Holandia (niderl. Nederland) – europejska część Królestwa 
Niderlandów .Tworzonego także przez Arubę i Antyle 
Holenderskie. Holandia jest członkiem Unii Europejskiej 
.Unii Zachodnioeuropejskiej .ONZ oraz NATO. Holandia jest 
monarchią konstytucyjną położoną w zachodniej części 
Europy nad Morzem Północnym, które oblewa ją od 
północy i zachodu. Graniczy na południu z Belgią oraz na 
wschodzie z Niemcami. Aktualne granice zostały 
wytyczone w roku 1839. 

 

 

 

 

Kraj leży w dorzeczu trzech rzek: Renu, Mozy i Skaldy. Poza 
nimi wymienić można 3 mniejsze rzeki: IJssel (120 km), Waal 
(82 km) i Amstel (31 km). Długą tradycję  ma tu osuszanie 
terenów nadmorskich, jezior i zatok, poprzez tworzenie 
polderów. W 1932 powstał zbiornik IJsselmeer w wyniku 
odcięcia tamą Afsluitdijk zatoki Zuiderzee od Morza 
Północnego. Do największych przedsięwzięć, mających na celu 
ochronę wybrzeży Zelandii, należy realizacja zadań w ramach 
Planu Delta. Jego wykonanie w latach 1958–1986 pozwoliło na 
odgrodzenie tamami, groblami ujść Renu, Mozy i Skaldy Wsch. 
od M. Północnego. W wyniku osuszania powierzchnia kraju 
zwiększyła się z . Ważne szlaki komunikacyjne stanowią kanały 
śródlądowe m.in. Księżniczki Małgorzaty, Overijssel i 
Amsterdam-Ren.

 

 

Na obszarze De Peel między Brabancją Północną a Limburgią występują 
gleby torfowisk wysokich. Na obszarze nizin nadmorskich gleby torfowisk 
niskich. Na północ od Renu – gleby bielicowe. W południowo-wschodniej 
części kraju na niewielkiej powierzchni – gleby płowe. W zachodniej części 
ciemne gleby ziemne powstałe na podłożu piaszczystym. Na terenach 
polderów – marsze oraz gleby brunatne i płowe. Większość gleb w ten 
sposób została wysuszona po czym zyskano urodzajne gleby 

 

 

Klimat Holandii jest morski, umiarkowany i ciepły. Średnia temperatura 
stycznia wynosi od +1 °C na wschodzie do +3 °C na zachodzie. Natomiast w 
lipcu od +17 °C do +19 °C, w głębi kraju do +20 °C. Mała amplituda roczna 
temperatur jest wynikiem zachodnich i południowo-zachodnich wiatrów, które 
łagodzą upały i chłody zimowe. Średnia roczna opadów wynosi 750 mm. 
Częstym zjawiskiem są mgły. 

 

 

 

 

Pierwsze narzędzia kamienne używane przez ludzi w okresie 180-200 tys. lat 
temu odnaleziono w okolicach Weluwe (Geldria). Najstarsze szczątki ludzkie 
pochodzą sprzed 30 tys. lat (Twenthe, Overijsel). Pierwotnie ziemie te 
zamieszkiwały ludy pokrewne dzisiejszym Baskom.[ 

 

 

Zamieszkane przez ludność celtycko-germańską tereny dzisiejszych 
Niderlandów zostały w pierwszym stuleciu przed Chrystusem włączone wraz z 
resztą Galii do imperium rzymskiego przez Juliusza Cezara (51 p.n.e.). Za 
Oktawiana Augusta obszary te podporządkowane zostały dwóm prowincjom: 
Galii Belgijskiej i Germanii Dolnej. Granicę Cesarstwa stanowił Ren, jednak 
wpływy i władza Cesarstwa Rzymskiego rozciągały się również na żyjące dalej 
plemiona (Np. Batawów, Kanninefatów, Matiaków czy Fryzów). Antyrzymskie 
powstania (Fryzów w 28 n.e. czy Batawów pod wodzą Juliusza Cywilisa w 69-
70 n.e. zakończyły się wzmocnieniem zależności od Rzymu. Aż do okresu 
wędrówki ludów tereny te przeżywały rozkwit gospodarczy i demograficzny. 
Rzymski rodowód ma wiele miast dzisiejszej Holandii, Np. Utrecht (rzymskie 
Trajectum), Nijmegen czy Lejda. 

