1
1
Leki działające na
Leki działające na
układ oddechowy
układ oddechowy
1
1
Leki działające na
Leki działające na
układ oddechowy
układ oddechowy
2
2
Chorobę układu oddechowego można
Chorobę układu oddechowego można
usystematyzować w następujące grupy
usystematyzować w następujące grupy
objawów:
objawów:
ze strony górnych dróg oddechowych –
ze strony górnych dróg oddechowych –
przewlekły katar, zapalenie zatok
przewlekły katar, zapalenie zatok
bocznych nosa, polipy nosa
bocznych nosa, polipy nosa
ze strony dolnych dróg oddechowych i
ze strony dolnych dróg oddechowych i
płuc – napadowy, suchy kaszel,
płuc – napadowy, suchy kaszel,
nawrotowe zapalenie oskrzeli/płuc
nawrotowe zapalenie oskrzeli/płuc
astma oskrzelowa
astma oskrzelowa
3
3
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe
Kaszel
Kaszel
jest odruchem mającym na celu
jest odruchem mającym na celu
udrożnienie dróg oddechowych. Najczęściej
udrożnienie dróg oddechowych. Najczęściej
występuje przy dostaniu się ciał obcych do dróg
występuje przy dostaniu się ciał obcych do dróg
oddechowych.
oddechowych.
W chorobach oskrzeli, płuc, opłucnej i krtani na
W chorobach oskrzeli, płuc, opłucnej i krtani na
skutek stanów zapalnych dochodzi bardzo
skutek stanów zapalnych dochodzi bardzo
często
często
do drażnienia zakończeń nerwowych
do drażnienia zakończeń nerwowych
wywołujących kaszel. Długotrwale utrzymujący
wywołujących kaszel. Długotrwale utrzymujący
się kaszel powoduje hiperwnetylację płuc i
się kaszel powoduje hiperwnetylację płuc i
4
4
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe
doprowadza do alkalozy oddechowej.
doprowadza do alkalozy oddechowej.
Kaszel towarzyszy także gruźlicy i
Kaszel towarzyszy także gruźlicy i
nowotworom,
nowotworom,
w tych przypadkach może spowodować
w tych przypadkach może spowodować
krwotok
krwotok
i wówczas zachodzi bezwzględna konieczność
i wówczas zachodzi bezwzględna konieczność
zahamowania odruchu kaszlowego. Służy
zahamowania odruchu kaszlowego. Służy
również do wydalania nadmiaru wydzieliny
również do wydalania nadmiaru wydzieliny
tchawiczo-oskrzelowej.
tchawiczo-oskrzelowej.
5
5
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe
Tłumienie tego fizjologicznego odruchu jest
Tłumienie tego fizjologicznego odruchu jest
wskazane, gdy jest on bardzo nasilony i suchy,
wskazane, gdy jest on bardzo nasilony i suchy,
bez wykrztuszania śluzu oskrzelowego.
bez wykrztuszania śluzu oskrzelowego.
Leki przeciwkaszlowe stosuje się w
Leki przeciwkaszlowe stosuje się w
napadowym,
napadowym,
uporczywym, suchym kaszlu.
uporczywym, suchym kaszlu.
W kaszlu spowodowanym zaleganiem
W kaszlu spowodowanym zaleganiem
wydzieliny w drogach oddechowych wskazane
wydzieliny w drogach oddechowych wskazane
są leki wykrztuśne.
są leki wykrztuśne.
6
6
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe
Kaszel towarzyszący astmie
Kaszel towarzyszący astmie
oskrzelowej podlega
oskrzelowej podlega
leczeniu odpowiednimi lekami
leczeniu odpowiednimi lekami
przeciwastmatycznymi.
przeciwastmatycznymi.
7
7
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe dzielimy na związki o
Leki przeciwkaszlowe dzielimy na związki o
działaniu ośrodkowym i obwodowym.
działaniu ośrodkowym i obwodowym.
1. Leki p-kaszlowe działające ośrodkowo
1. Leki p-kaszlowe działające ośrodkowo
(hamujące czynność ośrodka
(hamujące czynność ośrodka
oddechowego i ośrodka kaszlu):
oddechowego i ośrodka kaszlu):
opioidowe
opioidowe
- o silnym działaniu narkotycznym i
- o silnym działaniu narkotycznym i
uzależniającym, takie jak morfina,
uzależniającym, takie jak morfina,
metadon,
metadon,
oksykodon, hydromorfon
oksykodon, hydromorfon
8
8
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe
- o słabych właściwościach
- o słabych właściwościach
narkotycznych i
narkotycznych i
uzależniających, takie jak kodeina,
uzależniających, takie jak kodeina,
hydrokodon, hydrokodeina
hydrokodon, hydrokodeina
- nie powodujące uzależnienia takie jak
- nie powodujące uzależnienia takie jak
dekstrometorfan, noskapina
dekstrometorfan, noskapina
nieopioidowe
nieopioidowe
takie jak pentoksyweryna, okseladyna,
takie jak pentoksyweryna, okseladyna,
benproperyna, klofedanol.
benproperyna, klofedanol.
9
9
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe
2. Leki przeciwkaszlowe działające
2. Leki przeciwkaszlowe działające
obwodowo
obwodowo
(hamujące czynność zakończeń
(hamujące czynność zakończeń
nerwowych w
nerwowych w
drogach oddechowych): benzonatat,
drogach oddechowych): benzonatat,
prenoksdiazyna, oksolamina, śluzy
prenoksdiazyna, oksolamina, śluzy
roślinne.
roślinne.
10
10
Leki p-kaszlowe o działaniu
Leki p-kaszlowe o działaniu
ośrodkowym
ośrodkowym
Leki p-kaszlowe o działaniu ośrodkowym
Leki p-kaszlowe o działaniu ośrodkowym
hamują odruch kaszlu kaszlowy w wyniku
hamują odruch kaszlu kaszlowy w wyniku
depresyjnego działania na ośrodek kaszlu oraz
depresyjnego działania na ośrodek kaszlu oraz
mogą zwalniać rytm oddechowy przez
mogą zwalniać rytm oddechowy przez
hamowanie ośrodka oddechowego w rdzeniu
hamowanie ośrodka oddechowego w rdzeniu
przedłużonym.
przedłużonym.
Leki te mogą również wpływać depresyjnie na
Leki te mogą również wpływać depresyjnie na
inne struktury mózgu i powodować senność,
inne struktury mózgu i powodować senność,
niepokój, nudności, a niekiedy drgawki.
niepokój, nudności, a niekiedy drgawki.
11
11
Leki p-kaszlowe o działaniu
Leki p-kaszlowe o działaniu
ośrodkowym
ośrodkowym
Zastosowanie narkotycznych leków p-bólowych
Zastosowanie narkotycznych leków p-bólowych
jako leków przeciwkaszlowych ze względu na
jako leków przeciwkaszlowych ze względu na
możliwość wywołania uzależnienia jest bardzo
możliwość wywołania uzależnienia jest bardzo
ograniczone, a uzasadnione tylko w tych
ograniczone, a uzasadnione tylko w tych
przypadkach, w których obok koniecznego
przypadkach, w których obok koniecznego
znoszenia bólu istnieją wskazania do
znoszenia bólu istnieją wskazania do
łagodzenia
łagodzenia
napadów kaszlu (morfina, oksykodon,
napadów kaszlu (morfina, oksykodon,
hydromorfon).
hydromorfon).
12
12
Leki p-kaszlowe o działaniu
Leki p-kaszlowe o działaniu
ośrodkowym
ośrodkowym
Kodeina –
Kodeina –
należy do wykazu N
należy do wykazu N
Wykazuje słabsze działanie
Wykazuje słabsze działanie
przeciwkaszlowe od
przeciwkaszlowe od
morfiny, zwalnia rytm oddychania i działa
morfiny, zwalnia rytm oddychania i działa
przeciwbólowo, uspokajająco, oraz
przeciwbólowo, uspokajająco, oraz
przeciwbiegunkowo.
przeciwbiegunkowo.
Wskazania:
Wskazania:
w uporczywym, suchym i bolesnym kaszlu,
w uporczywym, suchym i bolesnym kaszlu,
doustnie 20-60 mg dziennie w dawkach
doustnie 20-60 mg dziennie w dawkach
podzielonych.
podzielonych.
13
13
Leki p-kaszlowe o działaniu
Leki p-kaszlowe o działaniu
ośrodkowym
ośrodkowym
Przeciwwskazania:
Przeciwwskazania:
•
astma oskrzelowa
astma oskrzelowa
•
dzieci poniżej 1 roku życia.
dzieci poniżej 1 roku życia.
Kodeina wchodzi w skład preparatów złożonych
Kodeina wchodzi w skład preparatów złożonych
o działaniu przeciwbólowym (np. Efferalgan
o działaniu przeciwbólowym (np. Efferalgan
codeine) oraz stosowanych w schorzeniach
codeine) oraz stosowanych w schorzeniach
dróg
dróg
oddechowych (np. Thiocodin, Sirupus Tussipini,
oddechowych (np. Thiocodin, Sirupus Tussipini,
Sirupus pini comp.).
Sirupus pini comp.).
14
14
Leki p-kaszlowe o działaniu
Leki p-kaszlowe o działaniu
ośrodkowym
ośrodkowym
Dekstrometorfan
Dekstrometorfan
Wykazuje ośrodkowe działanie p-kaszlowe
Wykazuje ośrodkowe działanie p-kaszlowe
(zbliżone do działania kodeiny lub słabsze).
(zbliżone do działania kodeiny lub słabsze).
Nie
Nie
wykazuje działania przeciwbólowego, działa
wykazuje działania przeciwbólowego, działa
przeciwdrgawkowo.
przeciwdrgawkowo.
Objawy niepożądane po leku występują
Objawy niepożądane po leku występują
rzadko i
rzadko i
wynikają z działania uspokajającego.
wynikają z działania uspokajającego.
15
15
Leki p-kaszlowe nieopioidowe o
Leki p-kaszlowe nieopioidowe o
działaniu ośrokowym
działaniu ośrokowym
Pentoksyweryna
Pentoksyweryna
– wykazuje ośrodkowe
– wykazuje ośrodkowe
działanie przeciwkaszlowe oraz obwodowo
działanie przeciwkaszlowe oraz obwodowo
hamuje kurczliwość.
hamuje kurczliwość.
Działa również miejscowo znieczulająco.
Działa również miejscowo znieczulająco.
Powoduje senność.
Powoduje senność.
