Dr inż. Jerzy Kicki Systemy wspomagania decyzji w procesie wydobycia rudy w kopalniach LGOM

Złoża

kopalin

nie

objętych

własnością gruntową, a ściślej rzecz
biorąc – całe wnętrze skorupy
ziemskiej

znajdujące

się

poza

granicami

przestrzennymi

nieruchomości gruntowych jest aż do
granic suwerenności Rzeczpospolitej
Polskiej

przedmiotem

wyłącznej

własności Skarbu Państwa.

Złoża

kopalin

nie

objętych

własnością gruntową, a ściślej rzecz
biorąc – całe wnętrze skorupy
ziemskiej

znajdujące

się

poza

granicami

przestrzennymi

nieruchomości gruntowych jest aż do
granic suwerenności Rzeczpospolitej
Polskiej

przedmiotem

wyłącznej

własności Skarbu Państwa.

Jedną z wolności konstytucyjnych jest prawo

podejmowania i prowadzenia działalności

gospodarczej, w zasadzie bez ograniczeń o

charakterze podmiotowym i przedmiotowym.

Nie ma ona jednak charakteru bezwzględnego.

Jej ograniczenia mogą zostać wprowadzone

wyłącznie ze względu na „ważny interes

publiczny", co musi wynikać z ustawy (art. 22

Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej - ustawa z

dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, póz. 483).

Jednym z istotnych ograniczeń jest uzależnienie

podejmowania niektórych rodzajów działalności

gospodarczej od uzyskania koncesji.

Jedną z wolności konstytucyjnych jest prawo

podejmowania i prowadzenia działalności

gospodarczej, w zasadzie bez ograniczeń o

charakterze podmiotowym i przedmiotowym.

Nie ma ona jednak charakteru bezwzględnego.

Jej ograniczenia mogą zostać wprowadzone

wyłącznie ze względu na „ważny interes

publiczny", co musi wynikać z ustawy (art. 22

Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej - ustawa z

dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, póz. 483).

Jednym z istotnych ograniczeń jest uzależnienie

podejmowania niektórych rodzajów działalności

gospodarczej od uzyskania koncesji.

Źródło: Komentarz do ustawy p.g.g A. Lipiński, R.

Mikosz, 2003

Wyznaczenie granic obszaru i terenu
górniczego jest niezbędnym elementem
każdej

koncesji

wydobywanie

kopaliny.  Nie  mają  tu  znaczenia  rodzaj
kopaliny,  wielkość  i  miejsce  wydobycia
czy też właściwość organu koncesyjnego.
Obszar  (teren)  górniczy  jest  także
tworzony  dla  złóż,  których  wydobywanie
jest koncesjonowane przez starostę.

Wyznaczenie granic obszaru i terenu
górniczego jest niezbędnym elementem
każdej

koncesji

wydobywanie

2. Granice obszaru górniczego i terenu

górniczego

wyznacza

organ

koncesyjny, w uzgodnieniu z Prezesem

Wyższego Urzędu Górniczego.

3. Jeżeli rzeczywiste szkodliwe wpływy

robót górniczych zakładu górniczego

przekroczą granice określonego w

koncesji terenu górniczego, organ

koncesyjny

zmienia

decyzję

zakresie dotyczącym granic terenu

górniczego.

2. Granice obszaru górniczego i terenu

górniczego

wyznacza

organ

koncesyjny, w uzgodnieniu z Prezesem

Wyższego Urzędu Górniczego.

3. Jeżeli rzeczywiste szkodliwe wpływy

robót górniczych zakładu górniczego

przekroczą granice określonego w

koncesji terenu górniczego, organ

koncesyjny

zmienia

decyzję

zakresie dotyczącym granic terenu

górniczego.

Wyznaczenie

obszaru

terenu

górniczego powinno następować przez
określenie

współrzędnych

punktów

załamania ich granic.
W części dotyczącej obszaru i terenu
górniczego koncesja na wydobywanie
kopaliny

podlega

uzgodnieniu

Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego.

Wyznaczenie

obszaru

terenu

górniczego powinno następować przez
określenie

współrzędnych

punktów

załamania ich granic.
W części dotyczącej obszaru i terenu
górniczego koncesja na wydobywanie
kopaliny

podlega

uzgodnieniu

Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego.

Koncesja na działalność, o której mowa w art.

