PowerPoint Presentation

Politechnika Rzeszowska

im. I. Łukasiewicza

wydział Zarządzania i Marketingu

grupa ćwiczeniowa 2a/1

Znaczenie i kompetencje organów

terenowych administracji publicznej

Jolanta Konieczna-Jaworska

Anna Żurek

Ewelina Woźniak

Podstawy prawne dotyczące funkcjonowania

terenowych organów administracji publicznej są

zróżnicowane. Konstytucja

Rzeczpospolitej Polskiej odnotowuje tylko w art.

152 istnienie wojewody jako przedstawiciela rządu.

Art.152 Konstytucji brzmi:

1. Przedstawicielem Rady Ministrów w

województwie jest Wojewoda,

2. Tryb powoływania i odwoływania oraz zakres

działania wojewodów określa ustawa.

W kwestii trybu jego powoływania i odwoływania

oraz zakresu działania odsyła się do ustawy

zwykłej. Jest nią ustawa z dnia 5 czerwca 1998roku

o administracji rządowej w województwie (Dz. U. nr

91, poz. 557 z późniejszymi zmianami).

Organizacja zespolonej administracji

rządowej.

Z ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r o administracji

rządowej w województwie wynika, że zadania tej

administracji wykonują wojewoda, szefowie służb,

inspekcji i straży w ramach zasady zespolenia

administracji, terenowe organy rządowej

administracji niezespolonej oraz organy samorządu

terytorialnego na zasadzie zlecenia.

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998r o

administracji rządowej w województwie

art. 2 Administrację rządową na obszarze

województwa wykonują:

1. wojewoda,

2. działający pod zwierzchnictwem wojewody

kierownicy zespolonych służb, inspekcji, i straży,

wykonują zadania i kompetencje określone w

ustawach, w imieniu:

a) wojewody, z ustawowego upoważnienia,

b) własnym, jeżeli ustawy tak stanowią,

3. organy administracji niezespolonej,

4. organy samorządu terytorialnego, jeżeli

wykonywanie zadań administracji rządowej wynika

z ustawy lub z zawartego porozumienia

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998r o

administracji rządowej w województwie

c.d.

5. Działający pod zwierzchnictwem starosty

kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży,

wykonujący zadania i kompetencje określone w

ustawach,

6. organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie

zadań administracji rządowej następuje na

podstawie ustawy lub porozumienia.

Organizacyjne więzi prawne

Powoływanie i odwoływanie wojewody należy do

kompetencji Prezesa Rady Ministrów. Czyni on to

na wniosek ministra właściwego do spraw

administracji publicznej. Kierowników zespolonych

służb, inspekcji i straży powołuje i odwołuje

wojewoda, z wyjątkiem komendanta wojewódzkiego

Policji i komendanta wojewódzkiego Państwowej

Straży Pożarnej, którzy są powoływania za zgodą

wojewody.

Ważną rolę z zapewnieniu spoistości administracji

rządowej odgrywa minister właściwy do spraw

administracji publicznej. Ustawodawca podkreślił

kluczowe znaczenie tego ministra w procesie

właściwego funkcjonowania systemu

organizacyjnego administracji publicznej

kompetencji Prezesa Rady Ministrów do

upoważnienia ministra właściwego do spraw

administracji publicznej do wykonania w imieniu

Prezesa Rady Ministrów przysługujących mu

uprawnień, z wyjątkiem

powoływania i

odwoływania wojewody oraz rozstrzygania sporów

między wojewodą a właściwym ministrem.

Kompetencje wojewody.

Wojewoda jako przedstawiciel rządu w terenie jest

organem administracji rządowej. Powoływany i

odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów jest

zwierzchnikiem administracji zespolonej, organem

nadzoru nad samorządem terytorialnym i organem

wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu

postępowania administracyjnego.

Wojewoda wykonuje politykę rządu na szczeblu

województwa, dostosowuje cele polityki rządu do

warunków miejscowych, dokonuje kontroli działań

administracji rządowej i samorządowej. Ponadto

koordynuje działalność wszystkich podmiotów

administracyjnych w województwie.

