Promocja zdrowia

Historia promocji

zdrowia:



Tradycje starożytne promocji zdrowia:

- Hipokrates (460-377 r. p.n.e.)- jego dzieło

„Corpum Hipocratum” do XIX w. było

traktowane jako wartościowe dzieło

medyczne

- Funkcjonowało teoretyczne i praktyczne

pojęcie diety i prozdrowotnego stylu życia

zapobiegającego chorobom, którego ważny

element stanowi gimnastyka i odżywianie.

Szeroko pojmowana rola lekarza-

lekarz w pierwszej kolejności miał za

zadanie uczyć zdrowego trybu

życia, stosowania diety

Myśliciel grecki Platon zakładał iż

można nauczyć ludzi

prozdrowotnego stylu życia, który

zapobiegnie powstawaniu chorób



W pierwszej połowie XIX w. nastąpił

początek rozwoju zdrowia publicznego,

okres ten nazwano

wiekiem

prewencji



Wiek prewencji charakteryzował rozwój

niemedycznych środków prewencji:

Higiena komunalna (zapewnienie

dostępu do czystej wody, kanalizacja,

wodociągi)

Polepszenie stanu odżywienia

Budownictwo mieszkaniowe

Wzrost ogólnej zamożności (poziomu

życia)

Rozwój tych niemedycznych środków

prewencji przyczynił się do

zaistnienia pod koniec XIX w.

pierwszej rewolucji zdrowotnej,

która związana była z radykalną

poprawą stanu zdrowia ludności



Wiek promocji zdrowia I poł. XX w.

-rozpoczęty nie działaniami praktycznymi a

badaniami naukowymi

-badania związku pomiędzy stylem życia a

zdrowiem rozpoczęły się bezpośrednio po

wojnie

-pionierem programów zdrowotnych stała

się Finlandia (projekt północnokarelski

1972 r.)

Kolejnym państwem była Kanada, której

przedstawicielem był ówczesny Minister

Zdrowia Marce Lalond

Zapoczątkowanie programów promocji

zdrowia przyczyniło się do zaistnienia II

rewolucji zdrowotnej

Zmiana w spojrzeniu na zdrowie

jako punkt wyjścia dla def.

Promocji zdrowia



Zdrowie jako wartość

Jest wartością, dzięki której jednostka lub

grupa może realizować swoje aspiracje.

Zdrowie jako wartość autoteliczna

(wartość sama w sobie)

Zdrowie jako wartość instrumentalna

(coś co umożliwia realizację innych

działań)



Zdrowie jako zasób społeczny:

Jest zasobem dla społeczeństwa

gwarantującym jego rozwój

społeczny i ekonomiczny, ponieważ

to zdrowe społeczeństwo może

tworzyć dobra materialne i

kulturowe, rozwijać się i osiągać

właściwą jakość życia

Definicja zdrowia wg

WHO:

Zdrowie

to pełen dobrostan fizyczny,

psychiczny i społeczny, a nie wyłącznie

brak choroby czy niedomagania.

Zgodnie z tą definicją zdrowie jest

stanem pozytywnym oraz ma kilka

wymiarów (fizyczny, psychiczny i

społeczny).

Holistyczne podejście do

zdrowia



Społeczno- ekologiczny model

zdrowia zakłada, że:

Istnieją powiązania między

człowiekiem a środowiskiem w

którym przebywa

Na zdrowie człowieka ma wpływ

wiele czynników

Istnieje nierówny dostęp do zdrowia

Model salutogenezy

Antonovskiego



Zdrowie nie jest stanem, ani stałym

zasobem, ale procesem ciągłych zmian



Każdy człowiek we wszystkich fazach

swojego życia, powinien swoje zdrowie:

- Chronić i utrzymać (czyli zapobiegać

chorobom)

Doskonalić (poprawiać, umacniać,

zwiększać jego potencjał)

Przywracać w przypadku wystąpienia

choroby (leczenie rehabilitacja)

Biomedyczny model

zdrowia:



Zakłada, że zdrowie to brak objawów

choroby i cierpienia- definicja negatywna



Człowiek jest organizmem działającym na

zasadzie maszyny, którą można całkowicie

zrozumieć i poznać



Nie uwzględnia psychicznych, społecznych

i środowiskowych uwarunkowań, a

jedynynie czynniki biologiczne



Bierna, przedmiotowa rola jednostki



„

inżynieryjne” traktowanie zdrowia



Strategia działania: głównie naprawcza,

zapobiegawcza poprzez zalecenia

kierowane przez specjalistów do pacjentów



Podejmowanie interwencji i pomocy w

przypadku zachorowania



Udzielanie wskazówek dotyczących leczenia



Działaniem prewencyjnym są tutaj np..

