Plan wykładu
1.
Klasyczne i współczesne definicje
inteligencji, rodzaje inteligencji,
inteligencja A, B i C.
2.
Podstawowe pojęcia dotyczące zdolności,
uzdolnienia wybitne.
3.
Kryteria i rodzaje niepełnosprawności
umysłowej.
4.
Uwarunkowania środowiskowe i
genetyczne inteligencji, jej stałość-
zmienność rozwojowa.
5.
Związek inteligencji z temperamentem.
2
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Inteligencja potocznie
Określeniem tym posługujemy się zwykle po
to, by scharakteryzować różnice
indywidualne w szybkości i jakości, z jaką
ludzie rozwiązują problemy czy zadania.
Za bardziej inteligentnych uważamy tych,
którzy zadania i problemy rozwiązują
szybciej, lepiej i skuteczniej w porównaniu
z innymi.
3
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Dawne rozumienie inteligencji
Wg filozofów greckich: Platona i
Arystotelesa:
najwyższa doskonałość duszy
zdolność duszy do poznania Boga
najdoskonalsza forma życia
Św. Tomasz z Akwinu:
substancja rozumna
proces poznania rozumowego
bezpośrednie poznanie rozumowe (ogląd
intelektualny)
Immanuel Kant:
najwyższy przedmiot rozważań teologii
naturalnej
4
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Definicje (1)
Stern (lata 1970-te): inteligencja, to ogólna
zdolność adaptacji do nowych
warunków i do wykonywania nowych
zadań.
Psychologowie rosyjscy (np. B.M. Tiepłow):
inteligencja odnosi się do efektywności
działania, a więc jest ona właściwością
psychiczną, która przejawia się we
względnie stałej, charakterystycznej dla
jednostki efektywności wykonywania
zadań.
5
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Definicje (2)
Ferguson: inteligencja to zdolność uczenia
się - nabyty przez jednostkę repertuar
zgeneralizowanych technik uczenia się.
Miarą tak rozumianej inteligencji jest stopień
trudności materiału (zadania), który
jednostka potrafi sobie jeszcze przyswoić
(nauczyć się).
6
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Definicje (3)
Współcześnie… (m.in. J.Piaget) inteligencja to
zdolność rozwiązywania problemów.
Takie rozumienie inteligencji skoncentrowane
jest na procesach umysłowych (np.
rozumowaniu, wnioskowaniu, myśleniu
abstrakcyjnym, wykrywaniu, rozumieniu,
itd.), a nie na trwałych właściwościach
intelektualnych człowieka. Mówi się raczej o
zachowaniach inteligentnych niż o
inteligencji.
Jednym z reprezentantów tego podejścia jest J.
Piaget, który zwraca uwagę na specyfikę
rozwojową procesów intelektualnych. Jakość
tych procesów zmienia się w zależności od
rodzaju rozwiązywanego zadania.
7
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Definicje (4)
C.D. Spearman: ogólny, niezróżnicowany
czynnik, na który składają się procesy
wnioskowania i rozumowania.
E.G. Boring: inteligencja jest tym, co
mierzą testy inteligencji. To
operacjonistyczne podejście, choć
atrakcyjne (wystarczy podać metodę
badania inteligencji) nie posuwa nas
naprzód w rozumieniu istoty inteligencji.
8
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Definicje (5)
Hebb (1949) wprowadził pojęcie inteligencji A
i B, nawiązując do znanych w biologii pojęć
genotypu i fenotypu.
Inteligencja A stanowi podstawowy potencjał
intelektualny organizmu zdeterminowany
przez genotyp (określając tym samym górną
granicę możliwości człowieka).
Inteligencja B zdeterminowana jest przez
fenotyp i składają się na nią te zdolności
intelektualne, które przejawiają się w
zachowaniu. Stanowią one wynik interakcji
inteligencji A (dziedzicznie zdeterminowanej)
ze środowiskiem.