Wszelkie kompetencje wojewody są objęte ogólną

klauzulą zawartą w art. 24 ustawy, w którym do

kompetencji wojewody należą wszelkie sprawy z

zakresu administracji rządowej w województwie,

niezastrzeżone na rzecz innych organów tej

administracji. Można je ująć w następujących

grupach:

1. Kontrola wykonania zadania z zakresu

administracji rządowej przez organy administracji

niezespolonej i przez organy samorządu

terytorialnego, a także ustaleń Rady Ministrów,

zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów przez

same organy administracji niezespolonej (art. 15

pkt 1 i 2)

2. Koordynacja poprzez zapewnienie współdziałania

wszystkich jednostek administracji rządowej i

samorządowej, działających i przez dostosowanie

szczególnych celów polityki rządu do miejscowych

warunków (art. 15 pkt 3 i 4)

3. Kierownictwo jednostkami administracji

rządowej i samorządowej w wyodrębnionych

dziedzinach administracji publicznej, tj. w zakresie

zagrożenia życia, zdrowia, mienia oraz

zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa

oraz utrzymania porządku publicznego, ochrony

praw obywatelskich, a także zapobiegania

zagrożeniom (art. 15 pkt 4)

4. Wydawania poleceń organom administracji

rządowej, w wyżej wymienionych sytuacjach

nadzwyczajnych także organom samorządu

terytorialnego. Polecenia te nie mogą dotykać

rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwionej w

drodze decyzji administracji (art. 16)

5. reprezentowanie Rady Ministrów na

uroczystościach państwowych i w trakcie

oficjalnych wizyt przedstawicieli państw obcych

(art. 15 pkt 15)

Formy prawne realizacji zadań przez organy

administracji zespolonej.

Wojewoda oraz kierownicy zespolonych służb,

inspekcji i straży realizują nałożone na nich zadania

i załatwiają sprawy poprzez określone w przepisach

ustrojowych i materialnoprawnych form działania

Szczególnie bogato został wyposażony wojewoda,

który bowiem wydaje nie tyle decyzje

administracyjne, ale podejmuje również inne akty

administracyjne (np: rozstrzygnięcia nadzorcze w

systemie samorządu terytorialnego), zawiera

porozumienia i stosuje środki koordynacyjne.

Zgodnie z ustawą wojewoda na podstawie i w

granicach upoważnień w niej zawartych stanowi

akty prawa miejscowego obowiązującego na

obszarze województwa lub jego części.

Wydanym przez wojewodę wojewódzkim dzienniku

urzędowym ogłasza się między innymi:

- akty prawa miejscowego stanowionego przez

sejmik województwa, wojewodę i organy

administracji niezespolonej,

- akty Prezesa Rady Ministrów uchylające akty

prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę

i organy administracji niezespolonej,

- akty prawa miejscowego stanowione przez organ

powiatu i gminy,

- statuty związków międzygminnych oraz statuty

zawiązków powiatowych,

- uchwałę budżetową województwa oraz

sprawozdania budżetu województwa,

-statuty urzędu wojewódzkiego i inne….

Struktura aparatu pomocniczego w

administracji publicznej.

Struktura aparatu pomocniczego wojewody

obejmuje jednostki organizacyjne i stanowiska o

różnym charakterze. Wprawdzie ustawa określa

urząd wojewódzki jako aparat pomocniczy

wojewody, ale w obrębie urzędu występują

wskazane ustawowo szczególne jednostki

organizacyjne, stanowiska i osoby. Ponadto zgodnie

z aktami ustawy o administracji rządowej w

województwie zespolenie służb, inspekcji i straży w

zasadzie powinno nastąpić w urzędzie

wojewódzkim (jeżeli ustawa nie przewiduje inaczej)

Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy I i II

wojewody oraz kierowników zespolonych służb,

inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora

generalnego urzędu wojewódzkiego oraz

dyrektorów wojewódzkich. Osoby te wykonują

funkcje kierownicze w urzędzie i jednocześnie

wchodzą w skład kolegium doradczego.

W art. 37 określono skład kolegium następująco:

- wojewodowie,

- dyrektor generalny urzędu,

- komendant wojewódzki Policji,

-komendant wojewódzki Państwowej Straży

Pożarnej,

- inne osoby wymienione w statucie.

