2001
105,5
1957
105,4
1972
100,0
1987
125,2
2002
101,9
1958
102,7
1973
102,8
1988
160,2
2003
100,8
1959
101,1
1974
107,1
1989
351,1
2004
103,5
1960
101,8
1975
103,0
1990
685,8
2005
102,1
1961
100,7
1976
104,4
1991
170,3
2006
101,0
1962
102,5
1977
104,9
1992
143,0
2007
102,5
1963
100,8
1978
108,1
1993
135,3
2008
104,2
1964
101,2
1979
107,0
1994
132,2
Inflacja w UE
Tabela 15
ZHARMONIZOWANE WSKAŹNIKI CEN KONSUMPCYJNYCH
procentowa zmiana w porównaniu z analogicznym okresem roku
poprzedniego (t/t-12)
2006
VII
VIII
IX
X
XI
XII
UE25
UE25
2,4
2,3
1,9
1,8
2,1
2,1*
Strefa Euro
Euro-
zone
2,5
2,3
1,8
1,6
1,8
1,9*
Belgia
BE
2,4
2,3
1,9
1,7
2,0
2,1
Republika Czeska
CZ
2,4
2,6
2,2
0,8
1,0
1,5
Dania
DK
2,0
1,9
1,5
1,4
1,8
1,7
Niemcy
DE
2,1
1,8
1,0
1,1
1,5
1,4
Estonia
EE
4,5
5,0
3,8
3,8
4,7
5,1
Grecja
EL
3,9
3,4
3,1
3,1
3,2
3,2
Hiszpania
ES
4,0
3,8
2,9
2,6
2,7
2,7
Francja
FR
2,2
2,1
1,5
1,2
1,6
1,7
Irlandia
IE
2,9
3,2
2,2
2,2
2,4
.
Włochy
IT
2,3
2,3
2,4
1,9
2,0
2,1
Cypr
CY
2,8
2,7
2,2
1,7
1,3
1,5
Łotwa
LV
6,9
6,8
5,9
5,6
6,3
6,8
Litwa
LT
4,4
4,3
3,3
3,7
4,4
4,5
Luksemburg
LU
3,4
3,1
2,0
0,6
1,8
2,3
Węgry
HU
3,2
4,7
5,9
6,3
6,4
6,6
Malta
MT
3,6
3,0
3,1
1,7
0,9
0,8
Niderlandy
NL
1,7
1,9
1,5
1,3
1,6
1,7*
Austria
AT
2,0
2,1
1,3
1,3
1,6
1,6
Polska
PL
1,4
1,7
1,4
1,1
1,3
1,4
Portugalia
PT
3,0
2,7
3,0
2,6
.
2,5
Słowenia
SI
1,9
3,1
2,5
1,5
2,4
3,0
Słowacja
SK
5,0
5,0
4,5
3,1
3,7
3,7
Finlandia
FI
1,4
1,3
0,8
0,9
1,3
1,2
Szwecja
SE
1,8
1,6
1,2
1,2
1,5
1,4
Wielka Brytania
UK
2,4
2,5
2,4
2,4
2,7
3,0
BEZROBOCIE
Bezrobotny
Do bezrobotnych zalicza się osoby w wieku
produkcyjnym, które są zdolne do pracy i
gotowe do jej podjęcia na typowych
warunkach w gospodarce oraz pozostają
bez pracy, pomimo poszukiwań.
Ludność w wieku
produkcyjnym
Kobiety w wieku 18-60 lat
Mężczyźni w wieku 18-65 lat
Osoba w wieku produkcyjnym, zdolna do
pracy i gotowa do jej podjęcia na
panujących warunkach
Aktywny zawodowo
Ludność w wieku
produkcyjnym
Aktywni zawodowo
(zasób siły roboczej)
Bierni zawodowo
Pracujący
Bezrobotni
Wskaźnik aktywności
zawodowej
ym
produkcyjn
wieku
w
ludnosc
zawodowo
aktywni
Wskaźnik stopy bezrobocia
roboczej
siłił
zasoby
ch
bezrobotny
liczba
Typy bezrobocia
1.
Bezrobocie związane z niedopasowaniem
struktury podaży do popytu
(naturalne)
a)
frykcyjne
b)
strukturalne
2.
Bezrobocie związane z nadwyżką podaży nad
popytem (nienaturalne)
a)
przymusowe (według Keynes’istów)
b)
dobrowolne (według klasyków)
Bezrobocie ukryte!
Metody zwalczania
bezrobocia
Bezrobocie naturalne
– lepsza działalność
urzędów pracy, szkolenia
Dobrowolne
– zwalczać ograniczenia
mechanizmu rynkowego
Przymusowe
– aktywna polityka
makroekonomiczna: fiskalna,
monetarna; mikroekonomiczna
INFLACJA A BEZROBOCIE
1958
– A. W.
