1
Wyznaczenie punktów o zaprojektowanych pozycjach względem
osi konstrukcyjnych obiektu
Tyczenie
Bez obserwacji
nadliczbowych
lokalizacyjne
szczegółowe
jednoetapowe
dwuetapowe
wielokrotne
Z obserwacjami
nadliczbowymi
Bez obserwacji
nadliczbowych
Z obserwacjami
nadliczbowymi
Wyznaczenie punktów o zaprojektowanych pozycjach względem
osnowy realizacyjnej
lub też
2
Metody tyczenia (1)
d
A
B
P
P
d
b
A
B
d
A
B
P
A
B
punkt osnowy realizacyjnej
punkt
tyczony
odłożone w terenie
obliczone wartości
obserwacji
baza
tyczenia
P’
domiarów prostokątnych
biegunowa
przedłużenia kierunku
3
Metody tyczenia (2)
A
B
P’
P
P’
A
B
P
II.
P’
w
2
w
1
W
1
W
2
a
IV.
I.
W
1
W
2
st. tach.
P
zero limbusa
a
III.
4
Zalecenia
powinien być spełniony warunek, że l < d
d
l
P
B
A
P
A
B
d
domiar
d
powinien być jak najkrótszy
A
B
P
d
przedłużenie
d
nie powinno przekraczać 1/3
długości bazy tyczenia
5
Tyczenie linii prostej
ZER
O LIM
BUS
A
WSKAŹNIKI OSIOWE
T
X
L
W
1
W
2
d
1
d
2
Y
L
k
1
k
2
W
3
D
Zadnie: wytyczyć wskaźnik W
3
na linii W
1
,W
2
w odległości D od W
2
.
1.Na podstawie pomierzonych kier. k
i
i długości d
i
obliczamy współrzędne punktów W
1
i W
2
w lokalnym układzie wsp. X
L
Y
L.
2.Dla znanej odległości D obliczamy współrzędne wskaźnika W
3
.
3.Obliczamy k
3
i d
3
k
3
d
3
6
Y
L
k
1
Tyczenie linii równoległej
W
1
W
2
ZE
RO
L
IM
BU
SA
X
L
d
P
T
k
2
k
P
=90--
d
1
d
2
d
P
Zadanie: wytyczyć punkt P w odległości d od linii W
1
W
2
1.dla ustalonej wartości k
P
obliczamy d
P
2.dla ustalonej wartości d
P
obliczamy k
P
Wyznaczając w ten sposób dwa punkty uzyskujemy linię równoległą
l
a
d
l
=
ε
sin
7
Tyczenie
(przykład)
P
W
1
W
2
W
3
W
4
8
dl = l -
l
pr
d =
pr.
Tyczenie dwuetapowe
’
l’
A
B
P
d
dl
’ l’
-wstępnie odłożone obserwacje
-przybliżona pozycja punktu
-poprawki tyczenia
-projektowana pozycja punktu
-obserwacje pomierzone z zaprojek-
towaną dokładnością
P’
d d
lP
l
l’
’
P
P’
P’
A
B
X
Y
dx
dy
a
b
l
b
l
a
Bez obserwacji nadliczbowych
Z obserwacjami nadliczbowymi
dx= x
w
-
x
pr
dy= y
w
-
y
pr
-P’ wyznaczone na podstawie
’ i l’
-
9
Tyczenie wielokrotne
A
B
C
D
P’
P’’
P’’’
P
P’
P’’
P’’’
P
A
D
B
C
ROZWIĄZANIE
poprawne
niepoprawne
10
A
A
B
C
P’
2
1
Trzy punkty bazy tyczenia pozwalają na
wyznaczenie punktu P’ w sposób jednoznaczny
Tyczenie z obserwacjami
nadliczbowymi
D
3
Dopiero czwarty punkt pozwala na wykonanie
wcięcia wstecz z jedną obserwacją nadliczbową
A
B
P’
l
A
l
B
Dwa punkty bazy tyczenia pozwalają
na wyznaczenie punktu P’ z jedną
obserwacją nadliczbową.
P
P
11
Baza tyczenia A,B-(1)
m
p
1
2
3
3
2
1
A
p
A
R
B
R
d
d
B
p
Tyczenie obiektu z jednego
stanowiska
12
Baza tyczenia A,B-(2)
1
2
3
4
1
2
3
4
A
p
B
R
A
R
B
p
Tyczenie obiektu z różnych
stanowisk
13
Dokładność tyczenia
Tyczone są z reguły
punkty
, których położenie jest określone względem,
a) osnowy realizacyjnej- tyczenie lokalizacyjne,
b) siatki konstrukcyjnej lub osnowy budowlano- montażowej- tyczenie szczegółowe.
JEST TO OGÓLNA ZASADA, KTÓRA W PRAKTYCE MOŻE BYĆ
REALIZOWANA W RÓŻNYCH WARIANTACH
WYMAGANA DOKŁADNOŚĆ TYCZENIA OKREŚLONA
-W PROJEKCIE
-PREPISY BRANŻOWE,
-PRZEZ WYKONAWCĘ OBIEKTU,
W RZADKICH PRZYPADKACH DOTYCZY DOKŁADNOŚCI WYTYCZENIA
PUNKTÓW WZGLĘDEM OSNOWY (szczególnie w przypadku tyczenia
szczegółowych punktów obiektu).