Organizację zespolonej administracji rządowej w

województwie określa statut urzędu

wojewódzkiego, nadawany przez wojewodę i

zatwierdzony przez Prezesa Rady Ministrów.

Statut ten jest ogłoszony w wojewódzkim dzienniku

urzędowym.

Terenowe organy administracji

niezespolonej.

Organy te nosiły różne nazwy. Dawniej określano je

jako jednostki niepodporządkowane radom

narodowym. Ustawa z dnia 22 czerwca 1990r o

terenowych organach rządowej administracji

ogólnej określa je jako organy administracji

specjalnej. Dziś noszą nazwę organów administracji

niezespolonej.

Są to wyspecjalizowane organy administracji,

których kompetencje mieszczą się w ramach

jednego resortu. Oparte są z reguły na zasadzie

centralizacji.

W załączniku do ustawy z dnia 5 czerwca 1998r

wyliczono natomiast następujące organy

administracji niezespolonej:

1) dowódca okręgów wojskowych, szefów

wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowych

komendantów uzupełnień,

2) dyrektorów izb skarbowych, naczelników

urzędów skarbowych, inspektorów kontroli

skarbowej,

3) dyrektorów okręgowych urzędów górniczych i

specjalistycznych urzędów górniczych,

4) dyrektorów okręgowych urzędów miar i

naczelników obwodowych urzędów miar,

5) dyrektorów okręgowych urzędów probierczych i

naczelników obwodowych urzędów probierczych,

6) dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki

wodnej,

7) dyrektorów urzędów celnych i regionalnych

inspektorów celnych,

8) dyrektorów urzędów morskich,

9) dyrektorów urzędów statystycznych,

10) inspektorów dozoru technicznego żeglugi

morskiej,

11) kierowników inspektoratów żeglugi

śródlądowej,

12) komendantów oddziałów Straży Granicznej,

komendantów strażnic oraz komendantów

granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów

Straży Granicznej,

13) jednostki terenowe podległe Prezesowi Agencji

Rynku Rolnego,

14) okręgowych inspektorów rybołustwa

morskiego.

Samorząd terytorialny.

Zgodnie z nową przyjętą w 1997r Konstytucją,

ustrój terytorialny Rzeczpospolitej Polskiej

zapewnia decentralizację władzy publicznej.

Zasadniczy podział terytorialny państwa

uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze oraz

kulturowe zadań publicznych określa ustawa (art.

15). Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego

podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa

wspólnotę samorządową.

Wzorcem i punktem wyjścia dla wszystkich

rozwiązań samorządowych jest gmina, uważana

początkowo za pierwotną wspólnotę o charakterze

przedpaństwowym, opierają swój byt na

naturalnym prawie lokalnych zbiorowości ludzkich

do decydowania o własnych sprawach.

Takie pojęcie przydatne w okresie walki politycznej

o samorząd, stanowiło gminę w pozycji wobec

państwa, a szczególnie wobec administracji

rządowej z administracją państwową.

Samorząd terytorialny i jego podstawowy element

składowy (gmina) był jednak powiązany z

państwem, niezależnie od panujących poglądów

doktrynalnych szczegółowych rozwiązań

ustrojowoprawnych. Gmina jest powołana do życia,

ukształtowana organizacyjnie i funkcjonalnie przez

państwo w osobie ustawodawcy.

Ustawa a dnia 8 marca 1990 r o samorządzie

gminnym (Dz.U. nr 142, poz. 1591 z

późniejszymi zmianami, zwana dalej ustawą gminną

lub u.s.g.) przyjmuje w art. 1, że przez gminę

należy rozumieć wspólnotę samorządową oraz

odpowiednie terytorium.

Ze względu na to, że gmina jest zbiorowością o

charakterze terytorialnym, drugim jej elementem

składowym jest obszar. W tym zakresie polskie

gminy stały się sukcesorami podmiotów stopnia

podstawowego, należących do zniesionego systemu

rad narodowych.