9
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Definicje (6)
Vernon: inteligencja C, oznaczająca
zachowania, które ujawniają się w
badaniach na podstawie testów
inteligencji (inteligencja
psychometryczna).
10
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Definicje (7)
Strelau: inteligencja, to konstrukt
teoretyczny odnoszący się do względnie
stałych warunków wewnętrznych
człowieka, determinujących
efektywność działań wymagających
udziału typowo ludzkich procesów
poznawczych. Warunki te kształtują się w
wyniku interakcji genotypu, środowiska i
własnej aktywności.
11
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Definicje (8)
Nęcka: zdolność przystosowania się do
okoliczności dzięki dostrzeganiu
abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z
uprzednich doświadczeń i skutecznej
kontroli nad własnymi procesami
poznawczymi.
12
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Wniosek
Obecny stan wiedzy nie pozwala
na sformułowanie definicji inteligencji
(B. Ruml)
13
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Trzy grupy współczesnych definicji
inteligencji
Jako wynik pracy autorów zajmujących się
inteligencją, którzy zebrali się na sympozjum,
zorganizowanym przez R.J. Sternberga i D.K.
Dettermana (1986):
1)
jako zdolność uczenia się na podstawie
własnych doświadczeń (osoba inteligentna
może popełnić błąd, ale raczej go nie
powtórzy);
2)
jako zdolność przystosowania się do
otaczającego środowiska (osoba inteligentna
zachowuje się adekwatnie do okoliczności);
3)
jako zdolność metapoznawcza - rozeznanie
we własnych procesach poznawczych i
zdolność ich kontrolowania (osoba
inteligentna "używa" umysłu bardziej
refleksyjnie i jest w stanie intencjonalnie
sterować własnymi procesami poznawczymi).
14
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Nauka a rozumienie potoczne
inteligencji
Sternberg, Conway, Ketron i Bernstein (1981):
a)
pytali przypadkowe osoby w czytelni, na dworcu
kolejowym i w supermarkecie, w jakim stopniu
różne zachowania ludzkie wydają im się
inteligentne;
b)
to samo pytanie zadali ekspertom - psychologom
ze stopniem doktora, zajmującym się zdolnościami;
Wnioski:
a)
definicje laików i ekspertów nie były identyczne,
ale dość podobne;
b)
choć potocznie ludzie sądzą, że osoba inteligentna,
to ktoś radzący sobie z problemami codziennymi i
umiejący się adekwatnie zachować w sytuacjach
społecznych, to oficjalna psychologia rzadko bierze
ten fakt pod uwagę.
15
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Zdolności
Te możliwości podmiotu, które określają,
czy sposoby funkcjonowania psychicznego,
niezbędne do efektywności jakiegoś
działania znajdują się w repertuarze
dostępnym jednostce (np. czy dysponuje
ona potrzebnym rodzajem operacji
myślowych, czy potrafi dokonywać analizy
spostrzeżeniowej, itp.).
Są, narzędziami, którymi człowiek może
się posługiwać w działaniu
(instrumentalnymi wyznacznikami
sprawności człowieka).
16
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Kryteria klasyfikacji zdolności
1.
zakres (zdolności ogólne i
specyficzne);
2.
treść (np. zdolności plastyczne,
muzyczne);
3.
geneza (zdolności wrodzone i
nabyte; zdolności specyficznie
ludzkie i zdolności zwierzęce).
17
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Strelau (1997)
Wprowadził następujące rozróżnienie:
-
Zdolności specjalne – sprawność
o stosunkowo wąskim zakresie (np.
pamięć melodii);
-
Uzdolnienia – wiązka zdolności
specjalnych, decydujących o
rozwoju talentu (np. talent
muzyczny).
18
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Kryteria wybitnych uzdolnień
-
Bardzo wysoki iloraz inteligencji
(powyżej 130)
-
Obszerna wiedza
-
Szybkie uczenie się
-
Wczesna dojrzałość intelektualna
-
Ponadprzeciętne osiągnięcia w
jakiejś dziedzinie
http://www.youtube.com/watch?v=G
19
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Wybitnie zdolni w liczbach
-
W Polsce jest ich ok. 380 tys., w
tym 50 tys. dzieci i młodzieży w
wieku szkolnym.