 

 

 

  

 Osobny artykuł: Niderlandy (region historyczny).

Wraz z biegiem stuleci powstawały coraz to nowe samodzielne hrabstwa (w 
VIII w. było ich prawie 50) i księstwa

. W 

XV w. większość terytoriów została 

zjednoczona (za pomocą podbojów i małżeństw dynastycznych) przez 
Burgundów. W 1477 Holandia, a wraz z nią terytoria obecnej Belgii i 
Luksemburga, przeszła pod panowanie Habsburgów (od 1556 ich linii 
hiszpańskiej).

 

 

Wielu historyków uważa, że to właśnie w Holandii narodził się kapitalizm. 

Współcześnie Holandia jest gospodarką rynkową z przeważającą własnością 

prywatną, ale o wysokim poziomie redystrybucji dochodów poprzez podatki, 

w 2006 wynoszącym 39% PKB. Holandia jest nominalnie szesnastą 

gospodarką świata, a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej dwudziestą 

drugą. PKB per capita (2007 szacunkowo) wynosiło nominalnie 39 000 

dolarów – 17. miejsce na świecie, a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej 

(2006 szacunkowo) 31 700 dolarów – 18. miejsce. Holandia ma też 

stosunkowo niski wskaźnik Giniego, czyli poziom rozpiętości w dochodach 

(2005), wynoszący 30,9.

Holandia jest trzecim po Stanach Zjednoczonych i Francji eksporterem 

żywności, mimo iż w rolnictwie zatrudnionych jest tylko 3% społeczeństwa 

(2005 szacunkowo). Jest także ósmym na świecie wydobywcą gazu ziemnego 

(2006). Port w Rotterdamie jest drugim na świecie, a pierwszym w Europie 

pod względem tonażu przeładowywanych towarów. Znane firmy holenderskie 

to między innymi Bavaria, Shell, Nationale-Nederlanden i Philips. Bardzo 

ważną rolę w gospodarce Holandii odgrywają tulipany.

W Holandii kładzie się ogromny nacisk na ekologię: wykorzystanie 

alternatywnych źródeł energii, zakładanie w samochodach instalacji 

gazowych itp.

 

 

Holandia jest 15. najgęściej zaludnionym krajem świata. Oficjalna liczba 396 

osób na 1 km² rośnie aż do 485, jeśli wziąć pod uwagę, że 18,4% powierzchni 

zajmują zbiorniki wodne.

Według rządowego biura statystycznego CBS Statline, 80,9% obywateli 

Holandii ma pochodzenie wyłącznie holenderskie, 8,7% – inne europejskie, 

2,2% tureckie, 1,9% marokańskie, 6,3% – inne. Jednak statystyka ta nie 

obejmuje całego Królestwa Niderlandów, tj. Aruby i Antyli Holenderskich, w 

których większość stanowią osoby pochodzenia afrokaraibskiego.

W Holandii nie ma obecnie miast o wielkości 1 mln mieszkańców lub 

większych, ale 'cztery wielkie miasta', jak się o nich mówi (Amsterdam, 

Rotterdam, Haga oraz Utrecht), wraz z otaczającymi je mniejszymi miastami 

można uznać pod wieloma względami za jedno miasto. Aglomeracja ta 

nazywana jest Randstad ('koło miast'), z rolniczym 'zielonym sercem' (het 

Groene Hart) pośrodku. Dla porównania, 70 lat temu Holandia posiadała 2 

miasta z ludnością >500 tys., 4 miasta z ludnością 100÷500 tys., 12 miast z 

ludnością 50÷100 tys., 28 miast z ludnością 20÷50 tys. i 86 miast z ludnością 

10÷20 tys.

