Przestępstwa prawa

Przestępstwa prawa

pretorskiego

pretorskiego

Dolus – trzy znaczenia



Zachowanie sprzeczne z dobrą wiarą

Zachowanie sprzeczne z dobrą wiarą

(podstawa do udzielenia

(podstawa do udzielenia

exceptio doli

exceptio doli

)

)



Najwyższy stopień winy

Najwyższy stopień winy



Przy deliktach

Przy deliktach

– działanie w zamiarze

– działanie w zamiarze

wyrządzenia szkody

wyrządzenia szkody



Przy zobowiązaniach kontraktowych

Przy zobowiązaniach kontraktowych

– strona

– strona

umowy celowo działa niezgodnie z umową, co

umowy celowo działa niezgodnie z umową, co

rodzi odpowiedzialność z właściwego kontraktu

rodzi odpowiedzialność z właściwego kontraktu



Oszustwo

Oszustwo

– świadome wprowadzenie w błąd w

– świadome wprowadzenie w błąd w

celu doprowadzenia kogoś do niekorzystnego

celu doprowadzenia kogoś do niekorzystnego

rozporządzenia prawem

rozporządzenia prawem

(podstawa dla udzielenia

(podstawa dla udzielenia

actio doli

actio doli

)

)

Dolus – środki prawne



Exceptio doli

Exceptio doli

–

–

w wypadku czynności prawnej

w wypadku czynności prawnej

zobowiązującej (zarzut w procesie niweczący

zobowiązującej (zarzut w procesie niweczący

żądanie drugiej strony)

żądanie drugiej strony)



Actio doli

Actio doli

–

–

w wypadku czynności prawnej

w wypadku czynności prawnej

rozporządzającej (skarga w procesie prowadząca

rozporządzającej (skarga w procesie prowadząca

do odzyskania świadczenia od drugiej strony)

do odzyskania świadczenia od drugiej strony)

Actio doli



Skarga roczna, infamująca, na

Skarga roczna, infamująca, na

simplum

simplum



Przysługuje tylko wtedy, gdy nie ma innej

Przysługuje tylko wtedy, gdy nie ma innej

skargi (

skargi (

subsydiarna

subsydiarna

!!!

!!!

)

)



Przesłanki

Przesłanki

:

:



Szkoda majątkowa poszkodowanego

Szkoda majątkowa poszkodowanego

(na

(na

skutek czynności rozporządzającej dokonanej

skutek czynności rozporządzającej dokonanej

pod wpływem podstępu)

pod wpływem podstępu)



Zły zamiar sprawcy

Zły zamiar sprawcy



Działania nacechowane złośliwością (również

Działania nacechowane złośliwością (również

dokonane bez chęci osiągnięcia korzyści)

dokonane bez chęci osiągnięcia korzyści)



Każde działanie ze świadomością pokrzywdzenia,

Każde działanie ze świadomością pokrzywdzenia,

któremu towarzyszy chęć osiągnięcia korzyści

któremu towarzyszy chęć osiągnięcia korzyści

Actio doli - interpretacja



Stosowanie

Stosowanie

actio doli

actio doli

w drodze jej

w drodze jej

interpretacji w jurysprudencji

interpretacji w jurysprudencji



Wszelkie nieuczciwe wyrządzenie

Wszelkie nieuczciwe wyrządzenie

szkody nie objęte innymi skargami np.

szkody nie objęte innymi skargami np.



Zabicie niewolnika będącego przedmiotem

Zabicie niewolnika będącego przedmiotem

zobowiązania osoby trzeciej

zobowiązania osoby trzeciej



Niedochowanie obietnicy nie chronionej

Niedochowanie obietnicy nie chronionej

prawem

prawem



Niewypełnienie świadczenia wzajemnego

Niewypełnienie świadczenia wzajemnego

przy kontraktach realnych nienazwanych

przy kontraktach realnych nienazwanych

(

(

contractus reales innomminati

contractus reales innomminati

)

)

Actio doli - interpretacja



Paulus D. 4.3.18.5:

Paulus D. 4.3.18.5:

„Jeżeli ktoś zabił niewolnika, którego mi

„Jeżeli ktoś zabił niewolnika, którego mi

przyrzekłeś stypulacyjnie, słusznie

przyrzekłeś stypulacyjnie, słusznie

uważa się, że należy mi przyznać

uważa się, że należy mi przyznać

przeciw niemu

przeciw niemu

actio doli

actio doli

, ponieważ ty

, ponieważ ty

jesteś zwolniony ze zobowiązania w

jesteś zwolniony ze zobowiązania w

stosunku do mnie dlatego też nie

stosunku do mnie dlatego też nie

zostanie ci przyznana

zostanie ci przyznana

actio ex lege

actio ex lege

Aquilia

Aquilia

”

”

Metus – środki prawne



Środki prawne

Środki prawne

:

:



