ROLA PAŃSTWA

ROLA PAŃSTWA

W GOSPODARCE

W GOSPODARCE

Wykład 2

Wykład 2

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

2

Definicja

Definicja

►

Państwo

Państwo

– oznacza złożoną,

– oznacza złożoną,

zróżnicowaną wewnętrznie,

zróżnicowaną wewnętrznie,

wieloszczeblową strukturę

wieloszczeblową strukturę

administracyjną społeczeństwa

administracyjną społeczeństwa

zamieszkującego określone terytorium,

zamieszkującego określone terytorium,

dysponujące władzą ustawodawczą,

dysponujące władzą ustawodawczą,

wykonawczą i sądowniczą.

wykonawczą i sądowniczą.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

3

Definicja

Definicja

►

Potocznie przez państwo rozumiemy:

Potocznie przez państwo rozumiemy:

centralne oraz lokalne instytucje i

centralne oraz lokalne instytucje i

urzędy publiczne

urzędy publiczne

, których działalność

, których działalność

związana jest z funkcjonowaniem

związana jest z funkcjonowaniem

danego systemu społeczno-

danego systemu społeczno-

gospodarczego.

gospodarczego.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

4

POLITYKA GOSPODARCZA

POLITYKA GOSPODARCZA

►

Polityka gospodarcza jest jednym z wielu

Polityka gospodarcza jest jednym z wielu

zjawisk w warunkach funkcjonowania

zjawisk w warunkach funkcjonowania

każdego państwa. Jest to zjawisko

każdego państwa. Jest to zjawisko

powszechne, tzn. że wszelkie procesy

powszechne, tzn. że wszelkie procesy

gospodarcze i społeczne są

gospodarcze i społeczne są

zdeterminowane daną polityką

zdeterminowane daną polityką

gospodarczą państwa. Każdy odczuwa

gospodarczą państwa. Każdy odczuwa

skutki tej polityki, np. podatkowe,

skutki tej polityki, np. podatkowe,

edukacyjne, zdrowotne, ubezpieczeniowe.

edukacyjne, zdrowotne, ubezpieczeniowe.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

5

Definicja:

Definicja:

►

Polityka gospodarcza to sztuka

Polityka gospodarcza to sztuka

rządzenia gospodarką.

rządzenia gospodarką.

►

jest to świadome oddziaływanie

jest to świadome oddziaływanie

państwa na zjawiska gospodarcze za

państwa na zjawiska gospodarcze za

pomocą określonych narzędzi

pomocą określonych narzędzi

służących do osiągnięcia założonych

służących do osiągnięcia założonych

celów.

celów.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

6

POLITYKA GOSPODARCZA -

POLITYKA GOSPODARCZA -

ZWIĄZKI

ZWIĄZKI

►

Polityka gospodarcza jest związana z

Polityka gospodarcza jest związana z

takimi elementami, jak: instytucja

takimi elementami, jak: instytucja

państwa, cele gospodarcze i

państwa, cele gospodarcze i

narzędzia ich realizacji.

narzędzia ich realizacji.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

7

POLITYKA SPOŁECZNA

POLITYKA SPOŁECZNA

►

Polityka społeczna (socjalna) – jest

Polityka społeczna (socjalna) – jest

elementem polityki gospodarczej,

elementem polityki gospodarczej,

ponieważ nie można rozpatrywać

ponieważ nie można rozpatrywać

gospodarki w oderwaniu od

gospodarki w oderwaniu od

społeczeństwa. Polityka gospodarcza

społeczeństwa. Polityka gospodarcza

rzutuje na poziom i warunki życia

rzutuje na poziom i warunki życia

społeczeństwa.

społeczeństwa.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

8

NOWE ZJAWISKO

NOWE ZJAWISKO

►

Po II wojnie św. – nowe zjawisko –

Po II wojnie św. – nowe zjawisko –

polityka gospodarcza o zasięgu

polityka gospodarcza o zasięgu

ponadpaństwowym – UE.

ponadpaństwowym – UE.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

9

Instytucja państwa

Instytucja państwa

►

Starożytność – państwo jest instytucją

Starożytność – państwo jest instytucją

wieczną, ludzie nigdy nie umieli żyć w

wieczną, ludzie nigdy nie umieli żyć w

izolacji. Władza państwowa pochodzi

izolacji. Władza państwowa pochodzi

od Boga.

od Boga.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

10

Instytucja państwa

Instytucja państwa

►

Średniowiecze – teoria patrymonialna –

Średniowiecze – teoria patrymonialna –

włada państwowa wynika z tytułu

włada państwowa wynika z tytułu

własności ziemi (feudalizm).

własności ziemi (feudalizm).