 

 

Najważniejszymi religiami są chrześcijaństwo (katolicyzm – 32,82%, 

protestantyzm – 22,53%) i islam (5,4%). Dwoma największymi kościołami w 

Holandii są Kościół katolicki i Kościół Protestancki w Holandii (PKN); pozostałe 

kościoły liczą bardzo niewielu wiernych. 38% Holendrów formalnie nie należy 

do żadnej wspólnoty religijnej, a po uwzględnieniu zarejestrowanych 

chrześcijan, ale nie identyfikujących się ze swą wspólnotą religijną, może być 

więcej. Ponadto znaczna większość formalnych chrześcijan spłyca postawy 

religijne i nie uczestniczy w praktykach religijnych. Szacuje się, że jedynie 

20% mieszkańców Holandii co najmniej raz w roku odwiedza jakąś świątynię 

w celach religijnych, przy czym zaledwie 8 - 9% katolików i 5 - 6% 

protestantów czyni to regularnie. W Holandii znaczna część świątyń 

katolickich i protestanckich pełni inne funkcje niż sakralne: są wśród nich 

muzea, galerie sztuki, dyskoteki, parking dla rowerów itd.

Do lat sześćdziesiątych XX wieku większość stanowili protestanci, a 

dokładniej kalwiniści. 1/3 stanowili katolicy. Północne, środkowe i wschodnie 

prowincje były tradycyjnie protestanckie, podczas gdy na południu większość 

stanowili katolicy. Do dzisiaj w Holandii istnieją małe grupy ortodoksyjnych 

kalwinistów. W Holandii nie ma podatku kościelnego.

Inne mniejszości religijne to żydzi (0,19%), hinduiści (0,3%), (przede 

wszystkim z Surinamu) i buddyści (0,2%).

 

 

 

 

Językiem urzędowym jest język niderlandzki, a we Fryzji od niedawna także 

fryzyjski. Holendrzy uczą się od dziecka języków obcych, bo mają 

świadomość, że zasięg ich rodzimego języka jest niewielki. 90% Holendrów 

zna angielski. Także znajomość języka niemieckiego (ok. 60%) i francuskiego 

(ok. 25%) znacznie ułatwia Holendrom życie. Często przeciętny, 

niewyróżniający się specjalnymi zdolnościami Holender zna kilka języków. W 

Europie język niderlandzki jest używany przez ok. 22 miliony ludzi. Poza 

Holandią jest językiem urzędowym Belgii, Surinamu, Antylii Holenderskich i 

Aruby. Z tego języka wywodzi się także używany przez 60% białych (ok. 6 

milionów ludzi) w RPA i Namibii język afrikaans, który jest w pewnym stopniu 

zrozumiały dla każdego znającego niderlandzki, przy czym szacuje się, że 

jako drugim językiem posługuje się nim w Afryce Południowej ok. 10 mln 

ludzi, gdyż był on językiem nauczanym w szkołach. Różnice między afrikaans 

a niderlandzkim dotyczą głównie wymowy, pisowni i pewnej części 

słownictwa.

 

 

XVII-wieczny dramaturg Joost van den Vondel nazywany jest „niderlandzkim 

Szekspirem”. Za twórcę nowoczesnej prozy niderlandzkiej uznaje się Eduarda 

Douwesa Dekkera, który publikował pod pseudonimem Multaluli. Harry 

Mulisch, Gerard Reve i Willem Frederik Hermans stanowią według wielu 

krytyków „wielką trójkę współczesnej literatury niderlandzkiej”. Powieść 

Odkrycie nieba Harrego Mulischa została uznana w internetowym rankingu za 

"najlepszą książkę niderlandzką wszech czasów". Bardzo ważną postacią jest 

Johan Huizinga, autor Jesieni średniowiecza.

W Holandii tworzyli także Erazm z Rotterdamu, Christiaan Huygens i Spinoza. 

Bardzo długo w Holandii przebywał Kartezjusz. Pisali oni jednak po łacinie. W 

tym czasie Holandia posiadała znakomitych filologów klasycznych, którzy 

tłumaczyli dzieła starożytnych autorów na holenderski

 

 

Znani malarze holenderscy to 
między innymi Rembrandt van 
Rijn, Vincent van Gogh i Jan 
Vermeer van Delft. 

 

 

W Holandii szkoły wyższe są podzielone na dwie kategorie: uniwersytety 
(universiteit) oraz szkoły wyższe zawodowe (tzw. HBO albo hogeschool). 
Niektóre holenderskie uniwersytety to Erasmus Universiteit Rotterdam, 
Radboud Universiteit Nijmegen, Rijksuniversiteit Groningen, Technische 
Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit van 
Amsterdam, Universiteit Leiden, Universiteit Maastricht, Universiteit Twente, 
Universiteit Utrecht, Universiteit van Tilburg, Vrije Universiteit, Wageningen 
Universiteit.