Ustawa gminna zastrzega ( art.18) do wyłącznej

właściwości rady gminy – przy sformułowaniu jej

właściwości – przede wszystkim:

- uchwalanie statutu gminy,

- ustalanie wynagrodzenia jednoosobowego organu

wykonawczego, stanowienie o kierunkach jego

działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego

działalności,

powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który

jest głównym księgowym budżetu, oraz sekretarzy

gminy- na wniosek wójta,

uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie

sprawozdań z wykonania budżetu oraz

podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub

nieudzielenia absolutorium organowi

wykonawczemu,

- uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego gminy oraz

miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego,

- uchwalanie programów gospodarczych,

- ustalanie zakresu działania jednostek

pomocniczych, zasad przekazywania im składników

mienia do korzystania oraz zasad przekazywania

środków budżetowych na realizację zadań przez te

jednostki,

- podejmowanie uchwał w sprawach podatków i

opłat w granicach określonych w odrębnych

ustawach ( chodzi o ustawę o podatkach i opłatach

lokalnych- por. rozdział XIII),

Przed 2002 r. zarząd składał się z 2-3 osób( na

mocy nowelizacji z 2001r.- do 5 osób, a w gminach

do 20 000 mieszkańców tylko z 3 osób) z grona

radnych lub spoza składu rady. Liczbę członków

zarządu określa statut.

Zarząd był wybierany przez radę w ciągu 3

miesięcy ( na mocy nowelizacji z 2001 r. poprzednio

6 miesięcy) od daty ogłoszenia wyników wyborów

( art. 28 ust. 1 ustawy gminnej w brzmieniu sprzed

2002 r.) , jeżeli nie doszło do wyboru w tym

terminie, rada gminy uległa z mocy prawa

rozwiązaniu i przeprowadzone były wybory

przedterminowe, a do czasu wyboru zarządu przez

nową radę funkcję organów gminy pełniła osoba

wyznaczona w tym celu przez Prezesa Rady

Ministrów na wniosek ministra właściwego do

spraw administracji publicznej ( art. 28 a).

Przewodniczący zarządu był wybierany

bezwzględną większością głosów ustawowego

składu rady, w głosowaniu tajnym ( art. 28 ust.2 ).

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest wybierany

w wyborach bezpośrednich, a poza szczególnym

przypadkiem określonym w art. 96 ust. 2 ustawy

gminnej w nowym brzmieniu- odwołać go można

tylko w drodze referendum. Referendum to może

nastąpić z inicjatywy rady gminy. Artykuły 28a i

28b ustawy w nowym brzmieniu dostosowują do

nowej sytuacji dotychczasowe rozróżnianie

odwołania przewodniczącego zarządu ( i zarządu)

w związku z nieudzieleniem absolutorium oraz z

innej przyczyny niż nieudzieleniem absolutorium.

Organy jednostek pomocniczych gminy.

Ustawa o samorządzie innym, pozostawia radzie

gminy znaczną swobodę w tworzeniu jednostek

pomocniczych i wyboru rodzaju tych jednostek.

Gminy, które decydują się na utworzenie jednostek

pomocniczych, nie maja jednak większej swobody w

zakresie ustalania organów tych jednostek.

Swoboda ta jest większa w przypadku utworzenia

sołectwa

– jednostki typowej dla obszarów

wiejskich ( art. 36 ustawy). Organem

uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie

wiejskie, a organem wykonawczym – sołtys,

którego działalność wspomaga rada sołecka. W

zbieraniu uczestniczą stali mieszkańcy sołectwa

uprawnieni do głosowania. Mieszkańcy ci wybierają

sołtysa i członków rady sołeckiej w głosowaniu

tajnym i bezpośrednim, zgodnie z zasadami w

trybie określonymi w statusie sołectwa, ustalonym

przez rade gminy.

Organy jednostek pomocniczych nie są formalnie

organami gminy, co poza przypadkiem wyposażenia

ich w uprawnienia do wydawania decyzji

administracyjnych (w imieniu właściwego organu

gminy) powodowało do niedawna poważne

trudności z zaskarżeniem ich uchwał do sądu

administracyjnego na zasadach określonych w art.

101 i 101 a ustawy gminnej.

Powiat.

