background image

Substancje aktywne 

Substancje aktywne 

pochodzenia roślinnego 

pochodzenia roślinnego 

stosowane 

stosowane 

w kosmetykach

w kosmetykach

Wykonały:

Ewa Ciechanowska 

Kinga Dmitrzak

background image

 

2

Plan prezentacji

1. Definicja i podział substancji aktywnych
2. Charakterystyka substancji pierwotnych
3. Charakterystyka substancji wtórnych
4. Właściwości i zastosowanie wybranych 

surowców naturalnych stosowanych w 
kosmetykach

5. Literatura

background image

 

3

SUBSTANCJA 

AKTYWNA

background image

 

4

SUBSTANCJA AKTYWNA

• Inaczej składnik czynny kosmetyku, 

substancja powodująca wystąpienie 
biochemicznych, chemicznych, 
fizycznych lub fizykochemicznych 
efektów wpływających na fizjologię i 
funkcjonowanie skóry, błon 
śluzowych i przydatków (włosy, 
zęby). 

background image

 

5

Substancje biologicznie 

czynne

Witaminy

Produkty pochodzenia roślinnegoProdukty pochodzenia zwierzęcego

Substancje biologicznie 

czynne

background image

 

6

Substancje czynne 

pochodzenia roślinnego

pierwotne (podstawowe) 

  mono- i polisacharydy
  tłuszcze
  białka
  chlorofil

 wtórne (swoiste)

  alantonina
  glikozydy
  flawonidy
  antocyjany
  olejki eteryczne
  kwasy owocowe

background image

 

7

W kosmetykach 

rzadko wykorzystuje się 

pojedynczy

surowiec roślinny!

background image

 

8

WĘGLOWODANY 

• stanowią one materiał budulcowy komórek 

roślinnych (celuloza, pektyny) oraz materiał 

energetyczny i zapasowy (inulina, cukry proste, 

wielocukry) 

• Monosacharydy

 to cukry proste, składniki 

kosmetyków naturalnych, preparatów do odżywiania 

i przeciw chorobom skóry

• Polisacharydy

 to cukry złożone, wykorzystuje się 

do produkcji kosmetyków w postaci żelu lub emulsji 

do maseczek kosmetycznych kremów i maści. 

Skrobia jest podstawą do produkcji zasypek i pudrów

SUBSTANCJE PODSTAWOWE

background image

 

9

SUBSTANCJE PODSTAWOWE

 

• stanowią dla rośliny składnik o znaczeniu 

energetycznym (estry kwasów tłuszczowych i 
gliceryny).

• są doskonałą bazą dla kosmetyków, nie ulegają 

szybkiemu jełczeniu, mają dobre właściwości 
natłuszczające i ochronne

NASYCONE

(twarda konsystencja)

NIENASYCONE

(oleje)

TŁUSZCZE

background image

 

10

SUBSTANCJE PODSTAWOWE

BIAŁKA

 

• stanowią zasadniczą rolę w procesach przemiany materii 

• aminokwasy 

podstawowe elementy białek

• działają nawilżająco i zwiększają nawilżające działanie 

innych składników w skórze

• ALANINA

 Jest prostym aminokwasem 

alifatycznym, mającym metylowy 
łańcuch boczny (-CH3). 

 Jest składnikiem wielu białek, a w postaci wolnej obficie 

występuje w osoczu krwi.

 Bierze udział w biosyntezie monosacharydów. 
 Wygładza i napina skórę.

NH

2

C

H

3

OH

O

background image

 

11

SUBSTANCJE PODSTAWOWE

CHLOROFIL

 

• zielony barwnik roślinny, 

przyśpieszający 
regenerację naskórka i 
gojenie drobnych 
podrażnień skóry

• Wykorzystywany w 

kosmetykach do pielęgnacji 
cery przetłuszczającej się, 
szarej i zmęczonej. 
Poprawia ukrwienie skóry, a 
więc wpływa na lepsze 
odżywienie i dotlenienie jej.

background image

 

12

background image

 

13

Alantoina 

• Wzór sumaryczny C

4

H

6

N

4

O

3

• heterocykliczna pochodna mocznika

• Występowanie:
• Kiełki zbóż
• Łupiny kasztanów
• Korzeń żywokostu

N

H

N

H

N

H

NH

2

O

O

O

background image

 

14

ALANTONINA

• Działanie:

Stosowana w przemyśle 

farmaceutycznym oraz kosmetycznym, 
w kremach nawilżających. 

