1. Zadania lektury szkolnej.
2. Praca z książką w klasach I – III.
3. Tok metodycznego postępowania przy
omawianiu lektury.
4. Przykłady opracowania lektury.
Zadania lektury szkolnej
Praca z lekturą w klasach I - III jest integralnie związana z
wykonywaniem celów i zadań wynikających z założeń programowych.
Lektura stanowi nieodłączne narzędzie w realizowaniu celów i zadań
wiodącej roli edukacji polonistycznej.
Wybitny naukowiec Stefan Szuman badając percepcję sztuki
przez dziecko oraz jego psychologiczne reakcje na problemy lektury i
ilustracji dowiódł, iż we wczesnym okresie rozwoju istnieją silne
predyspozycje do odbioru utworów fantastycznych. Zwrócił
także uwagę na istotne znaczenie bajki sprzyjającej
rozwojowi jego wyobrażeń o otaczającym świecie.
Termin „lektura” jest niejednoznaczny: oznacza
zarówno czynność – proces czytania, jak i przedmiot – materiał do
czytania, a więc „to, co się czyta lub należy przeczytać” oraz „spis
książek przeznaczonych do czytania np. kanon lektury szkolnej”.
Podstawowe funkcje utworów
literackich:
- poznawcza,
- informacyjna,
- wychowawcza,
- ekspresyjna,
- estetyczna,
- poetycka.
Funkcje utworów literackich:
- wzbogacają wiedzę dziecka o świecie, stanowiąc materiał do
porównań i wniosków,
-
przybliżają dziecku otaczającą je rzeczywistość,
- rozwijają wrażliwość intelektualną i moralną, wprowadzają elementy
norm moralnych,
-
rozwijają krytycyzm, uczą wartościować, co dobre, a co złe budząc
jednocześnie wiarę w dobro i sprawiedliwość,
- wzbogacają proces wychowania i ułatwiają realizację wielu zagadnień,
- aktywizują i kształtują wyobraźnię, uczucia i fantazję oraz osobowość,
- budzą refleksje,
- kształtują upodobania i smak estetyczny,
- wyrażają dążenie do włączenia małych czytelników w przyszłe życie
społeczne realizując cele socjalizacyjne,
- poszerzają wiedzę z innych dziedzin,
- wzmacniają uczucia rodzinne, patriotyczne, społeczne,
- przemawiają do dziecka piękną, polską wymową poszerzając zasób
słownictwa,
- ułatwiają piękne i wyraziste czytanie oraz wypowiadanie się rozwijając
sprawność językową,
- przygotowują do roli ucznia oraz kształtują postawę świadomego,
zaangażowanego czytelnika,
- rozbudzają zainteresowania i zamiłowania,
- spełniają wielorakie oczekiwania i potrzeby dziecka, są bodźcem do
słuchania ich teraz i samodzielnego sięgania po nie w przyszłości.
Praca z książką w klasach I – III
Dobre rozwiązania dydaktyczne oparte są na trzech
czynnikach:
1. Wiedzy o literaturze.
2. Wiedzy o procesie dydaktycznym.
3. Wiedzy o uczniu, czyli odbiorcy literatury, która decyduje o
skuteczności kształcenia w całej edukacji literackiej.
Czynniki decydujące o pracy nad tekstem:
tekst – zawartość treściowa i szata słowna,
czytelnik, a ściślej proces czytania – polegający na poznawaniu i
interpretacji tekstu.
Przy analizie dzieła literackiego zwracamy uwagę na
to:
- co w nim zostało wyrażone, czyli treść,
-jak zostało wyrażone, czyli formę.
Przygotowanie do kontaktu z utworem:
a). Merytoryczne (słownikowo – terminologiczne),
ułatwia rozumienie, a także analizę i interpretację utworu.
b). Motywacyjne, nastawia na odbiór wartości
ideowych,
moralnych, umysłowych i estetycznych.
