Rola społeczno -
zawodowa pielęgniarki

Beata Cholewka

w oparciu o studium z zakresu

współczesnego pielęgniarstwa autorstwa

Prof. Ireny Wrońskiej z roku 1997

Rozwój pielęgniarstwa, jako praktyki samego zawodu oraz
jako nauki, przebiega w zależności od wielu czynników.

WHO, wytyczyła zadania do spełnienia

dla pielęgniarek w każdym systemie

opieki zdrowotnej:

1.

Świadczenie opieki zdrowotnej i

zarządzanie nią.

2.

Edukacja pacjentów oraz personelu

opieki zdrowotnej

3.

Skuteczne działanie w roli członka

zespołu opieki zdrowotnej

4.

Działania na rzecz rozwoju praktyki

pielęgniarskiej.

Rola zawodowa



Rola zawodowa to szczególny rodzaj
roli, jaką podejmuje każdy człowiek
uczestnicząc w życiu społecznym.

Charakter roli społecznej uzależniony

jest od określonej pozycji w grupie.

Do każdej roli obowiązują normy

społeczne: - organizacyjne,
zawodowe inne…

Tak więc ….



Role, podobnie jak podobnie jak

tworzące je normy można określić jako

zewnętrzne nakazy i oczekiwania lub

jako wewnętrzne przekonania

„wykonawców roli” lub też jako ich

rzeczywiste sposoby ich zachowania

kiedy pełnią daną rolę.



Z jednej więc strony, to przepisy

żądania instytucji z drugiej poziom

osobowości danego wykonawcy roli…..

cd.



Rola to :

-

zewnętrzne nakazy

-

wewnętrzne przekonania

-

rzeczywiste zachowania

Dwa nurty socjologiczne
„ROLI”



Teoria funkcjonalno

strukturalna

„System społeczny

powstaje dzięki

instytucjonalizacji

działań ludzkich i

polega na

uwzorowaniu,

określeniu schematów

interakcji zachodzących

między jednostkami

zajmującymi różne

pozycje”



Teoria

interakcjonizmu

symbolicznego

„

wzajemne

oddziaływania jednostek

za pomocą symboli,

interakcja to społeczne

działanie, gdy dwie

osoby oddziałują na

siebie za pośrednictwem

komunikacji modyfikując

nawzajem swoje

zachowanie”

W ujęciu poznawczym



Rola „przepisana”

jest przejawem

przepisów
funkcjonujących w
danej organizacji



Rola subiektywna

jeśli jest wyrazem

postrzegania i
interpretacji
oczekiwań

Rola zawodowa pielęgniarki / osoba
pielęgniarki jako wykonawcy roli.

Należy powyższe rozważania odnieść do pojęcia

„zawodu”.

ZAWÓD …

to wykonywanie na podstawie odpowiedniej

wiedzy i umiejętności zespołu czynności społecznie
użytecznych, wyodrębnionych na skutek podziału
pracy, powtarzanych systematycznie i będących
źródłem utrzymania dla pracownika i jego rodziny oraz
będących podstawą prestiżu i pozycji społecznej
pracownika.

Tym samym rola zawodowa jest układem oczekiwań i

wymagań określonych osób i grup wobec osób
wykonujących dany zawód …rozróżniamy więc różne
zawody ze względu na oczekiwania społeczne…

Pielęgniarka wykonując zawód
podejmuje określone role:



oczekiwania wyrażane przez partnerów
opieki lekarsko pielęgniarskiej, tzw.
wymagania roli



wewnętrzne przekonania i przeżywanie
zgłaszanych oczekiwań, rola
przeżywana



wzory zachowań przypisane, rola
przepisana



Faktyczne działania, rola spełniana.

Efektywność spełnianej roli
zależy



uwzględnienia obowiązków i
uprawnień



adekwatnego odczytania oczekiwań
potrzeb partnera roli



poziomu realizacji oczekiwanych
zachowań uwarunkowanych
kompetencjami
pracownika( umiejętności i motywacje)
oraz warunkami pracy.

Rola zawodowa pielęgniarki w
ujęciu historycznym



F. Nightingale oparła model opieki
pielęgniarskiej na pełnej
poświecenia , kompetentnej ale
podporządkowanej dominującej roli
lekarza. Model ten ukształtował
praktykę pielęgniarstwa całego
świata i funkcjonuje prawie do
chwili obecnej.

cd.



w latach trzydziestych obecnego wieku

rośnie uzawodowienie pielęgniarstwa,

rozszerza się zakres jego działalności,

podwyższają kwalifikacje otwarcie możliwości

kształcenia na poziomie wyższym…

co doprowadza do wzbogacenia pierwotnego

modelu.



Pielęgniarstwo czerpie treści z różnych

dyscyplin…przyrodniczych,

humanistycznych, filozoficznych,

społecznych, społecznych.

cd.



Szczególny postęp następuje w latach
pięćdziesiątych w Stanach Zjednoczonych,
pielęgniarstwo zostaje uznane jako dyscyplina
naukowa. Przy uniwersytetach tworzone są
odrębne wydziały pielęgniarstwa, nie tylko
jako jednostki dydaktyczne ale i naukowo
badawcze.