-
To oznacza, że jest to powszechne
zjawisko.
-
Jednak większość badaczy uważa,
że wybitne uzdolnienia to nie tylko
IQ, ale wiązka cech: poznawczych,
emocjonalnych, osobowościowych,
motywacyjnych, społecznych.
20
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Zdolne dzieci
To na nich koncentruje się
psychologia, nie na dorosłych –
wymagają specjalnej opieki:
-
presja otoczenia
-
nie rozpoznanie przez otoczenie
wybitnych zdolności
-
przyspieszony rozwój poznawczy
przy przeciętnym rozwoju
emocjonalnym i społecznym
problemy wychowawcze
21
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Charakterystyka wybitnie
uzdolnionych (1)
1.
Ogólne zdolności poznawcze
(zwłaszcza abstrakcyjne myślenie,
pojemność pamięci, bogate
słownictwo, rozległa wiedza –
rozpoznawalne poprzez pomiar).
2.
Specjalne talenty –
matematyczne, lingwistyczne,
muzyczne, psychomotoryczne, itp.
(nie zawsze im towarzyszy wysoki
poziom ogólnej inteligencji).
22
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Charakterystyka wybitnie
uzdolnionych (2)
1)
Aktywność twórcza – łatwość
tworzenia pomysłów, oryginalność
myślenia, ciekawość poznawcza oraz
otwartość na doświadczenia,
tolerancja ryzyka, skłonność do
zajmowania się aktywnością
intelektualną.
2)
Sprawności przywódcze –
liderowanie w grupie, zdolności
negocjacyjne, wysoka samoocena,
dominacja, odpowiedzialność,
współpracowanie (inteligencja
społeczna? Emocjonalna?)
http://www.youtube.com/watch?v=3MM__XiYjL
23
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Różnice między „nieudacznikami”
a „ludźmi sukcesu” o podobnie
wysokim IQ
1)
Wytrwałość w dążeniu do celu
2)
Potrzeba osiągnięć
3)
Zaufanie do własnych możliwości
4)
Wolność od poczucia niższości
24
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Arthur Tannenbaum (1983,1986)
Autor psychospołecznej teorii wybitnych
uzdolnień sądzi, że osoba jest
wybitną jeśli:
-
cechuje się wysokim poziomem
inteligencji ogólnej + specyficznym
talentem w jakiejś dziedzinie;
-
ma pozaintelektualne cechy
osobnicze , takie jak zdrowie,
kondycja fizyczna, osobowość,
motywacja;
-
wpłynęło na nią w określony sposób
środowisko;
-
dotknął ją „łut szczęścia”, przypadek.
25
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Joseph Renzulli (1986, 1998)
Pisze o dwóch rodzajach wybitnej
inteligencji:
1.
Wybitne zdolności szkolne i
akademickie.
2.
Twórczy wkład do wybranej
dziedziny.
Dziecko wybitnie zdolne ma
szczególne cechy w zakresie
zdolności, kreatywności i
motywacji.
26
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Opieka nad wybitnie zdolnymi
Powinna polegać na:
-
Identyfikacji – zarówno wysokiej inteligencji
ogólnej jak i zdolności specjalnych, twórczych
i społecznych. Dzieci trafiają do psychologa
dopiero gdy zaczynają sprawiać kłopoty
wychowawcze. Brak badań przesiewowych.
-
Stymulacji – organizowanie warsztatów,
zajęć dodatkowych (zapobieganie nudzie,
konfliktom z nauczycielami) oraz zajęć
wyrównujących umiejętności w dziedzinach
których nie obejmują zdolności.
-
Poradnictwie - pomoc w trudnościach
osobistych – zarówno dzieciom, jak i rodzicom
czy nauczycielom.