Ułatwia gojenie się ran, łagodzi objawy 

łuszczycy, 

działa przeciwzapalnie i ściągająco, 
przyśpiesza regenerację skóry 

background image

 

15

GLIKOZYDY

• są jedną z najbardziej zróżnicowanych grup 

substancji czynnych jakie występują w świecie 

roślinnym. 

• cechą wspólną jest obecność 

glikonu

, czyli części 

cukrowej cząsteczki oraz 

aglikonu

 czyli części nie 

cukrowej. 

• część cukrowa zawierać może od 1 do 12 

cząsteczek cukrów prostych. 

• aglikony

 mają zasadniczy wpływ na właściwości 

biologiczne glikozydów, dlatego też duże 

zróżnicowanie ich budowy chemicznej powoduje, 

że glikozydy są tak różnorodną pod względem 

działania grupą związków roślinnych. 

background image

 

16

FLAWONOIDY

• posiadają 

heterocykliczny

 

układ flawonu. 

• są substancjami o charakterze 

polifenoli, zawierającymi w swojej
strukturze 15-sto atomowy szkielet 
węglowy złożony z 2 pierścieni benzenu połączonych 
ze sobą łańcuchem propanowym.

• Bliskie położenie pierścieni aromatycznych i wiązań 

podwójnych oraz grup hydroksylowych sprawia, że 
większość flawonoidów ma 

charakter barwników

.

 

• po połączeniu z cząsteczką cukru tworzą glikozydy

O

O

background image

 

17

FLAWONOIDY

• Występowanie

:

ziele ruty
fiołek trójbarwny
gryka
rdest ptasi 
skrzyp
głóg
czarny bez

background image

 

18

FLAWONOIDY

• Działanie:

uszczelniające i uelastyczniające 

naczynia krwionośne 

przeciwobrzękowe
poprawiają kondycje naczyń 

krwionośnych

background image

 

19

FLAWONOIDY

Kwercetyna - jest najbardziej rozpowszechnionym 

flawonolem. Najczęściej spotykana jest w postaci 

glikozydów. posiada właściwości antyoksydacyjne. 

Zalicza się ją do grupy tak zwanych „

wymiataczy 

wolnych rodników

”. W związku z tymi korzystnymi 

działaniami, kwercetyna jest związkiem, który ma 

pewne zastosowanie w spowalnianiu procesów 

starzenia zwłaszcza w połączeniu z witaminą C. 

O

O

OH

OH

OH

OH

O

H

background image

 

20

ANTOCYJANY

• wielofenolowe barwniki roślinne o 

budowie i właściwościach zbliżonych 
do flawonoidów 

• występują w roślinach w postaci 

glikozydów

• cześć cukrową antocyjan stanową z 

reguły krótkie 1- 3 cząsteczkowe 
łańcuchy najczęściej złożone z glukozy 

background image

 

21

ANTOCYJANY

• Wystepowanie:

Czarne jagody
Owoce aronii, czarnej porzeczki, 

ciemnych winogron

Kwiaty malwy czarnej i bławatka

background image

 

22

ANTOCYJANY

• Działanie:

przeciwrodnikowe 
przeciwzapalne

• Zastosowanie

 w kosmetykach 

przeznaczonych do pielęgnacji i 
regeneracji cery zniszczonej oraz 
uszkodzonej przez promieniowanie 
UV

background image

 

23

OLEJKI ETERYCZNE

• są to lotne substancje organiczne, przeważnie 

pochodzenia roślinnego, o charakterystycznym 

aromacie. 

• w ich skład wchodzą głównie terpeny lub związki 

terpenowe

• olejki klasyfikuje się i ocenia najczęściej na 

podstawie zawartości głównego składnika np. 

mentolu czy tymolu. 

• stanowią podstawowy surowiec 

do produkcji perfum

• mają szerokie zastosowanie 

w aromaterapii

background image

 

24

OLEJKI ETERYCZNE

OLEJEK CEDROWY

• otrzymywany jest z cedru atlantyckiego na 

drodze destylacji jego drewna.