Szczepienia ochronne

Promocja zdrowia-

definicja

Promocja zdrowia jest procesem

umożliwiającym każdemu

człowiekowi zwiększanie

oddziaływania na własne zdrowie,

jego poprawę i utrzymanie

Międzynarodowa Konferencja Promocji Zdrowia w

Ottawie 1986 r.

Definicje cd.

Promocja zdrowia- jest połączeniem

działań edukacyjnych oraz różnego

rodzaju wsparcia- środowiskowego,

społecznego, politycznego,

ekonomicznego, prawnego i

taktycznego- sprzyjających zdrowiu

(Green, Kreuter)

Główne rodzaje promocji

zdrowia:



Promocja zdrowia ukierunkowana na

indywidualne jednostki- zwiększenie

potencjału zdrowotnego



Promocja zdrowia zorientowana na

społeczność lokalną- polepszenie

ekonomicznych, społecznych,

kulturowych, przyrodniczych

warunków życia

Cele promocji zdrowia:



Zapewnienie równości w zdrowiu- dzięki

zmniejszaniu różnic w stanie zdrowia jakie

istnieję pomiędzy poszczególnymi krajami

oraz grupami w obrębie krajów



Dodanie życia do lat- poprzez zapewnienie

ludziom możliwości pełnego rozwoju oraz

wykorzystanie ich umysłowego i fizycznego

potencjału aby uczynić życie człowieka

twórczym i sensownym



Dodanie zdrowia do życia- poprzez

podniesienie jakości życia, czyli

uzyskanie możliwości życia godnego,

dającego poczucie dobrostanu



Dodanie lat do życia- poprzez

redukcję przedwczesnych zgonów,

opóźnienie występowania chorób i

niepełnosprawności

Przyczyny rozwoju koncepcji

promocji zdrowia:



Rosnący nacisk na zdrowie pozytywne i

poprawę jakości życia



Wzrost zainteresowania ludzi sprawowaniem

kontroli nad własnym zdrowiem i życiem



Uznanie iż zdecydowana większość chorób

ma związek ze stylem życia jednostki



Zwiększenie świadomości na temat

niewielkiej zależności pomiędzy opieką

zdrowotną a stanem zdrowia, szczególnie na

temat nikłych skutków rosnących nakładów

na opiekę zdrowotną

Edukacja zdrowotna- def.

E. z.- działania głównie informacyjno-

perswazyjne, których bezpośrednim

celem jest ukształtowanie sprzyjających

zdrowiu przekonań, motywacji i

umiejętności, a co za tym idzie- postaw

zdrowotnych jednostki, które w

odpowiednich warunkach powinny

prowadzić do realizacji służących zdrowiu

zachowań.

Gniazdrowski

Struktura zmian

zachowań zdrowotnych:



Uwzględnia elementy, które należy zmienić

poprzez edukację zdrowotną



Przekonanie jednostki, że określone zachowania

mają znaczenie



Następnie należy osobę zmotywować



Osoba poddana edukacji zdrowotnej powinna

posiadać umiejętności



Otrzymujemy postawę prozdrowotną



Jeżeli osoba trwale zmienia zachowanie i

przyzwyczajenia oraz istnieją odpowiednie warunki

pozaedukacyjne otrzymujemy prozdrowotne

zachowanie a następnie pozytywny efekt

zdrowotny

Program promocji

zdrowia:



Zaplanowany ze względu na założone do

osiągnięcia cele zespół działań promujących

zdrowie w określonej zbiorowości.



Adresowany do możliwie wszystkich grup

składających się na zbiorowość



Ukierunkowany na głównie występujące w

zbiorowości zagrożenia zdrowotne



Łączy różne metody i podejścia gdy chodzi o

realizowanie celów programu



Włącza członków zbiorowości do

aktywnego uczestnictwa w

planowaniu i wdrażaniu programu



Traktowany jako integralna część

całościowego życia zbiorowości, a

nie głównie jako działanie czysto

medyczne

Etapy programu promocji

zdrowia:



Diagnoza potrzeb (analiza wskaźników i

zebranych danych).