Czynniki niezbędne podczas wdrażania uczniów do
kształcenia i przysposabiania do samokształcenia
literackiego:
-rozwijanie sprawności intelektualnych, operacyjnych i instrumentalnych,
kształcenie umiejętności: analizy, syntezy i uogólniania, pogłębianie
rozumienia języka i kodów obrazowych, nabieranie sprawności w czytaniu,
wypowiadaniu się
i pisaniu,
- rozwijanie szerokich zainteresowań i zdolności poznawczych,
spostrzegawczości, uwagi, pamięci, wyobraźni, co też kształtuje czynną,
świadomą i aktywną postawę ucznia podczas pracy z tekstem,
- poszerzanie umiejętności łączenia poznawania pośredniego (poprzez
teorię) i bezpośredniego (poprzez praktykę) rzeczywistości w różnych
zakresach działalności i doświadczeń dziecka, umiejętność ta sprzyja
narastaniu podstawowego zasobu wiedzy o rzeczywistości oraz
kształtowaniu się poglądów na nią, integrowaniu informacji w spójne całości,
a także dostrzeganiu problemów,
- czynnikiem sprzyjającym wprowadzaniu elementów
samokształcenia podczas pracy z tekstem jest postawa nauczyciela
życzliwego doradcy –
animatora pomagającego uczniom w
nawiązywaniu kontaktów i współpracy, ćwiczeniu sprawności,
wyzwalającego twórcze postawy i poczynania uczniów.
Etapy pracy z tekstem:
1. Przygotowanie do czytania i odbioru tekstu.
2. Opracowanie utworów literackich.
3. Sposoby wykorzystania treści utworów.
1.Przygotowanie do czytania i odbioru tekstów:
Zadanie nauczyciela polega na rzeczowym, słownikowym i
emocjonalnym przygotowaniu uczniów.
Formy rzeczowego przygotowania tekstów:
- rozmową wstępną i pogadanką,
- swobodnymi wypowiedziami dzieci,
- wyjaśnieniami nauczyciela,
- wycieczkami i obserwacjami,
- omawianiem obrazów (ilustracji),
- odczytaniem tekstu na pokrewny temat,
- wyjaśnianiem nieznanych wyrazów i zwrotów.
2. Opracowanie utworów literackich:
• wzorcowe odczytanie tekstu przez nauczyciela,
• odtworzenie utworu z taśmy magnetofonowej,
• zilustrowanie treści lektury, filmem, płytą, audycją radiową i
telewizyjną, nagraniem magnetofonowym (metoda słowno –
oglądowa),
• odczytany wyraziście przez bardzo dobrze czytającego ucznia,
• przygotowany, jako czytanka z podziałem na role przez wybrane dzieci
pod kierunkiem nauczyciela,
• samodzielnie odczytany na lekcji przez dzieci w toku cichego czytania,
• indywidualnie przygotowany przez dzieci w domu.
Od zapoznania się z lekturą uzależniony jest dalszy tok pracy, przede
wszystkim omawianie tekstu podejmowane w szkole na zajęciach z
edukacji polonistycznej.
Przeczytanie tekstu prowadzi do
ogólnego zapoznania się z całością
utworu mającego na celu wyodrębnienie poszczególnych
elementów utworu literackiego np.: tematu, fabuły, akcji, wątków,
konfliktów, postaci, czy bohatera, różnych rodzajów tła,
problematyki, ideologii oraz zawartości uczuciowej, a także języka,
stylu, formy wersyfikacyjnej i kompozycji.
Sposoby realizacji tekstu według J. Kulpy, R.
Więckowskiego:
1.
Swobodne wypowiedzi.
2.
Analiza i interpretacja tekstu.
3.
Syntetyczne.
Analityczne formy pracy z tekstem:
- nawiązywanie treścią tekstu do przeżyć i doświadczeń dzieci,
- zestawienie treści czytanki z ilustracją,
- wyodrębnienie zdarzeń i ustalanie ich kolejności,
- wyodrębnienie postaci głównych i drugoplanowych, próba ich
charakterystyki,
- wyodrębnienie obrazów i ustalenie myśli przewodniej utworu,
- określenie czasu i miejsca akcji utworu,
- wyodrębnienie w tekście charakterystycznych fragmentów wskazanych
przez nauczyciela,
- czytanie z podziałem na role, dramatyzacje i inscenizacje.
Syntetyczne ćwiczenia oparte na utworach literackich:
-
streszczanie tekstu,
-
układanie i zapisywanie planu utworu,
-
ilustrowanie utworu.
