Podstawowe zabiegi resuscytacyjne. BLS i AED

Literatura:

Anders J.: Pierwsza pomoc

i resuscytacja krążeniowo oddechowa. PRC.

Kraków 2011

Wytyczne resuscytacji 2010. Polska Rada

Resuscytacji, Kraków 2010.

Natychmiastowa pomoc w stanach zagrożenia

życia. Polska Rada Resuscytacji, Kraków 2005.

Jakubaszko J. (red.): Medycyna Ratunkowa

NMS. Elsevier. Wrocław 2009

Akty prawne warunkujące pracę pielęgniarki

http://www.cprguidelines.eu

/2010/ - ERC.

http://

www.prc.krakow.pl/

- PRR



„Kto człowiekowi znajdującemu się

w położeniu grożącym bezpośrednim

niebezpieczeństwem utraty życia albo

ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela

nie udziela

pomocy

pomocy,

mogąc jej udzielić bez narażania

siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo

utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na

zdrowiu, podlega karze pozbawienia

podlega karze pozbawienia

wolności do lat 3”

Kodeks karny art. 162.

USTAWA

z dnia 8 września 2006 r.

o Państwowym Ratownictwie

Medycznym



Osoba udzielająca pierwszej pomocy,
kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz
podejmująca medyczne czynności ratunkowe
korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie
z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny
(Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.2)) dla
funkcjonariuszy publicznych

Art. 5



Umieranie

– to proces rozciągnięty w czasie

i może trwać bardzo krótko lub długo. Oddziela

życie od stanu martwoty, składa się z:



okres zanikania czynności życiowych ustroju

który rozpoczyna się od ustania czynności jednego

z ważnych życiowo układów



okres śmierci klinicznej

charakteryzuje się

brakiem oznak życia (utrata przytomności,

bezdech, brak krążenia),

w optymalnych warunkach okres ten trwa 3 – 4min.

i jest odwracalny



postępujący proces umierania

po śmierci

klinicznej (śmierć kory mózgowej, śmierć

osobnicza)



Śmierć

– (exitus, letalis) końcowy

etap umierania; rozróżnia się:



śmierć kliniczną – ustanie

czynności krążenia i oddychania



śmierć osobniczą – nieodwracalne

ustanie czynności mózgu



śmierć biologiczna – rozpad

wszystkich tkanek

Resuscytacja

– przywracanie lub

przywrócenie za pomocą dostępnych
metod ratunkowych podstawowych
objawów życia bez powrotu
świadomości !!!



przywrócenie krążenia, oddychania lub
niektórych funkcji OUN



przywrócenie krążenia i oddychania lub
tylko krążenia



STAN RESUSCYTACJI NISKIEGO STOPNIA

– uzyskano tylko

powrót krążenia, poszkodowany pozostaje w bezdechu

(sztuczna wentylacja – respirator)) podejrzenie śmierci mózgu



STAN RESUSCYTACJI WYŻSZY OD POPRZEDNIEGO

–

uzyskano powrót krążenia i oddechu, ale nie powróciły żadne

funkcje OUN



STAN RESUSCYTACJI WYSOKIEGO STOPNIA

– uzyskano

powrót oddychania krążenia i niektóre funkcje OUN, bez

powrotu czynności kory mózgowej (świadomości)

Objawy odkorowania PSV – przetrwały stan wegetatywny



STAN REANIMACJI

– pełny powrót do stanu z przed

wydarzenia

NZK



to nagłe ustanie czynności układu
krążenia – ustanie ruchu krwi
w łożysku naczyniowym.



Prowadzi do śmierci klinicznej
z następowym zatrzymaniem
oddechu
i ustaniem czynności OUN

PRZYCZYNY NZK

Ze strony układu

krążenia (przyczyny

pierwotne):



Niedokrwienie mięśnia serca



Zawał mięśnia sercowego



Zaburzenia rytmu serca



Niewydolność krążenia



Zmiany w sercu wynikające z wady zastawkowej



Obrzęk płuc



Wstrząs krwotoczny



Kardiomiopatie, zapalenia mięśnia sercowego

Zmiany wtórne

– to zmiany, które wynikają z patologii

innych układów lub narządów.