14
Dokładność tyczenia (1)
P
X
Y
A
B
mx= Fx ( ; m ; ml ; l)
=……..
my= Fy ( ; m ; ml ; l)
=……..
m
ml
Przy założeniu że punkty bazy
tyczenia są bezbłędne
B
A
m
m
ml
ml
P
X
Y
mx ; my –obliczone na podstawie
wyrównania
m
p
2
= mx
2
+ my
2
m
p
2
= mx
2
+ my
2
15
Dokładność tyczenia (2)
l
m
l
Oś a
Oś b
m
d
m
d
d
m
d
d
m
d
l
m
l
l
m
l
16
Dokładność tyczenia met. domiarów
prostokątnych
Y
X
A
B
A
2
B
2
1
A
i
= m
2
+ md
2
B
i
= m
2
+ mb
2
i
= Az
AB
-180
o
P
2
m
p
2
= A
2
+ B
2
1
X
X
P
1
B
1
A
1
m- dokładność wtyczenia w linię
m- dokładność odłożenia kąta prostego
md- dokładność odłożenia domiaru
mb- dokładność odłożenia bieżącej
17
i
= Az
AB
+
i
A
i
= ml
i
B
i
= m
i
=
Dokładność tyczenia met.
biegunową
B
A
1
A
2
B
2
B
1
1
2
A
1
2
l1
l2
X
Y
X
P
1
P
2
m
p
2
= A
2
+ B
2
l
i
m
i
m- dokładność odłożenia kąta
ml- dokładność odłożenia długości
18
Dokładność tyczenia
b
m
a
= A
2
cos
2
a
+ B
2
sin
2
a
m
b
= A
2
cos
2
b
+ B
2
sin
2
b
Czy ta właściwość
jest istotna?
Co z niej może
wynikać?
(właściwości elipsy
błędu średniego)
X
A
B
a
m
a
m
b
b
a
P
b
19
Dokładność tyczenia met. domiarów
prostokątnych
A
2
B
2
2
P
2
1
X
X
P
1
B
1
A
1
m
d
=
?
m
1
m
2
2
2
2
1
m
m
m
d
20
Dokładność wytyczenia kierunku
B
A
1
A
2
B
2
B
1
1
2
A
m
1
m
2
ml
1
ml
2
X
Y
X
P
1
P
2
m
2
m
1
m
k =
?
2
2
2
1
m
m
m
k
21
Tyczenie lokalizacyjne
OGÓLNIE PRZYJMUJE SIĘ, ŻE POWINNO SPEŁNIAĆ NAST. WARUNKI:
-tyczenie lokalizacyjne ma wskazać położenie obiektu budowlanego
w
terenie względem innych obiektów,
-tyczenie lokalizacyjne wykonujemy w oparciu o punkty osnowy
realizacyjnej
dowiązanej do państwowej osnowy geodezyjnej,
-tyczeniu podlegają główne punkty osiowe obiektu budowlanego
(uzgodnione
z projektantem lub wykonawcą obiektu,
-dokładność tyczenia z reguły nie mniejsza jak 10 cm. w stosunku
do osnowy
realizacyjnej,
-szkic tyczenia jako potwierdzenie wykonania tyczenia jest
przekazywany
wykonawcy
-geodeta dokonuje wpis w dzienniku budowy potwierdzający
wykonanie
tyczenia.
ALE, PRAWIE KAŻDY Z TYCH PUNKTÓW MOŻE BYĆ DYSKUSYJNY
I W SZCZEGÓŁACH RÓŻNIE ROZWIĄZYWANY
22
Tyczenie lokalizacyjne (1)
ZADANIE.
Wytyczyć A,B,C,D główne punkty osiowe obiektu
-tyczenie lokalizacyjne tych punktów w oparciu o
osnowę realizacyjną (dokł. 10 cm)
-przyjmujemy tylko punk np.: C jako wyznaczony
ostatecznie i kierunek na p-kt B
-mierzymy kontrolnie obserwacje zaprojektowane
w konstrukcji A, B, C, D z dokładnością
wynikającą z projektu (przeważnie z obserwacjami
nadliczbowymi),
-obliczamy poprawki tyczenia dla punktów A, B, D,
-poprawiamy położenie tych punktów
-wykonujemy ostateczny pomiar kontrolny
A
B
C
D
P1
P2
P3
I
e
ta
p
II
e
ta
p
23
Osnowa budowlano-montażowa
(2)
-punkt osnowy realizacyjnej
-punkt głównej osi obiektu
-punkt osnowy budowlano-
montażowej
-wskaźnik osiowy (punkt
osnowy budowlano- mont.
24
Tyczenie lokalizacyjne -
szczegółowe
ε
ε
ε
A
B
d
ε
Lokalizacja zrealizowana
Lokalizacja projektowana
Lokalizacja się zmienia – kształt obiektu nie
25
P o m i a r y K o n t r o l n e
1.Kontrola tyczenia
-jest to ocena poprawności postępowania
geodezyjnego
-nie musi dotyczyć elementów realizowanej
konstrukcji
-nie interesuje wykonawcy obiektu
(wewnętrzna sprawa geodety)
2.Kontrola kształtu
konstrukcji
-ocena zgodności kształtu zrealizowanego z
projektowanym
-opis kształtu zrealizowanego
-opis kształtu na moment wykonywania pomiaru
(na określonym
etapie realizacji lub po zakończeniu budowy)
3.Kontrola przemieszczeń
i odkształceń budowli
-
przemieszczenie się obiektu, lub jego
fragmentu
w okresie czasu od momentu t
0
(pomiar
wyjściowy)
do momentu t
1
(pomiar aktualny)