Składniki chemiczne kwasu
nukleinowego
Składniki chemiczne kwasu
nukleinowego
Kwasy nukleinowe
Są związkami organicznymi, których
zawartość w organizmie choć niewielka jest
bardzo istotna, ponieważ warunkują one
zjawiska dziedziczności.
Zapisana jest w nich informacja genetyczna
dotycząca cech.
W organizmach żywych występują dwa rodzaje
kwasów nukleinowych:
kwasy deoksyrybonukleinowe - których
składnikami są:
cukier - dezoksyryboza
zasady azotowe: adenina, cytozyna, guanina i tymina
reszta kwasu fosforowego
kwasy rybonukleinowe - których składnikami
są:
cukier - ryboza
zasady azotowe: adenina, cytozyna, guanina i uracyl
reszta kwasu fosforowego
Zasada komplementarności: adenina-tymina, Guanina-
cytozyna
Ogólny schemat budowy kwasów
nukleinowych
Składnik cukrowy
Cukier występujący w kwasach nukleinowych jest pentozą. Pentoza
występująca w kwasach nukleinowych jest rybozą.
W RNA ryboza występuje w formie niezmienionej, natomiast w DNA
składnikiem cukrowym jest ryboza pozbawiona atomu tlenu przy
węglu drugim cząsteczki, czyli 2-dezoksyryboza. Przykłady poniżej.
Nukleozydy
Każdy kwas nukleinowy zbudowany jest z elementów
zwanych nukleozydami. Nukleozydami są glikozydy
rybozy lub deoksyrybozy Np.
Wiązanie N-glikozydowe występują między pierwszym atomem węgla
C1 cząsteczki cukru a atomem azotu oznaczonym lokautem 3 w
pierścieniu zasady pirymidynowej albo między pierwszym atomem
węgla C1 cząsteczki cukru a atomem azotu oznaczonym lokautem 9 w
cząsteczce zasady purynowej.
Okazało się...
Że kwasy nukleinowe to polimery co oznacza, że są
zbudowane z podjednostek ( monomerów) nazwanych właśnie
nukleotydami.
Każdy taki nukleotyd złożony jest z:
Zasady azotowej pochodnej puryny adenina i guanina lub
pirymidyny (cytozyna, tymina i uracyl)
Cukier pentozy posiada szkielet 5 węglowy , (ryboza i
deoksyryboza)
Reszta kwasu fosforowego
Nukleotyd
W pojedynczym łańcuchu kwasu
nukleinowego połączone są ze sobą za
pomocą wiązań kowalencyjnych.
Ułożone w taki sposób, ze reszty fosforanowe
występują na zmianę z cząsteczkami cukru
natomiast zasady azotowe są odchylone od
powstającej w taki sposób długiej cząsteczki.
Nukleozydy
W nukleozydach występują 2 lub 3 grupy hydroksylowe. Co
najmniej jedna z tych grup jest zestryfikowana kwasem
ortofosforowym (V) a taki związek ortofosforanu (V)
nukleozydu nosi nazwę nukleotydu.
Zasady pirymidynowe
Pochodne związku zwanego pirymidyną: tymina, cytozyna i
uracyl.
W zasadach pirymidynowych występuje azot w pierścieniu
oraz w postaci grupy aminowej cytozyna.
Zasady purynowe
Zasady purynowe, a mianowicie adenina i guanina
pochodne związku zwanego puryna. Adenina jest 6-
aminopuryną a guanina 2- amino-6-hydroksy-puryna,
gdyż grupa aminowa znajduje się przy 2 węglu, a grupa
hydroksylowa przy 6 węglu pierścienia purynowego.