PRZYCZYNY NZK

Ze strony układu oddechowego:



ciało obce w drogach oddechowych (pokarm, zęby,

protezy, wymiociny, krew)



uraz szyi (z uszkodzeniem krtani, tchawicy), klatki

piersiowej (złamania żeber, odma, stłuczenie płuc)



niedrożność dróg oddechowych wynikająca

z zapadniętego języka i wiotkości

struktur okołokrtaniowych u głęboko

nieprzytomnych



skurcz oskrzeli, krtani (astma oskrzelowa, obrzęk

alergiczny krtani)



ostre stany zapalne (krtani, nagłośni)

PRZYCZYNY NZK

Ze strony OUN:



Uraz mózgu



Udar mózgu



Zatrucia



Infekcje



Choroby metaboliczne

Objawy NZK

0 - 5sek.

- brak tętna na dużych tętnicach, brak tonów serca

5 – 15sek.

- Utrata świadomości, zaburzenia oddychania

15 – 30sek.

– rozszerzenie źrenic, sinica dystalnych części ciała,

drgawki toniczne, toniczno – kloniczne, zatrzymanie oddechu

30 – 60sek

. - Rozluźnienie mięśni, bezwiedne oddanie moczu,

źrenice szerokie, sinica uogólniona

1 – 5min.

- Sinica, bezwiedne oddanie stolca, brak reakcji źrenic na

światło

5 –20min.

- Bladość powłok, pojawienie się plam opadowych, śmierć

pnia mózgu

Rozpoznanie NZK



brak tętna na dużych tętnicach (tętnica szyjna

zewnętrzna, udowa, ramienna u dziecka)



utrata przytomności



patologiczny oddech lub bezdech (gasping!)



drgawki toniczno kloniczne (występują

bezpośrednio po utracie przytomności)



rozszerzenie źrenic (Uwaga na wpływ

leków!!!!)



brak tonów serca



wskazania aparatury (monitor EKG,

pulsoksymetr, kapnograf)

Przedłużenie resuscytacji -

wskazania



zatrucie lekami wpływającymi
depresyjnie na OUN



hipotermia



podejrzenie zatoru tętnicy płucnej

resuscytacja nawet do 1godz.!!!

Kiedy przerwać
resuscytację?



Powrót samoistnego krążenia i/lub

oddychania



Wykorzystanie dostępnych metod

(pow. 60 min.) i brak powrotu czynności

układu krążenia



Ustanie aktywności elektrycznej serca nie

reagującej na leczenie ponad 20 min.



Stwierdzenie nieskuteczności

prowadzonego masażu i wentylacji

zastępczej

Brak wskazań do
resuscytacji

1. Pewne oznaki śmierci:



Plamy opadowe



Bladość powłok



Oziębienie ciała, stężenie pośmiertne



Gnicie zwłok



Śmierć w wyniku nieuleczalnej choroby



Rozległość obrażeń, lub ich charakter uniemożliwia

podjęcie akcji reanimacyjnej, lub wskazuje na jej

bezcelowość

2. Podjęcie czynności reanimacyjnych

zagraża życiu osoby ratującej

Czynniki warunkujące

powodzenie resuscytacji



Stan zdrowia poszkodowanego
i potencjalnej zdolności do
życia



Fizjologicznych uwarunkowań
zabiegów reanimacyjnych



Czasu



Kompetencji ratującego

STATYSTYKI



w przybliżeniu 700 000 przypadków NZK rocznie w

państwach EU



choroby układu sercowo-naczyniowego są

odpowiedzialne za około 40%wszystkich zgonów u

osób poniżej 75 roku życia



u 60% osób chorych na ch. niedokrwienną serca NZK

jest przyczyną zgonu



w warunkach pozaszpitalnych rytm VF wykryto u 25-

30% osób. Przy wczesnym zastosowaniu AED

odsetek VF zwiększa się do 59-65%



CPR prowadzona przez świadków NZK podstawowym

działaniem zwiekszającym przeżywalność przed

przybyciem kwalifikowanej pomocy

STATYSTYKI



wczesna resuscytacja i szybka defibrylacja (

1-2

min

.) może uratować

> 60%

pacjentów



każda minuta zwłoki użycia defibrylacji u pacjentów

z NZK zmniejsza szanse przeżycia o

10-12%



wypisu ze szpiala dożywa

5-10%

pacjentów

(ogólnie)



wypisu ze szpiala po wewnątrzszpitalnym NZK

dożywa

17,6%



w warunkach szpitalnych

25%

NZK to VF/FT –

przeżywalność do wypisu ze szpitala

37%.

U pozostałej części osób przy asystolii lub PEA –

przeżywalność

11,5%.

BLS

Podtrzymywanie krążenia i wentylacji do

czasu, kiedy możliwe będą działania
odwracające przyczynę NZK.