Tok metodycznego
postępowania przy omawianiu
lektury
Podział i sposoby przeprowadzania analizy tekstu:
a) możliwości wyrażania przez czytelnika własnych doznań
pod wpływem lektury, czyli swobodne wypowiedzi
uczniów na temat wrażeń z przeczytanego utworu,
b) zakres i sposób wyzyskiwania tworzywa utworu, jego
treści i formy oraz elementów, zaliczymy tutaj:
- wyodrębnianie w tekstach zdarzeń,
- ustalanie kolejności zdarzeń, ich związku oraz zdarzeń
kulminacyjnych,
- wyodrębnianie postaci, ukazywanie postaci głównych
i drugorzędnych, czyli drugoplanowych,
- wyszukiwanie podobnych postaci i zdarzeń,
- wyodrębnianie obrazów,
- ustalanie myśli głównej, czyli idei utworu,
- wybór i ustalenie zagadnień wiążących się z danym
tekstem.
Czemu służy:
- omawianie treści utworu w celu zweryfikowania stopnia
jego zrozumienia,
- wysuwanie i omawianie najważniejszych zagadnień
zawartych w utworze, np. opisów głównych postaci
połączonych z oceną ich postępowania, wyodrębnianie
ich cech pozytywnych bądź negatywnych,
- omawianie zagadnień wychowawczych bezpośrednio
związanych z własnymi doświadczeniami i przeżyciami
dzieci, bądź z oceną postępowania głównych bohaterów,
- pogłębianie rozumienia treści i problematyki utworu w
celu wydobycia sensu moralnego i ustalenia myśli
przewodniej,
- określanie gatunku literackiego, formy wypowiedzi oraz
stylu i języka utworu.
- wykorzystywanie ilustracji,
c) formę, w jaką wypowiedź ujmujemy, czyli
sposoby omawiania, których celem jest ujęcie w
skrócie całości utworu, należą tutaj:
- streszczanie utworów lub fragmentów tekstu,
- układanie planów,
d) rodzaj zastosowanego myślenia, którego
charakterystyczną cechę stanowi najzupełniej swobodne
odtwarzanie treści utworu, z dodaniem ewentualnych
przekształceń, szczególnie
w zakresie formy, należą tutaj (twórcze działania uczniów
podczas pracy z lekturą):
- swobodne odtwarzanie treści,
- swobodne teksty na podstawie lektur,
- ilustrowanie tekstów,
- drama i inscenizacje,
- improwizacje,
- teatrzyki wycinanek (wg. R. Więckowskiego),
- opowiadania twórcze (wg. H. Mystkowskiej),
- zabawy twórcze,
- zagadki, krzyżówki, rebusy,
- konkursy czytelnicze,
- prezentowanie lektury przez dzieci,
- prowadzenie dzienniczka lektur,
- tworzenie książeczek tematycznych,
- gry dydaktyczne z lekturą,
- urządzanie kącika książki lekturowej,
-
kontakt z lekturą poprzez środki przekazu kultury.
Przy opracowaniu lektury:
1) nie można uwzględniać wszystkich składników utworów, ani dążyć do
omówienia utworu wszechstronnie i wyczerpująco, gdyż umysł dzieci nie
jest zdolny do przeprowadzenia długotrwałej analizy,
2) należy wyróżniać składniki najbardziej charakterystyczne,
występujące w taki sposób w tekście, że dziecko z łatwością zwróci na
nie uwagę.
Trzeba jednak pamiętać, iż dzieci często zwracają uwagę na inne
składniki utworu, dlatego też na ile to możliwe, należy stosować taki
sposób omawiania lektury, dzięki któremu uczniowie mieliby swobodę
poruszania problemów najbardziej ich interesujących.
Nauczyciel skupiałby się wtedy tylko na niektórych
zagadnieniach w
celu pogłębienia ujęć dzieci oraz dla
uwypuklenia ważniejszych
motywów nie dostrzeżonych przez
uczniów, albo wreszcie dla
szczególnego zaakcentowania wartości
natury wychowawczej.
Przy analizie utworów trzeba zwrócić uwagę na styl i język utworu,
omawiając środki artystyczne i budowę tekstów: przenośnie,
porównania,
powtórzenia, itp. potęgujących wymowę utworu, których nie można
odłączyć od analizy treści.
Z omawianiem środków artystycznych łączy się również
praktyczne
rozróżnianie form wypowiedzi oraz niektórych gatunków
literackich np.:
wierszy, zagadek, przysłów, podań itp.
Sposoby wykorzystania tekstów literackich:
- ćwiczenia w
czytaniu i mówieniu,
- czerpanie z utworów literackich tematów do ćwiczeń w
pisaniu,
- tworzenie indywidualnych lub opartych na motywie
literackim własnych opowiadań, w tym tzw. opowiadań
twórczych,
- nadawanie tekstom literackim innych, własnych
tytułów,
- ćwiczenia w mówieniu i pisaniu,
- ćwiczenia słownikowe i frazeologiczne,
- ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne,
- opanowanie pamięciowe tekstu.