Phillips
zauważył ujemną korelację
pomiędzy zmianami płac nominalnych a stopą
bezrobocia występującą w
Wielkiej Brytanii
w
latach
1861 – 1957;
Zależność ta jest znana jako
krzywa Phillipsa
;
Krzywa Phillipsa dowodzi, że
wyższej stopie inflacji
towarzyszy
niższa stopa bezrobocia
i odwrotnie.
Sugeruje to, że możemy wybrać niższe bezrobocie
za cenę wyższej inflacji lub odwrotnie.
Krzywa Phillipsa
Inflacja a bezrobocie
W latach
60-tych
wydawało się, że krzywa
Phillipsa oferuje rozwiązanie problemu wyboru
właściwej polityki makroekonomicznej;
Rządy miały po prostu zdecydować, jak wysoką
inflację akceptują w zamian za niższe bezrobocie;
Lata
70-te
dowiodły, że zależność ta przestała
odpowiadać faktom;
Przyszły lata, kiedy stopa bezrobocia i inflacji
jednocześnie przekraczały
10%.
Przesuwanie się krzywej
Phillipsa
Stopa bezrobocia może się chwilowo zmniejszyć pod
wpływem nieoczekiwanego wzrostu poziomu cen:
wzrost cen na rynku
przedsiębiorstwa zwiększają
produkcję i zatrudnienie
spada bezrobocie
(złudzenie)
po pewnym czasie zaczynają rosnąć płace
przedsiębiorstwa ograniczają zatrudnienie
bezrobocie wzrasta
(rzeczywistość)
Przesuwanie się krótkookresowej
krzywej Phillipsa i długookresowa
pionowa krzywa Phillipsa
Stopa bezrobocia (%)
S
to
p
a
i
n
fl
a
cj
i
(%
)
A
B
Wnioski
1.
Wymienność między inflacją a bezrobociem może istnieć
tylko w
krótkim okresie
;
2.
W
długim okresie
wymienność nie istnieje: długookresowa
krzywa Phillipsa przyjmuje postać pionowej prostej,
przecinającej oś odciętych w punkcie określającym
naturalną stopę bezrobocia;
3.
Jedynie przy
stopie bezrobocia
równej jej
naturalnemu
poziomowi
możliwy jest
stabilny poziom inflacji
; wyższe lub
niższe
bezrobocie
oznacza
przyhamowanie
lub
przyspieszenie procesów inflacyjnych;
4.
Nie ma sposobu utrzymania bezrobocia na poziomie
niższym od stopy naturalnej bez rozkręcenia
spirali inflacji
.
Prawo Okuna
Dla każdego punktu procentowego wzrostu
rzeczywistej
stopy
bezrobocia
powyżej
naturalnej stopy bezrobocia
(bezrobocie naturalne =
frykcyjne + strukturalne)
,
luka PNB
(różnica pomiędzy
potencjalnym a rzeczywistym PNB) powiększa
się o
2,5
%.
Przykład:
- stopa bezrobocia
8%,
- naturalna stopa bezrobocia
5%,
- luka PNB
7,5%
(3,0 x 2,5)
Bezrobocie w Polsce
stycz
eń
luty
marz
ec
kwiec
ień
maj
czerw
iec
lipiec
sierpi
eń
wrzes
ień
paźdz
iernik
listop
ad
grudz
ień
1990
0,3
0,8
1,5
1,9
2,4
3,1
3,8
4,5
5,0
5,5
5,9
6,5
1991
6,6
6,8
7,1
7,3
7,7
8,4
9,4
9,8
10,5
10,8
11,1
12,2
1992
12,1
12,4
12,1
12,2
12,3
12,6
13,1
13,4
13,6
13,5
13,5
14,3
1993
14,2
14,4
14,4
14,4
14,3
14,8
15,4
15,4
15,4
15,3
15,5
16,4
1994
16,7
16,8
16,7
16,4
16,2
16,6
16,9
16,8
16,5
16,2
16,1
16,0
1995
16,1
15,9
15,5
15,2
14,8
15,2
15,3
15,2
15,0
14,7
14,7
14,9
1996
15,4
15,5
15,4
15,1
14,7
14,3
14,1
13,8
13,5
13,2
13,3
13,2
1997
13,1
13,0
12,6
12,1
11,7
11,6
11,3
11,0
10,6
10,3
10,3
10,3
1998
10,7
10,6
10,4
10,0
9,7
9,6
9,6
9,5
9,6
9,7
9,9
10,4
1999
11,4
11,9
12,0
11,8
11,6
11,6
11,8
11,9
12,1
12,2
12,5
13,1
2000
13,7
14,0
14,0
13,8
13,6
13,6
13,8
13,9
14,0
14,1
14,5
15,1
2001
15,7
15,9
16,1
16,0
15,9
15,9
16,0
16,2
16,3
16,4
16,8
17,5
2002
18,1
18,2
18,2
7,9
17,3
17,4
17,5
17,5
17,6
17,5
17,8
18,0
2003
18,6
18,7
18,6
18,3
17,9
17,7
17,7
17,6
17,5
17,4
17,6
18,0
2004
20,6
20,6
20,4
19,9
19,5
19,4
19,3
19,1
18,9
18,7
18,7
19,0
2005
19,4
19,4
19,2
18,7
18,2
18,0
17,9
17,7
17,6
17,3
17,3
17,6
2006
18,0
18,0
17,8
17,2
16,5
15,9
15,7
15,5
15,2
14,9
14,8
14,8
2007
15,1
14,8
14,3
13,6
12,9
12,3
12,1
11,9
11,6
11,3
11,2
11,2
2008
11,5
11,3
10,9
10,3
9,8
9,4
9,2
9,1
8,9
8,8
9,1
Liczba bezrobotnych oraz stopa
bezrobocia
Stan w końcu listopada 2008r.
