Aleksy Awdiejew, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków
2004
Aleksy Awdiejew, Grażyna Habrajska, Strategie propagandowe i
agitacyjne, w: Rozmowy o komunikacji 3, wyd. Leksem 2009
Aleksy Awdiejew, Grażyna Habrajska, Wprowadzenie do gramatyki
komunikacyjnej, tom 2, wyd. Leksem 2006
Strategia konwersacyjna to taki
świadomie kierowany przez nadawcę i
interpretowany przez odbiorcę spójny
ciąg aktów mowy, za pomocą którego
dążą oni do osiągnięcia wspólnie
akceptowanego celu komunikacyjnego
nadaw
ca
odbiorc
a
nadawca
odbiorca
zgoda//
Rozka
z
<
rezygnacja
//
odmow
a
<
odmowa// blok
naleganie
<
zgoda//
1.
Strategie nieantagonistyczne
zbieżne cele komunikacyjne
2.
Strategie antagonistyczne
cele komunikacyjne uczestników konwersacji nie są
zbieżne
partner stosujący ten typ strategii, stara się
maksymalnie przystosować swój cel do potrzeb
oponenta lub usiłuje nakłonić oponenta do
przystosowania jego celu komunikacyjnego do swoich
potrzeb.
tworzą tzw. ciągi negocjacyjne i, jeśli partnerzy
przestrzegają zasady kooperacji, mogą zakończyć się
wypracowaniem korzystnych dla wszystkich
interlokutorów postaw lub honorowym wycofaniem się
partnerów z niekorzystnej dla nich strategii
3.
Antystrategie
partner blokuje każde posunięcie oponenta lub w sposób
ukryty dąży do celu sprzecznego z celem oponenta
1.
Strategie informacyjno-weryfikacyjne
2.
Strategie aksjologiczno-emotywne
3.
Strategie behawioralne
4.
Strategie metadyskursywne
1.
Strategie informacyjno-weryfikacyjne
celem nadawcy jest uzyskanie informacji
zawartej w wiedzy operacyjnej partnera
(partnerów) lub zaproponowanie
informacji, jaką sam posiada i wspólne
ustalenie prawdziwości lub stopnia
pewności uzyskanej wiedzy
takie strategie zawierają różnego typu
asertywne relacje informacyjne oraz
modalne akty mowy typu pytanie,
potwierdzenie, zaprzeczenie,
przypuszczenie, pewność, wątpliwość,
wykluczenie itd.
2.
Strategie aksjologiczno-emotywne
nadawca dąży do wprowadzenia i
uzgodnienia z partnerem opinii
wartościujących w stosunku do znanych
interlokutorom lub hipotetycznych faktów,
zdarzeń, stanów, osób lub innych zjawisk
dopuszczających wartościowanie
tego typu strategie realizowane są przez
akty mowy emotywno-oceniające (np.
gniew, radość, gratulacje itd.)
które wykazują subiektywny, uczuciowy
stosunek osób mówiących do obiektów i
faktów przedstawionych
3.
Strategie behawioralne
służą nadawcy do nakłaniania partnera
(partnerów) do określonego działania lub
przyjęcia określonego stanowiska wobec
działania zaproponowanego przez osobę
stosującą tę strategię
akty mowy, jakie są przeznaczone do tego
rodzaju strategii, to typowe akty działania,
takie jak prośba, żądanie, proponowanie,
obietnica, zgoda itd.
4.
Strategie metadyskursywne – usprawniają
przebieg strategii
Operatory interakcyjne przekształcają
wypowiedzenie na poziomie
przedstawieniowym w odpowiednie akty
mowy
Poziom interakcyjny (operatory interakcyjne):
PODOBNO (p) (akt modalny), NA SZCZĘŚCIE (p)
(akt emotywno-oceniający), MÓWIĘ CI (p) (akt
perswazyjny) itd.
---------------------------------
Poziom ideacyjny: (wypowiedzenie ideacyjne (p))
On spotkał wczoraj swego dyrektora
\/ On \/ spotkał wczoraj \/ swego dyrektora
Poziom interakcyjny (operatory interakcyjne):
PODOBNO (p) (akt modalny),
NA SZCZĘŚCIE (p) (akt emotywno-oceniający),
MÓWIĘ CI (p) (akt perswazyjny) itd.
---------------------------------
Poziom ideacyjny: (wypowiedzenie ideacyjne
(p))
On spotkał wczoraj swego dyrektora
\/ On \/ spotkał wczoraj \/ swego dyrektora
PODOBN
O
On PODOBN
O
spotkał wczoraj PODOBN
O
swego dyrektora
MÓWIĘ CI
MÓWIĘ CI
NA
SZCZĘŚCIE
NA SZCZĘŚCIE
On
On
spotkał wczoraj
spotkał wczoraj
swego dyrektora
swego dyrektora
1.
Operatory modalne – wykorzystywane przede
wszystkim w realizacji strategii informacyjno-
weryfikacyjnych
2.
Operatory emotywno-oceniające –
wykorzystywane przede wszystkim w realizacji
strategii aksjologiczno-emotywnych
3.
Operatory działania – wykorzystywane przede
wszystkim w realizacji strategii behawioralnych
Więcej na temat strategii komunikacyjnych i operatorów
interakcyjnych na wykładach: nauka o komunikowaniu –
perswazja, manipulacja, propaganda
Wprowadzają akty mowy wskazujące na
określony stopień prawdopodobieństwa
zaistnienia określonej sytuacji
Pewność zaistnienia określonej sytuacji
wprowadza wyłącznie asercja
Wyróżniamy:
1)
Niestopniowalne operatory pewności i
wykluczenia (np. jestem pewien, że…; na sto
procent…; wykluczone, by… itd.)
2)
Stopniowalne operatory
prawdopodobieństwa (prawdopodobnie,
chyba, przypuszczam itd.) i wątpliwości
(prawdopodobnie nie…, wątpię, by… itd.)
Wprowadzają akty mowy, odzwierciedlające
wyrażaną przez mówiącego ocenę i określony
stopień stosunku emocjonalnego do zaistniałej
sytuacji
Wyróżniamy:
1)
Akty wyrażające emocje pozytywne
(zadowolenie, radość, zachwyt, współczucie,
wdzięczność itd.), np.:
Super! Bardzo się cieszę, Jestem z tobą, Jak ja ci się
odwdzięczę? itd.
2)
Akty wyrażające emocje negatywne
(niechęć, złość, gniew, wściekłość, zazdrość, pogarda
itd.), np.:
Niech to szlag trafi! Ale z ciebie kawał…, Głupi to ma
zawsze szczęście! A czy Ty w ogóle coś potrafisz?
itd.
Wprowadzają akty mowy, wskazujący na wykonawcę
pożądanego działania lub na konieczność pożądanej
zmiany postawy
Wyróżniamy:
1)
Akty nakłaniające do działania – proponowanie,
prośba, żądanie, nakaz, zakaz itd.
np.: Masz ochotę na kino? Czy mógłbyś zamknąć okno?
Zabierz się za sprzątanie! Pisz starannie! Palenie
zabronione! itd.
2)
Akty zobowiązania się do działania – gotowość ~
rezygnacja; obietnica; pogróżka itd.
np.: Muszę kupić sobie tę książkę, Dosyć tego dobrego!
Wszystko będzie jak trzeba! Spróbuj tylko nie przyjść na
zebranie! itd.
3)
Akty proponowania wyboru działania – rada,
ostrzeżenie, zezwolenie/zakaz, niezdecydowanie itd.
np.: Ja na twoim miejscu bym…, Nie radzę ci…, Nie wiem
itd.