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne - ABC



utrzymanie drożności dróg oddechowych (A)

(A)



zastąpienie oddychania (B)

(B)



zastąpienie krążenia krwi (C)

(C)

Algorytm podstawowych

zabiegów resuscytacyjnych

osób dorosłych

(BLS)

(wg wytycznych Europejskiej

Rady Resuscytacji z 2010r)

Miejsce

Ratownik

Ofiara

Gapie

Bezpieczeństwo !!!

Przytomny?

Pomocy!

A - drogi

oddechowe

B - oddech

999 lub 112

30 uciśnięć klp

2 oddechy

Ocena miejsca zdarzenia

Ocena stanu przytomności

Potrząsnąć
delikatnie za barki

“Wszystko w
porządku?”

Jeśli odpowie:

• nie zmieniać pozycji
• zebrać wywiad
• regularnie oceniać
stan

• wezwać pomoc – jeśli
potrzebna

Bezpieczeństwo

Przyotmny?

Pomocy!

A - drogi

oddechowe

B - oddech

999 lub 112

30 uciśnięć klp

2 oddechy

Wołanie o pomoc

Udrożnienie dróg
oddechowych

- uniesienie

żuchwy

- odgięcie głowy

- wysunięcie

żuchwy

(zabieg

Esmarcha –

wykonuje

wyłącznie

personel

medyczny)

Ocena funkcji życiowych

• Szukaj

NORMALNEGO
oddechu (parz,
słuchaj, czuj) – nie
więcej niż 10 sekund

• Nie pomyl

agonalnego oddechu
z normalnym

GASPING

Nie oddycha lub oddech

nieprawidłowy – oddechy agonalne:

- wyślij kogoś po pomoc lub udaj się po

nią sam

Oddech agonalny często występuje w

początkowym okresie zatrzymania

krążenia – opisywany jako pojedyncze

westchnięcie lub łapanie powietrza.

Masaż klatki piersiowej

Bezpieczeństwo

Przytomny?

Pomocy!

A - drogi

oddechowe

B - oddech

999 lub 112

30 uciśnięć klp

2 oddechy

METODA USTA-NOS

polecana

w przypadku

szczękościsku,

poważnych

obrażeń ust, u

małych dzieci

Zabiegi ratownicze

prowadzimy do momentu:

- przyjazdu specjalistycznych służb

medycznych

- gdy poszkodowany zacznie

prawidłowo oddychać

- gdy ulegniesz wyczerpaniu

BLS ma na celu:



zapobieganie niewydolności lub zatrzymaniu

oddychania i krążenia krwi poprzez właściwe

rozpoznanie oraz interwencję lub



zastąpienie pracy układu oddechowego i krążenia w

przypadku ich nagłego zatrzymania do czasu

wdrożenia zaawansowanych zabiegów

resuscytacyjnych ALS i usunięcia przyczyn NZK.

Czynności te mogą być prowadzone przez

przypadkowego świadka zdarzenia lub osobę

funkcjonującą w systemie ratownictwa.

Przyczyny niedrożności dróg oddechowych:
- zapadanie się języka spowodowane wiotkością

mięśni gardła i szyi a także opadaniem

podniebienia miękkiego i nagłośni

- wymiociny
- zarzucanie treści pokarmowej z żołądka
- krew
- ciała obce
- urazy
- obrzęk tkanek miękkich

Częściowa niedrożność górnych dróg

oddechowych – rozpoznaje się na podstawie

obecności tzw. dodatkowych szmerów

oddechowych np. chrapanie, świsty, furczenia

przy równocześnie ograniczonym przepływie

powietrza

Całkowita niedrożność górnych dróg

oddechowych – prowadzi do wystąpienia

daremnych ruchów oddechowych, związanych

z całkowitym brakiem przepływu powietrza –

cisza podczas osłuchiwania

Niedrożność dróg oddechowych

↓

pogarszająca się wentylacja płuc

↓

bezdech

↓

NZK

Aktualne zalecenia dotyczące wentylacji:
- wentylacja objętością powodującą uniesienie się

klatki piersiowej (jak podczas normalnego

oddechu)