Stopa
bezrobocia
(do aktywnych
zawodowo)
w %
WOJEWÓDZTWA
Bezrobotni
Podregiony
zarejestrowani
Powiaty
w tysiącach
POLSKA
1398,5
9,1
DOLNOŚLĄSKIE
107,0
9,6
WOJ. KUJAWSKO-POMORSKIE
103,1
12,6
WOJ. LUBELSKIE
96,6
10,8
WOJ. LUBUSKIE
43,1
11,6
WOJ. ŁÓDZKIE
94,9
8,8
WOJ. MAŁOPOLSKIE
93,3
7,2
WOJ. MAZOWIECKIE
172,8
7,1
WOJ. OPOLSKIE
33,0
9,2
WOJ. PODKARPACKIE
111,0
12,6
WOJ. PODLASKIE
42,6
9,1
WOJ. POMORSKIE
63,7
7,9
WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIE
74,1
13,3
WOJ. ŚLĄSKIE
118,8
6,7
WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIE
82,0
15,8
WOJ. WIELKOPOLSKIE
84,9
5,9
WOJ. ZACHODNIOPOMORSKIE
77,5
12,7
Bezrobocie w UE
Tabela 13
ZHARMONIZOWANA STOPA BEZROBOCIA w % - ogółem
dane wyrównane sezonowo
2006
VI
VII
VIII
IX
X
XI
UE25
UE25
7,9
7,9
7,9
7,8
7,8
7,7
Strefa Euro
Euro-
zone
7,8
7,8
7,8
7,7
7,7
7,6
Belgia
BE
8,7
8,5
8,5
8,5
8,2
8,2
Republika Czeska
CZ
7,2
7,1
7,1
7,1
6,9
6,8
Dania
DK
4,1
3,7
3,7
3,5
3,3
.
Niemcy*
DE*
8,3
8,3
8,5
8,5
8,1
8,0
Estonia
EE
5,6
5,8
5,7
5,5
4,8
4,5
Grecja
EL
9,0
8,7
8,7
8,7
.
.
Hiszpania
ES
8,4
8,3
8,3
8,2
8,4
8,4
Francja
FR
9,1
9,0
8,9
8,8
8,7
8,6
Irlandia
IE
4,5
4,4
4,4
4,2
4,2
4,2
Włochy
IT
6,9
.
.
.
.
.
Cypr
CY
5,3
5,3
5,2
5,1
5,1
5,0
Łotwa
LV
6,9
6,8
6,7
6,5
6,3
6,2
Litwa
LT
5,8
5,8
6,0
6,2
5,7
5,6
Luksemburg
LU
4,7
4,7
4,7
4,8
4,8
4,8
Węgry
HU
7,4
7,5
7,6
7,6
7,6
7,7
Malta
MT
7,6
7,5
7,5
7,5
7,4
7,4
Niderlandy
NL
3,9
3,8
4,0
3,8
3,8
3,8
Austria
AT
4,8
4,8
4,7
4,7
4,6
4,6
Polska
PL
14,1
14,3
14,1
13,9
13,8
13,6
Portugalia
PT
7,4
7,2
7,2
7,2
7,1
7,1
Słowenia
SI
6,1
6,0
5,9
5,7
5,6
5,6
Słowacja
SK
13,4
13,2
13,0
12,8
12,6
12,3
Finlandia
FI
7,8
7,8
7,8
7,8
7,7
7,5
Szwecja
SE
.
.
.
.
.
.
Wielka Brytania
UK
5,4
5,4
5,4
5,5
.
.