W wyniku działalności naukowo badawczej
powstaje wiele koncepcji i teorii, oraz modeli
które stały się składnikami wiedzy naukowej o
pielęgniarstwie.

Charakterystyka modelu
pielęgniarstwa

składniki modelu: osoba, zdrowie, środowisko,

potrzeba pielęgniarka, opieka pielęgnacyjna, rola
pielęgniarki.

1.

W modelu powinna znaleźć swoje odbicie
filozofia pielęgniarstwa, właściwa dla
systemu kulturowego danej społeczności

2.

Model powinien uwzględniać określone
potrzeby opieki i społeczno- ekonomiczne
uwarunkowanie jej realizacji

3.

Powinien być zrozumiały dla wszystkich
pielęgniarek na wszystkich szczeblach

cd.

4. Możliwy do wdrożenia do praktyki

pielęgniarskiej.

5 Uwzględniać wszystkie aspekty potrzeb

człowieka.

Modele budowane są w drodze

:

PRAKTYKA – TEORIA
TEORIA- PRAKTYKA -T EORIA

Modele opieki

- Zorientowane na funkcjonowanie i rozwój

człowieka

-

Modele uwzględniające zaspokajanie

potrzeb człowieka

-

Model opieki jako działalność wspierająca

rozwój osobowości człowieka

-

Modele opieki uwzględniające stosunki

międzyludzkie

-

Modele systemowe opieki

-

Modele pola energetycznego

Jaki model wybrać do praktyki
pielęgniarskiej ?

? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?



Każdy z modeli odnosi się w sposób szczególny do

różnych obszarów.



Jedne skupiają się na działalności pielęgniarki, inne na

potrzebach pacjenta, na sposobach ich

rozpoznawania, jedne skupiają się na celach opieki

inne na przyczynach chorób i niedomogach

organizmu jako zakłócenia równowagi holistycznej.

Dlatego adekwatnie do opisu takiego modelu w różny

sposób kształtuje się więc rola PIELĘGNIARKI w

każdym z tych modeli.



Począwszy od modeli skupiających się na

elementarnych potrzebach fizjologicznych do modeli

do odnoszących się w sposób kompleksowy do

dobrostanu holistycznego

Odpowiedź brzmi :



Nie ma więc uniwersalnego modelu,
który mógłby być zastosowany w
praktyce.



Za żadnym z nich nie można się
opowiedzieć w sposób jednoznaczny.



Nie mniej założenia ich, powinny być
znane i powinny służyć jako podstawy
działalności praktycznej, stosownie do
posiadanej wiedzy teoretycznej.

Pielęgniarstwo jest nauką
praktyczną



Czerpie w teoriach innych nauk, ale teorie
te są weryfikowane empirycznie.

Definicja:
„Nauka praktyczna to zespół zadań

informujących o tym jak można w
oparciu o opisany stan rzeczy, ocenę
i znajomość związków między
rzeczami realizować stan rzeczy
postulowany”.

Charakterystyczne etapy nauk
praktycznych



Opis istniejącego stanu rzeczy i jego ocena



Opis i ocena skutków zamierzonych



Opis i ocena proponowanych projektów i
rozwiązań



Ocena opłacalności zmiany za cenę realizacji
projektu



Opis i ocena realizowanych skutków

Ten schemat postępowania jest regułą

postępowania w procesie pielęgnowania

Wskaźniki identyfikacji roli
pielęgniarki



Spełniane działanie, czynności, czyli

wszystko co pacjent by wykonywał sam

gdyby miał wiedzę, siłę i wolę.



Wiedza zdobyta podczas edukacji tzw,.

Unaukowienie, wyróżnia zdecydowanie te

czynności.



Formalizacja, czyli nadanie statusu przez

odpowiedni akt prawny



Miejsce pełnienia roli…( ? )



Pomoc pacjentowi zanim przybędzie lekarz



Ubiór, nakrycie głowy, oznaczenia.

ALE …

wszystkie wskaźniki roli przestają

mieć tak jednoznaczny wymiar……

ulegają one znacznym przemianom.

Tak więc ich istnienie i wyznaczanie
roli jest więc tematem otwartym,
uzależnionym od czynników
instytucjonalnych, środowiskowych,
kulturowych, społecznych

Ujęcia roli pielęgniarki

- Rola jako uczestnika instytucji opieki

zdrowotnej

- Lekarz jako partner interakcji pielęgniarki
- Pielęgniarka i odbiorca jaj opieki
( proces opieki jako przejaw interakcji

pielęgniarka podopieczny)

-

Rola w układach organizacyjnych

-

Rola a osoba pielęgniarki ( kompetencje,
walory moralne, inne składniki osobowości)

Obraz pielęgniarki i jej roli

Postulowany to :

„ Znacząca działalność w sferze ochrony

zdrowia, a zawód to autonomiczna

profesja, spełniana w harmonijnej

współpracy z zawodem lekarza”

?

w jaki stopniu odpowiada on modelowi

rzeczywistemu, z jakim spotykają się

pacjenci.