Lek może powodować zmiany skórne i
Lek może powodować zmiany skórne i
zaburzenia przewodu pokarmowego.
zaburzenia przewodu pokarmowego.
16
16
Leki p-kaszlowe działające obwodowo
Leki p-kaszlowe działające obwodowo
Benzonatat
Benzonatat
– działanie p-kaszlowe przez
– działanie p-kaszlowe przez
obwodowy wpływ znieczulający oraz
obwodowy wpływ znieczulający oraz
hamowanie aferentnych włókien nerwu
hamowanie aferentnych włókien nerwu
błędnego
błędnego
umiejscowionych w oskrzelach, płucach i
umiejscowionych w oskrzelach, płucach i
opłucnej, a także przez ośrodkowe
opłucnej, a także przez ośrodkowe
hamowanie
hamowanie
odruchu kaszlu w rdzeniu przedłużonym.
odruchu kaszlu w rdzeniu przedłużonym.
Zastosowany na błonę śluzową jamy ustnej
Zastosowany na błonę śluzową jamy ustnej
wykazuje działanie znieczulające.
wykazuje działanie znieczulające.
17
17
Leki p-kaszlowe działające obwodowo
Leki p-kaszlowe działające obwodowo
Wskazania:
Wskazania:
•
męczący kaszel spowodowany
męczący kaszel spowodowany
podrażnieniem zakończeń nerwowych w
podrażnieniem zakończeń nerwowych w
drzewie oskrzelowym przez proces
drzewie oskrzelowym przez proces
zapalny
zapalny
•
jako środek p-kaszlowy w gruźlicy płuc
jako środek p-kaszlowy w gruźlicy płuc
•
w rozedmie płuc
w rozedmie płuc
•
w dychawicy oskrzelowej
w dychawicy oskrzelowej
•
w nowotworach układu oddechowego.
w nowotworach układu oddechowego.
18
18
Leki p-kaszlowe działające obwodowo
Leki p-kaszlowe działające obwodowo
Działania niepożądane:
Działania niepożądane:
•
pobudzające lub hamujące o.u.n.
pobudzające lub hamujące o.u.n.
•
zawroty głowy
zawroty głowy
•
senność
senność
•
nudności, wymioty
nudności, wymioty
•
zaparcia
zaparcia
•
może powodować reakcje alergiczne.
może powodować reakcje alergiczne.
19
19
Leki p-kaszlowe działające obwodowo
Leki p-kaszlowe działające obwodowo
Śluzy roślinne
Śluzy roślinne
– wykazują słabe działanie
– wykazują słabe działanie
p-kaszlowe przez wpływ osłaniający na błonę
p-kaszlowe przez wpływ osłaniający na błonę
śluzową dróg oddechowych. Śluzy zawarte są
śluzową dróg oddechowych. Śluzy zawarte są
w
w
następujących surowcach roślinnych:
następujących surowcach roślinnych:
-
korzeń i liść prawoślazu
korzeń i liść prawoślazu
-
liść podbiału
liść podbiału
-
kwiat dziewanny
kwiat dziewanny
-
liść babki lancetowatej.
liść babki lancetowatej.
20
20
Leki wykrztuśne
Leki wykrztuśne
W różnych stanach chorobowych może
W różnych stanach chorobowych może
dochodzić do zagęszczenia płynu
dochodzić do zagęszczenia płynu
surowiczo-
surowiczo-
-śluzowego pokrywającego oskrzela i do
-śluzowego pokrywającego oskrzela i do
utrudnienia jego wydalania. Wydzielina
utrudnienia jego wydalania. Wydzielina
zalegająca w oskrzelach może ulec
zalegająca w oskrzelach może ulec
ropnieniu i
ropnieniu i
hamować przepływ powietrza przez drogi
hamować przepływ powietrza przez drogi
oddechowe.
oddechowe.
21
21
Leki wykrztuśne
Leki wykrztuśne
Leki wykrztuśne upłynniają wydzielinę drzewa
Leki wykrztuśne upłynniają wydzielinę drzewa
oskrzelowego, zmniejszając jej lepkość, a w
oskrzelowego, zmniejszając jej lepkość, a w
konsekwencji jej odkrztuszanie.
konsekwencji jej odkrztuszanie.
Leki te mają zastosowanie przede wszystkim
Leki te mają zastosowanie przede wszystkim
w
w
stanach zapalnych dróg oddechowych, którym
stanach zapalnych dróg oddechowych, którym
towarzyszy suchy kaszel z niewielką ilością
towarzyszy suchy kaszel z niewielką ilością
wydzieliny lub silny kaszel z gęstą i lepką
wydzieliny lub silny kaszel z gęstą i lepką
wydzieliną.
wydzieliną.
22
22
Leki wykrztuśne
Leki wykrztuśne
Drogi podawania:
Drogi podawania:
•
w postaci inhalacji – działają
w postaci inhalacji – działają
miejscowo na nabłonek oskrzeli
miejscowo na nabłonek oskrzeli
•
doustnie, pozajelitowo – leki
doustnie, pozajelitowo – leki
wykrztuśne dochodzą wtedy wraz z
wykrztuśne dochodzą wtedy wraz z
krwią do nabłonka dróg
krwią do nabłonka dróg
oddechowych i tam wykazują swoje
oddechowych i tam wykazują swoje
działanie.
działanie.
23
23
Leki wykrztuśne
Leki wykrztuśne
Niektóre leki wykrztuśne przenikają z krwi do
Niektóre leki wykrztuśne przenikają z krwi do
pęcherzyków płucnych i przedostają się do
pęcherzyków płucnych i przedostają się do
oskrzeli z wydychanym powietrzem. Jest to
oskrzeli z wydychanym powietrzem. Jest to
niebezpieczne ze względu na możliwość
niebezpieczne ze względu na możliwość
uszkodzenia
uszkodzenia
surfaktantu pęcherzyków
surfaktantu pęcherzyków
płucnych.
płucnych.
(Surfaktant – płyn pokrywający pęcherzyki płucne,
(Surfaktant – płyn pokrywający pęcherzyki płucne,
warunkuje ich napięcie w czasie oddychania, brak lub jego
warunkuje ich napięcie w czasie oddychania, brak lub jego
zmiana składu może powodować zapadanie się
zmiana składu może powodować zapadanie się
pęcherzyków
pęcherzyków
płucnych).
płucnych).
24
24
Leki wykrztuśne
Leki wykrztuśne
Leki wyksztuśne dzielimy na:
Leki wyksztuśne dzielimy na:
1.
1.
Leki o drażniącym mechanizmie działania:
Leki o drażniącym mechanizmie działania:
a/ działanie wyksztuśne przez drażnienie
a/ działanie wyksztuśne przez drażnienie
nabłonka oskrzeli (działanie bezpośrednie):
nabłonka oskrzeli (działanie bezpośrednie):
olejki eteryczne, pochodne gwajakolu
olejki eteryczne, pochodne gwajakolu
b/ działanie wyksztuśne przez drażnienie błony
b/ działanie wyksztuśne przez drażnienie błony
śluzowej układu pokarmowego (działanie
śluzowej układu pokarmowego (działanie
pośrednie): alkaloidy wymiotnicy, benzoesan
pośrednie): alkaloidy wymiotnicy, benzoesan
sodu, saponiny.
sodu, saponiny.
25
25
Leki wykrztuśne
Leki wykrztuśne
2. Solne środki wyksztuśne:
2. Solne środki wyksztuśne:
a/ działające bezpośrednio: jodek potasu
a/ działające bezpośrednio: jodek potasu
b/ działające pośrednio (zmieniające
b/ działające pośrednio (zmieniające
odczyn pH
odczyn pH
wydzieliny gruczołów oskrzelowych):
wydzieliny gruczołów oskrzelowych):
wodorowęglan sodu, chlorek amonu.
wodorowęglan sodu, chlorek amonu.
3. Leki mukolityczne: np. acetylocysteina
3. Leki mukolityczne: np. acetylocysteina
4. Detergenty: tyloksapol.
4. Detergenty: tyloksapol.
26
26
Astma oskrzelowa (dychawica
Astma oskrzelowa (dychawica
oskrzelowa)
oskrzelowa)
Przewlekła, zapalna
Przewlekła, zapalna
choroba dróg
choroba dróg
oddechowych,
oddechowych,
charakteryzująca się
charakteryzująca się
skurczem oskrzeli,
skurczem oskrzeli,
samoistnie lub
samoistnie lub
farmakologicznie
farmakologicznie
odwracalnym oraz
odwracalnym oraz
nadreaktywnością
nadreaktywnością
oskrzeli.
oskrzeli.
27
27
Astma oskrzelowa (dychawica
Astma oskrzelowa (dychawica
oskrzelowa)
oskrzelowa)
Nadreaktywność
Nadreaktywność
oskrzeli:
oskrzeli:
niestabilność dróg
niestabilność dróg
oddechowych
oddechowych
polegająca
polegająca
na nadmiernej reakcji
na nadmiernej reakcji
skurczowej oskrzeli na
skurczowej oskrzeli na
różne bodźce endo- i
różne bodźce endo- i
egzogenne.
egzogenne.
28
28
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Wywiad jest najważniejszy w
Wywiad jest najważniejszy w
rozpoznaniu choroby.
rozpoznaniu choroby.
Nadreaktywność oskrzeli.
Nadreaktywność oskrzeli.
Astma oskrzelowa może występować
Astma oskrzelowa może występować
w każdym wieku.
w każdym wieku.
Płeć, ok.14 roku życia wśród
Płeć, ok.14 roku życia wśród
chłopców astma występuje częściej.
chłopców astma występuje częściej.
29
29
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Astmę należy różnicować z POChP.
Astmę należy różnicować z POChP.
U kobiet charakterystyczny wzrost
U kobiet charakterystyczny wzrost
zachorowań w okresie przekwitania.
zachorowań w okresie przekwitania.
Systematyczne leczenie astmy, nawet w
Systematyczne leczenie astmy, nawet w
okresie bezobjawowym, pozwala na
okresie bezobjawowym, pozwala na
uzyskanie
uzyskanie
długotrwałych remisji choroby.
długotrwałych remisji choroby.
30
30
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Bardzo ważnym czynnikiem
Bardzo ważnym czynnikiem
sprzyjającym
sprzyjającym
wystąpieniu astmy oskrzelowej jest
wystąpieniu astmy oskrzelowej jest
predyspozycja genetyczna
predyspozycja genetyczna
(dziedziczenie pojedyńczego,
(dziedziczenie pojedyńczego,
dominującego genu autosomalnego), u
dominującego genu autosomalnego), u
osób predysponowanych
osób predysponowanych
dochodzi do nadprodukcji IgE w
dochodzi do nadprodukcji IgE w
odpowiedzi
odpowiedzi
na pospolite alergeny otoczenia
na pospolite alergeny otoczenia
(atopii).