Restitutio in integrum

Restitutio in integrum

(przywrócenie

(przywrócenie

stanu poprzedniego

stanu poprzedniego

–

–

w wypadku czynności

w wypadku czynności

prawnej zobowiązującej)

prawnej zobowiązującej)



Exceptio quod metus causa

Exceptio quod metus causa

(zarzut

(zarzut

procesowy

procesowy

–

–

w wypadku czynności prawnej

w wypadku czynności prawnej

zobowiązującej)

zobowiązującej)



Actio quod metus causa

Actio quod metus causa

(skarga

(skarga

–

–

w

w

wypadku czynności prawnej rozporządzającej)

wypadku czynności prawnej rozporządzającej)

Metus – zastosowanie



Zastosowanie wszystkich trzech środków

Zastosowanie wszystkich trzech środków

uzależnione od:

uzależnione od:



Dokonania czynności pod wpływem groźby

Dokonania czynności pod wpływem groźby

poważnej (realnej i grożącej w istotne dobro)

poważnej (realnej i grożącej w istotne dobro)



Zaistnienia straty w majątku osoby

Zaistnienia straty w majątku osoby

zagrożonej

zagrożonej



Stosowane zarówno przeciwko osobie, która

Stosowane zarówno przeciwko osobie, która

dopuściła się groźby, jak i tej która odniosła

dopuściła się groźby, jak i tej która odniosła

z niej korzyść

z niej korzyść

Metus – zastosowanie



Gaius

Gaius

D.

D.

4.2.6:

4.2.6:

„Powiadamy, że edykt ten dotyczy nie

„Powiadamy, że edykt ten dotyczy nie

takiej groźby, która może przestraszyć

takiej groźby, która może przestraszyć

człowieka bojaźliwego, lecz takiej, która

człowieka bojaźliwego, lecz takiej, która

jest rzeczywista i wzbudza obawę w

jest rzeczywista i wzbudza obawę w

człowieku odważnym.”

człowieku odważnym.”



Ulpian D. 4.2.5:

Ulpian D. 4.2.5:

„Labeon mówił, że za groźbę należy uznać

„Labeon mówił, że za groźbę należy uznać

nie tylko to, co wzbudza jakąkolwiek

nie tylko to, co wzbudza jakąkolwiek

obawę lecz strach przed poważną szkodą.”

obawę lecz strach przed poważną szkodą.”

Metus – zastosowanie



Ulpian

Ulpian

D. 4.2.1

D. 4.2.1

:

:

„Pretor ogłosił, że co zostało zdziałane pod

„Pretor ogłosił, że co zostało zdziałane pod

wpływem groźby, tego nie uznam. Dawniej

wpływem groźby, tego nie uznam. Dawniej

słowa edyktu były „co zostało zdziałane siłą lub

słowa edyktu były „co zostało zdziałane siłą lub

groźbą”. Wzmianka o sile dotyczyła narzucenia

groźbą”. Wzmianka o sile dotyczyła narzucenia

komuś czegoś wbrew jego woli, groźba wyrażała

komuś czegoś wbrew jego woli, groźba wyrażała

zaś stan umysłu wywołany istniejącym lub

zaś stan umysłu wywołany istniejącym lub

przyszłym zagrożeniem.

przyszłym zagrożeniem.

Ale wzmianka o sile

Ale wzmianka o sile

była potem pomijana, bo uznano, że za

była potem pomijana, bo uznano, że za

zdziałane groźbą uważa się także to, co zostało

zdziałane groźbą uważa się także to, co zostało

zdziałane z użyciem siły.”

zdziałane z użyciem siły.”

Fraus creditorum - cechy



Działanie w celu pokrzywdzenia

Działanie w celu pokrzywdzenia

wierzycieli

wierzycieli

(„na szkodę wierzycieli”)

(„na szkodę wierzycieli”)



Przesłanki

Przesłanki

:

:



Zmniejszenie wypłacalności dłużnika

Zmniejszenie wypłacalności dłużnika



Czynność dokonana z

Czynność dokonana z

animus fraudandi

animus fraudandi

(zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli)

(zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli)

UWAGA !!!

UWAGA !!!

