Podstawy
prawoznawstwa

Przestrzeganie prawa

dr Karol

Dąbrowski

[e-mail]

Przestrzeganie
prawa

zachowanie adresata
normy prawnej zgodne
z jej dyspozycją
w warunkach
określonych hipotezą

przeżycia psychiczne?

przestrzeganie

a

realizowanie prawa

realizowanie prawa

przestrzegani

e

świadome dostosowanie się do
obowiązujących norm prawnych

zachowanie zgodne z normą, ale
niepołączone z wyraźną intencją
jej przestrzegania

posłuszeństwo wobec

prawa

a

normy pozaprawne

Postawy wobec
prawa

* legalistyczna
* oportunistyczna
* konformistyczna

a) nie kradnę, ponieważ
prawo tego zabrania
b) nie kradnę, ponieważ nie
mogę (nie mam okazji, boję
się kary)
c) nie kradnę, ponieważ inni
nie kradną (nie wypada
kraść, potępią mnie za to)

Koncepcja legalizmu
krytycznego

źródło: Wikimedia Commons

nie kontestujemy prawa
jako takiego, ale
stawiamy mu
wymagania co do treści,
formy i celów; a ponadto
wskazujemy legalnymi
środkami na potrzebę
jego zmiany

Nieprzestrzeganie
prawa

* naruszenie prawa
* obejście prawa
* obywatelskie
nieposłuszeństwo
* nadużycie prawa

Obywatelskie
nieposłuszeństwo

* celowe, świadome, pokazowe
naruszenie prawa
* protest i manifest przeciwko
prawu uważanemu za niesłuszne
i niesprawiedliwe
* zgoda na sankcję

Każdy, kto podporządkowuje się
niesprawiedliwemu prawu, ponosi
odpowiedzialność za to wszystko,
co jest tego konsekwencją. Toteż,
jeżeli prawo i sprawiedliwość są
w konflikcie, musimy wybrać
sprawiedliwość i nieposłuszeństwo
wobec prawa.

Mohandas Karamchand Gandhi (1869 - 1948)

Zasady współżycia
społecznego

Kodeks Cywilny z 23 kwietnia 1964 roku.
(Dz.U. 1964, nr 16, poz. 93 ze zm.)

Nie można czynić ze swego prawa
użytku, który by był sprzeczny ze
społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem tego prawa lub
zasadami współżycia społecznego. (...)

Wyrok SN w Warszawie z 16
września 2005 r.

To nie właściciel nadużywa prawa
domagając się usunięcia urządzeń
energetycznych z jego działki, lecz Zakład
Energetyczny, który od lat nie płaci za
korzystanie z gruntu.

obejście prawa

Ziemia naciągana, "Polityka" - nr

12 (2290) z dnia 2001-03-24; s.

23-25.

Fikcja powszechnej
znajomości prawa

ignorantia iuris nocet

Znajomość prawa

* inflacja przepisów prawnych
* zmiany w prawie
* specjalizacja
* dostępność
* rola mediów
* doświadczenia własne i wiedza
potoczna
* szkolenia i samokształcenie
* wiedza prawników

Skuteczność prawa

* skuteczność finistyczna

prawo jako środek do celu i osiągnięcie celu dzięki
przestrzeganiu prawa

* skuteczność behawioralna

kształtowanie zachowania adresatów

prawo -

między pełną

skutecznością

a całkowitą

nieskutecznością...

W prezentacji wykorzystano ikonki Nuvola icons ze zbiorów Wikimedia Commons.