(atopii).
31
31
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Normalny układ immunologiczny
Normalny układ immunologiczny
rozpoznaje
rozpoznaje
obce antygeny otoczenia, lecz nie
obce antygeny otoczenia, lecz nie
reaguje na
reaguje na
nie przesadnie dzięki prawidłowo
nie przesadnie dzięki prawidłowo
funkcjonującym komórkom i
funkcjonującym komórkom i
czynnikom
czynnikom
supresorowym.
supresorowym.
32
32
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Nadmierna i nieprawidłowo ukierunkowana, jak
Nadmierna i nieprawidłowo ukierunkowana, jak
i zbyt słaba odpowiedź immunologiczna jest
i zbyt słaba odpowiedź immunologiczna jest
szkodliwa dla organizmu, zaburza jego
szkodliwa dla organizmu, zaburza jego
homeostazę, wyczerpuje układ immunologiczny
homeostazę, wyczerpuje układ immunologiczny
doprowadzając do osłabienia odpowiedzi na
doprowadzając do osłabienia odpowiedzi na
rzeczywiste zagrożenia dla ustroju ze strony
rzeczywiste zagrożenia dla ustroju ze strony
bakterii, grzybów i wirusów.
bakterii, grzybów i wirusów.
33
33
Podział astmy ze względu na udział
Podział astmy ze względu na udział
czynników etiologicznych
czynników etiologicznych
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
zewnątrzpochodna
zewnątrzpochodna
–
–
atopowa
atopowa
-
udział czynników środowiskowych.
udział czynników środowiskowych.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
wewnątrzpochodna
wewnątrzpochodna
–
–
nieatopowa
nieatopowa
- nie potwierdzono udziału
- nie potwierdzono udziału
czynników środowiskowych.
czynników środowiskowych.
34
34
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
W przypadku astmy atopowej objawy
W przypadku astmy atopowej objawy
choroby są wynikiem reakcji alergicznej
choroby są wynikiem reakcji alergicznej
typu natychmiastowego.
typu natychmiastowego.
W patomechanizmie podstawowe
W patomechanizmie podstawowe
znaczenie
znaczenie
mają liczne komórki (mastocyty,
mają liczne komórki (mastocyty,
eozynofile,
eozynofile,
limfocyty T) i substancje przez nie
limfocyty T) i substancje przez nie
uwalniane.
uwalniane.
35
35
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
•
W procesie tym biorą udział trzy zasadnicze
W procesie tym biorą udział trzy zasadnicze
składniki: alergen, swoiste przeciwciała
składniki: alergen, swoiste przeciwciała
IgE, komórki układu odpornościowego.
IgE, komórki układu odpornościowego.
Najczęstszymi alergenami w astmie
Najczęstszymi alergenami w astmie
oskrzelowej są: roztocza kurzu domowego
oskrzelowej są: roztocza kurzu domowego
(
(
Dermatophagoides pteronyssinus
Dermatophagoides pteronyssinus
), sierść i
), sierść i
naskórek zwierząt, pióra ptaków
naskórek zwierząt, pióra ptaków
domowych, pyłki traw, drzew i chwastów,
domowych, pyłki traw, drzew i chwastów,
zarodniki grzybów i inne.
zarodniki grzybów i inne.
36
36
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
•
Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka
Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka
wystąpienia astmy oskrzelowej jest atopia.
wystąpienia astmy oskrzelowej jest atopia.
•
Komórki układu odpornościowego biorące
Komórki układu odpornościowego biorące
udział w procesie reakcji alergicznej to
udział w procesie reakcji alergicznej to
mastocyty, bazofile, eozynofile, limfocyty,
mastocyty, bazofile, eozynofile, limfocyty,
monocyty, makrofagi pęcherzyków
monocyty, makrofagi pęcherzyków
płucnych, komórki nabłonka oskrzeli.
płucnych, komórki nabłonka oskrzeli.
37
37
Podział astmy oskrzelowej
Podział astmy oskrzelowej
(wg nasilenia objawów i przebiegu
(wg nasilenia objawów i przebiegu
choroby)
choroby)
Sporadyczna
Sporadyczna
objawy rzadziej niż 1 raz w
objawy rzadziej niż 1 raz w
tygodniu
tygodniu
objawy nocne nie częściej niż 2
objawy nocne nie częściej niż 2
razy w miesiącu
razy w miesiącu
zaostrzenia są krótkotrwałe.
zaostrzenia są krótkotrwałe.
38
38
Przewlekła lekka
Przewlekła lekka
objawy częściej niż 1x w tygodniu,
objawy częściej niż 1x w tygodniu,
ale rzadziej niż 1x dziennie
ale rzadziej niż 1x dziennie
objawy nocne częściej niż 2 x w
objawy nocne częściej niż 2 x w
miesiącu
miesiącu
zaostrzenia mogą zaburzać sen i
zaostrzenia mogą zaburzać sen i
utrudniać dzienną aktywność.
utrudniać dzienną aktywność.
39
39
Przewlekła umiarkowana
Przewlekła umiarkowana
objawy codziennie
objawy codziennie
objawy nocne częściej niż 1x w tygodniu
objawy nocne częściej niż 1x w tygodniu
zaostrzenia mogą zaburzać sen i
zaostrzenia mogą zaburzać sen i
utrudniać dzienną aktywność.
utrudniać dzienną aktywność.
Przewlekła ciężka
Przewlekła ciężka
objawy codziennie
objawy codziennie
częste zaostrzenia
częste zaostrzenia
częste objawy nocne
częste objawy nocne
ograniczenie aktywności fizycznej.
ograniczenie aktywności fizycznej.
40
40
Specyficzne postacie astmy
Specyficzne postacie astmy
Astma wysiłkowa:
Astma wysiłkowa:
napady duszności występują przede
napady duszności występują przede
wszystkim lub wyłącznie po wysiłku,
wszystkim lub wyłącznie po wysiłku,
lub po kilku minutach jego trwania i
lub po kilku minutach jego trwania i
ustępują wkrótce po jego zaprzestaniu
ustępują wkrótce po jego zaprzestaniu
.
.
Astma aspirynowa:
Astma aspirynowa:
postać astmy, w której ciężkie napady
postać astmy, w której ciężkie napady
duszności rozwijają się po zażyciu
duszności rozwijają się po zażyciu
kwasu acetylosalicylowego (aspiryna,
kwasu acetylosalicylowego (aspiryna,
polopiryna) lub innego niesteroidowego
polopiryna) lub innego niesteroidowego
leku przeciwzapalnego.
leku przeciwzapalnego.
41
41
Specyficzne
Specyficzne postacie
astmy
astmy
Astma zawodowa:
Astma zawodowa:
postać astmy ujawniająca się w
postać astmy ujawniająca się w
wyniku zadziałania szkodliwego
wyniku zadziałania szkodliwego
czynnika zawodowego u pracownika,
czynnika zawodowego u pracownika,
który do tej pory był zdrowy. U tych
który do tej pory był zdrowy. U tych
chorych objawy choroby mogą
chorych objawy choroby mogą
ustępować w dni wolne od pracy, w
ustępować w dni wolne od pracy, w
trakcie urlopu.
trakcie urlopu.
42
42
Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży
Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży
Przebieg astmy u kobiet w ciąży może być taki
Przebieg astmy u kobiet w ciąży może być taki
sam, jak przed zajściem w ciążę, może ulec
sam, jak przed zajściem w ciążę, może ulec
poprawie lub się pogorszyć.
poprawie lub się pogorszyć.
Jeśli przed zajściem w ciążę choroba wymagała
Jeśli przed zajściem w ciążę choroba wymagała
stałego przyjmowania leków, to należy te leki
stałego przyjmowania leków, to należy te leki
przyjmować w dalszym ciągu.
przyjmować w dalszym ciągu.
Jeśli stosowano steroidy to również należy je
Jeśli stosowano steroidy to również należy je
stosować w czasie ciąży.
stosować w czasie ciąży.
43
43
Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży
Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży
Bezwzględnie
Bezwzględnie
przeciwwskazane
przeciwwskazane
jest
jest
stosowanie
stosowanie
leków
leków
przeciwhistaminowych.
przeciwhistaminowych.
Zaostrzenie choroby związane z zakażeniami
Zaostrzenie choroby związane z zakażeniami
wymaga stosowania antybiotyków.
wymaga stosowania antybiotyków.
Do bezpiecznych antybiotyków stosowanych u
Do bezpiecznych antybiotyków stosowanych u
kobiet w ciąży należą antybiotyki
kobiet w ciąży należą antybiotyki
β
β
-laktamowe
-laktamowe
nie należy
nie należy
w tym okresie
w tym okresie
stosować tetracyklin
stosować tetracyklin
.
.
44
44
Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży
Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży
Zaostrzenie duszności w czasie porodu jest
Zaostrzenie duszności w czasie porodu jest
wskazaniem do stosowania agonisty
wskazaniem do stosowania agonisty
β
β
2
2
-
-
-receptorów w nebulizacji np. fenoterol (można
-receptorów w nebulizacji np. fenoterol (można
stosować również teofilinę).
stosować również teofilinę).
Kobiety długotrwale leczone
Kobiety długotrwale leczone
glikokortykosteroidami powinny w czasie
glikokortykosteroidami powinny w czasie
porodu otrzymać i.v./i.m. 100 mg
porodu otrzymać i.v./i.m. 100 mg
hydrokortyzonu
hydrokortyzonu
co 4 - 8 godzin.
co 4 - 8 godzin.
45
45
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Objawy kliniczne astmy to:
Objawy kliniczne astmy to:
•
napady duszności spowodowane
napady duszności spowodowane
skurczem oskrzeli
skurczem oskrzeli
•
świszczący oddech
świszczący oddech
•
kaszel
kaszel
•
uczucie ciężaru w klatce piersiowej.
uczucie ciężaru w klatce piersiowej.
46
46
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Oprócz typowych form klinicznych astmy
Oprócz typowych form klinicznych astmy
oskrzelowej występują także równoważne
oskrzelowej występują także równoważne
im:
im:
•
napady suchego, męczącego kaszlu
napady suchego, męczącego kaszlu
•
napady świszczącego oddechu.
napady świszczącego oddechu.
