Ratownictwo 
przedmedyczne

Pierwsza pomoc w nagłych 

przypadkach

opracował: 

Piotr Trojanowski

opracował: 

Piotr Trojanowski

 

 

W nieszczęśliwych wypadkach

 i w schorzeniach 

przebiegających ostro

 

często

 

pierwsze minuty 

decydują

 o dalszych losach pacjenta!

Szybka i właściwa pomoc 

może uratować życie. 

Pamiętaj !

 

 

Zagrożenia 

Rany

Krwotok

Krwawienie

Urazy stawów

Złamanie

Uraz kręgosłupa

Zatrucie

Oparzenie

Porażenie prądem

Utrata przytomności

Zaburzenia oddychania

Zatrzymanie krążenia

 

 

Rany

Rozróżniamy następujące 

rodzaje ran

 

w zależności od ich cech charakterystycznych :

Otarcia
Oparzenia 
Rany cięte
Rany kłute

Rany tłuczone
Rany miażdżone
Rany szarpane
Rany postrzałowe

 

 

Opatrywanie  ran

Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy przy zranieniach

 

Rodzaj i wielkość opatrunku zależy od rozmiaru rany  i od związanego

    z nią krwawienia

 Przed założeniem opatrunku należy odsłonić części ubrania tak,
    aby ranę  można było obejrzeć w całości

 Każdą ranę pozostawiamy w stanie, w jakim ją zastaliśmy,
    pokrywając jedynie możliwie szybko materiałem opatrunkowym

 W czasie opatrywania i tamowania krwawienia ranny powinien leżeć
    lub co najmniej siedzieć

 Rany nie wolno dotykać ani przemywać, gdyż może dojść do 
    dodatkowego zakażenia 

(

 

wyjątek – oparzenia

 

chemiczne i termiczne )

 Nie należy usuwać z rany ciał obcych

 Ratownik musi przez cały czas obserwować rannego, dlatego
    powinien zawsze znajdować się od przodu opatrywanego

 Jeżeli rana jest rozległa, zadaniem ratownika jest dopilnować, 
    aby rannego obejrzał lekarz

    

 

 

Krwotok

k r w o t o k   t ę t n ic z y

k r w o t o k   ż y ln y

k r w o t o k   m ią ż s z o w y

z e   w z g lę d u   n a   r o d z a j  u s z k o d z o n e g o   n a c z y n ia

k r w o t o k   z e w n ę t r z n y

k r w o t o k   w e w n ę t r z n y

z e   w z g l ę d u   n a   w i d o c z n e   o b i a w y

Podział krwotoków :

 

 

 Krwotok

Objawy:



Krwawienie z rany, z nosa, oka, ucha, 

    z jamy ustnej 



Pojawienie się krwi  w wymiocinach, 

    w moczu, w trakcie wypróżniania



Bladość śluzówek oczu, ust



Osłabienie



Zaburzenia świadomości



Przyspieszenie słabo wyczuwalnego tętna



Utrata przytomności

 

 

Krwotok

Krwotok zewnętrzny 



Włóż sterylne rękawice 
gumowe.

      Kontakt z krwią może być
      niebezpieczny.



Staraj się zachować czystość,

      gdyż otwarta rana jest 

podatna

      na zakażenie.



Spróbuj opanować krwawienie 

      przez uciśnięcie za pomocą 
      opatrunku. 



Jeżeli opatrunek przesiąka, 

      nie zdejmuj go, dołóż kolejną
      warstwę i silniej uciśnij.

Krwotok wewnętrzny 



Ułóż ratowanego w pozycji 

       leżącej z lekko uniesionymi 

     

       nogami.



Jeśli ratowany jest 
nieprzytomny,

       ale ma wyczuwalne tętno 
       i oddycha, ułóż go na 

boku.



Wezwij Pogotowie 
Ratunkowe.

Pierwsza 
pomoc :

 

 

Krwotok

Nie wolno !!!



  czyścić rozległych ran 



  usuwać z ran ciał obcych



  używać wąskich opasek 

uciskowych 
    ( np.sznurka )



  zakładać opatrunku zbyt mocno



  tamować krwotoku poprzez ucisk 

w miejscu
    krwawienia, jeżeli złamane są 

kości czaszki



  zostawiać ratowanego samego

 

 

Krwawienie 

z nosa

Pierwsza pomoc



Posadź ratowanego tak, aby głowa była pochylona 

        do przodu. W ten sposób krew nie będzie 

spływała 

        do tchawicy.



Uspokój ratowanego, każ mu oddychać ustami.



Sprawdź, czy w nosie nie tkwi ciało obce.



Każ ratowanemu wydmuchać nos.



Uciśnij miękką część nosa palcami i trzymaj przez 

        15-20 minut.



Do grzbietu nosa przyłóż zimny okład.



Wezwij Pogotowie Ratunkowe, jeśli krwotok jest 

masywny

 

 

Krwawienie

z nosa

Nie wolno !!!



    układać ratowanego w pozycji   

      leżącej, ponieważ krwawienie   
      nasila się jeżeli głowa jest nisko   
      ułożona !