- czas wdmuchiwania powietrza – 1 sekunda
- umożliwienie swobodnego wydechu
- skuteczność – uniesienie i opadanie klp
- nie zaleca się stosowania hiperwentylacji –

powoduje wysokie ciśnienie w klp – zmniejszenie

nawrotu żylnego, spadek rzutu serca, spadek PCO2

- jeżeli chory wymaga tylko sztucznej wentylacji –
10 / min

1. Wyznaczyć miejsce ucisku:
- uklęknąć na wysokości klatki piersiowej osoby

poszkodowanej

- wyznaczyć miejsce ucisku w środku klp

2. Ułożenie rąk:
- nadgarstek reki przyłóż na mostku w

wyznaczonym miejscu

- połóż na niego nadgarstek drugiej ręki
- palce obu rąk utrzymuj uniesione do góry – nie

uciskać żeber

3. Technika uciskania klp:
- ręce wyprostowane w łokciach, należy pochylić

się nad poszkodowanym tak aby rzut barków

wypadł na mostku w linii środkowej ciała

ratowanego

- wykonywać ruchy górną połową ciała – uciskać

mostek 30 razy z częstością powyżej 100 / 120

min na głębokość 5 – 6 cm

- po cyklu 30 uciśnięć (około 15 sekund) wykonać 2

oddechy ratownicze (około 4 sekund)

- stosunek czasu ucisku mostka do jego zwolnienia

prawidłowo powinien wynosić 1:1

- 30 : 2

BŁĘDY (zmniejszają skuteczność resuscytacji):
- zbyt długie przerwy miedzy cyklami uciśnięć

- zła technika uciskania mostka:
     - niewłaściwe miejsce
     - uciskanie całą dłonią
     - odrywanie nadgarstka od klp
     - niepełna relaksacja klp
     - zbyt płytkie uciskanie klp
     - zbyt mała lub zbyt duża częstość uciśnięć

Powikłania masażu

serca

-     złamania żeber
-     uszkodzenie naczyń międzyżebrowych
-     odma opłucnowa
-     złamanie mostka
-     uszkodzenie serca (oderwanie m. brodawkowatych,

wybroczyny podnasierdziowe)

- uszkodzenie miąższu wątroby z krwawieniem do

jamy otrzewnej

- pęknięcie śledziony
- przedziurawienie jelita grubego

ZADŁAWIENIE

Jest to niedrożność dróg oddechowych

spowodowana ciałem obcym (FBAO)
może doprowadzić do:



Częściowe zatkanie dróg
oddechowych



Całkowite zatkanie dróg oddechowych

ZADŁAWIENIE

Częściowe zatkanie dróg oddechowych

(niedrożność łagodna) – ratowany może

sam usunąć przeszkodę, jeśli jest w stanie

skutecznie kaszleć, oddychać czy mówić.

Kaszel powoduje nagły wzrost ciśnienia w

drogach oddechowych i może spowodować

usunięcie ciała obcego z dróg

oddechowych.

POSTĘPOWANIE: zachęcać ratowanego

do kaszlu, stale go obserwować i nie

podejmować żadnych działań

ZADŁAWIENIE

Całkowite zatkanie dróg oddechowych –

ratowany jest przytomny:

- wykonać 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową
- stanąć z boku i nieco z tyłu ratowanego
- podeprzeć klatkę piersiową ratowanego jedną

ręką i pochylić ją do przodu

- nadgarstkiem drugiej ręki wykonać pięć silnych

uderzeń w okolicę międzyłopatkową

- po każdym uderzeniu sprawdzić jego

skuteczność

ZADŁAWIENIE

Jeżeli zawiedzie powyższe

postępowanie należy przejść do

uciśnięć nadbrzusza:

- stań za ratowanym i obejmij go górnymi

kończynami na wysokości nadbrzusza

- pochyl ratowanego do przodu
- rękę zaciśniętą w pięść ułóż pomiędzy

pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym

mostka

- drugą ręką uchwyć pięść i wykonaj silny

ucisk do wewnątrz i ku górze

ZADŁAWIENIE

U dzieci poniżej pierwszego roku i

kobiet w ciąży należy wykonać

uciśnięcia klatki piersiowej –

podobną technikę można

zastosować u osób skrajnie otyłych.

