Myślenie jako proces
poznawczy
Wiedza o procesach myślenia
Związek języka z myśleniem
Poziomy myślenia
– Powierzchnia myślenia
– Głębia myślenia
Myślenie to proces przetwarzania
informacji i korzystania z wiedzy
(doświadczenia) za pomocą
reprezentacji o różnym stopniu
abstrakcji
Model mechanizmu
myślenia Newella i
Simona
Myślenie to przekształcanie tzw. przestrzeni
problemowej od stanu początkowego do
końcowego, czyli do momentu osiągnięcia
celu
Zbiory symboli (reprezentacji) umysłowych
w modelu myślenia
– Reprezentujące stan wiedzy o sytuacji
problemowej
– Reprezentujące dane początkowe
– Reprezentujące operatory (reguły przetwarzania)
– Reprezentujące charakterystyki celu
– Reprezentujące źródła „problemowości”
Model mechanizmu
myślenia Newella i
Simona cd.
W procesie sukcesywnego przekształcania
symboli bierze udział cały umysł, obejmujący
sieć powiązanych stanów uwagi i pamięci
Wyraża to operowanie następującymi
zbiorami informacji, reprezentacji i wiedzy:
– Informacja bieżąca
– Informacja strukturalna
– Wiedza wydobywana z zasobów doświadczenia
– Informacje o dotychczasowej trajektorii
– Wiedza ekwiwalentna
– Informacje tworzące kontekst problemu
Model Newella i Simona odwołuje się do
metafory komputerowej
Podstawowe formy
myślenia
Myślenie konwergencyjne
Myślenie dywergencyjne
Myślenie refleksyjne
Myślenie autystyczne
Konwergencyjny przebieg
procesu decyzyjnego
Określenie
źródeł
i struktury
niepewności
Zamknięcie
zbioru wariantów
Określenie
szans
Zintegro-
wanie ocen
Wybór
działania
Decyzja
Myślenie inwencyjne
Myślenie decyzyjne
Zdefiniowanie typu sytuacjiPoszukiwanie nowych
wariantów działania
Określanie kryteriów
i skal oceny wariantów
Podjęcie decyzji
Problem
niepewnoś
ci:
•Złożoność
•Zmiennoś
ć
•Niejasnoś
ć
•Presja
czasu
•Brak
wiedzy
Język, kategorie
pojęciowe
Ocena celu, warunków
i możliwości działania
Tablica decyzyjna
Reguły decyzyjne
Model myślenia
decyzyjnego wg
Montgomery’ego
Główne cele myślenia decyzyjnego
– Poszukiwanie dominacji
– Utrzymanie kontroli
Fazy myślenia decyzyjnego
– Wstępna ocena i selekcja wariantów
– Poszukiwanie wariantu obiecującego
– Sprawdzenie, czy wariant obiecujący
spełnia kryterium dominacji
– Modyfikowanie sprzeczności
ukrytych w strukturze dominacji
Wstępna ocena i selekcja
wariantów
Dokonywana na podstawie
wyróżniających się cech i ich
znaczenia dla decydenta
Zawężenie zbioru do 3-4, by
uzyskać odpowiednią kontrolę
poznawczą i wgląd w sytuację
Rezultat – podział ogółu
wariantów na zbiór zasadniczy i
resztę
Poszukiwanie wariantu
obiecującego
Poszukiwanie wariantu
obiecującego, najbardziej
skontrastowanego z pozostałymi
Obiecujący wariant jest
„kandydatem” na decyzję
Rezultat – wskazanie wariantu
który uznany zostanie za wstępne
rozwiązanie problemu niepewności,
i będzie sprawdzany w trzeciej fazie
myślenia decyzyjnego
Poszukiwanie dominacji
Najważniejsza faza dla podjęcia decyzji
Porównywanie wariantu wskazanego w
fazie drugiej z pozostałymi wariantami ze
zbioru
Regułę dominacji spełnia ten wariant, który
jest wyraźnie korzystniejszy od wszystkich
pozostałych wariantów pod względem
głównych cech, i zarazem nie gorszy pod
względem cech pozostałych
Rezultat – ocena wyrazistości (jasności) w
strukturze dominacji
Modyfikowanie
sprzeczności ukrytych w
strukturze dominacji
Redukowanie silnego dysonansu poznawczego
Poszukiwanie takiego sposobu
zmodyfikowania ukrytych sprzeczności , by
uzyskać czytelniejszą strukturę i móc wskazać
wariant dominujący
Rozwiązania:
– Zanegowanie sensu podejmowania decyzji,
odroczenie jej na pewien czas, powrót do fazy
pierwszej myślenia decyzyjnego
– Stosowanie różnego rodzaju „chwytów
umysłowych” by uzyskać dominujący wariant
decyzji