Animus fraudandi

Animus fraudandi

muszą

muszą

mieć obie strony czynności

mieć obie strony czynności

Fraus creditorum - środki



Restitutio in integrum ob fraudem

Restitutio in integrum ob fraudem

–

–

czynność uznawano za niezaistniałą

czynność uznawano za niezaistniałą



Wierzyciele po

Wierzyciele po

missio in bona

missio in bona

(w procedurze

(w procedurze

egzekucyjnej) tylko przeciw osobie, która

egzekucyjnej) tylko przeciw osobie, która

działała

działała

fraudandi causa

fraudandi causa



Actio rescissoria

Actio rescissoria



Skarga służąca wierzycielom dla odzyskania

Skarga służąca wierzycielom dla odzyskania

od osób trzecich składników majątkowych

od osób trzecich składników majątkowych

niewypłacalnego dłużnika

niewypłacalnego dłużnika



Interdictum fraudatorium

Interdictum fraudatorium



Nakaz zwrotu wierzycielom rzeczy należących

Nakaz zwrotu wierzycielom rzeczy należących

do dłużnika od bezpośredniego lub dalszego

do dłużnika od bezpośredniego lub dalszego

nabywcy

nabywcy

Actio Pauliana



Wykształcona w prawie

Wykształcona w prawie

justyniańskim

justyniańskim



Skierowana wobec osób, które

Skierowana wobec osób, które

odniosły korzyści z czynności

odniosły korzyści z czynności

dłużnika dokonanych w celu

dłużnika dokonanych w celu

pokrzywdzenia wierzycieli

pokrzywdzenia wierzycieli



Przy czynności odpłatnej osoba taka musi być

Przy czynności odpłatnej osoba taka musi być

świadoma pokrzywdzenia wierzycieli

świadoma pokrzywdzenia wierzycieli



Przy czynności nieodpłatnej osoba taka zawsze

Przy czynności nieodpłatnej osoba taka zawsze

odpowiadała

odpowiadała

Servi corruptio



Odpowiedzialność za szkody wyrządzone u

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone u

niewolnika poprzez namówienie go działań

niewolnika poprzez namówienie go działań

sprzecznych z prawem lub moralnością

sprzecznych z prawem lub moralnością



Przesłanki:

Przesłanki:



Zły zamiar gorszyciela

Zły zamiar gorszyciela



Rzeczywiste zgorszenie niewolnika

Rzeczywiste zgorszenie niewolnika



Odpowiedzialność na podwójną wysokość

Odpowiedzialność na podwójną wysokość

zgorszonego niewolnika

zgorszonego niewolnika

Servi corruptio



Ulpian D. 11.3.1.5:

Ulpian D. 11.3.1.5:

„

„

Ten czyni niewolnika gorszym, kto nakłania go do

Ten czyni niewolnika gorszym, kto nakłania go do

tego by dopuścił się zniewagi, popełnił kradzież lub

tego by dopuścił się zniewagi, popełnił kradzież lub

uciekł, aby podburzał innych, aby sfałszował

uciekł, aby podburzał innych, aby sfałszował

rationes

rationes

dotyczące

dotyczące

peculium

peculium

, aby został czyimś

, aby został czyimś

kochankiem, aby oddawał się włóczęgostwu lub

kochankiem, aby oddawał się włóczęgostwu lub

czarom, albo w nadmiarze uczęszczał do teatru lub

czarom, albo w nadmiarze uczęszczał do teatru lub

żeby stał się kłótliwy albo jeśli ktoś niewolnika

żeby stał się kłótliwy albo jeśli ktoś niewolnika

prowadzącego rachunki nakłania lub przekupuje do

prowadzącego rachunki nakłania lub przekupuje do

ich zniszczenia lub sfałszowania albo do tego, żeby

ich zniszczenia lub sfałszowania albo do tego, żeby

popełnił cudzołóstwo”

popełnił cudzołóstwo”

Next time

Next time

KOLOKWIUM

KOLOKWIUM





Z

Z

Podręcznik

Podręcznik

a:

a:



Rozdział IX § 37 pkt. VI.1 (sprzedaż)

Rozdział IX § 37 pkt. VI.1 (sprzedaż)

Z

Z

Podręcznik

Podręcznik

a PR-PPP:

a PR-PPP:



Rozdział 6.13.1.2-3

Rozdział 6.13.1.2-3

Źródła:

Źródła:



G.3.135-141;

G.3.135-141;

I 3.22-23

I 3.22-23

Plus:

Plus:



Kazusy z prezentacji 30_A

Kazusy z prezentacji 30_A

Next time – warto zajrzeć

Next time – warto zajrzeć



F. Longchamps de Bérier

F. Longchamps de Bérier

, Skargi

, Skargi

edylów kurulnych a dyrektywa

edylów kurulnych a dyrektywa

1999/44/EC Parlamentu Europejskiego

1999/44/EC Parlamentu Europejskiego

i Rady w sprawie określonych

i Rady w sprawie określonych

aspektów sprzedaży i gwarancji na

aspektów sprzedaży i gwarancji na

dobra konsumpcyjne,

dobra konsumpcyjne,

Studia Iuridica nr

Studia Iuridica nr

44 (2005 r.), s. 427-437

44 (2005 r.), s. 427-437



A. Kacprzak,

A. Kacprzak,

Sprzedaż rzeczy

Sprzedaż rzeczy

kradzionej,

kradzionej,

Zeszyty Prawnicze UKSW nr

Zeszyty Prawnicze UKSW nr

2.1 (2002 r.), s. 93-104.

2.1 (2002 r.), s. 93-104.