15 ust. 1 pkt. 3, powinna także wyznaczać

granice

przestrzeni

bezzbiornikowego

magazynowania substancji lub składowania

odpadów oraz granice przestrzeni objętej

przewidywanymi szkodliwymi wpływami takiej

działalności. Przy wyznaczaniu łych granic

stosuje się odpowiednio przepisy ust. 2 i 3.

Koncesja na działalność, o której mowa w art.

15 ust. 1 pkt. 3, powinna także wyznaczać

granice

przestrzeni

bezzbiornikowego

magazynowania substancji lub składowania

odpadów oraz granice przestrzeni objętej

przewidywanymi szkodliwymi wpływami takiej

działalności. Przy wyznaczaniu łych granic

stosuje się odpowiednio przepisy ust. 2 i 3.

W razie gdy koncesja na wydobywanie

kopaliny ze złóż przewiduje wtłaczanie do

górotworu wód pochodzących z odwodnienia

zakładu górniczego lub wykorzystanych

solanek, wód leczniczych oraz termalnych,

powinna

ponadto

określać

warunki

wtłaczania wód do górotworu.

W razie gdy koncesja na wydobywanie

kopaliny ze złóż przewiduje wtłaczanie do

górotworu wód pochodzących z odwodnienia

zakładu górniczego lub wykorzystanych

solanek, wód leczniczych oraz termalnych,

powinna

ponadto

określać

warunki

wtłaczania wód do górotworu.

Ekonomiczne zachęty rządów do

wydobywania kopalin.

Ekonomiczne zachęty rządów do

wydobywania kopalin.

Przykład USA:

Ustawa rządowa z 1872 roku dotycząca
działalności górniczej:
Daje

prawo

inwestorom

działalności

wydobywczej na terenach federalnych za opłatą
12 USD za 1ha i nie wymaga żadnych opłat
związanych z wielkościa wydobywanej kopaliny.

Gary Gardner, Payal Sampat

Mind Over Matter – Recasting the Role of Materials in

Our Lives World watch Paper, Nr 144, 1999

Przykład USA:

Ustawa rządowa z 1872 roku dotycząca
działalności górniczej:
Daje

prawo

inwestorom

działalności

wydobywczej na terenach federalnych za opłatą
12 USD za 1ha i nie wymaga żadnych opłat
związanych z wielkościa wydobywanej kopaliny.

Gary Gardner, Payal Sampat

Mind Over Matter – Recasting the Role of Materials in

Our Lives World watch Paper, Nr 144, 1999

• złoża kopaliny,
• hydrogeologiczną,
• geologiczno-inżynierską.

O ile wymagania dotyczące dwóch ostatnich

rodzajów dokumentacji w oczywisty sposób wiążą się

z podziemnym magazynowaniem (składowaniem), o

tyle nie jest dostatecznie jasne, co ma być pądstawą

określenia

innych

„warunków

geologicznych".

Powinny one zatem wynikać albo z określonej wyżej

dokumentacji,

albo

odrębnej

dokumentacji

złożowej. Nie da się też wykluczyć, że jedna

dokumentacja geologiczna, sporządzona wyłącznie

potrzeby

podziemnego

magazynowania

(składowania), będzie spełniała wymagania stawiane

wszystkim opisanym wyżej dokumentacjom.

Ustawa wyróżnia trzy podstawowe
rodzaje dokumentacji geologicznych:

Art. 41.
1. Dokumentację geologiczną złoża kopaliny sporządza

się w celu określenia granic złoża, jego zasobów oraz

geologicznych warunków występowania.

2. Dokumentacja geologiczna złoża kopaliny powinna

określać:

1) rodzaj, ilość i jakość rozpoznanych kopalin, w tym

także kopalin towarzyszących i współwystępujących

użytecznych pierwiastków śladowych oraz substancji

szkodliwych dla środowiska występujących w złożu,

2) położenie złoża, jego budowę geologiczną, formę i

granice,

3) elementy środowiska otaczającego złoże,
4) (skreślony),
5) hydrogeologiczne i inne geologiczno-górnicze warunki

występowania złoża,

6) (skreślony),
7) stan zagospodarowania powierzchni.

Art. 41.
1. Dokumentację geologiczną złoża kopaliny sporządza

się w celu określenia granic złoża, jego zasobów oraz

geologicznych warunków występowania.

2. Dokumentacja geologiczna złoża kopaliny powinna

określać:

1) rodzaj, ilość i jakość rozpoznanych kopalin, w tym

także kopalin towarzyszących i współwystępujących

użytecznych pierwiastków śladowych oraz substancji

szkodliwych dla środowiska występujących w złożu,

2) położenie złoża, jego budowę geologiczną, formę i

granice,

3) elementy środowiska otaczającego złoże,
4) (skreślony),
5) hydrogeologiczne i inne geologiczno-górnicze warunki

występowania złoża,

6) (skreślony),
7) stan zagospodarowania powierzchni.