27
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Niepełnosprawność umysłowa -
terminologia
Niepełnosprawni umysłowo byli
określani w literaturze (!!) debilami,
imbecylami i idiotami w zależności
od stopnia upośledzenia.
Inna obecna dziś terminologia:
-
Oligofrenia (zbyt mały mózg);
-
Niedorozwój umysłowy (wolniejsze
tempo rozwoju);
-
Upośledzenie umysłowe/
niepełnosprawność intelektualna
28
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Niepełnosprawność intelektualna
– kryteria wg APA (ważne łącznie)
1)
W momencie diagnozy IQ < 70
2)
Znaczące ograniczenie sprawności w co
najmniej dwóch dziedzinach:
porozumiewanie się z ludźmi, sprawność
społeczno-interpersonalna, samoobsługa,
samodzielne zamieszkiwanie, kierowanie
własnym postępowaniem, spędzanie czasu
wolnego, praktyczne wykorzystanie wiedzy
szkolnej, korzystanie z zasobów
społeczności lokalnej, praca zawodowa,
samodzielne korzystanie z opieki
zdrowotnej, zapewnienie sobie
bezpieczeństwa osobistego.
3)
Wymienione deficyty stwierdzono przed 18
r.ż.
29
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Stopnie niepełnosprawności
1)
Lekka (IQ od 52-67)
Uwaga, tu istotne jest dobre
rozpoznanie! Osoby te uczęszczają do
szkół specjalnych. Zasadniczo nie
różnią się od innych w zakresie
praktycznych umiejętności życiowych.
Trudności dotyczą myślenia
abstrakcyjnego, logicznego
rozumowania i operacji na symbolach
oraz przystosowania do nowych
sytuacji. Uczą się wolniej i mają niższy
pułap możliwości intelektualnych.
30
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Stopnie niepełnosprawności
1)
Umiarkowana (IQ od 36-51)
2)
Znaczna (IQ od 20-35)
Możliwa wyuczalność (szczególnie dot.
umiarkowanej), konieczność
przebywania w zakładach
wychowawczych (szczególnie dot.
znacznej) lub szkołach życia, możliwe
opanowanie prostych czynności
motorycznych (jedzenie, ubieranie),
ubogi słownik, myślenie wyłącznie
konkretne (nie abstrakcyjne), zwykle
niezdolni do najprostszych prac.
31
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Stopnie niepełnosprawności
1)
Głęboka (poniżej 20)
brak wyuczalności nawet w zakresie
prostych reakcji, rzadko potrafią
posługiwać się prostymi
przedmiotami (łyżką, kubkiem),
słabo opanowują ubieranie się,
mowa ograniczona do kilku słów,
słaba zdolność wykonywania
słownych poleceń, nie
rozpoznawanie otoczenia, w tym
osób bliskich.
32
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Etiologia niepełnosprawności
1)
Przyczyny biologiczne: genetyczne (np.
Zespół Downa, wykryto ok. 500
mechanizmów) i niegenetyczne
(ekspozycja płodu na działanie toksyn, np.
alkoholu; okołoporodowe urazy;
niedożywienie, zaniedbanie zdrowotne).
2)
Przyczyny społeczne: zaniedbywanie
dziecka przez rodziców (nie dość częste i
intensywne mówienie, brak uczuć
rodzicielskich, migracja do innego kraju),
niedostatek edukacji szkolnej, kłopoty
wychowawcze (opinia upośledzonego)
ten rodzaj niedorozwoju można
nadrobić.
33
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Specyfika & procesy poznawcze
dot.niepełnosprawności
1)
Niepełnosprawność intelektualna jest
niejednorodna, np. może dotyczyć
inteligencji ogólnej i motoryki, ale nie
dotyczyć kontaktów społecznych.
2)
Mało pojemny magazyn pamięci
sensorycznej (ikonicznej – związanej ze
wzrokiem).
3)
Kodowanie bodźców, wydajność procesów
podtrzymywania informacji w pętli
artykulacyjnej.