Ustalanie celów i zadań.



Dobór metod i technik.



Identyfikacja zasobów.



Planowanie ewaluacji.



Opracowanie planu realizacji programu.



Realizacja programu i ewaluacja procesu.

Elementy niezbędne do rozpoczęcia i

kontynuacji programów zdrowotnych



Ludzie- społeczeństwo, gdzie ma być

wdrożony program



Koncepcja (idea)- określenie kryteriów

do których osiągnięcia zmierzamy



Strategia- metody i podejścia



Organizacja- struktura, która umożliwi

realizacje zadań i sprawdzenie efektów

Podejście siedliskowe



Siedlisko

- to miejsce lub też

kontekst społ., gdzie ludzie realizują

swoją codzienną aktywność, w

którym środowiskowe,

organizacyjne i personalne czynniki

współdziałają na rzecz zdrowia oraz

dobrego samopoczucia



Siedlisko jest istotnym elementem

promocji zdrowia, gdyż istnieje

podobieństwo jego członków, w

związku z czym występują tutaj

także podobne problemy zdrowotne



Istnieje infrastruktura materialno-

organizacyjna jej członków, jest ona

odpowiednio wyposażona

umożliwiając dzięki temu wdrożenie

programu zdrowotnego



Istnieje możliwość

stworzenia koalicji na

rzecz zdrowia-

koalicjanci

współpracują razem na

rzecz promocji zdrowia



W siedlisku występują

również naturalne więzi

społeczne, wzajemne

zaufanie, które można

wykorzystać dla

współpracy członków

Przykłady programów promocji

zdrowia realizowanych w Polsce:



Zdrowe Miasta



Zdrowe Miejsce Pracy



Szkoła Promująca Zdrowie (Zdrowa

Szkoła)



Szpital Promujący Zdrowie

Zdrowe Miasta- cele

programu:



Poprawa stanu zdrowia ludności miast

przez:

- mobilizację politycznego

zaangażowania,

- dzielenie się wspólnymi pomysłami i

doświadczeniem,

- wdrażanie innowacyjnych działań,

- wprowadzenie zmian instytucjonalnych



Miasta uczestniczące w programie

ZM współdziałają w celu

zredukowania nierówności w

zdrowiu przez strategię

ukierunkowaną na zmianę

środowiska, umożliwiającą ludziom

przyjęcie zdrowego stylu życia i

powszechne udostępnienie

niezbędnych zasobów.

Zdrowe Miejsce Pracy:

1) poza ochroną zdrowia pracowników przed

zagrożeniami związanymi z pracą, należy

również zdrowie umacniać i rozwijać przez inne

działania podejmowane na terenie pracy i w

związku z pracą,

2) potencjał zdrowotny pracownika jest m.in.

wynikiem warunków w jakich pracuje, ale także

skutkiem jego zachowań w procesie

wykonywania pracy i stylu życia poza pracą.

Dlatego budowanie zdrowia pracownika powinno

odbywać się na obydwu polach,

3) umacnianie i rozwój zdrowia pracowników może

się realizować wyłącznie przy ich aktywnym

udziale (przestają być podopiecznymi) i w

ścisłym współdziałaniu z zakładem pracy.

Szkoła Promująca

Zdrowie, główne

działania:

1) Edukacja prozdrowotna

realizowana w ramach

programu nauczania,

2) Uwzględnianie

problematyki zdrowotnej

w życiu szkoły – troska o

dobre samopoczucie

uczniów i pracowników,

3) współdziałanie szkoły z

rodziną i społecznością

lokalną.

Szpital Promujący

Zdrowie:



Celem tego programu jest

wprowadzenie idei promocji zdrowia

do szpitala, tak aby poza

udzielaniem świadczeń leczniczych

stał się on środowiskiem

promującym zdrowie i to nie tylko

wewnątrz szpitala.