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

11

Instytucja państwa

Instytucja państwa

►

Oświecenie – teoria umowy społecznej.

Oświecenie – teoria umowy społecznej.

J.J. Rousseau – władza państwowa jest

J.J. Rousseau – władza państwowa jest

rezultatem pewnej umowy społecznej,

rezultatem pewnej umowy społecznej,

gwarantującej istnienie

gwarantującej istnienie

zorganizowanego społeczeństwa.

zorganizowanego społeczeństwa.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

12

Instytucja państwa

Instytucja państwa

►

XIX wiek – teoria fizjokratyzmu –

XIX wiek – teoria fizjokratyzmu –

państwo i społeczeństwo utożsamiano

państwo i społeczeństwo utożsamiano

z organizmem ludzkim, analogia.

z organizmem ludzkim, analogia.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

13

Instytucja państwa

Instytucja państwa

►

Koniec XIX w. – teoria solidarystyczna

Koniec XIX w. – teoria solidarystyczna

państwa – państwo jest organizacją, w

państwa – państwo jest organizacją, w

której władzę sprawuje najsilniejsza

której władzę sprawuje najsilniejsza

grupa społeczna, jednak nie zawsze

grupa społeczna, jednak nie zawsze

może ona realizować swoje cele bez

może ona realizować swoje cele bez

udziału grup słabszych. Dlatego

udziału grup słabszych. Dlatego

potrzebne sjest solidaryzowanie różnych

potrzebne sjest solidaryzowanie różnych

grup społecznych, poprzez stosowanie

grup społecznych, poprzez stosowanie

rozwiązań kompromisowych.

rozwiązań kompromisowych.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

14

Instytucja państwa

Instytucja państwa

►

XX wiek – teoria normatywna państwa

XX wiek – teoria normatywna państwa

– H. Kelsen (niem.). Państwo jest

– H. Kelsen (niem.). Państwo jest

wyłącznie pewnym tworem prawnym.

wyłącznie pewnym tworem prawnym.

Za jego przejaw uznaje obowiązujące

Za jego przejaw uznaje obowiązujące

akty prawne.

akty prawne.

►

Teoria dobrobytu – państwo jest

Teoria dobrobytu – państwo jest

instytucją, która wyraża interesy

instytucją, która wyraża interesy

całego społeczeństwa, zajmuje

całego społeczeństwa, zajmuje

określone terytorium, dysponuje

określone terytorium, dysponuje

organami władzy, i ma za zadanie

organami władzy, i ma za zadanie

dbać o interesy wszystkich obywateli.

dbać o interesy wszystkich obywateli.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

15

Funkcje państwa

Funkcje państwa

►

Wśród funkcji państwa można

Wśród funkcji państwa można

wymienić

wymienić

funkcje ekonomiczne,

funkcje ekonomiczne,

społeczne i polityczne

społeczne i polityczne

. Funkcje te

. Funkcje te

wzajemnie się przenikają.

wzajemnie się przenikają.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

16

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

Wynikają one głównie ze słabości

Wynikają one głównie ze słabości

mechanizmu rynkowego

mechanizmu rynkowego

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

17

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

1.

1.

Konieczność zabezpieczenia systemu

Konieczność zabezpieczenia systemu

gospodarczego od strony

gospodarczego od strony

instytucjonalno – prawnej (tworzenie

instytucjonalno – prawnej (tworzenie

norm prawnych i instytucji

norm prawnych i instytucji

chroniących prawa własności).

chroniących prawa własności).

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

18

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

2.

2.

Niedoskonałości rynku i konkurencji w

Niedoskonałości rynku i konkurencji w

praktyce (monopolizacja gospodarki,

praktyce (monopolizacja gospodarki,

niedoskonała informacja, ograniczona

niedoskonała informacja, ograniczona

mobilność czynników produkcji).

mobilność czynników produkcji).

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

19

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

3.

3.

Występowanie negatywnych efektów

Występowanie negatywnych efektów

zewnętrznych w zakresie produkcji i

zewnętrznych w zakresie produkcji i

konsumpcji. (zanieczyszczenie

konsumpcji. (zanieczyszczenie

środowiska naturalnego, natężenie

środowiska naturalnego, natężenie

hałasu – normy emisji).

hałasu – normy emisji).

