URABIANIE – Technika strzelnicza

Materiał wybuchowy – substancja zdolna do rekcji wybuchowej pod wpływem bodźców zewnętrznych, tj.

tarcia, uderzenia, temperatury, iskry.

Na wskutek reakcji chemicznej – spalania, tworzą się w bardzo krótkim czasie duże ilości gazów. Następuje

koncentracja energii i wytwarza się siła zdolna naruszyć dotychczasową strukturę środowiska.

Rozróżnia się trzy rodzaje rozkładu MW:
•

Deflagracja – powolny rozkład egzotermiczny.

•

Wybuch – przebieg ze zmienną prędkością spalania nie przekraczającą jednak 1000 m/sec.

•

Detonacja – bardzo szybka reakcja spalania, której prędkość rozkładu wynosi ponad 1000 m/sec.

Górnicze MW wytwarzane są jako mieszaniny różnych składników, które mają do spełnienia odpowiednie

zadania:

-

Składniki tlenonośne – oddające tlen składnikom palnym (saletra amonowa, sodowa, barowa,
nadchloran potasu).

-

Składniki palne – zwiększające siłę MW (nitrogliceryna, nitroglikol, bawełna koloidalna, trotyl,
dwunitrotoluen).

-

Składniki spulchniające – nośniki węgla (mączka drzewna, sadza, węgiel drzewny).

-

Składniki zmiękczające – uplastyczniają składniki w ciasto MW (gliceryna, glikol).

-

Składniki obniżające temperaturę spalania – zmniejszające płomień, a tym samym podnoszące
bezpieczeństwo względem pyłu węglowego i metanu (sól kamienna, salmiak, chlorek potasu).

-

Składniki podwyższające temperaturę spalania i zwiększające płomień wybuchu dla wzrostu ciśnienia
gazów (pył gliniany)

URABIANIE – Technika strzelnicza

Według normy BN-89/609-45/02 zakłada się cztery kryteria podziału GMW.

I. GRUPY – w zależności od spełnienia określonych wymagań dotyczących

stopnia bezpieczeństwa wobec metanu i pyłu węglowego:

- skalne – którym nie stawia się wymagań bezpieczeństwa wobec

mieszanin metanu i pyłu węglowego z powietrzem.
- węglowe – spełniające określone wymagania bezpieczeństwa tylko
wobec mieszaniny pyłu węglowego z powietrzem.
- metanowe – spełniające określone wymagania bezpieczeństwa wobec
mieszanin z metanem i pyłem węglowym z powietrzem.
- metanowe specjalne – spełniające wyższe wymagania
bezpieczeństwa

wobec mieszaniny metanu i pyłu węglowego z

powietrzem.

II. PODGRUPY – w zależności od postaci fizycznej i składu chemicznego

- proszkowe (saletrzane),
- plastyczne i półplastyczne (nitroestrowe),
- granulowane ziarniste – ( o strukturze gruboziarnistej),
- zawiesinowe (uwodnione) – o strukturze plastycznej lub półpłynnej.

URABIANIE – Technika strzelnicza

III. RODZAJE – w zależności od dodatkowych własności.

G – mrozoodporne (do -17

o

C),

H – wodoodporne,
J – wymiennojonowe,
P – ciśnienioodporne (do 5 MPa),
T – termoodporne (do 50

o

C),

W – o zwiększonym stopniu bezpieczeństwa GMW
metanowych

względem mieszaniny pyłu węglowego z

powietrzem.

IV. TYPY – w zależności od formy użytkowej

- naboje,
- naboje przystawne,
- luzem.

URABIANIE – Technika strzelnicza

Postać

fizyczna

Nazwa handlowa

skalne

węglowe

metanowe

Metanowe

specjalne

Sypkie

i proszkowe

(saletrzane)

Amonit

Karbonit

Metanit

Metanit

specjalny

Plastyczne i

półplastyczn

e

(nitroestrow

e)

Dynamit,

Dynamonit

-

Barbaryt

-

Granulowan

e i ziarniste

Saletrol,

Proch,

Saletrolit,

Trotyl

-

-

-

Zawiesinow

e

Hydroamoni

t

-

-

-

URABIANIE – Technika strzelnicza

Schemat stosowanych GMW

URABIANIE – Technika strzelnicza

Materiały wybuchowe inicjujące – mają wielką czułość na bodźce,

dzięki czemu mają szybką rozwoju reakcji wybuchowej i swoim

wybuchem pobudzają wybuch innych MW.