Według Z. Morawskiej i A. Wilkowej: „Z jednej strony
zrozumienie języka książki jest koniecznym warunkiem
zrozumienia i przeżycia jej treści. Z drugiej strony wszystkie
metody pogłębiania i przeżywania literatury wytwarzają
równocześnie szczególnie sprzyjające warunki do pracy nad
doskonaleniem języka i stylu dziecka”.
Ćwiczenia związane z opracowywaniem
lektury:
- zbiorowe czytanie książek i czasopism,
- rozmowy na temat utworu literackiego: bohaterów, oceny
ich zachowania, wyodrębnianie zdarzeń, określanie
miejsca akcji, nastroju, elementów humorystycznych,
- wypowiadanie się na temat ilustracji w książce,
wyszukiwanie w tekście fragmentów odnoszących się do
ilustracji,
- opowiadanie fragmentów utworu,
- zbiorowe omawianie miejsca akcji w utworze,
- zbiorowe i indywidualne ustalanie kolejności zdarzeń w
tekście i historyjkach obrazkowych,
- omówienie treści tekstu po jednorazowym przeczytaniu,
- wyodrębnienie postaci i zdarzeń w utworze literackim:
ustalanie kolejności zdarzeń, ich wzajemnych powiązań,
zdarzeń istotnych i mniej istotnych, wskazywanie postaci
głównych i drugoplanowych, dokonywanie oceny
postępowania bohatera,
-
uzasadnienie swego zdania, wskazanie wydarzenia
decydującego o zmianie w postępowaniu bohatera,
-
wybieranie najpiękniejszych lub najważniejszych
fragmentów tekstu i uzasadnienie wyboru,
-
wyszukiwanie fragmentów na określony przez nauczyciela
temat,
-
układanie opowiadań twórczych związanych z treścią
utworu np. dalszych losów bohatera, komponowanie
początku i zakończenia na podstawie fragmentu lub
ilustracji,
-
różne formy inscenizowania tekstów lub ich fragmentów.
Formy pracy z lekturą:
1. Praca dydaktyczno – wychowawcza na zajęciach z edukacji
polonistycznej,
2. Współpraca nauczyciela i uczniów z biblioteką szkolną,
3. Współpraca nauczyciela z rodzicami.
Duże znaczenie przy odbiorze lektury mają również
zamieszczone w książkach ilustracje. Istotna rola ilustracji
zaznacza się już na etapie kształtowania gotowości do
czytania przy doskonaleniu mowy i myślenia dzieci,
umiejętności kojarzenia faktów, rozwijaniu procesów
spostrzegania wzrokowego, czemu książka może doskonale
służyć. Ilustracje obok doznań umysłowo – poznawczych
wywołują
przeżycia emocjonalne i estetyczne.
Rola ilustracji (szaty graficznej w tekście):
- odtwarzają treść utworu bądź go uzupełniają,
- pomagają zrozumieć treść oraz wyobrazić sobie
przedstawione sytuacje,
- wzbogacają wiedzę o realnej rzeczywistości bądź
wprowadzają dzieci w świat fantazji,
- tworzą nastrój w utworze lirycznym, czy
humorystycznym,
- współtworzą i wzmacniają różnorodne przeżycia
literackie,
- odgrywają wielką rolę w rozwijaniu wrażliwości
estetycznej.
Przykłady opracowania lektury
Przykład opracowania lektury na podstawie baśni H. Ch. Andersena „Dziecię elfów”
– kl. II.
Temat: Dobro i zło w baśni „Dziecię elfów”. Cechy bohatera baśni literackiej – 4 h.
Cele dydaktyczno – wychowawcze:
Zapoznanie dzieci z cechami i warunkami życia niektórych zwierząt: żaby,
myszy, kreta, chrabąszcza, jaskółki.
Wyodrębnienie w utworze postaci i zdarzeń.
Kształcenie umiejętności analizowania tekstu, dochodzenia do uogólnień i
wniosków. Kształcenie wypowiedzi wielozdaniowej oraz mowy dialogowej.