4)
Ogólny deficyt pamięciowy,
selekcjonowania informacji, wydolności
uwagi.
5)
Nieskuteczne strategie poznawcze,
sztywność myślenia (unikanie nowych
wzorców zachowania).
34
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Opieka
1)
Dostosowana do rodzaju i stopnia
niepełnosprawności – od
zaspokajania podstawowych potrzeb
(n.głęboka) poprzez nauczenie
samoobsługi po wyuczenie
umiejętności życiowych.
2)
W przypadku dzieci z n. lekką
oferuje się edukację w szkołach
specjalnych, gdzie osiągają zwykle
pułap wiedzy na poziomie IV-V klasy
szkoły podstawowej.
35
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Zasady stymulowania dzieci z
lekką niepełnosprawnością
Badania w ramach Projektu Abecadło
(Detterman i in., 2000):
1)
Wczesna, przedszkolna stymulacja
rozwoju poznawczego.
2)
Systematyczność podtrzymywania
stymulacji.
3)
Nawet jeśli oddziaływanie jest
kontynuowane, jego skutki nie są
trwałe.
Baumeister i Bacharacha (1996):
specjalne programy opieki niewiele
dają, a największym predyktorem
poziomu inteligencji dziecka
zagrożonego niepełnosprawnością jest
poziom inteligencji jego matki (za:
Nęcka, 2003).
36
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Uwarunkowania genetyczne
inteligencji
-
Dowody na odziedziczalność odnoszą
się wyłącznie do inteligencji
psychometrycznej!
-
Różne dane w zależności od
autorów/badań , np.
•
Eysenck – 68%,
•
Bouchard i McGue – 52%,
•
Plomin, DeFries, McClearn i Rutter –
50% geny, 50% środowisko (25%
środowisko wspólne, 15% środowisko
specyficzne i 10% błąd pomiaru).
37
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Uwarunkowania genetyczne
specyficznych zdolności
poznawczych
-
Najwyższe wskaźniki odziedziczalności
dla zdolności werbalnych, przestrzennych
i szybkości przetwarzania informacji
(0,46-0,71), najniższe – dla pamięci (0,38,
0,43). Wynik ten wzrasta wraz z wiekiem.
-
Część wariancji zdolności specjalnych
wyjaśniana jest przez specyficzny dla
nich czynnik genetyczny (inny niż dla
zdolności ogólnych g).
-
Wariancja zdolności ogólnych: 76% -
geny, 20% - środowisko specyficzne, 4% -
środowisko wspólne.
38
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Zmienność rozwojowa
-
W wieku młodszym największą rolę w
kształtowaniu inteligencji odgrywa
środowisko, w tym środowisko
wspólne.
http://www.dailymotion.pl/video/x6su
mc_rozwoj-umysu-dziecka_school
-
W wieku dojrzałym znaczenia nabiera
środowisko specyficzne.
-
Wraz z wiekiem wzrasta znaczenie
czynników genetycznych (40% w
dzieciństwie, 60% w wieku dorosłym,
powyżej – w wieku starczym)
39
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Inteligencja & temperament (1)
Wyniki badań nie są jednoznaczne!
Thomas, Chess: badali 500 dzieci z
klas 3-6 nie stwierdzili żadnych
zależności między temperamentem a
inteligencją;
Martin: porównał uczniów o wysokim
IQ z uczniami o przeciętnym IQ
uczniowie o wysokim IQ: bardziej
wytrwali, większa tendencja do
zbliżania się, łatwość adaptacji,
pozytywnego nastroju, mniejsze
roztargnienie;
40
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Inteligencja & temperament (2)
Cheschlik: porównała cechy
temperamentu ponad 150
dziesięciolatków wybitnie
inteligentnych z cechami
temperamentu dzieci o przeciętnej
inteligencji dzieci wybitnie
inteligentne: mniej roztargnione,
mniejsze natężenie emocji, bardziej
zadaniowa orientacja, bardziej
elastyczne w kontaktach osobistych
i społecznych;
41
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Inteligencja & temperament (3)
Wnioski:
genetycznie uwarunkowany zakres uwagi i
roztargnienie mają wpływ na tempo uczenia
się;
brak tendencji do wycofywania się w nowych
sytuacjach (tendencja do zbliżania się) ułatwia
kontakt z większą liczbą różnorodnych bodźców
środowiskowych, co ma z kolei wpływ na tempo
uczenia się;
„poszukiwacze doznań”, osoby, które nie
unikają nowych bodźców, jednostki aktywne,
itp. mają większe szanse i możliwości kontaktu
z otaczającym światem oraz bodźcami nowymi
i wieloznacznymi, niż osoby bierne, unikające
nowych doświadczeń i wrażeń.