Objawy mogą cofać się częściowo lub
Objawy mogą cofać się częściowo lub
całkowicie, spontanicznie lub pod wpływem
całkowicie, spontanicznie lub pod wpływem
leków.
leków.
47
47
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Występuje nadreaktywność oskrzeli na różnego
Występuje nadreaktywność oskrzeli na różnego
rodzaju czynniki środowiska zewnętrznego.
rodzaju czynniki środowiska zewnętrznego.
Napady astmy pojawiają się w wyniku kontaktu
Napady astmy pojawiają się w wyniku kontaktu
z:
z:
•
alergenem (kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt,
alergenem (kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt,
pierze, niektóre pokarmy i in.),
pierze, niektóre pokarmy i in.),
•
w trakcie wysiłku fizycznego,
w trakcie wysiłku fizycznego,
•
podczas oddychania mroźnym powietrzem,
podczas oddychania mroźnym powietrzem,
•
w trakcie infekcji (bakteryjnych, wirusowych)
w trakcie infekcji (bakteryjnych, wirusowych)
układu oddechowego.
układu oddechowego.
48
48
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Czynniki zaostrzające objawy astmy to:
Czynniki zaostrzające objawy astmy to:
•
kontakt z alergenami
kontakt z alergenami
•
nawracające infekcje układu
nawracające infekcje układu
oddechowego
oddechowego
•
palenie papierosów
palenie papierosów
•
hiperwentylacja wysiłkowa
hiperwentylacja wysiłkowa
•
niektóre leki
niektóre leki
•
niektóre składniki pokarmowe.
niektóre składniki pokarmowe.
49
49
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Chorzy na astmę oskrzelową skarżą
Chorzy na astmę oskrzelową skarżą
się
się
często na:
często na:
- ucisk w klatce piersiowej,
- ucisk w klatce piersiowej,
- nadmierną produkcję plwociny,
- nadmierną produkcję plwociny,
- zaburzenia snu i częste napady
- zaburzenia snu i częste napady
duszności
duszności
w godzinach nocnych.
w godzinach nocnych.
50
50
51
51
Schemat reakcji prawdopodobnie zachodzących w
Schemat reakcji prawdopodobnie zachodzących w
astmie z uwidocznieniem działania podstawowych
astmie z uwidocznieniem działania podstawowych
leków
leków
52
52
Uproszczony schemat przedstawiający
Uproszczony schemat przedstawiający
rozwój astmy
rozwój astmy
53
53
Leczenie astmy oskrzelowej
Leczenie astmy oskrzelowej
Leczenie farmakologiczne astmy oskrzelowej
Leczenie farmakologiczne astmy oskrzelowej
polega na przerywaniu napadów lub
polega na przerywaniu napadów lub
zapobieganiu im.
zapobieganiu im.
W celu przerywania napadów stosuje się leki
W celu przerywania napadów stosuje się leki
β
β
-adrenomimetyczne (drogą wziewną).
-adrenomimetyczne (drogą wziewną).
Jeżeli napady nie ustępują po wymienionych
Jeżeli napady nie ustępują po wymienionych
lekach , stosuje się leki z innych grup.
lekach , stosuje się leki z innych grup.
54
54
Leczenie astmy oskrzelowej
Leczenie astmy oskrzelowej
Profilaktyka astmy
Profilaktyka astmy
Przewlekłe leczenie farmakologiczne
Przewlekłe leczenie farmakologiczne
Kinezyterapia
Kinezyterapia
Leczenie przyczynowe – swoista
Leczenie przyczynowe – swoista
immunoterapia
immunoterapia
Leczenie zaostrzeń
Leczenie zaostrzeń
Kontrola i monitorowanie leczenia
Kontrola i monitorowanie leczenia
Edukacja chorych i ich rodzin.
Edukacja chorych i ich rodzin.
55
55
56
56
Leki stosowane w leczeniu
Leki stosowane w leczeniu
astmy oskrzelowej
astmy oskrzelowej
57
57
Leki stosowane w leczeniu
Leki stosowane w leczeniu
astmy oskrzelowej
astmy oskrzelowej
1.
1.
Leki rozszerzające oskrzela:
Leki rozszerzające oskrzela:
selektywne
selektywne
β
β
2
2
-
-
(sympatyko)mimetyczne (krótko- i
(sympatyko)mimetyczne (krótko- i
długodziałające)
długodziałające)
metyloksantyny
metyloksantyny
leki cholinolityczne
leki cholinolityczne
.
.
58
58
Leki stosowane w leczeniu
Leki stosowane w leczeniu
astmy oskrzelowej
astmy oskrzelowej
2. Leki przeciwzapalne i zapobiegające
2. Leki przeciwzapalne i zapobiegające
reakcji
reakcji
alergicznej
alergicznej
glikokortykosteroidy
glikokortykosteroidy
inhibitory rozpadu komórek tucznych
inhibitory rozpadu komórek tucznych
(kromony)
(kromony)
inhibitory lub antagoniści leukotrienów.
inhibitory lub antagoniści leukotrienów.
3. Leki stosowane pomocniczo, np. leki
3. Leki stosowane pomocniczo, np. leki
wykrztuśnie, mukolityczne, antybiotyki.
wykrztuśnie, mukolityczne, antybiotyki.
59
59
Selektywne
Selektywne
β
β
2
2
-mimetyki
-mimetyki
Szybko- i krótkodziałające – działanie
Szybko- i krótkodziałające – działanie
rozpoczyna się około 5 min po inhalacji, czas
rozpoczyna się około 5 min po inhalacji, czas
działania 4-6 h (
działania 4-6 h (
bambuterol, fenoterol,
bambuterol, fenoterol,
salbutamol, terbutalina
salbutamol, terbutalina
).
).
Długodziałające – początek działania po około
Długodziałające – początek działania po około
20 min po inhalacji, działanie rozszerzające
20 min po inhalacji, działanie rozszerzające
oskrzela utrzymuje się do 8-12 h (
oskrzela utrzymuje się do 8-12 h (
formoterol
formoterol
,
,
salmeterol, klenbuterol
salmeterol, klenbuterol
).
).
60
60
Selektywne
Selektywne
β
β
2
2
-mimetyki
-mimetyki
Działanie farmakologiczne
Działanie farmakologiczne
wykorzystywane w
wykorzystywane w
leczeniu astmy to:
leczeniu astmy to:
•
relaksacja mięśni gładkich
relaksacja mięśni gładkich
•
upłynnienie śluzu
upłynnienie śluzu
•
zmniejszenie oporu płucnego i
zmniejszenie oporu płucnego i
naczyniowego
naczyniowego
•
zwiększenie objętości minutowej serca.
zwiększenie objętości minutowej serca.
61
61
Selektywne
Selektywne
β
β
2
2
-mimetyki
-mimetyki
Zastosowanie
Zastosowanie
:
:
•
przerywanie napadu duszności
przerywanie napadu duszności
•
leczenie zaostrzeń choroby (leki
leczenie zaostrzeń choroby (leki
krótkodziałające)
krótkodziałające)
•
leczenie przewlekłe (leki
leczenie przewlekłe (leki
długodziałające).
długodziałające).
62
62
Selektywne
Selektywne
β
β
2
2
-mimetyki
-mimetyki
Działania niepożądane:
Działania niepożądane:
•
drżenie kończyn
drżenie kończyn
•
uczucie niepokoju
uczucie niepokoju
•
zaburzenia rytmu serca
zaburzenia rytmu serca
•
tachykardia
tachykardia
•
bóle wieńcowe
bóle wieńcowe
•
zatrzymanie moczu.
zatrzymanie moczu.
63
63
Selektywne
Selektywne
β
β
2
2
-mimetyki - interakcje
-mimetyki - interakcje
Fenoterolu
Fenoterolu
oraz innych
oraz innych
β
β
2
2
- mimetyków
- mimetyków
nie
nie
należy
należy
stosować z lekami
stosować z lekami
β
β
-adrenolitycznymi.
-adrenolitycznymi.
Jednoczesne podanie z lekami hamującymi
Jednoczesne podanie z lekami hamującymi
syntezę
syntezę
prostaglandyn i steroidami zwiększa się ryzyko
prostaglandyn i steroidami zwiększa się ryzyko
wystąpienia obrzęku płuc.
wystąpienia obrzęku płuc.
Salbutamol
Salbutamol
należy
należy
ostrożnie stosować u chorych zażywających leki
ostrożnie stosować u chorych zażywających leki
p-depresyjne oraz leki mogące powodować
p-depresyjne oraz leki mogące powodować
zmniejszenie stężenia potasu w surowicy krwi.
zmniejszenie stężenia potasu w surowicy krwi.
64
64
Metyloksantyny
Metyloksantyny
Mechanizmy działania
Mechanizmy działania
:
:
•
hamowanie aktywności fosfodiesterazy,
hamowanie aktywności fosfodiesterazy,
•
blokowanie receptorów adenozynowych
blokowanie receptorów adenozynowych
A
A
1
1
i A
i A
2,
2,
•
zahamowanie napływu wapnia do
zahamowanie napływu wapnia do
komórki,
komórki,
•
zwiększenie uwalniania katecholamin.
zwiększenie uwalniania katecholamin.
65
65
Metyloksantyny
Metyloksantyny
Działanie farmakologiczne
Działanie farmakologiczne
:
:
•
zmniejszenie uwalniania mediatorów reakcji
zmniejszenie uwalniania mediatorów reakcji
alergicznej i cytokin przez bazofile, neutrofile
alergicznej i cytokin przez bazofile, neutrofile
i
i
eozynofile, komórki tuczne i limfocyty
eozynofile, komórki tuczne i limfocyty
- działanie przeciwzapalne dominujące
- działanie przeciwzapalne dominujące
podczas
podczas
stosowania dawek typowych dla leczenia
stosowania dawek typowych dla leczenia
przewlekłego,
przewlekłego,
•
relaksacja mięśni gładkich oskrzeli – działanie
relaksacja mięśni gładkich oskrzeli – działanie
dominujące przy stosowaniu dużych dawek
dominujące przy stosowaniu dużych dawek
teofiliny.
teofiliny.
66
66
Metyloksantyny
Metyloksantyny
Pobudzenie ośrodka oddechowego i
Pobudzenie ośrodka oddechowego i
wzrost jego
wzrost jego
wrażliwości na CO
wrażliwości na CO
2
2
, zwiększenie
, zwiększenie
saturacji
saturacji
hemoglobiny, zwiększenie siły skurczowej
hemoglobiny, zwiększenie siły skurczowej
prawej komory i zmniejszenie ciśnienia w
prawej komory i zmniejszenie ciśnienia w
tętnicy płucnej.
tętnicy płucnej.