• stosowany jest w leczeniu:

 trądziku

 oparzeń

 owrzodzeń

 egzemy

 ran 

 zmniejsza łupież i wydzielanie łoju oraz hamuje 

wypadanie włosów, dlatego też zalecany jest 

do pielęgnacji włosów przetłuszczających się.  

background image

 

25

KWASY OWOCOWE 

(AHA, α-hydroksykwasy)

• Występowanie:

 owoce
 warzywa
 trzcina cukrowa

• Działanie:

 złuszczające 
 wygładzające
 rozjaśniające
 nawilżające
 stymulują proces odnowy skóry

background image

 

26

KWASY OWOCOWE

KWAS GLIKOLOWY

• występuje w soku trzciny cukrowej
• jest  aktywny, posiada bowiem prostą budowę 

oraz małą masę cząsteczkową, dzięki czemu 
łatwo i głęboko wnika w skórę.

• syntetyczny stosowany do peelingu jako środek 

złuszczający powoduje rozluźnienie warstwy 
rogowej skóry i odpowiednie jej nawilżenie

• działa najsilniej przy niskim pH (2,5-5) i wysokim 

stężeniu (15-40%)

CH

2

OH

COOH

background image

 

27

Bursztyn 

• Powstał z sosny żywicodajnej sprzed 

40-50 mln lat.

• Podstawowymi składnikami są:

 

kwas bursztynowy

 

   

wzór: (CH2COOH)2 

background image

 

28

Burszyn

  

polimery kwasów żywicznych:

  Kwas abietynowy 

 wzór: C

20

H

30

O

2

  Kwas lewopimarowy

wzór: C

20

H

30

O

2

CH

3

CH

3

C

H

3

CH

3

COOH

CH

3

CH

3

CH

3

CH

3

HOOC

background image

 

29

Bursztyn

• Zastosowanie

:

  dodatek do mydeł, w celu poprawienia ich 

połysku i konsystencji

  wchodzi w skład kompleksu aktywnego z 

prekursorem ATP dajac GP4G, który jest 
odpowiedzialny za regenerację skóry, 
zwiększa syntezę białek, wspomaga układ 
odpornościowy skóry, stymuluje 
mechanizmy naprawcze DNA, chroniąc 
skórę przed rodnikami.

background image

 

30

Kawa arabska

• krzew dorastający do wysokości 5 m
• nasiona zawierają:

 kofeinę
 tłuszcze
 kwas galusowy i cytrynowy
 białko
 kafeol (olejek kawowy)

background image

 

31

Kawa arabska

• Kofeina – zastosowanie
 leczenie celulitisu, 

modelowanie sylwetki

 usuwa nadmiar tkanki 

tłuszczowej

 usuwa toksyny oraz 

nadmiar płynów z 
organizmu

N

N

N

N

O

O

C

H

3

CH

3

CH

3

background image

 

32

Ryż dziki

• Surowcem jest ziarno, z którego otrzymuję się 

mieszaninę substancji aktywnych stosowana w 

formie oleju lub roztworu glikolowego. W skład 

wchodzą:

  fitosterole
  γ-oryzanol
  związki kompleksujące kationy metali ciężkich
  witaminy z grupy B

background image

 

33

Ryż dziki

• γ-oryzanol - składa się z 

10 estrów 

kwasu 

felurowego

,

 steroli,
 stanoli,
 alkoholu triterpenowego

O

CH

3

O

H

OH

O

background image

 

34

Ryż dziki

• Zastosowanie:

  substancja regerująca i niwelująca 

procesy starzenia

 działanie łagodzące podrażnienia, 

odżywcze, regenerujące, zmiękczające, 

ochronne (zmiatacz rodników)

 stosowany w preparatach chroniących 

przed czynnikami zewnętrznymi

 z dodatkiem fitohormonów, kwasu 

hialuronowego i witaminy C stosowany w 

zabiegach wygładzających zmarszczki

background image

 

35

WNIOSKI

background image

 

36

Bibliografia

1) M. Molski „Chemia piękna”, wyd. PWN, 2010
2) A. Marzec „Chemia kosmetyków”, wyd. Dom 

Organizatora TNOiK, 2005 

3) http://farmakognozja.farmacja.pl/fitochem/index

.php

background image

 

37

background image

 

38

Pytania???


Document Outline