Narodowy Program

Zdrowia:

Prowadzenie efektywnej polityki zdrowotnej

wymaga określenia konkretnych celów i

priorytetów, a także zadań, które powinny

być konsekwentnie realizowane. W procesie

tym niezbędne jest też monitorowanie

uwzględniające precyzyjnie wyznaczone cele

z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia.

Narodowy Program Zdrowia (NPZ), którego

pierwsza edycja została przedstawiona w

latach 1996-2005 jest narzędziem służącym

systematyzacji i wspieraniu kierunku polskiej

polityki zdrowotnej.

NPZ 2007- 2015



Projekt NPZ na lata 2007-2015 został

zatwierdzony przez Radę Ministrów 15go maja

2007.



Dokument ten jest ogólnym sformułowaniem

kierunków działań jakie należy podjąć w celu

poprawy stanu zdrowia społeczeństwa Chodzi

tutaj zarówno o działania w sferze szeroko

pojętej promocji zdrowia, ale i również działania

w ramach tzw. medycyny naprawczej.



Intencją jego autorów jest budowanie systemu

zdrowia publicznego.

NPZ 2007-2015- cel

główny

Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości

życia ludności oraz zmniejszanie

nierówności w zdrowiu osiągany przez:



kształtowanie prozdrowotnego stylu życia

społeczeństwa,



tworzenie środowiska życia, pracy i nauki

sprzyjającego zdrowiu,



aktywizowanie jednostek samorządu

terytorialnego i organizacji pozarządowych

do działań na rzecz zdrowia.

Strategiczne cele

zdrowotne programu:

Stanowią grupę celów, które dotyczą

ogólnospołecznych najważniejszych

problemów zdrowotnych w Polsce.

Chodzi tutaj o schorzenia i zjawiska

społeczne (nierówności w zdrowiu),

które stanowią główną przyczynę

śmierci Polaków, jak i schorzenia,

które przyczyniają się do

niepełnosprawności w społeczeństwie

W NPZ na lata 2007-2015 zawarto następujące cele

zdrowotne:

Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności

z powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów

mózgu;

Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności

z powodu nowotworów złośliwych;

Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku

wypadków i ograniczenie ich skutków;

Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania

prewencyjno-promocyjne;

Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie

negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-

stawowego;

Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności

z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego;

Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym

i zakażeniom;

Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie

zdrowia populacji.

Cele operacyjne NPZ

2007- 2015



Stanowią największą grupę priorytetów w

NPZ na lata 2007-2015. Wyznaczają one

kierunki działań, których realizacja służy

osiągnięciu wymienionych wyżej celom

strategicznych. Autorzy NPZ postanowili

podzielić cele operacyjne na 3 następujące

kategorie:



Cele operacyjne dotyczące czynników ryzyka

i działań w zakresie promocji zdrowia,



Cele operacyjne dotyczące wybranych

populacji,



Niezbędne działania ze strony ochrony

zdrowia i samorządu terytorialnego.

I. Cele operacyjne dotyczące

czynników ryzyka i działań

w zakresie promocji

zdrowia:

Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu;

Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu

oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych

spowodowanych alkoholem;

Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości

zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie

występowania otyłości;

Zwiększenie aktywności fizycznej ludności;

Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych

i związanych z tym szkód zdrowotnych;

Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w

środowisku życia i pracy oraz ich skutków

zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju.

II. Cele operacyjne

dotyczące wybranych

populacji:

Poprawa opieki zdrowotnej nad matką,

noworodkiem i małym dzieckiem;

Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego,

psychospołecznego oraz zapobieganie

najczęstszym problemom zdrowotnym i

społecznym dzieci i młodzieży;

Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego

życia osób starszych;

Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób

niepełnosprawnych;

Intensyfikacja zapobiegania próchnicy zębów u

dzieci i młodzieży.

III. Niezbędne działania ze

strony ochrony zdrowia i

samorządu terytorialnego

Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i

organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia

społeczeństwa;

Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie

skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności

społecznej, w tym przestrzegania praw pacjenta;

Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad

osobami zagrożonymi chorobami układu krążenia,

udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami

cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz

chorobami reumatycznymi, szczególnie przez działania

podstawowej opieki zdrowotnej;

Zwiększenie i optymalne wykorzystanie systemu

ochrony zdrowia oraz infrastruktury samorządowej dla

potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.

Document Outline