67
67
Metyloksantyny
Metyloksantyny
Zastosowanie
Zastosowanie
:
:
•
w przewlekłym leczenie astmy,
w przewlekłym leczenie astmy,
zwłaszcza w astmie nocnej –
zwłaszcza w astmie nocnej –
preparaty teofiliny o przedłużonym
preparaty teofiliny o przedłużonym
działaniu, szczególnie w ciężkich
działaniu, szczególnie w ciężkich
napadach astmy i w stanie
napadach astmy i w stanie
astmatycznym (dożylnie, we wlewie
astmatycznym (dożylnie, we wlewie
kroplowym).
kroplowym).
68
68
Metyloksantyny
Metyloksantyny
Działania niepożądane
Działania niepożądane
:
:
•
nudności, wymioty, biegunka
nudności, wymioty, biegunka
•
podrażnienie błony śluzowej żołądka
podrażnienie błony śluzowej żołądka
•
refluks żołądkowo-przełykowy
refluks żołądkowo-przełykowy
•
tachykardia
tachykardia
•
zaburzenia rytmu serca z
zaburzenia rytmu serca z
nadpobudliwością
nadpobudliwością
•
nasilenie dolegliwości dławicowych
nasilenie dolegliwości dławicowych
•
nadmierna pobudliwość (bezsenność,
nadmierna pobudliwość (bezsenność,
dezorientacja, zamroczenie).
dezorientacja, zamroczenie).
69
69
•
zmiany behawioralne i trudności w uczeniu
zmiany behawioralne i trudności w uczeniu
•
drgawki (szczególnie u dzieci)
drgawki (szczególnie u dzieci)
•
drżenia mięśniowe
drżenia mięśniowe
•
hipoglikemia.
hipoglikemia.
Są lekami o małym współczynniku
Są lekami o małym współczynniku
terapeutycznym, łatwo się kumulują.
terapeutycznym, łatwo się kumulują.
Dawkowanie indywidualne; zależy od wieku,
Dawkowanie indywidualne; zależy od wieku,
stanu zdrowia, innych równocześnie
stanu zdrowia, innych równocześnie
stosowanych leków (częste interakcje), diety.
stosowanych leków (częste interakcje), diety.
Metyloksantyny
Metyloksantyny
70
70
Metyloksantyny - interakcje
Metyloksantyny - interakcje
Jeżeli przekroczymy stężenie teofiliny w
Jeżeli przekroczymy stężenie teofiliny w
surowicy krwi 20
surowicy krwi 20
μ
μ
g/ml, zwiększa się jej
g/ml, zwiększa się jej
toksyczność i częstotliwość występowania
toksyczność i częstotliwość występowania
działań niepożądanych. Najczęstszą
działań niepożądanych. Najczęstszą
przyczyną
przyczyną
zwiększenia toksyczności teofiliny jest
zwiększenia toksyczności teofiliny jest
hamowanie jej metabolizmu poprzez inne
hamowanie jej metabolizmu poprzez inne
leki,
leki,
które maja zdolność inhibicji aktywności
które maja zdolność inhibicji aktywności
izoenzymu CYP1A2, który uczestniczy w
izoenzymu CYP1A2, który uczestniczy w
metabolizmie teofiliny.
metabolizmie teofiliny.
71
71
Metyloksantyny - interakcje
Metyloksantyny - interakcje
W podobny sposób działają niektóre pokarmy
W podobny sposób działają niektóre pokarmy
(brokuły, kalafior, kapusta, brukselka, żywność z
(brokuły, kalafior, kapusta, brukselka, żywność z
rusztu) oraz palenie papierosów. Nie należy
rusztu) oraz palenie papierosów. Nie należy
także popijać teofiliny sokiem grejpfrutowym.
także popijać teofiliny sokiem grejpfrutowym.
Niektóre leki mogą przez indukcję metabolizmu
Niektóre leki mogą przez indukcję metabolizmu
wątrobowego zmniejszać skuteczność
wątrobowego zmniejszać skuteczność
terapeutyczną teofiliny np. omeprazol –
terapeutyczną teofiliny np. omeprazol –
inhibitor pompy protonowej, można zastąpić go
inhibitor pompy protonowej, można zastąpić go
pantoprazolem lub lansoprazolem.
pantoprazolem lub lansoprazolem.
72
72
Leki cholinolityczne
Leki cholinolityczne
Mechanizm działania
Mechanizm działania
:
:
Działanie antagonistyczne do
Działanie antagonistyczne do
acetylocholiny
acetylocholiny
głównie w obrębie receptora M
głównie w obrębie receptora M
3
3
(blokują przede
(blokują przede
wszystkim receptory muskarynowe w
wszystkim receptory muskarynowe w
oskrzelach).
oskrzelach).
73
73
Leki cholinolityczne
Leki cholinolityczne
Działanie farmakologiczne
Działanie farmakologiczne
:
:
•
powodują relaksację oskrzeli
powodują relaksację oskrzeli
•
zmniejszają nadreaktywność oskrzeli
zmniejszają nadreaktywność oskrzeli
•
nie wpływają na czynność nabłonka
nie wpływają na czynność nabłonka
rzęskowego, nie wywołują zmian
rzęskowego, nie wywołują zmian
wydzielania śluzu
wydzielania śluzu
•
podawane wziewnie nie maja wpływu na
podawane wziewnie nie maja wpływu na
układ krążenia, narząd wzroku i układ
układ krążenia, narząd wzroku i układ
moczowy.
moczowy.
74
74
Leki cholinolityczne
Leki cholinolityczne
Zastosowanie
Zastosowanie
:
:
•
zwalczanie astmy nocnej
zwalczanie astmy nocnej
•
zapobieganie skurczom oskrzeli
zapobieganie skurczom oskrzeli
wywołanych działaniem czynników
wywołanych działaniem czynników
drażniących
drażniących
•
leczenie astmy u dzieci
leczenie astmy u dzieci
•
w leczeniu ciężkich napadów astmy i
w leczeniu ciężkich napadów astmy i
stanów astmatycznych w połączeniu z
stanów astmatycznych w połączeniu z
β
β
2
2
-mimetykami.
-mimetykami.
75
75
Leki cholinolityczne
Leki cholinolityczne
Uwaga:
Uwaga:
Cholinolityk nie powinien być
Cholinolityk nie powinien być
stosowany do
stosowany do
przerywania napadów duszności jako
przerywania napadów duszności jako
pojedynczy lek.
pojedynczy lek.
Nie usuwają skurczu
Nie usuwają skurczu
pohistaminowego oskrzeli.
pohistaminowego oskrzeli.
76
76
Leki cholinolityczne
Leki cholinolityczne
Działania niepożądane
Działania niepożądane
:
:
•
kaszel
kaszel
•
suchość w jamie ustnej.
suchość w jamie ustnej.
Przeciwwskazania
Przeciwwskazania
:
:
•
nadwrażliwość na atropinę i jej
nadwrażliwość na atropinę i jej
pochodne.
pochodne.
77
77
Leki cholinolityczne
Leki cholinolityczne
Preparaty
Preparaty
:
:
Bromek ipratropium –
Bromek ipratropium –
Atrovent,
Atrovent,
aerozol
aerozol
wziewny
wziewny
–
–
działanie rozkurczające
działanie rozkurczające
występuje po 15-30 min i utrzymuje się
występuje po 15-30 min i utrzymuje się
przez 6-8 godz,
przez 6-8 godz,
Berodual –
Berodual –
ipratropium + fenoterol, aerozol
ipratropium + fenoterol, aerozol
wziewny, płyn do inhalacji z nebulizatora,
wziewny, płyn do inhalacji z nebulizatora,
Combivent
Combivent
– ipratropium + salbutamol,
– ipratropium + salbutamol,
aerozol wziewny.
aerozol wziewny.
78
78
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
Mechanizm działania przeciwzapalnego
Mechanizm działania przeciwzapalnego
:
:
•
pobudzają syntezę lipokortyny, która
pobudzają syntezę lipokortyny, która
hamuje aktywność fosfolipazy A, co
hamuje aktywność fosfolipazy A, co
prowadzi do hamowania wytwarzania
prowadzi do hamowania wytwarzania
leukotrienów i prostaglandyn (PGD
leukotrienów i prostaglandyn (PGD
2
2
) o
) o
silnych właściwościach kurczących
silnych właściwościach kurczących
oskrzela
oskrzela
•
hamują uwalnianie cytokin z granulocytów
hamują uwalnianie cytokin z granulocytów
kwaso- zasado- i obojętnochłonnych
kwaso- zasado- i obojętnochłonnych
79
79
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
•
zmniejszają uwalnianie histaminy
zmniejszają uwalnianie histaminy
•
pobudzają receptory
pobudzają receptory
β
β
2
2
-
-
adrenergiczne
adrenergiczne
•
zmniejszają obrzęk i wyciekanie
zmniejszają obrzęk i wyciekanie
białek osocza poza naczynia
białek osocza poza naczynia
•
hamują produkcję śluzu
hamują produkcję śluzu
•
hamują początkową fazę reakcji
hamują początkową fazę reakcji
alergicznej
alergicznej
•
hamują nadreaktywność oskrzeli.
hamują nadreaktywność oskrzeli.
80
80
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
Działania niepożądane – miejscowe
Działania niepożądane – miejscowe
:
:
•
grzybica jamy ustnej
grzybica jamy ustnej
•
chrypka
chrypka
•
kaszel
kaszel
•
glikokortykosteroidy wziewne
glikokortykosteroidy wziewne
stosowane w dużych dawkach (powyżej
stosowane w dużych dawkach (powyżej
800
800
μ
μ
g/24h w przeliczeniu na budezonid)
g/24h w przeliczeniu na budezonid)
mogą wpływać na oś podwzgórze-
mogą wpływać na oś podwzgórze-
przysadka oraz metabolizm kości
przysadka oraz metabolizm kości
81
81
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
•
u dzieci duże dawki
u dzieci duże dawki
glikokortykosterydów podawanych
glikokortykosterydów podawanych
wziewnie mogą zahamować wzrost
wziewnie mogą zahamować wzrost
(ostateczny wzrost zależy od stopnia
(ostateczny wzrost zależy od stopnia
kontroli astmy).
kontroli astmy).