Art. 164 Konstytucji dopuszcza tworzenie w drodze

ustawy innych jednostek samorządu terytorialnego

lub lokalnego niż gmina. Do takich jednostek należy

powiat. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998r o

samorządzie powiatowym (Dz.U. nr 142,

poz. 1592 z późniejszymi zmianami) stanowi w art.

1, że powiat należy rozumieć jako lokalną

wspólnotę samorządową oraz odpowiednie

terytorium. Powiat, tak jak gmina ma wymiar

społeczny. Kompetencje w zakresie tworzenia,

łączenia, podziału oraz znoszenia powiatów należy

do Rady Ministrów, która rozstrzyga o tym po

zasięgnięciu opinii zainteresowanych rad gmin, rad

powiatów i sejmików województwa w drodze

rozporządzenia określającego gminy wchodzące w

skład powiatów, oraz nazwy powiatów i siedziby ich

władz.

Województwa.

Województwo jest jednostką samorządu

terytorialnego, przewidzianą w art. 164 Konstytucji

zgodnie z którym ustawa określa inne niż gmina

jednostki samorządu regionalnego algo lokalnego.

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998r. O samorządzie

województwa (Dz. U. nr 142, poz. 1590 z

późniejszymi zmianami) stanowi w art. 1 że

województwo oznacza jednostkę samorządu

terytorialnego – regionalną wspólnotę

samorządową, największa jednostką zasadniczego

podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania

administracji publicznej. Województwo, tak jak

gmina i powiat ma wymiar społeczny.

Nowe województwa utworzone są przez ustawę z

dnia 24 lipca 1998r o wprowadzeniu zasadniczego

trójstopniowego podziału terytorialnego państwa.

Ustawa ta stanowi, że zmiana granic województw,

w tym związana z tworzeniem, łączeniem,

dzieleniem, znoszeniem powiatów, następuje w

drodze rozporządzenia Rady Ministrów, po

zasięgnięciu opinii organów jednostek samorządu

terytorialnego, których zmiana dotyczy.

Organy województwa.

Liczebność sejmiku województwa

również była

pierwotnie określana przez Ordynację wyborczą

( uchylony art. 160). Sejmik liczył 45 radnych w

województwach do 2 mln. mieszkańców oraz po 5

radnych na każde rozpoczęte 500 000

mieszkańców. Od nowelizacji z 2001 r. skład

sejmiku określa art. 16 ust.6 ustawy wojewódzkiej.

Do sejmiku od 2002 r. wchodzi 30 radnych w

województwie liczącym do 2 mln mieszkańców, a w

województwach większych – po 3 radnych na każde

rozpoczęte 500 000 mieszkańców. Wybory

przeprowadza się w od 5 do 15 –mandatowych

okręgów, którymi zasadniczo są powiaty lub ich

części.

Zadania województwa.

Regionalne usytuowanie samorządu województwa

sprawia, że jest on właściwy w sprawach określenia

strategii rozwoju województwa, realizowanej przez

programy wojewódzkie, uwzględniającej zgodnie z

ustawą następujące cele:

- pielęgnowanie polskości oraz rozwój i

kształtowanie świadomości narodowej,

obywatelskiej i kulturowej mieszkańców,

- pobudzenie aktywności gospodarczej,

- podnoszenie poziomu konkurencyjności i

innowacyjności gospodarki województwa,

- zachowanie wartości środowiska kulturowego i

przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb

przyszłych pokoleń,

- kształtowanie i utrzymywanie ładu

przestrzennego.

Bibliografia

Literatura

Z. Leoński „Przekształcenia terenowego aparatu

administracji państwowej” Ossolineum 1977r

2. A. Jaroszyńska „Terenowa administracja

rządowa” Warszawa 1990r

3. E. Ura „Prawo administracyjne” Warszawa 2008r

wyd. LexisNexix

Spis aktów prawnych

1. ustawa z dnia 05 czerwca 1998r o administracji

rządowej w województwie Dz. U. 2001.80.872

2. Ustawa z dnia 22.03.1990r o pracowniach

terytorialnych Dz. U. 01.142.1593

Spis stron internetowych

www.kprm.gov.pl

http://www.kprm.gov.pl

Document Outline