 

 

Urazy  stawów

jest to zamknięte uszkodzenie
stawu spowodowane
zbytnim jego naciągnięciem,
polegające na krótkotrwałym
przemieszczeniu powierzchni 
stawowych kości. 
Do skręcenia najczęściej 
dochodzi na skutek 
gwałtownych, nieprawidłowych
ruchów w stawach.

Objawy :



bolesność



obrzęk okolicy stawu



często krwawy wylew



ograniczona 

ruchomość kończyny

Skręcenie

 

 

Skręcenie

   Pierwsza pomoc :

Unieruchomić staw
    i sąsiadujące z nim 
kości.

Nie wolno poruszać stawu
lub usiłować go nastawić!!!

 

 

 

Urazy  stawów

jest to uszkodzenie 

stawu, 

w którym powierzchnie
stawowe trwale utraciły 
ze sobą styczność.
Rozdzielone elementy 
kostne w stawie nie mogą
powrócić samoistnie
do prawidłowej sytuacji
anatomicznej.

Objawy :



bolesność



obrzęk okolicy stawu



często krwawy wylew



niemożliwe wszelkie

     ruchy  w stawie

Zwichnięcie

 

 

Zwichnięcie

       Pierwsza pomoc: 

 Pozostaw staw w przymusowej 
pozycji       

         jaką sobie ustalił sam 
poszkodowany

 Często zbędne są dalsze 
czynności 

         w celu unieruchomienia

 Przy konieczności 
unieruchomienia 

         ustala się  pozycję zwichniętego 
stawu 
         w pożądanym ułożeniu za 
pomocą    
         prostych środków  
pomocniczych

 

 

Złamanie

Rodzaje złamań :

 

proste

wieloodłamow
e

,

 

otwart
e

 
zamknię
te

gdy kość jest złamana  
w wielu miejscach 
i na wiele części

 

 

Złamanie 

Objawy :



ból, bolesność 

dotykowa



zmiana zabarwienia 

skóry



zmiana kształtu



krwawienie



widoczne w ranie 

odłamy
   kostne

   Pierwsza pomoc :

Unieruchomić dwa 
sąsiadujące  
   stawy

Jeżeli pojawiło się krwawienie 
załóż  
   opatrunek

Dowiedz się od ratowanego, czy  
   doznał innych urazów

Wezwij Pogotowie Ratunkowe
   lub zawieź ratowanego do 
szpitala

 

 

Złamanie

Nie wolno !!!  

  

ruszać ratowanego bez 

wyraźnej   
    potrzeby

  przemieszczać ratowanego 
bez   
    unieruchomienia złamanej 
części ciała

  samodzielnie nastawiać 
złamanej  
    kończyny

  zostawiać ratowanego 
samego

 

 

Uraz kręgosłupa

Objawy:



ból głowy, szyi



ból pleców



zaburzenia 

oddychania



niedowład



porażenie siły 

mięśniowej



bezwiedne 

oddawanie
   moczu i (lub) stolca



zaburzenia czucia



utrata przytomności

   Pierwsza pomoc :

Wezwij Pogotowie Ratunkowe

Stale obserwuj ratowanego.

Jeśli ratowanego trzeba

   

   umieścić w innym miejscu

,      

    

poszukaj osób, które mogą

 

    

w tym pomóc.

Sprawdź,czy ratowany ma 
   wyczuwalne tętno i czy 
oddycha.
   Jeśli nie rozpocznij reanimację 

 

 

Uraz kręgosłupa

Nie wolno 

 

ruszać ratowanego

,

 

jeśli ze względu na jego

 

 

bezpieczeństwo

 

nie jest to absolutnie konieczne!

 

 

Zatrucie

Objawy :



ból głowy



biegunka



wymioty



bóle brzucha



zaburzenia oddychania



zaburzenia świadomości



utrata przytomności

    Pierwsza pomoc :

 Jeśli osoba zatruta jest 
przytomna  
    i nie ma przeciwwskazań, 
spróbuj
    wywołać wymioty

 Podaj do picia ciepłą wodę z dodatkiem 
soli  

    (ok. 1 litra),     

następnie wywołaj wymioty

   

podrażniając palcem tylną ścianę  gardła

 Podaj tabletki węgla jako

  

środek  
    wiążący truciznę

 Jeśli objawy się nasilają, 
wezwij
    Pogotowie Ratunkowe 

 

 

Zatrucie

Nie wolno 

lekceważyć 

zatruć,  nawet jeśli nie 
wystąpiły jeszcze objawy 
!!!