82
82
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
Działania niepożądane – ogólnoustrojowe
Działania niepożądane – ogólnoustrojowe
:
:
•
zahamowanie osi przysadka-nadnercza
zahamowanie osi przysadka-nadnercza
•
nadciśnienie tętnicze krwi
nadciśnienie tętnicze krwi
•
obrzęki
obrzęki
•
otyłość – charakterystyczna sylwetka:
otyłość – charakterystyczna sylwetka:
„byczy kark”, „twarz księżycowata”,
„byczy kark”, „twarz księżycowata”,
osłabienie siły mięśniowej, zanik mięśni
osłabienie siły mięśniowej, zanik mięśni
•
osteoporoza
osteoporoza
•
hiperglikemia
hiperglikemia
83
83
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
•
zmiany skórne: trądzik, rozstępy skórne
zmiany skórne: trądzik, rozstępy skórne
•
opóźnione gojenie ran
opóźnione gojenie ran
•
zmniejszenie odporności
zmniejszenie odporności
•
zahamowanie wzrostu u dzieci
zahamowanie wzrostu u dzieci
•
zaburzenia psychiczne: euforia, depresja,
zaburzenia psychiczne: euforia, depresja,
psychozy
psychozy
•
zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego:
zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego:
nudności, wymioty, wzmożony apetyt, rozwój
nudności, wymioty, wzmożony apetyt, rozwój
choroby wrzodowej , żołądka
choroby wrzodowej , żołądka
•
jaskra, zaćma.
jaskra, zaćma.
84
84
85
85
Kromony
Kromony
Mechanizm działania
Mechanizm działania
:
:
zapobieganie degranulacji komórek
zapobieganie degranulacji komórek
tucznych,
tucznych,
działanie ochronne wobec
działanie ochronne wobec
nieswoistych
nieswoistych
czynników uwalniających mediatory.
czynników uwalniających mediatory.
86
86
Kromony
Kromony
Działanie farmakologiczne
Działanie farmakologiczne
:
:
•
hamują uwalnianie mediatorów z
hamują uwalnianie mediatorów z
mastocytów, eozynofilów, makrofagów i
mastocytów, eozynofilów, makrofagów i
płytek krwi
płytek krwi
•
zmniejszają nadreaktywność oskrzeli
zmniejszają nadreaktywność oskrzeli
•
zmniejszają skurcz oskrzeli wywołany
zmniejszają skurcz oskrzeli wywołany
czynnikami nieswoistymi: zimnym
czynnikami nieswoistymi: zimnym
powietrzem, hiperwentylacją,
powietrzem, hiperwentylacją,
•
wysiłkiem fizycznym
wysiłkiem fizycznym
•
nie przerywają napadu duszności.
nie przerywają napadu duszności.
87
87
Kromony
Kromony
W leczeniu astmy stosowane są wyłącznie w
W leczeniu astmy stosowane są wyłącznie w
postaci preparatów wziewnych. Lecznicze
postaci preparatów wziewnych. Lecznicze
efekty
efekty
kromonów można ocenić u chorego dopiero
kromonów można ocenić u chorego dopiero
po
po
około 4-tygodniach stosowania leku.
około 4-tygodniach stosowania leku.
Są lekami mało toksycznymi.
Są lekami mało toksycznymi.
Ich skuteczność jest na ogół większa u ludzi
Ich skuteczność jest na ogół większa u ludzi
młodych niż u osób starszych.
młodych niż u osób starszych.
88
88
Kromony
Kromony
Działania niepożądane :
Działania niepożądane :
•
krótkotrwały kaszel – skutek
krótkotrwały kaszel – skutek
inhalacji w formie proszku
inhalacji w formie proszku
•
niekiedy duszność po podaniu leku.
niekiedy duszność po podaniu leku.
89
89
Kromony
Kromony
Przeciwwskazania
Przeciwwskazania
:
:
•
nadwrażliwość
nadwrażliwość
•
pierwszy trymestr ciąży
pierwszy trymestr ciąży
•
ostrożnie stosować w chorobach
ostrożnie stosować w chorobach
nerek i wątroby.
nerek i wątroby.
90
90
Kromony
Kromony
Zastosowanie
Zastosowanie
:
:
•
leczenie przewlekłe astmy, zwłaszcza
leczenie przewlekłe astmy, zwłaszcza
atopowej.
atopowej.
Przykłady preparatów
Przykłady preparatów
:
:
•
kromoglikan sodowy –
kromoglikan sodowy –
Intal
Intal
•
nedokromil sodu – Tilade, Cromogen
nedokromil sodu – Tilade, Cromogen
inhaler,
inhaler,
Duotec
Duotec
- preparat złożony
- preparat złożony
(fenoterol + nedokromil).
(fenoterol + nedokromil).
91
91
Ketotifen – antagonista receptora H
Ketotifen – antagonista receptora H
1
1
Mechanizm działania:
Mechanizm działania:
•
blokowanie receptorów
blokowanie receptorów
histaminowych H
histaminowych H
1
1
•
hamowanie degranulacji komórek
hamowanie degranulacji komórek
tucznych
tucznych
•
prawdopodobny wpływ na resyntezę
prawdopodobny wpływ na resyntezę
receptorów adrenergicznych.
receptorów adrenergicznych.
92
92
Ketotifen – antagonista receptora H
Ketotifen – antagonista receptora H
1
1
Działania niepożądane:
Działania niepożądane:
•
senność
senność
•
nadmierne uspokojenie
nadmierne uspokojenie
•
suchość w jamie ustnej
suchość w jamie ustnej
•
zawroty głowy
zawroty głowy
•
zaburzenia przewodu pokarmowego
zaburzenia przewodu pokarmowego
•
wzrost łaknienia.
wzrost łaknienia.
93
93
Ketotifen – antagonista receptora H
Ketotifen – antagonista receptora H
1
1
Zastosowanie:
Zastosowanie:
•
leczenie przewlekłe astmy
leczenie przewlekłe astmy
oskrzelowej u dzieci.
oskrzelowej u dzieci.
Preparaty:
Preparaty:
•
Ketof
Ketof
(kapsułki, syrop),
(kapsułki, syrop),
Ketotifen
Ketotifen
(syrop, tabletki),
(syrop, tabletki),
Pozitan
Pozitan
(aerozol,
(aerozol,
tabletki),
tabletki),
Zaditen
Zaditen
(syrop, tabletki).
(syrop, tabletki).
94
94
Kromony - interakcje
Kromony - interakcje
Leki te nie powodują niekorzystnych
Leki te nie powodują niekorzystnych
interakcji
interakcji
z innymi jednocześnie stosowanymi
z innymi jednocześnie stosowanymi
lekami.
lekami.
95
95
Antagoniści i inhibitory leukotrienów
Antagoniści i inhibitory leukotrienów
Działanie:
Działanie:
•
działają przeciwzapalnie
działają przeciwzapalnie
•
łagodzą wczesną i późną fazę reakcji
łagodzą wczesną i późną fazę reakcji
zapalnej wywołanej różnymi alergenami
zapalnej wywołanej różnymi alergenami
•
łagodzą objawy wzmożonej odpowiedzi
łagodzą objawy wzmożonej odpowiedzi
wywołanej przez antygen wziewny
wywołanej przez antygen wziewny
•
łagodzą skurcz oskrzeli spowodowany
łagodzą skurcz oskrzeli spowodowany
przez czynnik aktywacji płytek (PAF)
przez czynnik aktywacji płytek (PAF)
•
hamują skurcz oskrzeli wywołany
hamują skurcz oskrzeli wywołany
innymi czynnikami.
innymi czynnikami.
96
96
Antagoniści i inhibitory leukotrienów
Antagoniści i inhibitory leukotrienów
Działania niepożądane:
Działania niepożądane:
•
łagodne zaburzenia żołądkowo-
łagodne zaburzenia żołądkowo-
jelitowe
jelitowe
•
bóle głowy
bóle głowy
•
reakcje nadwrażliwości
reakcje nadwrażliwości
•
uszkodzenie wątroby.
uszkodzenie wątroby.
97
97
Antagoniści i inhibitory leukotrienów
Antagoniści i inhibitory leukotrienów
Zastosowanie:
Zastosowanie:
•
leczenie przewlekłe astmy oskrzelowej
leczenie przewlekłe astmy oskrzelowej
•
skuteczny w leczeniu astmy
skuteczny w leczeniu astmy
aspirynowej i wysiłkowej.
aspirynowej i wysiłkowej.
Preparaty:
Preparaty:
•
zafirlukast, montelukast (antagoniści
zafirlukast, montelukast (antagoniści
receptora leukotrienowego
receptora leukotrienowego
•
zileuton (inhibitor syntezy
zileuton (inhibitor syntezy
leukotrienów).
leukotrienów).
98
98
Antagoniści i inhibitory leukotrienów
Antagoniści i inhibitory leukotrienów
Leki tej grupy podawane są doustnie,
Leki tej grupy podawane są doustnie,
wchłaniają
wchłaniają
się szybko z przewodu pokarmowego,
się szybko z przewodu pokarmowego,
metabolizowane są w wątrobie, maksymalne
metabolizowane są w wątrobie, maksymalne
stężenie leku we krwi po 2 – 3 godzinach.
stężenie leku we krwi po 2 – 3 godzinach.
Stosowane są jako leki wspomagające
Stosowane są jako leki wspomagające
leczenie
leczenie
zapobiegawcze o mniejszej skuteczności niż
zapobiegawcze o mniejszej skuteczności niż
glikokortykosteroidy.
glikokortykosteroidy.
Dzieciom podawane są powyżej 6. roku życia.
Dzieciom podawane są powyżej 6. roku życia.
99
99
Środki upłynniające śluz – leki
Środki upłynniające śluz – leki
mukolityczne
mukolityczne
We wszystkich stanach skurczowych oskrzeli
We wszystkich stanach skurczowych oskrzeli
nie
nie
należy dopuszczać do zalegania wydzieliny w
należy dopuszczać do zalegania wydzieliny w
drzewie oskrzelowym. Pomocne jest więc
drzewie oskrzelowym. Pomocne jest więc
okresowe stosowanie leków mukolitycznych.
okresowe stosowanie leków mukolitycznych.
Środki mukolityczne rozrzedzają i upłynniają
Środki mukolityczne rozrzedzają i upłynniają
wydzielinę oskrzelową, co ułatwia jej
wydzielinę oskrzelową, co ułatwia jej
wykrztuszanie.
wykrztuszanie.