Kształtowanie umiejętności przeciwstawiania się złu przez zrozumienie sensu
ideowego baśni, uświadomienie, że w życiu można napotkać postacie dobre i
złe, ale należy sprzeciwić się złu, jeśli uważamy to za słuszne. Bardzo często w
walce dobra ze złem zwycięża dobro. Należy zachować pogodę ducha pomimo
przeciwności losu, ponieważ po okresie trudnym przychodzą lepsze, często
radosne dni.
Cele operacyjne:
Uczeń zna treść baśni „Dziecię elfów”, potrafi samodzielnie wyszukiwać
odpowiednie fragmenty i dokonać ich analizy, potrafi ujmować wydarzenia w
układzie chronologicznym, umie oceniać zachowania postaci z baśni, umie
współpracować w grupie podczas gry dramowej, zna i umie zaprezentować
przydzielona rolę w improwizacji.
Metody:aktywizujące opowiadanie, pogadanka, praca z tekstem,
improwizacja.
Środki dydaktyczne: wystawka książek H. Ch. Andersena,
egzemplarze baśni „Dziecię elfów”.
Przebieg zajęć:
I. Zapoznanie z postacią słynnego duńskiego baśniopisarza H. Ch.
Andersena.
-
Odczytanie tytułów książek zgromadzonych na wystawie, zwrócenie
uwagi na różne wydania zbioru „Baśni”.
-
Opowiadanie nauczyciela o życiu i twórczości autora.
-
Odczytanie baśni przez nauczyciela lub wysłuchanie nagrania z płyty CD.
Uczniowie krótko wypowiadają się na temat swoich przeżyć podczas
czytania utworu.
II. Przedstawienie kolejnych przygód Calineczki i zapisanie ich w formie
planu.
III. Przypomnienie najważniejszych postaci występujących w utworze i
zapisanie ich nazw.
IV. Próba uchwycenia cech postaci i ich wzajemnego stosunku na podstawie
czytania z podziałem na role oraz improwizacji.
V. Przydział i omówienie ról poszczególnych postaci, ich sposobu zachowania
się, wypowiedzi. Każda postać ma obowiązek przedstawienia się według
planu: Jak się nazywa, gdzie mieszka, jakie ma upodobania itd.
VI. Odtwarzanie ról. Dialogi poszczególnych postaci z Calineczką.
VII. Ocena dramatyzacji i wnioski o cechach charakteru postaci.
VIII. Gra dramowa dzieci w sześcioosobowych zespołach.
W celu urozmaicenia zajęć z lekturą można
stosować:
- Gry i zabawy związane z czytelnictwem, np. zabawa
w „cenzurowane”. Na cenzurowanym, „czyli ocenianym”
staje autor lub bohater książki, a pozostałe dzieci mówią po
jednym zdaniu o „cenzurowanym”, który wybiera również
jedną wiadomość, według niego najładniejszą lub
najciekawiej sformułowaną. Autor wybranego zdania staje
się na miejscu „cenzurowanego”.
- Zabawa „co znikło”, na stole należy ułożyć kilka książek.
Dzieci oglądają je np. przez 5 minut. Po upływie tego czasu
odwracają się, a nauczyciel zabiera jedną pozycję.
Zadaniem dzieci jest po powtórnym obejrzeniu wystawki
napisać tytuł i autora ukrytej książki. Dzięki tej zabawie
dzieci szybko zapoznają się z lekturami przewidzianymi do
opracowania w ciągu roku szkolnego.
Ważnym elementem we wdrażaniu uczniów do
czytania jest dzienniczek lektur. Zdaniem R.
Więckowskiego zapisy w dzienniczku lektur mogą być
zróżnicowane. A oto przykładowe formy zapisu:
- redagowanie odpowiedzi na pytanie: „Czy mi się książka
podoba?” Dlaczego tak, lub dlaczego nie?”,
- ilustrowanie lektury, z wypisaniem najciekawszego
fragmentu,
- przedstawienie losów bohatera bez podania
zakończenia,
- scharakteryzowanie przygody, jaką czytelnik chciałby
przeżyć wraz z bohaterem,
- scharakteryzowanie głównej postaci,
- sprecyzowanie morału, głównej myśli ukrytej w utworze,
- zamieszczenie krótkiej recenzji, streszczenia lub notatki
o książce.