 

 

Oparzenie

Objawy :



oparzenie   I stopnia – zaczerwienienie skóry ( rumień ), 
obrzęk,

                                          poszkodowany odczuwa pieczenie



oparzenie  II stopnia – powstają pęcherze, uszkodzenie  
naczynia

                                          krwionośnego, przez które może 

wypłynąć

                                          osocze, skóra czerwona,  poszkodowany  

                    

                                          odczuwa piekący ból



oparzenie III stopnia – martwica skóry na całej jej grubości,

                                          uszkodzeniu ulegają receptory bólowe 



oparzenie IV stopnia – zwęglenie części ciała

 

 

Oparzenie

   Pierwsza pomoc :



Ochłodź oparzoną część ciała czystą zimną wodą



Zdejmij odzież, starając się  nie urazić oparzonej 

     części ciała



Po ochłodzeniu, kiedy skóra wyschnie, załóż 
opatrunek



Osobie przytomnej podaj środki przeciwbólowe



Jeśli oparzenie jest rozległe zawieź 
poszkodowanego 
do lekarza

 

 

Oparzenie

Nie wolno

 podawać niczego doustnie przy oparzeniach 
   wewnętrznych i rozległych oparzeniach
   zewnętrznych

 smarować oparzonej skóry maściami, kremami,
   spirytusem lub tłuszczami spożywczymi

 przekłuwać pęcherzy

 zostawiać ratowanego samego , jeśli oparzenie 
   jest rozległe

 

 

Porażenie  prądem

Objawy :



ból



poparzenia skóry



zaburzenia 

oddychania



utrata 

przytomności

   Pierwsza pomoc :

 

Odłącz natychmiast    

    ratowanego od źródła  
prądu.

 wyłącz bezpieczniki, wyjmij z gniazdka   
  wtyczkę urządzenia elektrycznego

 odsuń kabel elektryczny od ratowanego  
  przedmiotem, który nie przewodzi prądu 
   ( np.suchym kijem od szczotki)

 

Sprawdź, czy 

poszkodowany
    nie wymaga reanimacji

 

Wezwij  Pogotowie 

Ratunkowe

 

 

Porażenie prądem

Nie wolno dotykać osoby
porażonej prądem, zanim
nie odłączy się jej od 
źródła prądu !!!

 

 

Utrata przytomności

   Pierwsza pomoc



Sprawdź, czy ratowany oddycha. Jeśli nie, 
natychmiast rozpocznij sztuczne oddychanie.



Sprawdź,czy ma wyczuwalne tętno. Jeśli nie, 
rozpocznij 

    sztuczne oddychanie i masaż serca



Jeśli ratowany jest nieprzytomny, ale ma 
wyczuwalne tętno i oddycha, ułóż go na boku.



Wezwij Pogotowie Ratunkowe.

 

 

Utrata przytomności

Nie wolno !!!

 zostawiać ratowanego samego

 podkładać niczego pod głowę    

     (można spowodować  zwężenie lub zamknięcie
      dróg oddechowych)

 pozostawiać w pozycji na wznak

 

 

Zaburzenia oddychania 

Objawy :



 przyspieszony, płytki  

oddech



 kaszel



 sinica warg i paznokci



 zaburzenia świadomości



 zatrzymanie oddechu



 utrata przytomności

    

Pierwsza pomoc :

 Wynieś ratowanego na 
powietrze,
    jeśli jedyną przyczyną zaburzeń
    oddychania jest brak tlenu

 Połóż ratowanego na plecach
    i sprawdź czy oddycha. 
   Jeśli nie, natychmiast rozpocznij 
    sztuczne oddychanie

 Sprawdź, czy ma wyczuwalne 
tętno
    i czy oddycha . Jeśli nie 
rozpocznij 
    sztuczne oddychanie i masaż 
serca

 

 

Zatrzymanie krążenia

Objawy :

 Utrata przytomności

 Zatrzymanie oddechu

 Brak wyczuwalnego tętna 
    na dużych tętnicach

 Bladoszara barwa skóry

 Rozszerzone, sztywne źrenice

Pierwsza  pomoc :

 Ułóż ratowanego na wznak na twardym podłożu

 Sprawdź, czy ratowany ma wyczuwalne tętno

 Sprawdź, czy ratowany oddycha

 Jeśli nie wyczuwasz tętna lub oddechu 

 Wezwij Pogotowie Ratunkowe i rozpocznij
    sztuczne oddychanie i masaż serca 

 

 

Resuscytacja

1. Udrożnij drogi oddechowe ratowanego.
2. Odegnij głowę do tyłu, tak by broda była skierowana ku górze.
3. Reanimację rozpocznij od sztucznego oddychania – po dwóch 
    wdmuchnięciach  powietrza przerwij.
4. Rozpocznij masaż serca – wykonaj 15 ucisków.
5. Ponownie 2 razy wdmuchnij powietrze i znów 15 razy uciśnij mostek.
6. Po około minucie sprawdź, czy ratowany ma wyczuwalne tętno
    i czy oddycha,
    jeśli nie – kontynuuj reanimację, 
    jeśli tak – kontroluj jego stan do przyjazdu Pogotowia Ratunkowego.
7. Jeżeli reanimują dwie osoby, jedna wykonuje masaż serca, a druga
    sztuczne oddychanie. Należy wdmuchiwać powietrze w stosunku 1 : 5 ,
    tzn. po jednym wdmuchnięciu powietrza drugi ratownik pięć razy 
    uciska mostek.

krążeniowo - oddechowa