100
100
Środki upłynniające śluz – leki
Środki upłynniające śluz – leki
mukolityczne
mukolityczne
Usprawniają transport rzęskowo-śluzowy
Usprawniają transport rzęskowo-śluzowy
i
i
łagodzą kaszel, a ponadto niektóre z nich
łagodzą kaszel, a ponadto niektóre z nich
pobudzają syntezę surfaktantu.
pobudzają syntezę surfaktantu.
Przykłady leków mukolitycznych:
Przykłady leków mukolitycznych:
•
mesna
mesna
•
acetylocysteina
acetylocysteina
•
bromheksyna
bromheksyna
•
ambroksol.
ambroksol.
101
101
Leki mukolityczne
Leki mukolityczne
Preparaty:
Preparaty:
•
Mesna
Mesna
(
(
Mistabron
Mistabron
) – lek syntetyczny, którego
) – lek syntetyczny, którego
mechanizm działania polega na rozbijaniu
mechanizm działania polega na rozbijaniu
wiązań dwusiarczkowych mukoprotein, dzięki
wiązań dwusiarczkowych mukoprotein, dzięki
czemu zmniejszają lepkość wydzieliny.
czemu zmniejszają lepkość wydzieliny.
Stosuje się w postaci inhalacji, wlewów
Stosuje się w postaci inhalacji, wlewów
dotchawiczych, donosowych oraz do zatok
dotchawiczych, donosowych oraz do zatok
szczękowych.
szczękowych.
102
102
Leki mukolityczne
Leki mukolityczne
•
Acetylocysteina
Acetylocysteina
oraz jej aktywny
oraz jej aktywny
metabolit
metabolit
cysteina obniżają lepkość śluzu
cysteina obniżają lepkość śluzu
oskrzelowego
oskrzelowego
poprzez rozbicie mostków
poprzez rozbicie mostków
dwusiarczkowych w
dwusiarczkowych w
części białkowej cząsteczki śluzu.
części białkowej cząsteczki śluzu.
103
103
Leki mukolityczne
Leki mukolityczne
•
Bromheksyna
Bromheksyna
(
(
Flegamina
Flegamina
) – stymuluje
) – stymuluje
wytwarzanie śluzu przez komórki
wytwarzanie śluzu przez komórki
gruczołowe. Ze wzrostem objętości śluzu
gruczołowe. Ze wzrostem objętości śluzu
zmniejsza się jego lepkość.
zmniejsza się jego lepkość.
Jednocześnie przez stymulację lizosomów
Jednocześnie przez stymulację lizosomów
i
i
aktywację enzymów hydrolitycznych
aktywację enzymów hydrolitycznych
powoduje rozkład kwaśnych
powoduje rozkład kwaśnych
mukopolisacharydów śluzu oskrzelowego.
mukopolisacharydów śluzu oskrzelowego.
104
104
Leki mukolityczne
Leki mukolityczne
•
Ambroksol
Ambroksol
jest aktywnym biologicznie
jest aktywnym biologicznie
głównym metabolitem bromheksyny.
głównym metabolitem bromheksyny.
Dodatkowym efektem ambroksolu jest
Dodatkowym efektem ambroksolu jest
zmniejszenie napięcia powierzchniowego
zmniejszenie napięcia powierzchniowego
poprzez stymulację tworzenia surfaktantu
poprzez stymulację tworzenia surfaktantu
powierzchniowego, co przeciwdziała
powierzchniowego, co przeciwdziała
przyleganiu śluzu do nabłonka
przyleganiu śluzu do nabłonka
oskrzelowego.
oskrzelowego.
105
105
Leki mukolityczne - interakcje
Leki mukolityczne - interakcje
Acetylocysteiny
Acetylocysteiny
nie należy podawać w tym
nie należy podawać w tym
samym
samym
czasie z penicylinami półsyntetycznymi,
czasie z penicylinami półsyntetycznymi,
erytromycyną, tetrecykliną i cefuroksymem –
erytromycyną, tetrecykliną i cefuroksymem –
należy zachować co najmniej 2 godziny przerwy
należy zachować co najmniej 2 godziny przerwy
pomiędzy podawanymi lekami. Stosowanie ACC
pomiędzy podawanymi lekami. Stosowanie ACC
z lekami p-kaszlowymi może powodować
z lekami p-kaszlowymi może powodować
zaleganie rozrzedzonej wydzieliny w układzie
zaleganie rozrzedzonej wydzieliny w układzie
oddechowym.
oddechowym.
Acetylocysteina nasila działanie nitrogliceryny.
Acetylocysteina nasila działanie nitrogliceryny.
106
106
Leki mukolityczne - interakcje
Leki mukolityczne - interakcje
Ambroksolu
Ambroksolu
i
i
bromheksyny
bromheksyny
nie należy
nie należy
stosować
stosować
z lekami hamującymi odruch kaszlu i
z lekami hamującymi odruch kaszlu i
lekami
lekami
cholinolitycznymi ze względu na
cholinolitycznymi ze względu na
osłabienie
osłabienie
działania tych leków.
działania tych leków.
107
107
Antybiotyki
Antybiotyki
Są stosowane w leczeniu dychawicy
Są stosowane w leczeniu dychawicy
oskrzelowej
oskrzelowej
powikłanej zakażeniami bakteryjnymi, gdy tylko
powikłanej zakażeniami bakteryjnymi, gdy tylko
to możliwe (na podstawie wyniku
to możliwe (na podstawie wyniku
antybiogramu).
antybiogramu).
Najczęściej stosowane antybiotyki to:
Najczęściej stosowane antybiotyki to:
•
makrolidy
makrolidy
•
cefalosporyny
cefalosporyny
•
penicyliny.
penicyliny.
108
108
Postępowanie prawidłowe i błędne w
Postępowanie prawidłowe i błędne w
leczeniu farmakologicznym astmy u
leczeniu farmakologicznym astmy u
dzieci
dzieci
Postępowa prawidłowe
Postępowa prawidłowe
Postępowanie błędne
Postępowanie błędne
Steroidy wziewne
Steroidy wziewne
Antybiotyki
Antybiotyki
Kromony
Kromony
Leki wykrztuśne
Leki wykrztuśne
Teofilina
Teofilina
Leki p-kaszlowe
Leki p-kaszlowe
β
β
-adrenomimetyki
-adrenomimetyki
Ketotifen
Ketotifen
Leki
Leki
antycholinergiczne
antycholinergiczne
Leki p-histaminowe
Leki p-histaminowe
Antagoniści
Antagoniści
leukotrienów
leukotrienów
109
109
Postępowanie lecznicze w ostrym
Postępowanie lecznicze w ostrym
napadzie astmy oskrzelowej
napadzie astmy oskrzelowej
U wielu osób atak astmy obejmuje dwie
U wielu osób atak astmy obejmuje dwie
fazy:
fazy:
fazę natychmiastową po ekspozycji na
fazę natychmiastową po ekspozycji na
alergen – głównie skurcz oskrzeli
alergen – głównie skurcz oskrzeli
fazę późną cechującą się typem zapalenia
fazę późną cechującą się typem zapalenia
– rozszerzenie naczyń śluzówki, obrzęk,
– rozszerzenie naczyń śluzówki, obrzęk,
wydzielanie śluzu i skurcz oskrzeli
wydzielanie śluzu i skurcz oskrzeli
wywołane przez mediatory zapalenia
wywołane przez mediatory zapalenia
uwalniane z eozynofili i innych komórek.
uwalniane z eozynofili i innych komórek.
110
110
Postępowanie lecznicze w ostrym
Postępowanie lecznicze w ostrym
napadzie astmy oskrzelowej
napadzie astmy oskrzelowej
Białka uwalniane z eozynofili uszkadzają
Białka uwalniane z eozynofili uszkadzają
nabłonek oskrzelowy.
nabłonek oskrzelowy.
Ważna rolę mają z aktywowane komórki Th2
Ważna rolę mają z aktywowane komórki Th2
uwalniające cytokiny.
uwalniające cytokiny.
W ostrej ciężkiej astmie (stanie
W ostrej ciężkiej astmie (stanie
astmatycznym)
astmatycznym)
skurcz oskrzeli może zakończyć się zgonem.
skurcz oskrzeli może zakończyć się zgonem.
111
111
Postępowanie lecznicze w ostrym
Postępowanie lecznicze w ostrym
napadzie astmy oskrzelowej
napadzie astmy oskrzelowej
Zalecana pozycja
Zalecana pozycja
dla pacjenta
dla pacjenta
to taka, w której mu się najlepiej
to taka, w której mu się najlepiej
oddycha - zwykle siedząca.
oddycha - zwykle siedząca.
Nie wolno na siłę układać
Nie wolno na siłę układać
pacjenta w pozycji
pacjenta w pozycji
leżącej na wznak.
leżącej na wznak.
112
112
Algorytm postępowania w napadzie astmy oskrzelowej
Algorytm postępowania w napadzie astmy oskrzelowej
szybko działający
szybko działający
β
β
2
2
-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)
-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)
brak poprawy
brak poprawy
20 min
20 min
poprawa
poprawa
szybko działający
szybko działający
β
β
2
2
-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)
-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)
brak poprawy
brak poprawy
20 min
20 min
poprawa
poprawa
szybko działający
szybko działający
β
β
2
2
-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)
-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)
brak poprawy
brak poprawy
20 min
20 min
poprawa
poprawa
podaj p.o. (20-40 mg prednizonu)
podaj p.o. (20-40 mg prednizonu)
i kontynuuj leczenie wziewne
i kontynuuj leczenie wziewne
jeśli w ciągu 3 h nie ma poprawy
jeśli w ciągu 3 h nie ma poprawy
lub stan chorego się pogarsza,
lub stan chorego się pogarsza,
wezwij karetkę pogotowia
wezwij karetkę pogotowia
113
113
Postępowanie lecznicze w ostrym
Postępowanie lecznicze w ostrym
napadzie astmy oskrzelowej
napadzie astmy oskrzelowej
Inhalacje dużych dawek agonisty
Inhalacje dużych dawek agonisty
receptora
receptora
β
β
2
2
-adrenergicznego za
-adrenergicznego za
pomocą nebulizatora tlenowego:
pomocą nebulizatora tlenowego:
- salbutamol (
- salbutamol (
Ventolin
Ventolin
) 2 – 6 mg
) 2 – 6 mg
- fenoterol (
- fenoterol (
Berotec
Berotec
) 5 – 10 mg
) 5 – 10 mg
- terbutalina (
- terbutalina (
Bricanyl
Bricanyl
) 2 – 5 mg
) 2 – 5 mg
Jeśli duszność nie ustąpi w ciągu 30 min –
Jeśli duszność nie ustąpi w ciągu 30 min –
powtórzyć
powtórzyć
inhalację salbutamolem lub fenoterolem. Można
inhalację salbutamolem lub fenoterolem. Można
podać
podać
bromek ipratropium (
bromek ipratropium (
Atrovent
Atrovent
) – w inhalacji.