Komentowany

przepis

określa

podstawowe

wymagania składające się na treść dokumentacji

złoża kopaliny (tzw. dokumentacji złożowej). Jej

celem jest określenie lokalizacji złoża, jego budowy

i warunków występowania. Taką dokumentację

sporządza się bez względu na rodzaj kopaliny

(podstawowa czy pospolita), a także bez względu

na stan ich skupienia, zasobność złóż itd.

Komentowany

przepis

określa

podstawowe

wymagania składające się na treść dokumentacji

złoża kopaliny (tzw. dokumentacji złożowej). Jej

celem jest określenie lokalizacji złoża, jego budowy

i warunków występowania. Taką dokumentację

sporządza się bez względu na rodzaj kopaliny

(podstawowa czy pospolita), a także bez względu

na stan ich skupienia, zasobność złóż itd.

3. W przypadku gdy dokumentacja geologiczna

ma stanowić podstawę do udzielenia koncesji

na wydobywanie kopalin, stopień rozpoznania

złoża powinien umożliwić opracowanie pfojektu

zagospodarowania

złoża

oraz

wskazanie

możliwości i kierunków rekultywacji terenów

poeksploatacyjnych.

4. Dokumentację geologiczną sporządza się z

uwzględnieniem

kryteriów

bilansowości

zasobów

złóż

kopalin.

Właściwy

organ

administracji geologicznej może zezwolić, w

drodze

decyzji,

zmianę

kryteriów

bilansowości.

3. W przypadku gdy dokumentacja geologiczna

ma stanowić podstawę do udzielenia koncesji

na wydobywanie kopalin, stopień rozpoznania

złoża powinien umożliwić opracowanie pfojektu

zagospodarowania

złoża

oraz

wskazanie

możliwości i kierunków rekultywacji terenów

poeksploatacyjnych.

4. Dokumentację geologiczną sporządza się z

uwzględnieniem

kryteriów

bilansowości

zasobów

złóż

kopalin.

Właściwy

organ

administracji geologicznej może zezwolić, w

drodze

decyzji,

zmianę

kryteriów

bilansowości.

Dokumentacja geologiczno - inżynierską

powinna określać:

Dokumentacja geologiczno - inżynierską

powinna określać:

1) budowę geologiczną, warunki geologiczno-inżynierskie i

hydrogeologiczne podłoża budowlanego lub określonej

przestrzeni,

2) prognozę zmian w środowisku, mogących powstać na

skutek realizacji lub eksploatacji obiektów budowlanych,

3) występowanie złóż kopalin, szczególnie surowców

budowlanych, nadających się do wykorzystania przy

realizacji inwestycji.

1) budowę geologiczną, warunki geologiczno-inżynierskie i

hydrogeologiczne podłoża budowlanego lub określonej

przestrzeni,

2) prognozę zmian w środowisku, mogących powstać na

skutek realizacji lub eksploatacji obiektów budowlanych,

3) występowanie złóż kopalin, szczególnie surowców

budowlanych, nadających się do wykorzystania przy

realizacji inwestycji.

Dokumentację geologiczno - inżynierską

sporządza się dla:

Dokumentację geologiczno - inżynierską

sporządza się dla:

1) określenia warunków geologicznych dla potrzeb

zagospodarowania przestrzennego,

2) ustalania

geotechnicznych

warunków

posiadania

obiektów budowlanych,

3) (skreślony),
4) magazynowania i składowania substancji oraz odpadów.

1) określenia warunków geologicznych dla potrzeb

zagospodarowania przestrzennego,

2) ustalania

geotechnicznych

warunków

posiadania

obiektów budowlanych,

3) (skreślony),
4) magazynowania i składowania substancji oraz odpadów.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
28 grudnia 2001 r. w sprawie projektów
zagospodarowania złoża (Dz. U. Nr 157, póz.
1866) mówi:

Projekt sporządza się dla istniejącego lub

projektowanego obszaru górniczego, w którym

będzie prowadzona eksploatacja złoża lub

wydzielonej jego części przewidzianej do

zagospodarowania w okresie objętym koncesją.

