Fizjologiczne czynności skóry
Skóra jako organ immunologiczny
Melanogeneza, układ naczyniowy i unerwienie
skóry
Klinika Dermatologii Ogólnej,
Estetycznej i Dermatochirurgii
UM w Łodzi
Fizjologiczne czynności skóry
Skóra jako organ immunologiczny
Melanogeneza, układ naczyniowy i unerwienie
skóry
Klinika Dermatologii Ogólnej,
Estetycznej i Dermatochirurgii
UM w Łodzi
Fizjologiczne czynności skóry
Skóra pełni ważne funkcje dla całego ustroju:
utrzymuje równowagę między ustrojem, a otoczeniem
osłania narządy wewnętrzne przed wpływami
środowiska zewnętrznego
Skóra jest barierą fizykochemiczną chroniącą przed:
utratą wody
urazami mechanicznymi
promieniowaniem UV
przenikaniem substancji drażniących i czynników
zakaźnych
Obecność tej bariery zapewnia:
ciągłość skóry, złuszczanie na jej powierzchni, kwaśne pH,
płaszcz lipidowy (NKT)
Fizjologiczne czynności skóry
Skóra odgrywa ogromną rolę w :
termoregulacji (dobre ukrwienie)
- konwekcja, promieniowanie, przewodzenie,
parowanie
metabolizmie białek, lipidów i węglowodanów
syntezie witaminy D3
z 7-dihydrocholesterolu
gospodarce wodno-elektrolitowej (gruczoły potowe)
funkcji immunologicznej organizmu
keratynocyty, limfocyty, komórki Langerhansa-
komórki dendrytyczne
komunikacji - czucie bólu, dotyku, ucisku, temperatury
Skóra jako organ immunologiczny
Naskórek jest aktywną częścią skóry. Bierze
on udział w fizjologii i patologii całej
skóry
W licznych stanach chorobowych
dochodzi do ekspresji na powierzchni
keratynocytów antygenów HLA - DR i
cząstek adhezyjnych
Skóra jako organ immunologiczny
Zadaniem układu immunologicznego
jest:
rozpoznawanie w sposób swoisty i
usuwanie ciał obcych
rozpoznawanie i tolerowanie
własnych tkanek (tolerancja)
Skóra jako organ immunologiczny
W skład układu immunologicznego wchodzą:
układ limfatyczny z limfocytami T i B oraz
ich subpopulacjami
mediatory reakcji zapalnej
inne systemy:
jednojądrzasty układ fagocytarny
komórki dendrytyczne
układ dopełniacza
Skóra jako organ immunologiczny
układ immunologiczny w skórze:
obce antygeny są wykrywane i
rozpoznawane przez komórki Langerhansa i
jednojądrzaste komórki układu
limfocytarnego
niezbędne rozpuszczalne czynniki są
tworzone przez komórki naskórka i skóry
prezentacja antygenów może następować w
naskórku lub w regionalnym węźle chłonnym
Skóra jako organ immunologiczny
Skóra jest podzielona na 4 duże obszary
obronne z miejscowymi węzłami chłonnymi:
okolica głowy
(węzły chłonne głowy)
okolica szyi
(węzły chłonne szyjne)
okolica górnej części tułowia i kończyn
górnych
(pachowe węzły chłonne)
okolica dolnej części tułowia i kończyn dolnych
(pachwinowe
węzły chłonne)
Skóra jako organ immunologiczny
Skóra jako organ immunologiczny
reakcje układu immunologicznego można
podzielić na:
pożądane, ochronne – odporność
niepożądane, szkodliwe - alergia
W przypadku alergii przyczyną uszkodzeń
nie jest czynnik działający (obcy
antygen), ale alergiczna reakcja obronna
Skóra jako organ immunologiczny
Immunopatologiczne reakcje alergiczne skóry, dzielimy na 4
typy:
reakcje typu I:
natychmiastowa reakcja alergiczna
(np. pokrzywka, wstrząs anafilaktyczny)
reakcje typu II:
reakcja cytotoksyczna ze zniszczeniem komórek
(np. immunocytopenie, plamice)
reakcje typu III:
reakcje kompleksów immunologicznych
(np. vasculitis allergica)
reakcje typu IV:
zwane reakcjami komórkowymi lub opóźnionymi
(np. alergiczny wyprysk kontaktowy, niektóre
osutki wywołane lekami, odrzucenie przeszczepu)
Skóra jako organ immunologiczny
niektóre czynniki, jak np.