) – w inhalacji.
114
114
Postępowanie lecznicze w ostrym
Postępowanie lecznicze w ostrym
napadzie astmy oskrzelowej
napadzie astmy oskrzelowej
Jeśli stan ciężki utrzymuje się, oprócz agonisty
Jeśli stan ciężki utrzymuje się, oprócz agonisty
β
β
2
2
- receptorów, podać aminofilinę do 6 mg/kg
- receptorów, podać aminofilinę do 6 mg/kg
mc.
mc.
dożylnie.
dożylnie.
Jeśli duszność utrzymuje się nadal – należy
Jeśli duszność utrzymuje się nadal – należy
podać:
podać:
- hydrokortyzon w dawce 3-4 mg/kg i.v. lub
- hydrokortyzon w dawce 3-4 mg/kg i.v. lub
- metyloprednizolon w dawce 1 mg/kg
- metyloprednizolon w dawce 1 mg/kg
dożylnie.
dożylnie.
Tlenoterapia.
Tlenoterapia.
115
115
Postępowanie lecznicze w ostrym
Postępowanie lecznicze w ostrym
napadzie astmy oskrzelowej
napadzie astmy oskrzelowej
Szybkie ustąpienie duszności po steroidach
Szybkie ustąpienie duszności po steroidach
spowodowane jest zwiększeniem wrażliwości
spowodowane jest zwiększeniem wrażliwości
receptorów
receptorów
β
β
2
2
-adrenergicznych na działanie
-adrenergicznych na działanie
agonistów.
agonistów.
Równocześnie prowadzi się nawodnienie
Równocześnie prowadzi się nawodnienie
chorego, usuwanie śluzu oraz
chorego, usuwanie śluzu oraz
wstrzyknięcia antybiotyków.
wstrzyknięcia antybiotyków.
116
116
Postępowanie lecznicze w ostrym
Postępowanie lecznicze w ostrym
napadzie astmy oskrzelowej
napadzie astmy oskrzelowej
W stanie bardzo ciężkim głównie jeśli
W stanie bardzo ciężkim głównie jeśli
atak astmy przedłuża się i dochodzi do
atak astmy przedłuża się i dochodzi do
stanu astmatycznego – intubuje się
stanu astmatycznego – intubuje się
pacjenta i stosuje oddech kontrolowany.
pacjenta i stosuje oddech kontrolowany.
Po ostrym okresie – podaje się prednizon
Po ostrym okresie – podaje się prednizon
drogą doustną w dawce 30-60 mg/kg/24
drogą doustną w dawce 30-60 mg/kg/24
godz przez kilka dni, następnie dawki
godz przez kilka dni, następnie dawki
zmniejsza się do odstawienia w ciągu 3-
zmniejsza się do odstawienia w ciągu 3-
4 tygodni.
4 tygodni.
117
117
Czy astma przejdzie sama ?
Czy astma przejdzie sama ?
Jeżeli astma pojawi się w okresie
Jeżeli astma pojawi się w okresie
dorosłości, prawdopodobnie utrzyma się
dorosłości, prawdopodobnie utrzyma się
do końca życia. Niektóre dzieci
do końca życia. Niektóre dzieci
wychodzą z tej choroby, inne zaś nie. W
wychodzą z tej choroby, inne zaś nie. W
obecnej chwili nie da się jednoznacznie
obecnej chwili nie da się jednoznacznie
ustalić, komu się to uda.
ustalić, komu się to uda.
Najważniejszą rzeczą jest jednak to, by
Najważniejszą rzeczą jest jednak to, by
nie
nie
ignorować objawów astmy.
ignorować objawów astmy.
118
118
Czy astma zagraża życiu
Czy astma zagraża życiu
?
?
Obecnie na astmę umiera znacznie mniej
Obecnie na astmę umiera znacznie mniej
osób
osób
niż kiedyś.
niż kiedyś.
W porównaniu z poprzednimi latami liczba
W porównaniu z poprzednimi latami liczba
zgonów wywoływanych przez astmę
zgonów wywoływanych przez astmę
drastycznie spadła, co jest prawdopodobnie
drastycznie spadła, co jest prawdopodobnie
wynikiem lepszej terapii oraz podejście do
wynikiem lepszej terapii oraz podejście do
walki z chorobą.
walki z chorobą.
Liczba osób w Polsce cierpiących na astmę
Liczba osób w Polsce cierpiących na astmę
wynosi około 3 mln chorych.
wynosi około 3 mln chorych.
119
119
Czy astma zagraża życiu
Czy astma zagraża życiu
?
?
Mimo iż umieralność z tego powodu
Mimo iż umieralność z tego powodu
jest
jest
względnie niska, większości tych
względnie niska, większości tych
zgonów
zgonów
możnaby zapobiec, stosując
możnaby zapobiec, stosując
odpowiednią
odpowiednią
kurację.
kurację.
120
120
Choroby układu oddechowego dające
Choroby układu oddechowego dające
objawy podobne jak astma
objawy podobne jak astma
Zapalenie oskrzelików
Zapalenie oskrzelików
Zapalenie oskrzelików, najmniejszych odnóg
Zapalenie oskrzelików, najmniejszych odnóg
układu
układu
oddechowego, w wyniku infekcji wirusowej.
oddechowego, w wyniku infekcji wirusowej.
Zapalenie
Zapalenie
oskrzelików najczęściej występuje u
oskrzelików najczęściej występuje u
noworodków oraz
noworodków oraz
małych dzieci. Może wywoływać świszczący
małych dzieci. Może wywoływać świszczący
oddech
oddech
oraz trudności w oddychaniu.
oraz trudności w oddychaniu.
121
121
Choroby układu oddechowego dające
Choroby układu oddechowego dające
objawy podobne jak astma
objawy podobne jak astma
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
Nazwy tej używa się na określenie dwóch zaburzeń
Nazwy tej używa się na określenie dwóch zaburzeń
–
–
rozedmy i przewlekłego zapalenia oskrzeli.
rozedmy i przewlekłego zapalenia oskrzeli.
Rozedma
Rozedma
W płucach wytwarzany jest nadmiar śluzu oraz
W płucach wytwarzany jest nadmiar śluzu oraz
dochodzi do uszkodzenia pęcherzyków płucnych.
dochodzi do uszkodzenia pęcherzyków płucnych.
Oddychanie staje się utrudnione, a do krwi trafia
Oddychanie staje się utrudnione, a do krwi trafia
zbyt
zbyt
mało tlenu. Podstawową przyczyną rozedmy jest
mało tlenu. Podstawową przyczyną rozedmy jest
długotrwałe palenie.
długotrwałe palenie.
122
122
Choroby układu oddechowego dające
Choroby układu oddechowego dające
objawy podobne jak astma
objawy podobne jak astma
Przewlekłe zapalenie oskrzeli (POChP)
Przewlekłe zapalenie oskrzeli (POChP)
Warstwa wyścielająca oskrzela ulega
Warstwa wyścielająca oskrzela ulega
zapaleniu,
zapaleniu,
wytwarzana jest nadmierna ilość śluzu,
wytwarzana jest nadmierna ilość śluzu,
przez co chory
przez co chory
cierpi na ataki kaszlu, mającego na celu
cierpi na ataki kaszlu, mającego na celu
pozbycie się
pozbycie się
śluzu.
śluzu.
123
123
Choroby układu oddechowego dające
Choroby układu oddechowego dające
objawy podobne jak astma
objawy podobne jak astma
Przeziębienie
Przeziębienie
Najpopularniejsza infekcja układu
Najpopularniejsza infekcja układu
oddechowego.
oddechowego.
Objawy mogą obejmować lekkie
Objawy mogą obejmować lekkie
podwyższenie
podwyższenie
temperatury, kaszel, ból głowy,
temperatury, kaszel, ból głowy,
zablokowanie nosa,
zablokowanie nosa,
kichanie i ból gardła.
kichanie i ból gardła.
124
124
Choroby układu oddechowego dające
Choroby układu oddechowego dające
objawy podobne jak astma
objawy podobne jak astma
Mukowiscydoza
Mukowiscydoza
Najpopularniejsza dziedziczna choroba
Najpopularniejsza dziedziczna choroba
płuc. Śluz
płuc. Śluz
wytwarzany w organizmie jest niezwykle
wytwarzany w organizmie jest niezwykle
gęsty i lepki,
gęsty i lepki,
przez co zatyka drogi oddechowe i
przez co zatyka drogi oddechowe i
zmniejsza odporność
zmniejsza odporność
na infekcje bakteryjne.
na infekcje bakteryjne.
125
125
Choroby układu oddechowego dające
Choroby układu oddechowego dające
objawy podobne jak astma
objawy podobne jak astma
Rak płuc
Rak płuc
Wywoływany nienaturalnym wzrostem komórek w
Wywoływany nienaturalnym wzrostem komórek w
płucach, najczęściej spowodowany paleniem. Rak
płucach, najczęściej spowodowany paleniem. Rak
zazwyczaj zaczyna się w wyściółce oskrzeli, a jego
zazwyczaj zaczyna się w wyściółce oskrzeli, a jego
rozwój zajmuje dużo czasu. Objawy obejmują: trwały
rozwój zajmuje dużo czasu. Objawy obejmują: trwały
kaszel, któremu może towarzyszyć odkasływanie krwi,
kaszel, któremu może towarzyszyć odkasływanie krwi,
bóle w klatce piersiowej, chrypkę, krótki oddech i
bóle w klatce piersiowej, chrypkę, krótki oddech i
utratę
utratę
masy ciała.
masy ciała.
126
126
Choroby układu oddechowego dające
Choroby układu oddechowego dające
objawy podobne jak astma
objawy podobne jak astma
Zapalenie płuc
Zapalenie płuc
Zapalenie płuc wynika na ogół z infekcji
Zapalenie płuc wynika na ogół z infekcji
bakteryjnej lub
bakteryjnej lub
wirusowej. Wywołuje gorączkę i zapalenie
wirusowej. Wywołuje gorączkę i zapalenie
tkanki
tkanki
płucnej, utrudniając tym samym
płucnej, utrudniając tym samym
oddychanie.
oddychanie.
127
127
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę
128
128