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

20

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

4. Istnienie dóbr publicznych – latarnie

4. Istnienie dóbr publicznych – latarnie

morskie, chodniki i oświetlenie ulic,

morskie, chodniki i oświetlenie ulic,

usługi wojska, policji, straży pożarnej.

usługi wojska, policji, straży pożarnej.

W tym wypadku istniałyby trudności w

W tym wypadku istniałyby trudności w

egzekwowaniu opłat za takie usługi –

egzekwowaniu opłat za takie usługi –

problem gapowicza. Są one mało

problem gapowicza. Są one mało

opłacalne dla sektora prywatnego i bez

opłacalne dla sektora prywatnego i bez

zaangażowania państwa mogłyby

zaangażowania państwa mogłyby

zaniknąć.

zaniknąć.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

21

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

5.

5.

Istnienie dóbr szczególnie niekorzystnych

Istnienie dóbr szczególnie niekorzystnych

lub korzystnych społecznie (narkotyki,

lub korzystnych społecznie (narkotyki,

alkohol, nikotyna), (niektóre szczepionki,

alkohol, nikotyna), (niektóre szczepionki,

książki). Państwo ma tworzyć bodźce do

książki). Państwo ma tworzyć bodźce do

konsumpcji dóbr pożądanych i antybodźce

konsumpcji dóbr pożądanych i antybodźce

do nabywania niekorzystnych społecznie

do nabywania niekorzystnych społecznie

dóbr.

dóbr.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

22

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

6.

6.

Występowanie takich zjawisk, jak

Występowanie takich zjawisk, jak

duże wahania aktywności

duże wahania aktywności

gospodarczej, bezrobocie, niepełne

gospodarczej, bezrobocie, niepełne

wykorzystanie mocy wytwórczych

wykorzystanie mocy wytwórczych

oraz inflacja. Tylko w skali całego

oraz inflacja. Tylko w skali całego

kraju można minimalizować te

kraju można minimalizować te

niekorzystne zjawiska.

niekorzystne zjawiska.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

23

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

7.

7.

Istnienie pozbawionych opieki ludzi

Istnienie pozbawionych opieki ludzi

starych, niedołężnych i chorych.

starych, niedołężnych i chorych.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

24

Argumenty za ekonomiczną

Argumenty za ekonomiczną

rolą państwa:

rolą państwa:

8. Powstawanie zbyt dużych, nie

8. Powstawanie zbyt dużych, nie

akceptowanych społecznie różnic

akceptowanych społecznie różnic

dochodowych i majątkowych. Państwo

dochodowych i majątkowych. Państwo

ma prowadzić działania na rzecz

ma prowadzić działania na rzecz

wyrównywania startu życiowego,

wyrównywania startu życiowego,

szans.

szans.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

25

Argumenty przeciw

Argumenty przeciw

ekonomicznej roli państwa

ekonomicznej roli państwa

Wynikają one z przeświadczenia, że

Wynikają one z przeświadczenia, że

problemy powstające w związku z

problemy powstające w związku z

interwencjonizmem państwowym są

interwencjonizmem państwowym są

większe niż korzyści z tego tytułu

większe niż korzyści z tego tytułu

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

26

Argumenty przeciw

Argumenty przeciw

ekonomicznej roli państwa

ekonomicznej roli państwa

1.

1.

Pojawianie się stanów nierównowagi

Pojawianie się stanów nierównowagi

na rynku, w wyniku regulacji

na rynku, w wyniku regulacji

państwowych, które rzutują

państwowych, które rzutują

bezpośrednio na ceny produktów i

bezpośrednio na ceny produktów i

usług.

usług.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

27

Argumenty przeciw

Argumenty przeciw

ekonomicznej roli państwa

ekonomicznej roli państwa

2. Zniekształcone, mniej obiektywne

2. Zniekształcone, mniej obiektywne

informacje.

informacje.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

28

Argumenty przeciw

Argumenty przeciw

ekonomicznej roli państwa

ekonomicznej roli państwa

3.

3.