MW inicjujące pierwotne są bardzo wrażliwe na bodźce

zewnętrzne. Prędkość detonacji wynosi około 5500 m/sec. Zalicza

się do nich np.: piorunian rtęci, azydek ołowiawy,

trójnitrorezorcynian ołowiu.

MW inicjujące wtórne są mniej wrażliwe na bodźce zewnętrzne

przy prędkości detonacji wynoszącej ponad 6000 m/sec. Do nich

zalicza się np.: trotyl, pentryt, tetryl, heksogen

MW górnicze w wyrobiskach podziemnych stosowane są przeważnie

w nabojach o średnicy 32 lub 36 mm i wadze 125, 150, 250 g.

Dla odróżnienia MW pakowane są w papier parafinowany o

zabarwieniu zależnie od grupy:

skalne – opakowanie czerwone

;

węglowe – opakowanie niebieskie

;

metanowe – opakowanie

kremowe

lub fioletowe

;

metanowe specjalne – opakowanie

jasnokremowe

lub różowofioletowe

Środki inicjujące mają za zadanie zapoczątkować reakcję wybuchu.
Zalicza się do nich:

1. Lonty detonacyjne,
2. Spłonki,
3. Zapalniki elektryczne.

URABIANIE – Technika strzelnicza

Lont

Spłonka

Zapalnik elektryczny

ostry

URABIANIE – Technika strzelnicza

Zapalniki elektryczne ostre są podstawowymi środkami

inicjującymi stosowanymi w górnictwie podziemnym.

Podobnie jak MW zapalniki elektryczne (ZE) muszą posiadać

cechę bezpieczeństwa względem pyłu węglowego i metanu.

URABIANIE – Technika strzelnicza

Według normy PN-C-86020 górnicze zapalniki elektryczne

dzielą się na:

I. GRUPY – zależnie od stopnia bezpieczeństwa, i oznaczone

są symbolami:

M

– metanowe, spełniające wymagania bezpieczeństwa

wobec mieszaniny pyłu węglowego z powietrzem i metanu

z powietrzem.

W

– węglowe, spełniające wymagania bezpieczeństwa

względem mieszaniny pyłu węglowego z powietrzem.

S

– skalne, bez stopnia bezpieczeństwa.

II. KLASY – zależnie od stopnia bezpieczeństwa wobec prądu

elektrycznego:

0,20

– o prądzie bezpiecznym 0,20 A,

0,45

– o prądzie bezpiecznym 0,45 A,

2,0

- o prądzie bezpiecznym 2,0 A,

4,0

- o prądzie bezpiecznym 4,0 A.

Prąd stały bezpieczny o podanym natężeniu może płynąć przez

zapalnik w ciągu 5 minut, nie powodując jego odpalenie

.

URABIANIE – Technika strzelnicza

III. RODZAJE – w zależności od czasu zadziałania części

spłonkowej, oznaczone są symbolami:

U

– mikrosekundowe o czasie zadziałania poniżej 1ms,

N

– natychmiastowe o czasie zadziałania 1÷10 ms,

M

– milisekundowe o czasie zadziałania pierwszego stopnia

opóźnienia 11÷100 ms,

P

– półsekundowe o stopniu zadziałania pierwszego stopnia 0,5

ms.

IV. TYPY – w zależności od dodatkowych własności:

C

– ciśnienioodporne, odporne na ciśnienie powyżej 9,8 MPa;

T

– termoodporne, dla temperaturę powyżej 50

o

C.

W zależności od grupy, jeden z przewodów powinien mieć izolację barwy:

Białej – dla GZE grupy M

;

Niebieskiej – dla GZE grupy W

;

Czerwonej – dla

GZE grupy S

.

Drugi przewód rozróżnia się klasę zapalnika barwą:

Żółtą – dla klasy 0,20

;

Brązową – dla klasy 0,45

;

Zieloną – dla klasy 2,0

;

Czarną – dla klasy 4,0

.

URABIANIE – Technika strzelnicza

zapalarki

URABIANIE – Technika strzelnicza

URABIANIE – Technika strzelnicza

URABIANIE – Technika strzelnicza