Przez 

obszar górniczy 

rozumie się 

przestrzeń, 
w granicach której przedsiębiorca jest 
uprawniony do wydobywania kopaliny 
oraz prowadzenia robót górniczych 
związanych z wykonaniem koncesji

.

Teren górniczy 

to przestrzeń objęta 

przewidywanymi szkodliwymi wpływami 

robót górniczych danego zakładu (na 

powierzchni).

Wyrobiskami górniczymi 

nazywa się puste 

przestrzenie powstałe w kopalinie użytecznej 

lub w skale płonnej w wyniku prowadzenia robót 

górniczych.

W zależności od tego, czy znajdują się na 

powierzchni ziemi czy pod powierzchnią, 

wyrobiska górnicze dzielą się na:



odkryte (odkrywki),



podziemne.

W kopalniach węgla wyrobiska górnicze mogą 

znajdować się:
a) w węglu i wtedy noszą nazwę 

wyrobisk 

węglowych,

b) w kamieniu (skale płonnej) i wtedy nazywają się 

wyrobiskami kamiennymi,

c) częściowo w węglu, a częściowo w kamieniu i 

wtedy nazywa się je 

węglowo-kamiennymi.

a)                         b)                           c)

Wyrobiska podziemne mają kształty zbliżone do brył 

geometrycznych - sześcianów, prostopadłościanów, 

graniastosłupów, walców lub ich połączeń - a ich 

przekroje poprzeczne stanowią najczęściej 

prostokąty, kwadraty, trapezy, koła, elipsy lub ich 

odcinki 

i połączenia.

W kształcie większości wyrobisk górniczych można 
wyróżnić powierzchnie boczne, czyli 

ociosy,

 

powierzchnię górną, zwaną 

pułapem

 oraz powierzchnię 

dolną zwaną 

spodkiem. 

Jeżeli wyrobisko zostało 

wykonane w pokładzie tak, że pułap wyrobiska jest 

stropem pokładu, 

to powierzchnię tę nazywa się 

stropem wyrobiska

, a jeżeli zostało wykonane tak, że 

spodek wyrobiska jest 

spągiem pokładu,

 powierzchnię 

tę nazywa się 

spągiem wyrobiska.

Podstawowe czynności, w wyniku których 

powstaje wyrobisko górnicze to 

urabianie

, czyli 

odspajanie skał od calizny i 

wybieranie

 urobionej 

skały, zwanej urobkiem.

Powierzchnia wyrobiska, która wskutek urabiania 

przesuwa się w głąb calizny stanowi 

czoło 

wyrobiska

, 

a najbliższa przestrzeń wyrobiska przyległa do 

niego nazywa się 

przodkiem

.

Dla zachowania wymiarów przekroju 

poprzecznego wyrobiska oraz zabezpieczenia 

ludzi i urządzeń przed obrywającymi się z 

ociosów i stropu odłamkami skalnymi oraz 

przed zawałem, stosuje się 

obudowę 

wyrobisk. 

Stanowi ją najczęściej konstrukcja 

z drewna, cegły, betonu lub stali 

podtrzymująca powierzchnie wyrobiska i przez 

to chroniąca je przed deformacją oraz 

zawałem.

Kopalnia

Kopalnia

 jest zakładem górniczym zajmującym 

się wydobywaniem ze skorupy ziemskiej kopalin 

użytecznych. Stanowi ona połączony planowo 

zespół wyrobisk górniczych w głębi ziemi oraz 

urządzeń 

i budynków na powierzchni.

Zależnie od charakteru wyrobisk kopalnie dzielą 

się na:



naziemne, czyli odkrywkowe,



podziemne.