Zmniejszona elastyczność systemu

Zmniejszona elastyczność systemu

gospodarczego – biurokracja,

gospodarczego – biurokracja,

usztywnienie procesu decyzyjnego.

usztywnienie procesu decyzyjnego.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

29

Argumenty przeciw

Argumenty przeciw

ekonomicznej roli państwa

ekonomicznej roli państwa

4. Wysokie koszty interwencjonizmu

4. Wysokie koszty interwencjonizmu

państwowego przy równocześnie

państwowego przy równocześnie

niewielkiej skuteczności wielu

niewielkiej skuteczności wielu

działań.

działań.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

30

Argumenty przeciw

Argumenty przeciw

ekonomicznej roli państwa

ekonomicznej roli państwa

5. Osłabienie bodźców związanych z

5. Osłabienie bodźców związanych z

rynkiem.

rynkiem.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

31

Argumenty przeciw

Argumenty przeciw

ekonomicznej roli państwa

ekonomicznej roli państwa

6. Niereprezentatywność państwa –

6. Niereprezentatywność państwa –

działanie w interesie własnym przez

działanie w interesie własnym przez

urzędników, a nie społecznym.

urzędników, a nie społecznym.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

32

Argumenty przeciw

Argumenty przeciw

ekonomicznej roli państwa

ekonomicznej roli państwa

7. Ograniczanie wolności jednostki i

7. Ograniczanie wolności jednostki i

hamowanie oddolnej inicjatywy.

hamowanie oddolnej inicjatywy.

Ekonomiczne funkcje

Ekonomiczne funkcje

państwa

państwa

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

34

Funkcja alokacyjna

Funkcja alokacyjna

państwa

państwa

Polega na podejmowaniu

Polega na podejmowaniu

działań sprzyjających

działań sprzyjających

optymalnej alokacji zasobów gospodarczych

optymalnej alokacji zasobów gospodarczych

.

.

Chodzi tutaj o

Chodzi tutaj o

korygowanie lub zastępowanie

korygowanie lub zastępowanie

w niektórych sytuacjach mechanizmu

w niektórych sytuacjach mechanizmu

rynkoweg

rynkoweg

o, rozszerzanie prywatnej

o, rozszerzanie prywatnej

przedsiębiorczości i rynku. Nie zawsze interes

przedsiębiorczości i rynku. Nie zawsze interes

jednostki jest zgodny z interesem społecznym.

jednostki jest zgodny z interesem społecznym.

Problem wyboru adekwatnych form własności,

Problem wyboru adekwatnych form własności,

przekształcenia własnościowe, prywatyzacja,

przekształcenia własnościowe, prywatyzacja,

określenie niezbędnego zakresu własności

określenie niezbędnego zakresu własności

publicznej, wspieranie konkurencji.

publicznej, wspieranie konkurencji.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

35

Funkcja stabilizacyjna

Funkcja stabilizacyjna

Dotyczy takich celów, jak osiągnięcie i

Dotyczy takich celów, jak osiągnięcie i

utrzymanie wysokiego tempa wzrostu

utrzymanie wysokiego tempa wzrostu

gospodarczego, ograniczanie zjawiska

gospodarczego, ograniczanie zjawiska

inflacji i bezrobocia, zmniejszenie

inflacji i bezrobocia, zmniejszenie

amplitudy wahań poziomu aktywności

amplitudy wahań poziomu aktywności

gospodarczej oraz możliwie najlepsze

gospodarczej oraz możliwie najlepsze

wykorzystanie rzeczowych czynników

wykorzystanie rzeczowych czynników

wytwórczych.

wytwórczych.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

36

Funkcja redystrybucyjna

Funkcja redystrybucyjna

Polega na działaniach zmierzających do

Polega na działaniach zmierzających do

niwelowania zbyt dużych, nie akceptowanych

niwelowania zbyt dużych, nie akceptowanych

społecznie różnic dochodowych i majątkowych

społecznie różnic dochodowych i majątkowych

oraz pomocy ludziom chorym,

oraz pomocy ludziom chorym,

starym.

starym.

Gospodarka rynkowa niejako z natury prowadzi

Gospodarka rynkowa niejako z natury prowadzi

do różnic dochodowych. Państwo może tutaj

do różnic dochodowych. Państwo może tutaj

oddziaływać na strukturę konsumpcji oraz

oddziaływać na strukturę konsumpcji oraz

dostęp do preferowanych społecznie

dostęp do preferowanych społecznie

produktów i usług, takich, jak: kultura, oświata,

produktów i usług, takich, jak: kultura, oświata,

szkolnictwo, mieszkalnictwo, służba zdrowia.

szkolnictwo, mieszkalnictwo, służba zdrowia.

DZIĘKUJĘ !

DZIĘKUJĘ !