Powinien on przedstawiać optymalny

wariant wykorzystania zasobów złoża, z

uwzględnieniem geologicznych warunków jego

występowania, wymagań w zakresie ochrony

środowiska, bezpieczeństwa powszechnego,

bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzkiego,

technicznych możliwości oraz ekonomicznych

uwarunkowań wydobywania kopaliny.

Projekt sporządza się dla istniejącego lub

projektowanego obszaru górniczego, w którym

będzie prowadzona eksploatacja złoża lub

wydzielonej jego części przewidzianej do

zagospodarowania w okresie objętym koncesją.

Powinien on przedstawiać optymalny

wariant wykorzystania zasobów złoża, z

uwzględnieniem geologicznych warunków jego

występowania, wymagań w zakresie ochrony

środowiska, bezpieczeństwa powszechnego,

bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzkiego,

technicznych możliwości oraz ekonomicznych

uwarunkowań wydobywania kopaliny.

obecnym

stanie

prawnym

„projekt

zagospodarowania złoża" w zasadzie staje się
elementem wniosku o udzielenie koncesji na
wydobywanie kopalin i powinien określać zamierzenia
w zakresie:

obecnym

stanie

prawnym

„projekt

zagospodarowania złoża" w zasadzie staje się
elementem wniosku o udzielenie koncesji na
wydobywanie kopalin i powinien określać zamierzenia
w zakresie:

1. ochrony złóż kopalin, w tym kopalin towarzyszących i

użytecznych pierwiastków śladowych występujących w
złożu, zwłaszcza przez ich kompleksowe i racjonalne
wykorzystanie;

2. technologii eksploatacji, zapewniającej ograniczenie

ujemnych jej wpływów na środowisko.

1. ochrony złóż kopalin, w tym kopalin towarzyszących i

użytecznych pierwiastków śladowych występujących w
złożu, zwłaszcza przez ich kompleksowe i racjonalne
wykorzystanie;

2. technologii eksploatacji, zapewniającej ograniczenie

ujemnych jej wpływów na środowisko.

W takim projekcie należy określić:

1. zasoby przemysłowe będące zasobami bilansowymi,

a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również

zasobami pozabilansowymi złoża lub wydzielonej jego

części przewidzianej do zagospodarowania, które

mogą być przedmiotem eksploatacji uzasadnionej

technicznie i ekonomicznie przy uwzględnieniu

wymagań określonych w przepisach prawa, w tym

dotyczących wymagań ochrony środowiska;

2. zasoby nieprzemysłowe będące częścią zasobów

bilansowych złoża nie zaliczoną do zasobów

przemysłowych w obszarze przewidzianym do

zagospodarowania, których eksploatacja może stać

się uzasadniona w wyniku zmian technicznych,

ekonomicznych lub zmian w przepisach prawa, w tym

dotyczących wymagań ochrony środowiska;

3. straty w zasobach będące częścią zasobów

przemysłowych i nieprzemysłowych przewidzianą do

pozostawienia w złożu, która na skutek zamierzonego

sposobu eksploatacji nie da się wyeksploatować w

przewidywalnej przyszłości, w sposób uzasadniony

technicznie i ekonomicznie.

1. zasoby przemysłowe

będące zasobami bilansowymi,

a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również

zasobami pozabilansowymi złoża lub wydzielonej jego

części przewidzianej do zagospodarowania, które

mogą być przedmiotem eksploatacji uzasadnionej

technicznie i ekonomicznie przy uwzględnieniu

wymagań określonych w przepisach prawa, w tym

dotyczących wymagań ochrony środowiska;

2. zasoby nieprzemysłowe

będące częścią zasobów

bilansowych złoża nie zaliczoną do zasobów

przemysłowych w obszarze przewidzianym do

zagospodarowania, których eksploatacja może stać

się uzasadniona w wyniku zmian technicznych,

ekonomicznych lub zmian w przepisach prawa, w tym

dotyczących wymagań ochrony środowiska;

3. straty w zasobach

będące częścią zasobów

przemysłowych i nieprzemysłowych przewidzianą do

pozostawienia w złożu, która na skutek zamierzonego

sposobu eksploatacji nie da się wyeksploatować w

przewidywalnej przyszłości, w sposób uzasadniony

technicznie i ekonomicznie.