- kontrola jamy ustnej
- wykonuj naprzemian 5 uderzeń w

plecy i 5 uciśnięć nadbrzusza

ZADŁAWIENIE

Jeżeli osoba ratowana straciła

przytomność:

- ułożenie na plecach
- wezwać fachową pomoc
- odchylić głowę ratowanego do tyłu
- usunąć widoczne ciała obce z jamy ustnej
- pośredni masaż serca
- po wykonaniu 30 uciśnięć sprawdzić jamę

ustną – jeżeli widać ciało obce należy je

delikatnie usunąć wygarniając palcem

ZADŁAWIENIE

- niezależnie czy udało się usunąć ciało

obce czy też nie, należy udrożnić drogi

oddechowe i podjąć próbę wykonania 2

oddechów ratowniczych

- należy wykonywać uciśnięcia klp na

przemian z oddechami ratowniczymi –

do czasu przyjazdu pogotowia

ratunkowego lub pojawienia się oznak

życia u osoby poszkodowanej

- zawsze przed wykonaniem oddechów

ratowniczych oceń wnętrze jamy ustnej

AED

Defibrylacja jest kluczowym ogniwem łańcucha

przeżycia i jedną z niewielu interwencji

poprawiających wynik leczenia NZK. Możliwość

wykonania szybkiej defibrylacji jest jednym z

najważniejszych czynników, które decydują o

przeżyciu w NZK u osób dorosłych. W przypadku

gdy świadkowie zdarzenia nie podejmą RKO, z

każdą minutą opóźnienia defibrylacji spadają

szanse przeżycia VF / VT o 10 – 12%. W

przypadku podjęcia RKO tempo obniżania szans

na przeżycie jest wolniejsze – 3 – 4 % na każdą

minutę od momentu utraty przytomności.

AED

- same rozpoznają zapis rytmu serca
- mają zaprogramowane wielkości

energii

- same ładują energię a wyzwolenie jej

dokonuje się automatycznie lub

poprzez wciśnięcie przez ratownika

odpowiedniego przycisku

- posiada pamięć – przechowywanie

danych

AED

Wytyczne 2010:
- wszystkich fachowych pracowników

pomocy doraźnej przeszkolić, wyposażyć

i upoważnić do wykonania automatycznej

defibrylacji zewnętrznej

- zapewnić w warunkach szpitalnych

możliwość wykonania defibrylacji w

czasie < 3 minuty od NZK

- w miarę możliwości lokalnych wdrażać

program publicznego dostępu do

defibrylacji (PAD)

AED

Celem PAD jest:
- dotarcie służb medycznych w

któtkim czasie jest niemożliwe a na
miejscu zdarzenia znajdują się
służby działające w sytsemie
ratownictwa

- w jednym miejscu jednoczasowo

zgromadzona jest duża liczba osób

AED a wiek pacjenta



Standardowe AED jest odpowiednie w
grupie wiekowej 8 lat i więcej

8 lat i więcej



Dzieci pomiędzy 1 a 8 rokiem ż.

1 a 8 rokiem ż.

- użycie elektrod pediatrycznych
- tryb pediatryczny lub przystawka

zmniejszająca energię

- jeśli brak elektrod pediatrycznych –

używamy standardowego AED



Dzieci poniżej

1 roku życia

1 roku życia –

AED nie

zalecane –

wyjątek

ch. serca (AED ze

zmianą energii)

Oceń stan pacjenta

Zgodnie z wytycznymi BLS

BLS

Jeżeli AED nie dostępny natychmiast

Włącz defibrylator

Naklej elektrody

Postępuj zgodnie z instr.

ANALIZA

Def.

wskazana

Def. nie

Wskazana

-upewnienie się czy

nikt nie dotyka

poszkodowanego

-naciśnij przycisk „defibrylacja”

postępuj zgodnie z wytycznymi AED

AED

Algorytm

BLS do momentu aż AED
nakaże przerwanie zabiegów i
rozpocznie kolejną analizę
rytmu serca

Cele do osiągnięcia

Defibrylacja na terenie szpitala



“Personel medyczny powinien być
szkolony
i wyposażony w sprzęt konieczny do
wykonania defibrylacji”



“Defibrylacja powinna być wykonana w
czasie

krótszym niż 3 min

. od

zatrzymania krążenia

Ważne !!!



W przypadku pozaszpitalnym NZK w mechanizmie VF,

podjęcie natychmiastowej resuscytacji potraja

potraja

szanse

przeżycia pacjenta



W większości obszarów średni czas od momentu wezwania

pomocy do przybycia służb ratowniczych wynosi 5-8 minut,

5-8 minut,

11 minut do wykonania pierwszej defibtylacji



W przypadku pozaszpitalnym NZK w mechanizmie VF, RKO i

defibrylacja w ciągu 3-5 minut od utraty przytomności

zwiększa przeżycie od 49-75%.



Gasping

występuje u 40% pacjentów z NZK



Tlen rozprowadzany podczas uciskania klatki piersiowej bez

podawania oddechów wystarcza na 2-4 minut.

Document Outline