Aleksy Awdiejew, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków

2004
Aleksy Awdiejew, Grażyna Habrajska, Strategie propagandowe i

agitacyjne, w: Rozmowy o komunikacji 3, wyd. Leksem 2009
Aleksy Awdiejew, Grażyna Habrajska, Wprowadzenie do gramatyki

komunikacyjnej, tom 2, wyd. Leksem 2006

Strategia konwersacyjna to taki

świadomie kierowany przez nadawcę i
interpretowany przez odbiorcę spójny
ciąg aktów mowy, za pomocą którego
dążą oni do osiągnięcia wspólnie
akceptowanego celu komunikacyjnego

nadaw

ca

odbiorc

a

nadawca

odbiorca

zgoda//

Rozka
z

<

rezygnacja
//

odmow

a

<

odmowa// blok

naleganie

<

zgoda//

1.

Strategie nieantagonistyczne



zbieżne cele komunikacyjne

2.

Strategie antagonistyczne



cele komunikacyjne uczestników konwersacji nie są

zbieżne



partner stosujący ten typ strategii, stara się

maksymalnie przystosować swój cel do potrzeb

oponenta lub usiłuje nakłonić oponenta do

przystosowania jego celu komunikacyjnego do swoich

potrzeb.



tworzą tzw. ciągi negocjacyjne i, jeśli partnerzy

przestrzegają zasady kooperacji, mogą zakończyć się

wypracowaniem korzystnych dla wszystkich

interlokutorów postaw lub honorowym wycofaniem się

partnerów z niekorzystnej dla nich strategii

3.

Antystrategie



partner blokuje każde posunięcie oponenta lub w sposób

ukryty dąży do celu sprzecznego z celem oponenta

1.

Strategie informacyjno-weryfikacyjne

2.

Strategie aksjologiczno-emotywne

3.

Strategie behawioralne

4.

Strategie metadyskursywne

1.

Strategie informacyjno-weryfikacyjne



celem nadawcy jest uzyskanie informacji

zawartej w wiedzy operacyjnej partnera

(partnerów) lub zaproponowanie

informacji, jaką sam posiada i wspólne

ustalenie prawdziwości lub stopnia

pewności uzyskanej wiedzy



takie strategie zawierają różnego typu

asertywne relacje informacyjne oraz

modalne akty mowy typu pytanie,

potwierdzenie, zaprzeczenie,

przypuszczenie, pewność, wątpliwość,

wykluczenie itd.

2.

Strategie aksjologiczno-emotywne



nadawca dąży do wprowadzenia i

uzgodnienia z partnerem opinii

wartościujących w stosunku do znanych

interlokutorom lub hipotetycznych faktów,

zdarzeń, stanów, osób lub innych zjawisk

dopuszczających wartościowanie



tego typu strategie realizowane są przez

akty mowy emotywno-oceniające (np.

gniew, radość, gratulacje itd.)



które wykazują subiektywny, uczuciowy

stosunek osób mówiących do obiektów i

faktów przedstawionych

3.

Strategie behawioralne



służą nadawcy do nakłaniania partnera

(partnerów) do określonego działania lub

przyjęcia określonego stanowiska wobec

działania zaproponowanego przez osobę

stosującą tę strategię



akty mowy, jakie są przeznaczone do tego

rodzaju strategii, to typowe akty działania,

takie jak prośba, żądanie, proponowanie,

obietnica, zgoda itd.

4.

Strategie metadyskursywne – usprawniają

przebieg strategii

Operatory interakcyjne przekształcają

wypowiedzenie na poziomie

przedstawieniowym w odpowiednie akty
mowy

Poziom interakcyjny (operatory interakcyjne):

PODOBNO (p) (akt modalny), NA SZCZĘŚCIE (p)
(akt emotywno-oceniający), MÓWIĘ CI (p) (akt
perswazyjny) itd.

---------------------------------
Poziom ideacyjny: (wypowiedzenie ideacyjne (p))

On spotkał wczoraj swego dyrektora
\/ On \/ spotkał wczoraj \/ swego dyrektora

Poziom interakcyjny (operatory interakcyjne):
PODOBNO (p) (akt modalny),
NA SZCZĘŚCIE (p) (akt emotywno-oceniający),
MÓWIĘ CI (p) (akt perswazyjny) itd.
---------------------------------
Poziom ideacyjny: (wypowiedzenie ideacyjne

(p))

On spotkał wczoraj swego dyrektora
\/ On \/ spotkał wczoraj \/ swego dyrektora

PODOBN
O

On PODOBN

O

spotkał wczoraj PODOBN

O

swego dyrektora

MÓWIĘ CI

MÓWIĘ CI

NA
SZCZĘŚCIE

NA SZCZĘŚCIE

On
On

spotkał wczoraj
spotkał wczoraj

swego dyrektora

swego dyrektora

1.

Operatory modalne – wykorzystywane przede
wszystkim w realizacji strategii informacyjno-
weryfikacyjnych

2.

Operatory emotywno-oceniające –
wykorzystywane przede wszystkim w realizacji
strategii aksjologiczno-emotywnych

3.

Operatory działania – wykorzystywane przede
wszystkim w realizacji strategii behawioralnych

Więcej na temat strategii komunikacyjnych i operatorów

interakcyjnych na wykładach: nauka o komunikowaniu –
perswazja, manipulacja, propaganda

Wprowadzają akty mowy wskazujące na

określony stopień prawdopodobieństwa

zaistnienia określonej sytuacji

Pewność zaistnienia określonej sytuacji

wprowadza wyłącznie asercja

Wyróżniamy:

1)

Niestopniowalne operatory pewności i

wykluczenia (np. jestem pewien, że…; na sto

procent…; wykluczone, by… itd.)

2)

Stopniowalne operatory

prawdopodobieństwa (prawdopodobnie,

chyba, przypuszczam itd.) i wątpliwości

(prawdopodobnie nie…, wątpię, by… itd.)

Wprowadzają akty mowy, odzwierciedlające

wyrażaną przez mówiącego ocenę i określony

stopień stosunku emocjonalnego do zaistniałej

sytuacji

Wyróżniamy:

1)

Akty wyrażające emocje pozytywne

(zadowolenie, radość, zachwyt, współczucie,

wdzięczność itd.), np.:

Super! Bardzo się cieszę, Jestem z tobą, Jak ja ci się

odwdzięczę? itd.

2)

Akty wyrażające emocje negatywne

(niechęć, złość, gniew, wściekłość, zazdrość, pogarda

itd.), np.:

Niech to szlag trafi! Ale z ciebie kawał…, Głupi to ma

zawsze szczęście! A czy Ty w ogóle coś potrafisz?

itd.

Wprowadzają akty mowy, wskazujący na wykonawcę

pożądanego działania lub na konieczność pożądanej

zmiany postawy

Wyróżniamy:

1)

Akty nakłaniające do działania – proponowanie,

prośba, żądanie, nakaz, zakaz itd.

np.: Masz ochotę na kino? Czy mógłbyś zamknąć okno?

Zabierz się za sprzątanie! Pisz starannie! Palenie

zabronione! itd.

2)

Akty zobowiązania się do działania – gotowość ~

rezygnacja; obietnica; pogróżka itd.

np.: Muszę kupić sobie tę książkę, Dosyć tego dobrego!

Wszystko będzie jak trzeba! Spróbuj tylko nie przyjść na

zebranie! itd.

3)

Akty proponowania wyboru działania – rada,

ostrzeżenie, zezwolenie/zakaz, niezdecydowanie itd.

np.: Ja na twoim miejscu bym…, Nie radzę ci…, Nie wiem

itd.