–

zasoby złoża lub jego części,

którego

cechy

naturalne

którego

cechy

naturalne

spełniają wymagania określone

przez kryteria bilansowości i

umożliwiają podejmowanie jego

eksploatacji

–

zasoby złoża lub jego części,

którego

cechy

naturalne

którego

cechy

naturalne

spełniają wymagania określone

przez kryteria bilansowości i

umożliwiają podejmowanie jego

eksploatacji

ZASOBY BILANSOWE

–

zasoby złoża lub jego części,

którego

cechy

naturalne

którego

cechy

naturalne

powodują iż jego eksploatacja

nie jest możliwa obecnie, ale

przewiduje

się,

że

będzie

przewiduje

się,

że

będzie

możliwa w przyszłości np. w

wyniku postępu technicznego

–

zasoby złoża lub jego części,

którego

cechy

naturalne

którego

cechy

naturalne

powodują iż jego eksploatacja

nie jest możliwa obecnie, ale

przewiduje

się,

że

będzie

przewiduje

się,

że

będzie

możliwa w przyszłości np. w

wyniku postępu technicznego

ZASOBY POZABILANSOWE

–

część zasobów bilansowych,

która może być przedmiotem

opłacalnej eksploatacji.

–

część zasobów bilansowych,

która może być przedmiotem

opłacalnej eksploatacji.

ZASOBY PRZEMYSŁOWE

–

część zasobów bilansowych,

których eksploatacja nie jest

możliwa

warunkach

możliwa

warunkach

określonych

przez

projekt

określonych

przez

projekt

zagospodarowania złoża.

–

część zasobów bilansowych,

których eksploatacja nie jest

możliwa

warunkach

możliwa

warunkach

określonych

przez

projekt

określonych

przez

projekt

zagospodarowania złoża.

ZASOBY NIEPRZEMYSŁOWE

–

wartości parametrów złoża,

przy których jego eksploatacja

jest technicznie możliwa i złoże

może

być

przedmiotem

może

być

przedmiotem

zainteresowania

przemysłu;

zainteresowania

przemysłu;

także ogólne warunki, jakie musi

spełniać złoże, by mogło być

przedmiotem zagospodarowania.

–

wartości parametrów złoża,

przy których jego eksploatacja

jest technicznie możliwa i złoże

może

być

przedmiotem

może

być

przedmiotem

zainteresowania

przemysłu;

zainteresowania

przemysłu;

także ogólne warunki, jakie musi

spełniać złoże, by mogło być

przedmiotem zagospodarowania.

KRYTERIA BILANSOWOŚCI

Kryteria bilansowości (art. 41 ust. 4 pr.g.g.) nie

zostały zdefiniowane ustawowo. W górnictwie

rozumie

się

jako

„ustalone

[...]

dla

poszczególnych kopalin lub ich grup graniczne

wartości

liczbowe

charakterystycznych

parametrów jakościowych i złożowych, decydujące

o stopniu przydatności złóż do ewentualnej

eksploatacji górniczej oraz o kwalifikacji wielkości

ich zasobów.
Szczegóły określa odpowiednie rozporządzenie

Ministra Środowiska z dnia 18 grudnia 2001 roku

Kryteria bilansowości (art. 41 ust. 4 pr.g.g.) nie

zostały zdefiniowane ustawowo. W górnictwie

rozumie

się

jako

„ustalone

[...]

dla

poszczególnych kopalin lub ich grup graniczne

wartości

liczbowe

charakterystycznych

parametrów jakościowych i złożowych, decydujące

o stopniu przydatności złóż do ewentualnej

eksploatacji górniczej oraz o kwalifikacji wielkości

ich zasobów.
Szczegóły określa odpowiednie rozporządzenie

Ministra Środowiska z dnia 18 grudnia 2001 roku

–

graniczne wartości parametrów

złoża,

przy

których

jego

złoża,

przy

których

jego

eksploatacja

jest

technicznie

eksploatacja

jest

technicznie

możliwa

ekonomicznie

możliwa

ekonomicznie

uzasadniona

warunkach

uzasadniona

warunkach

projektu zagospodarowania złoża

- jest opłacalna.

–

graniczne wartości parametrów

złoża,

przy

których

jego

złoża,

przy

których

jego

eksploatacja

jest

technicznie

eksploatacja

jest

technicznie

możliwa

ekonomicznie

możliwa

ekonomicznie

uzasadniona

warunkach

uzasadniona

warunkach

projektu zagospodarowania złoża

- jest opłacalna.

KRYTERIA PRZEMYSŁOWOŚCI

–

graniczne wartości parametrów

złoża w procesie jego eksploatacji

przy których jest ona opłacalna

(rentowna).

–

graniczne wartości parametrów

złoża w procesie jego eksploatacji

przy których jest ona opłacalna

(rentowna).

KRYTERIA OPERACYJNE

Document Outline