Nauka lektury według Rolanda Barthesa obejmuje nie
tylko teksty pisane, ale też obrazy, przedmioty i zdarzenia. Są
one bardzo mocno związane ze sposobem bycia dziecka, gdyż
dziecko zawsze, nawet w kontakcie z literaturą, stara się
wejść w jak najściślejszy kontakt z tworzywem – materią. Ten
zmysłowy kontakt z dziełem literackim polega na zabawie
słowami, postaciami, fabułami, zdarzeniami. Wyrażają go
takie propozycje, jak:
-„zmień zakończenie baśni”, „opowiedz jeszcze inne przygody
bohatera”, „przeczytaj jeszcze raz, ale opuść wszystkie
miejsca smutne”.
Podejmując tę grę, dorośli mogą zaproponować
dziecku także inne zabawy z tekstem, na przykład:
- „opowiedz baśń o Czerwonym Kapturku, tak jakby ją
opowiadał wilk”, „zgadnij kto to mówi – przemądrzała Sowa,
czy Prosiaczek?”, albo „bądź Śpiącą Królewną, a ja będę
królewiczem”…
Organizowanie zajęć z wykorzystaniem literatury
dziecięcej:
Literatura dziecięca pomaga i inspiruje doskonalenie
umiejętności czytania. Przytoczone przykłady pokazują
niektóre możliwości w tej dziedzinie:
1. Kiedy dzieci poznały już wybrane utwory z literatury
dziecięcej, zapamiętały ich treść, orientują się, kto jest
głównym bohaterem, nauczycielka może zaproponować
zabawę w zagadki o książkach.
2. Dużo trudniejsze, ale i ciekawsze są zajęcia przeprowadzone z
całą grupą, podczas których nauczycielka zamiast
opowiadania dzieciom treści książki daje im do przeczytania
kilka wyrazów zaczerpniętych z jej treści. Na tej podstawie
dzieci mają określić tytuł książki i uzasadnić swój wybór
odwołując się do przeczytanych wyrazów.
3. To samo zajęcie można przeprowadzić z małą grupką
dzieci w ten sposób, że każde z nich otrzymuje kartkę z
kilkoma wyrazami dotyczącymi określonej książki.
Wszystkie jednocześnie czytają po cichu swoje wyrazy, a
kto już przeczyta i zorientuje się, z jakiej książki
pochodzą, podchodzi do półki lub stolika z książkami
wybiera właściwą książkę, a następnie sprawdza, czy
znajdują się
w niej przeczytane wyrazy.
Korzystanie z literatury dziecięcej przy nauce czytania
ma tę dodatkową wartość, że dzieci stopniowo
przyzwyczajają się do czytania wyrazów i tekstów w
książkach.
Powyższe przykłady ćwiczeń ułatwiają dziecku
bliższe poznanie dzieła, zapamiętywanie jego podstawowych
struktur, dzięki czemu usprawniają odbiór lektury, który
polega na opanowaniu przez czytelnika fabuł wzorcowych,
takich których formułowaniem zajmuje się przez całe życie.
Reasumując, nauka lektury polega nie na analizie i
interpretacji utworu, ale na mądrym i przemyślanym
oczytaniu dziecka, aby doświadczenie lekturowe narastało
stopniowo, od struktur najprostszych do coraz bardziej
skomplikowanych.
1. B. Chrząstowska, Lektura i poetyka. Zarys problematyki
kształtowania pojęć literackich w szkole podstawowej, wyd.
pierwsze, Warszawa 1987, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne.
2. D. Czelakowska, Metodyka edukacji polonistycznej dzieci w wieku
wczesnoszkolnym, Kraków 2009, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
3. I. Dudzińska, Dziecko sześcioletnie uczy się czytać, Warszawa 1991,
Wyd. Szkolne i Pedagogiczne.
4. B. Dymara, Problemy edukacji wczesnoszkolnej, Kraków 1996,
Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
5. J. Kulpa, R. Więckowski, Metodyka nauczania języka polskiego w
klasach początkowych, Warszawa 1983, Wyd. Szkolne i
Pedagogiczne.
6. K. Lenartowska, W. Świętek, Inspirowanie wypowiedzi pisemnych w
klasach I – III, Warszawa 1989, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne.
7. K. Lenartowska, W. Świętek, Praca z tekstem w klasach I – III,
Warszawa 1982, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne.
8. M. Patzerowa, Lektura uczy, bawi, wychowuje, Warszawa 1973,
PZWS.
9. R. Więckowski, Pedagogika wczesnoszkolna, Warszawa 1995, Wyd.
Szkolne i Pedagogiczne.
10. M. Ziółkowska – Sobecka, Polubić czytanie, Warszawa 2000, Wyd.
Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.
Dziękuję za
uwagę.