ZASADY LECZENIA PREPARATAMI KRWIOPOCHODNYMI

ZASADY LECZENIA

PREPARATAMI

KRWIOPOCHODNYMI

Dr n. med. Maciej

Gontarewicz

Klinika Hematologii, Onkologii

i Chorób Wewnętrznych

PODSTAWY PRAWNE



Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997r. o publicznej służbie

krwi (z późniejszymi zmianami – ostatnia we wrześniu

2003r.)



Rozporządzenia MZ



Zalecenia: -

„Krwiodawstwo i Krwiolecznictwo, Zbiór Przepisów”

wyd. Ministerstwo Zdrowia, Krajowe Centrum

Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, Instytut Hematologii.

Warszawa 2000.



-„Przepisy dotyczące krwiolecznictwa w zakładach

opieki zdrowotnej” wyd. Ministerstwo Zdrowia, Krajowe

Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, Instytut

Hematologii. Warszawa 2001.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA

ZDROWIA

Z DNIA 19 WRZEŚNIA 2005R.



W sprawie określenia sposobu i organizacji

leczenia krwią w zakładach opieki

zdrowotnej, w których przebywają

pacjenci ze wskazaniami do leczenia krwią i

jej składnikami

Rozporządzenie określa:



Sposób organizacji leczenia krwią

a) obowiązki dyrektora (kierownika zoz), ordynatora,

lekarzy i pielęgniarek (położnych)

b) sposób powołania banku krwi c)sposób

sprawowania nadzoru nad bankiem krwi i

leczeniem krwią i jej składnikami;



organizacja ma zapewnić

a) zaopatrzenie całodobowe w krew i jej składniki b)

badania przedprzetoczeniowe (serologia transfuzjologiczna)

zapewniające bezpieczeństwo leczenia krwią

c) identyfikację, rejestrowanie,

raportowanie powikłań, błędów, wypadków związanych z

przetoczeniami;

Określa odpowiedzialność

personelu:



lekarzy za

a) ustalenie wskazań do

przetoczenia b) identyfikację

biorcy i kontrolę dokumentacji przed

przetoczeniem c) zabieg

przetoczenia d)

dokumentację przetoczenia w historii

choroby

e) opis ewentualnych powikłań;

Określenie zadań lekarzy i pielęgniarek

(położnych) związanych z

przetaczaniem:



przygotowanie zamówień (tylko lekarz)



pobranie próbek



poinformowanie biorcy o ryzyku i

korzyściach przetoczenia (lekarz)



identyfikacja biorcy i kontrola dokumentów

przed przetoczeniem



obserwacja biorcy w trakcie i po

przetoczeniu

Organizacja leczenia w oddziałach

szpitalnych



Brak zgody na przetoczenie wymaga

pisemnego oświadczenia chorego;



wpis do historii choroby grupy krwi wymaga

pisemnego podpisu dwu osób



w zagrożeniu życia lekarz może podjąć

decyzję o przetoczeniu zgodnej grupowo

KKCz lub KPK przed wykonaniem próby

zgodności

Zabieg przetoczenia warunki:



Przetoczenie rozpocząć nie później niż 30 min po

dostarczeniu krwi z banku;



nie można przetaczać 1 jednostki KPK lub KKCz dłużej niż 4

godziny, KKP i osocza nie dłużej niż 30 minut;



po odłączeniu nie można ponownie toczyć odłączonej

jednostki krwi lub jej składnika i używać tego samego

zestawu do przetaczania



przez 1 zestaw można przetoczyć 4 jednostki krwi lub jej

składników;



przez zestaw po krwi nie można toczyć płynów infuzyjnych;



po przetoczeniu pojemniki i zestawy przechowuje się

w specjalnie do tego przeznaczonej chłodni w temp. 2-6°

przez 5 dni.

Zabieg przetoczenia warunki

c.d:



Lekarz odpowiedzialny za przetoczenie

powinien być obecny podczas rozpoczynania

przetaczania kolejnych pojemników;



lekarz lub wyznaczona przez niego

pielęgniarka (położna) są obowiązani do

obserwacji pacjenta podczas przetoczenia i

12 godzin po jego zakończeniu;



przetoczenia „ ambulatoryjne”- pacjent może

być zwolniony wcześniej na podstawie wpisu

w książce transfuzyjnej

POWIKŁANIA

POPRZETOCZENIOWE



WCZESNE:



reakcje hemolityczne,



zakażenia bakteryjne,



odczyny anafilaktyczne,



ostre poprzetoczeniowe uszkodzenie płuc

(TRALI),



duszność poprzetoczeniowa,



niehemolityczne reakcje gorączkowe,



wysypka

POWIKŁANIA

POPRZETOCZENIOWE



PÓŹNE:



reakcje hemolityczne,



poprzetoczeniowa skaza małopłytkowa,



poprzetoczeniwa choroba przeszczep

przeciwko biorcy (TA - GvHD),



przeniesienie zakażeń wirusowych.

Zasady dobierania krwi do

przetoczenia



Do przetoczenia wybiera się krew zgodną

w układzie ABO i antygenu D układu Rh z biorcą,



pacjentom z niedokrwistością

autoimmunohemolityczną typu ciepłego dobiera

się krew zgodną fenotypowo w układzie Rh i

antygenu K z układu Kell,



dziewczętom i kobietom do okresu menopauzy

wskazane jest dobieranie krwi Kell ujemnej (K-) w

ramach profilaktyki konfliktu serologicznego

(biorczyniom Kell + można przetaczać krwinki K+)

Zasady dobierania krwi do

przetoczenia cd



biorcom, u których wykryto przeciwciała

odpornościowe, lub mieli je w przeszłości

dobiera się krew niezawierającą

odpowiednich antygenów, zgodną

fenotypowo w układzie Rh i Kell,



dobieranie krwi dla noworodków do

przetoczeń wymiennych określone jest

w medycznych zasadach działania

jednostek służby krwi

Zasady dobierania krwi do

przetoczenia cd



Dopuszcza się przetoczenia KKCz grupy O pacjentom

innej grupy krwi w następujących okolicznościach:



stany zagrożenia życia przy braku krwi

jednoimiennej,



brak zgodnej krwi jednoimiennej dla biorcy z

alloprzeciwciałami odpornościowymi,



trudności w oznaczaniu grupy ABO,



brak krwi Rh ujemnej i jednocześnie jednoimiennej w

układzie ABO,



dopuszcza się przetaczanie KKCz grupy A lub B

biorcy AB gdy brak jest krwi jednoimiennej.

POSTĘPOWANIE PRZED

PRETOCZENIEM PREPARATU

KRWIOPOCHODNEGO:



Podjęcie decyzji o toczeniu – lekarz

leczący;



Ustalenie grupy krwi pacjenta (biorcy);

a) z wiarygodnej dokumentacji,

b) ponowne oznaczenie;



Wykonanie próby zgodności (preparaty

erytrocytarne i zawierające erytrocyty)

UKLADY GRUPOWE KRWI



UKŁADY ERYTROCYTARNE



UKŁADY LEUKOCYTARNE



UKŁADY PŁYTKOWE

UKŁADY GRUPOWE

ERYTROCYTÓW



A B O ( A,B, AB, O)



Rh ( Rh+, Rh (-)



Kell (K+, K(-)



Duffy (Fy

a+b+,



Lewis (Le

, Le

, brak antygenu: Le

a-b-

)



Kidd (Jk

, Jk

)



MNSs (Ms, MNSs, MSs, MNs, MSs, MNs)



P (P

, P

)

GRUPA

KRWI

ANTYGENY

KRWINKOWE

PRZECIWCIAŁA

W SUROWICY

anty B

anty A

A i B

nie ma

anty A i anty B

UKŁAD GRUPOWY Rh



Rh + ZAWSZE ZAWIERA ANTYGEN D



RH - (UJEMNY) brak antygenu D

(oznaczamy d )



pozostałe antygeny układu Rh : Cc Ee

UKŁAD GRUPOWY Rh



Za jego wystąpienie odpowiadają 2 geny

strukturalne na chromozomie I,

nieaktualna jest teoria trójgenowa.



Występują tylko geny: RH D RH CE



Stąd obecny zapis DCE (brak antygenu D

zapisujemy jako d )



antygeny C c E e są różnymi antygenami

i ich obecność może powodować

immunizacje biorcy krwi.

POSTĘPOWANIE PRZY ŁÓŻKU

CHOREGO



Identyfikacja pacjenta (biorcy);



Potwierdzenie danych pacjenta z zapisami na

wyniku próby zgodności:



Kontrola preparatu - zgodność opisu na etykiecie

z wynikiem próby zgodności;



Ocena makroskopowa preparatu oraz stanu

technicznego opakowania (pojemnika);



Ocena stanu aparatu do przetaczania - całości

opakowania, rodzaju aparatu: z filtrem, lub bez

filtru, filtr dodatkowy (przyłóżkowy)

OGRZEWANIE PREPARATU



W specjalnych podgrzewaczach

przepływowych (między pojemnikiem a

pacjentem);



W łaźni wodnej 37 stopni.



Tylko w sytuacji konieczności szybkiego

przetoczenia!



Dorośli > 50 ml/min



dzieci >15 ml/min

PREPARATYKA KRWI

k o n c e n r t a t e r y t r o c y t a r n y

k o n c e n t r a t p ły t k o w y

o s o c z e

K R E W P E Ł N A

4 5 0 m l k r w i + 6 3 - 7 0 m l p ły n u k o n s e r w u ją c e g o

( z a le ż n ie o d r o d z a ju )

WYTWARZANIE PREPARATÓW

KRWIOPOCHODNYCH



Metodą klasyczną (manualną, z podziału 1

jednostki krwi pełnej)

-systemem otwartym - nakłuwając układ, -

systemem zamkniętym z jałowym

łączeniem zgrzewaniem drenów.



Metodą automatyczną drogą aferezy

wybranego składnika krwi

-systemem otwartym - nakłuwając układ, -

systemem zamkniętym z jałowym

łączeniem zgrzewaniem drenów.

FILTRACJA



Filtry kapilarne – w zależności od średnicy porów

zatrzymują składniki komórkowe – najczęściej

stosowane w aparatach do automatycznej

plazmaferezy.



Filtry adsorbcyjne i adhezyjne – wykorzystuje się

powinowactwo krwinek płytkowych i/lub białych do:

bawełny, octanu celulozy, poliestrów, poliuretanów.

Filtry zatrzymują także zanieczyszczenia komórkowe

na drodze mechanicznej. Zależnie od rodzaju

tworzywa pozwalają na usunięcie większości

leukocytów i płytek z krwi pełnej oraz KKCz lub

selektywną eliminację leukocytów z KKP

(antyleukocytarne). Zatrzymują także mikroagregaty.

Posiadają określoną pojemność filtracyjną po

przekroczeniu której ulegają „przebiciu”.

OZNAKOWANIE PREPARATU

(etykieta umieszczana na pojemniku)



Nazwa placówki, w której otrzymano preparat;



Nazwa preparatu np..” Koncentrat Krwinek Czerwonych lub skrót KKCz”



Grupa układu ABO i Rh (słownie ”Rh dodatni” lub „Rh ujemny”); w Polsce

dodatkowo kod kolorowy – A – niebieski, B – czerwony, AB – żółty, 0 –

biały w ramce.



Inne oznaczone antygeny krwinek czerwonych i innych;



Nr preparatu (odpowiadający numerowi donacji)



Ilość preparatu;



Rodzaj płynu konserwującego;



Data pobrania ;



Data ważności;



Informacje ,dotyczące wyników badań w kierunku nosicielstwa kiły i

chorób wirusowych(umieszcza się dopiero po wykonaniu testów);



Wskazówki (np. toczyć natychmiast)

TERMINY PRZECHOWYWANIA:

krew pełna i KKCz w temp.

2 -6 °C



Roztwór CPDA krew pełna i KKCz 35 dni



Roztwór CPD krew pełna i KKCz 21 dni



Roztwór ACD krew pełna i KKCz 21dni (obecnie

używany w preparatyce plazmaferezy manualnej i

automatycznej)



Roztwory wzbogacające (uzupełniające): ADSOL, AS-

2, SAGM (zawieraja chlorek sodowy, adeninę, glukozę,

mannitol lub cytrynian trójsodowy mannitol,

dwuwodorofosfonian sodowy lub guanozynę),

objętość tych roztworów waha się od 80 do 110 ml.

Umożliwia to przechowywanie KKCz do 42 dni.

TERMINY PRZECHOWYWANIA:

KKCz w temp. -140 °C



przez 10 lat;



następne 10 lat jeśli temperatura była

regularnie kontrolowana i

dokumentowana

TERMIN WAŻNOŚCI



Dotyczy preparatów przygotowywanych na

zamówienie indywidualne oraz rozmrażanych.



Preparaty erytrocytarne przechowywane w temp 2

-6 °C otrzymywane:

- metodą otwartą 8 godzin od

zakończenia preparatyki ,

-metodą zamkniętą 24 godziny



napromienione - 28 dni (bez względu na rodzaj

płynu konserwującego),

WSKAZÓWKI I WYTYCZNE

PRZETACZANIA KRWI CHORYM

Z PRZEWLEKŁĄ

NIEDOKRWISTOŚCIĄ



Czynniki do rozwagi:

-Naturalny przebieg choroby,

-Przewidywane przeżycie,

-Nagłość rozwoju niedokrwistości,

-Fizjologiczne mechanizmy adaptacyjne,

-Wydolność krążeniowo-płucna,

-Współistnienie zmian niedokrwiennych,

-Skargi i objawy związane z niedoborem Hb,

-Wartości Hb i Ht,

WSKAZÓWKI I WYTYCZNE

PRZETACZANIA KRWI CHORYM

Z PRZEWLEKŁĄ

NIEDOKRWISTOŚCIĄ (cd)

Podjęcie decyzji

-Oddzielna analiza każdego przypadku

-Odrębne uzasadnienie każdej jednostki

Krytyczny poziom Hb/Ht

8g/dl / 0,24 (w granicach od 7 g/dl / 0,21 do

9g/dl /0,27

PREPARATY

KRWIOPOCHODNE

(erytrocytarne)



Krew pełna konserwowana (KPK)



Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz)



Koncentrat krwinek czerwonych z roztworem wzbogacającym (KKCz/RW)



Koncentrat krwinek czerwonych z roztworem wzbogacającym,

pozbawiony kożuszka leukocytarno-płytkowego (KKCz/RW-

bez. Koż. L. pł.)



Koncentrat krwinek czerwonych - otrzymany metodą aferezy

(automatyczną) (KKCz-Af.)



Przemywany koncentrat krwinek czerwonych (PKKCz)



Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych (UKKCz)



Mrożony koncentrat krwinek czerwonych (MKKCz)



Napromieniony koncentrat krwinek czerwonych (NKKCz)



preparaty na zamówienie np. krew uniwersalna (krwinki O Rh( -)

w osoczu AB

)

KONCENTRAT KRWINEK

PŁYTKOWYCH (KKP)



1 jednostka KKP to krwinki płytkowe

uzyskane z 1 jednostki krwi pełnej.



1 j. KKP zawiera 0,45 – 0,95 x 10

średnio 0,70 x 10

krwinek płytkowych,

zawieszona jest w ok. 50 ml osocza oraz

zwykle jest zanieczyszczona 0,05-1,0 x

leukocytów i 0,2-1,0 x 10

erytrocytów. Liczby składników

komórkowych zależą od sposobu

preparatyki.

KKP- Wskazania do

stosowania



Małopłytkowość: < 10 000/

l ( 10G/L )

- objawy skazy

małopłytkowej, - stan

kliniczny – współistniejące zaburzenia

osoczowe i naczyniowe krzepnięcia

przy wyższej, ale obniżonej liczbie

płytek.

KONCENTRATY KRWINEK

PŁYTKOWYCH



Koncentrat krwinek płytkowych(KKP) - otrzymany

metodą manualną,



Zlewany koncentrat krwinek płytkowych (Zl.KKP),



Koncentrat krwinek płytkowych- otrzymywany metodą

aferezy (automatyczną) (KKP-Af.)



Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek płytkowych

(UKKCz)



Mrożony koncentrat krwinek płytkowych (MKKP),



Uniwersalny koncentrat krwinek płytkowych (Uniw.KKP),



Przemywany koncentrat krwinek płytkowych (PKKP),



Napromieniany koncentrat krwinek płytkowych (NKKP)

KKP - Terminy ważności:

w temp 20-24

w mieszadle



KKP w pojemnikach zwykłych - do 3 dni;



KKP w pojemnikach „oddychających”

- do 5 dni;



Preparaty krwinek płytkowych zlewane przechowywane w temp

20 -24 °C otrzymywane:

- met. zamkniętą 5 dni (dzień pobrania najstarszej

jednostki liczy się jako dzień 0);

- metodą otwartą 6 godzin od zakończenia preparatyki.

Metodą aferezy (automatyczną, z separatora)

– met. otwartą – przez 24 godziny;

- zamkniętą, w pojemniku „oddychającym” – 5

dni.

Przemywany KKP – 2 godziny od zakończenia preparatyki

MROŻONY KKP



- 80

C 12 miesięcy



- 140

C do 3 lat

Standardowe dawki krwinek

płytkowych



Niemowlęta – 10 ml KKP na kg m.c.



Dzieci - 1 jednostka KKP

na każde 10-15 kg

m.c.

Dorośli - KKP zlewany (5–

jednostek)

albo 1 preparat KKP-Af.

KONCENTRAT

GRANULOCYTARNY (KG)

Zawiera zawieszone w osoczu

granulocyty otrzymane przy użyciu

separatorów komórkowych od jednego

dawcy w ilości

≥1 x10

granulocytów,

zanieczyszczenia leukocytami,

krwinkami czerwonymi oraz 3-7 x

krwinek płytkowych.

KONCENTRAT

GRANULOCYTARNY (KG) cd



Termin ważności: zaleca się toczyć

natychmiast,



Dopuszcza się przechowywanie w

temp. 20-24

do 24 godzin od

zakończenia leukaferezy.



Wymaga napromienienia!



Próba zgodności (zanieczyszczenie

erytrocytami)

KONCENTRAT

GRANULOCYTARNY (KG) cd



Wskazania do stosowania:

- ciężka neutropenia z posocznicą,w

sytuacji nieskutecznego leczenia

antybiotykami

PREPARATY OSOCZOWE



Osocze świeżo mrożone (FFP),



Osocze mrożone,



osocze pozbawione czynnika VIII

(osocze bez cz.VIII),



Krioprecypitat,



Osocze odpadowe.

Krioprecypitat



Jest to frakcja krioglobulin uzyskana z 1 j.

świeżo mrożonego osocza zagęszczona

do obj. ok. 25 ml. Zawiera większość

czynnika VIII, cz. von Willebranda,

fibrynogen, cz. XIII i fibronektyny obecne

w świeżo pobranej krwi i osoczu



Przechowywanie jak FFP,



Podawać po terminie karencji.

Krioprecypitat



Wskazania do stosowania:



Niedobory czynnika VIII (hemofilia A,

choroba von Willebranda), w sytuacji kiedy

niedostępne są odpowiednie preparaty

osoczowych czynników krzepnięcia.



Rozsiane wykrzepianie

wewnątrznaczyniowe (DIC)



Niedobór i zmiany jakościowe fibrynogenu.

Osocze świeżo mrożone (FFP)



Termin ważności temp.

3 miesiące - 18

do -24

C 12 miesięcy

- 25 do - 30

C 24 miesiące

poniżej -30



rozmrażać w temp. 37

C, natychmiast

przetaczać



Toczyć po terminie karencji (16 tyg.)

Document Outline