promienie
nadfioletowe i rentgenowskie
, znacznie
zmniejszają liczbę i aktywność komórek
Langerhansa, co może prowadzić do
zaburzenia mechanizmów nadzoru
immunologicznego i w konsekwencji sprzyja
rozwojowi różnych nowotworów skóry
Melanogeneza
W obrębie keratynocytów znajduje się barwnik, przekazywany im
przez wypustki melanocytów
Melanocyty
to komórki :
pochodzące z grzebienia nerwowego i syntetyzujące melaninę
obecne w warstwie podstawnej naskórka
mające dwie lub więcej wypustek, w których znajduje się zmienna
liczba
melanosomów
- ziarnistości zawierających melaninę
w odróżnieniu od keratynocytów, melanocyty nie mają
desmosomów i nie przylegają ściśle do sąsiadujących komórek
w zależności od stopnia ich zróżnicowania wyróżnia się rozmaite
odmiany morfologiczne melanosomów
Melanogeneza
Melanogeneza
Tyrozyna
Tyrozynaza
L-dopa (L-beta-3-4- dihydroksyfenyloalanina)
Dopachinon
Melanina
Melanogeneza
Podział melanin:
EUMELANINY
•
powstają gdy część dopachinonu przekształca się w
indochinon
•
najciemniejsze z melanin, mają kolor czarny lub brązowy
FEOMELANINY
•
powstają gdy część dopachinonu wbudowuje do swej
struktury resztę cysteinylową (pochodzącą z glutationu)
•
jaśniejsze, jasnobrązowe
TRICHROMY
•
barwniki pokrewne eumelaninom
•
żółte, czerwone, fioletowe
MELANINY TYPU MIESZANEGO
•
na pewnym etapie biosyntezy szlaki się łączą i dalej
biegną wspólnym torem
Melanogeneza
Przekształceni
e
tyrozyny
w melaniny
Melanogeneza
Czynniki pobudzające melanogenezę:
promienie ultrafioletowe
stany zapalne
metale i metaloidy (miedź, żelazo, srebro, złoto, arsen)
hormon przysadki mózgowej MSH (melanocyte stimulating
hormon)
hormon gruczołu tarczowego, hormony płciowe - głównie
estrogeny
Czynniki hamujące melanogenezę:
hormony, głównie kory nadnerczy
witaminy, głównie kwas askorbinowy
Melanogeneza
Funkcja melaniny:
chronią organizm przed szkodliwym
działaniem promieniowania UV
pod wpływem promieni UV zwiększa
się jej synteza
Różnice barwy skóry zależą od
aktywności melanocytów, tj. liczby
wytwarzanych ziaren melaniny, która
różni się u ludzi rasy kaukaskiej i
negroidalnej, a nie od liczby komórek
produkujących barwnik
układ naczyniowy skóry
Naczynia skóry:
podstawowe znaczenie dla
regulacji cieplnej
tworzą
głęboki splot naczyniowy
na granicy skóry właściwej i tkanki
podskórnej oraz
powierzchniowy
splot podbrodawkowy
splot podbrodawkowy
zaopatruje
brodawki skórne
naczynia krwionośne nie wnikają
do naskórka - odżywianie jego
odbywa się poprzez krążenie limfy
układ naczyniowy skóry
układ naczyniowy skóry składa się z naczyń :
włosowatych (kapilarów)
przedwłosowatych (prekapilarów)
naczyń żylnych i tętniczych
w otoczeniu przydatków tj. mieszków włosowych i
gruczołów potowych - naczynia krwionośne tworzą
oddzielne sploty
górna część mieszków włosowych jest zaopatrywana
przez inne naczynia niż część dolna
układ naczyniowy skóry
układ naczyniowy skóry
Naczynia limfatyczne
włosowate zaczynają się
w warstwie brodawkowej skóry, poniżej tej
warstwy łączą się w sieć
w tkance podskórnej występuje druga sieć
naczyń limfatycznych, zbierających chłonkę z
okolicy gruczołów potowych, łojowych i
mieszków włosowych
unerwienie skóry
Skóra ma bardzo rozgałęzioną sieć nerwową
włókna pochodzące z układu mózgowo-rdzeniowego
przeplatają się z włóknami układu autonomicznego
w skórze przeważają wolne zakończenia nerwowe, które
wnikają do naskórka (sieć nerwowa jest bardzo obfita
na granicy skórno-naskórkowej) oraz oplatają przydatki:
mieszki włosowe
gruczoły łojowe i potowe
wnikają też do mięśniówki naczyń
unerwienie skóry
oprócz wolnych zakończeń wyróżniamy
zakończenia upostaciowane
spełniające funkcje
receptorowe
:
ciałka Meissnera - dotyk
ciałka Ruffiniego - ciepło
kolbki Krausego - zimno
ciałka Vatera-Paciniego – ucisk, wibracje
unerwienie skóry
unerwienie skóry
gęstość rozmieszczenia i rodzaj receptorów
są odmienne w rozmaitych okolicach ciała, co
warunkuje różnice we wrażliwości na bodźce
najbardziej wrażliwe są okolice pozbawione
włosów, takie jak:
brodawki sutkowe
okolice narządów płciowych
unerwienie skóry
włókna czuciowe
syntetyzują i uwalniają wiele
neuropeptydów:
substancję P
somatostatynę
hormon stymulujący melanocyty (MSH-gamma)
biorąc udział w:
przekazywaniu sygnałów w układzie nerwowym
regulacji przekazywania czucia bólu, kurczliwości naczyń
krwionośnych, wydzielania potu itp.
Dziękuję za uwagę