42
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Wyuczalność & temperament
Czynniki temperamentalne i
osobowościowe odpowiadają za około 1/3
wariancji osiągnięć szkolnych!
Wyuczalność, to stworzony przez
nauczyciela opis „wzorowego ucznia”.
Mała wyuczalność w badaniach Keogh
korelowała ze słabą orientacją zadaniową,
małą elastycznością i wysoką
reaktywnością.
43
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Osiągnięcia szkolne &
temperament
Martin: cechy takie, jak wysoka
aktywność, roztargnienie czy mała
wytrwałość wpływają na niższy poziom
osiągnięć szkolnych oraz na niższy
poziom zdolności szkolnych.
Cechy te można uznać za przejawy tzw.
temperamentu trudnego, ale tylko w
warunkach typowych wymagań
szkolnych.
44
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Inteligencja praktyczna
(ukryte teorie inteligencji) (1)
Procesy zaangażowane w inteligencję
zawierają: elementy oswajania się z nową
sytuacją, przyjmowanie i podtrzymywanie
określonego kierunku działania,
adaptowanie się, by osiągnąć dany cel.
W proces rozwiązywania testów
inteligencji zaangażowane są:
zapoznanie się, gotowość i wysiłek.
45
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Inteligencja praktyczna
(ukryte teorie inteligencji) (2)
Neisser: testy mierzące inteligencję, to
zadania sformułowane przez innych,
mało interesujące. Są oderwane od
codziennego doświadczenia, mimo, że
dotyczą informacji, jakie człowiek
powinien posiadać. Zadania są pełne
sytuacji nieznanych, pozbawionych
istotności i wartości.
Inteligencja praktyczna: odnosi się do
odpowiedniego reagowania w znaczeniu
krótko- i długoterminowych celów osoby,
przy uwzględnieniu aktualnych,
zmieniających się faktów.
46
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Inteligencja praktyczna
(ukryte teorie inteligencji) (3)
Osoba inteligentna praktycznie – taka,
która może rozwiązać w sposób naturalny
źle zdefiniowane problemy, pojawiające
się w codziennym życiu, dla których może
być wiele rozwiązań.
Temu zachowaniu towarzyszą emocje i
uczucia, może ono zaspokajać potrzeby
osoby.
W tych sytuacjach nie ma korzyści z
wyspecjalizowanej inteligencji
teoretycznej, a niepowodzenie może
sprawić, że osoba stanie się jednostką
zorientowaną na stan.
47
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład
Inteligencja praktyczna
(ukryte teorie inteligencji) (4)
Tendencja do działania: inicjowanie działania,
tłumienie konkurencyjnych tendencji, selektywne
przetwarzanie informacji, dostosowywanie
poziomu pobudzenia.
Te procesy mogą być zakłócane przez: wahanie
się, zwłokę w rozpoczęciu działania, zmienność
(porzucanie), ruminację.
Można temu przeciwdziałać poprzez
dopasowywanie poziomu aspiracji,
modyfikowanie hierarchii celów, szukanie
przyczyn porażki aby zwiększyć kontrolę nad
zmierzaniem do celu (a nie żeby go porzucać).
Strategie dysfunkcjonalne: pomniejszanie swojej
wartości i obronny pesymizm.
48
dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład