PODSTAWY ANATOMII JAMY USTNEJ



WARGI



ŁUKI PODNIEBIENNE



DNO JAMY USTNEJ



PODNIEBIENIE TWARDE

(CZĘŚĆ PRZEDNIA-

WYROSTKI PODNIEBIENNE

SZCZĘKI, CZĘŚĆ TYLNA-

BLASZKI POZIOME KOŚCI

PODNIEBIENNYCH)



PODNIEBIENIE MIĘKKIE

(MIĘŚNIE PARZYSTE-

DŹWIGACZE I NAPINACZE

PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO I

POJEDYNCZY MIĘSIEŃ

JĘZYCZKA

PODSTAWY ANATOMII JAMY USTNEJ



JĘZYK

Mięsień o złożonej budowie, pokryty błoną śluzową z licznymi

brodawkami smakowymi.

Mięśnie wewnętrzne języka= mięśnie własne języka zaczynają

się i kończą w obrębie języka.

Mięśnie zewnętrzne języka posiadają przyczepy na

sąsiadujących kościach – żuchwa, wyrostek rylcowaty kości
skroniowej, kość gnykowa

Bruzda pośrodkowa – przegroda łącznotkankowa dzieląca

język na część prawą i lewą

Bruzda graniczna – dzieli trzon języka od nasady – tu znajduje

się skupisko brodawek okolonych

PODSTAWY FIZJOLOGII JAMY USTNEJ



Brodawki nitkowate występują na nierównej powierzchni
grzbietowej języka



Brodawki liściaste występują na brzegach języka



Brodawki grzybowate występują na przednim odcinku
języka



Komórki receptorowe odbierające smak skupiają się w
specjalnych strukturach – kubkach smakowych



Komórki smakowe odbierające czucie czterech
podstawowych smaków (słodkiego, słonego, kwaśnego i
gorzkiego) nie odbierają poszczególnych smaków
oddzielnie, natomiast wysyłają impulsację specyficzną dla
każdego rodzaju smaku.



Komórki smakowe są to chemoreceptory reagujące tylko
wtedy, kiedy substancja wywołująca czucie smaku
rozpuszczona jest w śluzie pokrywającym ich powierzchnię

PODSTAWY ANATOMII JAMY USTNEJ



Włókna nerwowe przewodzące impulsy z komórek
smakowych przebiegają w nerwach czaszkowych:

    VII – twarzowym, w strunie bębenkowej
     IX – językowo-gardłowym
     X – błędnym
Odbiór smaku odbywa się w korze mózgu w zakręcie

zaśrodkowym

PODSTAWY ANATOMII I FIZJOLOGII JAMY USTNEJ



ŚLINIANKA PRZYUSZNA zwana przyusznicą to duży
gruczoł ślinowy o masie 20-30 g, leżący na bocznej
powierzchni twarzy, w dole zażuchwowym, do przodu od
małżowiny usznej



Część powierzchniowa i głęboka oddzielone odgałęzieniami
nerwu twarzowego



Przewód wyprowadzający dł 5-6 cm uchodzi na brodawce
przyuszniczej błony śluzowej wewnętrznej powierzchni
policzka, na wysokości 2 górnego zęba trzonowego



Zbudowana wyłącznie z komórek surowiczych – wydzielina
tej ślinianki jest surowicza



Dostarcza ok.. 25 % śliny

PODSTAWY ANATOMII I FIZJOLOGII JAMY USTNEJ



ŚLINIANKA PODŻUCHWOWA gruczoł ślinowy o masie 10-
15 g, leżący w dolnym kącie trójkąta podżuchwowego, na
wewnętrznej powierzchni żuchwy, przykryta jest m.
żuchwowo-gnykowym w części górnej i wewnętrznej i m.
szerokim szyi od dołu



Przewód wyprowadzający (podżuchwowy) dł 5-6 cm uchodzi
na brodawce zwanej mięskiem podjęzykowym



Gruczoł mieszany zbudowany z komórek surowiczych i
śluzowych – skład wydzielanej śliny zależy od stosunku
ilościowego obu rodzajów komórek gruczołowych



Dostarcza ok.. 60 % śliny

PODSTAWY ANATOMII I FIZJOLOGII JAMY USTNEJ



ŚLINIANKA PODJĘZYKOWA gruczoł ślinowy o masie

3-5 g, leżący na górnej powierzchni m.żuchwowo-

gnykowego, na dnie jamy ustnej, tworzy ona uwypuklenie
zwane fałdem podjęzykowym



Posiada wiele przewodów wyprowadzających uchodzących
bądź do światła ślinianki podżuchwowej, bądź w fałdzie
podjęzykowym, bądź z przewodem ślinianki podżuchwowej



Gruczoł śluzowy zbudowany z komórek śluzowych –
wytwarza prawie wyłącznie śluz



Dostarcza ok.. 5 % śliny

PODSTAWY FIZJOLOGII JAMY USTNEJ



Gruczoły ślinowe zaopatrzone są przez gałązki nerwów
czuciowych i dwa rodzaje autonomicznych nerwów
wydzielniczych: przywspółczulnych i współczulnych.
Pierwsze biorą początek w opuszkowych jądrach ślinowych
górnych i dolnych, a drugie w części piersiowej rdzenia
kręgowego



Pobudzenie nerwów przywspółczulnych prowadzi do
obfitego wydzielania wodnistej śliny, wzmożenia
metabolizmu ślinianek, rozszerzenia naczyń i zwiększenia
przepływu krwi przez ślinianki oraz skurczu komórek
mioepitelialnych, ułatwiającego wyciśnięcie wydzieliny ze
ślinianek do przewodów wyprowadzjących



Długotrwałe pobudzenie nerwów przywspółczulnych
prowadzi do przerostu gruczołu

PODSTAWY FIZJOLOGII JAMY USTNEJ



Pobudzanie współczulne prowadzi do zmiany w składzie
elektrolitowym śliny, wzmożenia metabolizmu ślinianek,
skurcz komórek mioepitelialnych wyciskających wydzielinę z
przewodów wyprowadzających, zmiany w przepływie krwi
przez ślinianki



Wydzielanie „współczulne” śliny pojawia się po dłuższym
okresie utajenia i jest znacznie mniej obfite niż po
pobudzeniu przywspółczulnym



Po pobudzeniu współczulnym wydziela się mało śliny,
natomiast obfituje w niej białko, jony potasowe i
wodorowęglanowe

PODSTAWY FIZJOLOGII JAMY USTNEJ



Wydzielanie śliny pod wpływem pokarmu w jamie ustnej jest

odruchem bezwarunkowym



Wydzielanie śliny odbywa się ustawicznie i jest wynikiem

pobudzenia autonomicznego układu nerwowego



Wydzielanie podstawowe śliny wynosi średnio 0,33-0,5

mL/min., po silnym pobudzeniu pokarmem może zwiększyć

się do 1,5-2,3 mL/min.



Dobowe objętość wydzielanej śliny wynosi 1-2 L



Główne składniki śliny to woda (99%). Reszta to składniki

nieorganiczne: jony sodowe, potasowe, wapniowe,

chlorkowe, wodorowęglanowe oraz organiczne: białko i

mucyny



Głównymi kationami śliny są kationy sodowe i potasowe. Ze

zwiększeniem objętości śliny stężenie kationów sodowych

zwiększa się a potasowych maleje

PODSTAWY FIZJOLOGII JAMY USTNEJ



Spośród anionów najważniejsze znaczenie w utrzymaniu
osmolarności i zdolności buforującej śliny mają aniony
wodorowęglanowe. Ze zwiększeniem objętości wydzielanej
śliny stężenie anionów wodorowęglanowych zwiększa się.



Zwiększenie stężenia jonów wodorowęglanowych jest
połączone ze zwiększeniem pH śliny z wartości 5-6 przy
wydzielaniu podstawowym do 7-8 podczas wydzielania
maksymalnego

PODSTAWY ANATOMII JAMY USTNEJ



UZĘBIENIE CZŁOWIEKA jest dwupokoleniowe:



Zęby mleczne nie mają zębów przedtrzonowych. Zęby

trzonowe mleczne poprzedzają przedtrzonowe stałe



Pod względem czynnościowym wyróżnia się 4 typy zębów:

     zęby sieczne do odgryzania kęsów pokarmowych
     zęby kły wspomagające czynność siekaczy i trzonowców
     zęby przedtrzonowe
     zęby trzonowe do rozdrabniania i miażdżenia pokarmów
Zwarcie zębów jest statycznym ułożeniem zębów szczęki i

żuchwy

Zgryz jest dynamicznym ustawieniem zębów podczas

mówienia lub żucia. Prawidłowe zwarcie jest wówczas, gdy

zęby żuchwy są w 1/3 przykryte zębami szczęki

UNACZYNIENIE JAMY USTNEJ



TĘTNICA SZYJNA

ZEWNĘTRZNA



JĘZYK – T. JĘZYKOWA



DNO JAMY USTNEJ – T.

PODJĘZYKOWA



POLICZEK – T.

TWARZOWA



PODNIEBIENIE –

T. GARDŁOWA

WSTĘPUJĄCA

T. PODNIEBIENNA

ZSTĘPUJĄCA

(OD T. SZCZĘKOWEJ

WEWNĘTRZNEJ)

UNERWIENIE JAMY USTNEJ



JĘZYK

UNERWIENIE RUCHOWE Z N. PODJĘZYKOWEGO

UNERWIENIE CZUCIOWE Z NERWU JĘZYKOWEGO I N.
BŁĘDNEGO

WŁÓKNA SMAKOWE ODCHODZĄ OD N. JĘZYKOWO-
GARDŁOWEGO DO NASADY JĘZYKA I OD STRUNY
BĘBENKOWEJ VII N. CZASZKOWEGO

FUNKCJE JAMY USTNEJ



POCZĄTKOWY ODCINEK DROGI POKARMOWEJ –

MECHANICZNE ROZDROBNIENIE POKARMU

POCZĄTEK PROCESU TRAWIENIA
FORMOWANIE I POŁYKANIE KĘSA POKARMOWEGO



POBUDZANIE RECEPTORÓW SMAKOWYCH

ODRUCHOWE ZWIĘKSZANIE WYDZIELANIA ŚLINY, SOKÓW

ŻOŁĄDKOWYCH I TRZUSTKOWYCH



JAMA REZONACYJNA



NARZĄD OBRONNY



POCZĄTKOWY ODCINEK DROGI ODDECHOWEJ



LIZOZYM – WŁAŚCIWOŚCI ANTYSEPTYCZNE

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA



GARDŁO jest cewą ciągnącą się od podstawy czaszki do
wysokości VI kręgu szyjnego



Wspólny odcinek dla przewodu pokarmowego i
oddechowego



Długość gardła zależna jest od wieku, płci i budowy
konstytucjonalnej i wynosi ok. 13-14 cm

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA



ŚCIANA GARDŁA składa się z 4 warstw:



Błona śluzowa – dalszy ciąg błony śluzowej jamy ustnej i

jamy nosowej, błona śluzowa części nosowej gardła pokryta

jest nabłonkiem migawkowym, pozostałe części nabłonkiem

wielowarstwowym płaskim



Tkanka podśluzowa łączy błonę śluzową gardła z

mięśniówką



Błona mięśniowa zbudowana jest z mięśni poprzecznie

prążkowanych



Błona zewnętrzna składa się z luźnej tkanki łącznej,

pokrywającej błonę mięśniową z zewnątrz.

Zwana jest również powięzią gardłową, przechodzi ku górze

w powięź policzkowo-gardłową, ku dołowi w luźną tkankę

łączną wypełniającą przestrzeń zagardłową

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



PRZEWÓD MIĘŚNIOWY GARDŁA



WARSTWA MIĘŚNIOWA OKRĘŻNA SKŁADA SIĘ Z TRZECH

ZWIERACZY GARDŁA



ZWIERACZ GÓRNY PRZYCZEPIONY DO PODSTAWY CZASZKI



ZWIERACZ ŚRODKOWY PRZYCZEPIONY DO KOŚCI GNYKOWEJ



ZWIERACZ DOLNY PRZYCZEPIONY DO CHRZĄSTKI

PIERŚCIENIOWATEJ



UNOSZENIE I OBNIŻANIE GARDŁA ODBYWA SIĘ DZIĘKI

TRZEM MIĘŚNIOM PROMIENIŚCIE WNIKAJĄCYM Z

ZEWNĄTRZ W ŚCIANĘ GARDŁA



M. RYLCOWO-GARDŁOWY



M. TRĄBKOWO-GARDŁOWY



M. PODNIEBIENNO-GARDŁOWY

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA



Ruchy perystaltyczne gardła umożliwiają przesuwanie kęsa

pokarmowego



Skurcz gardła i utworzenie na tylnej ścianie uwypuklenia,

czyli tzw. Wału Passavanta, wraz z ustawionym prawie

poziomo podniebieniem miękkim pozwala na oddzielenie

części nosowej gardła od części ustnej

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA



GARDŁO GÓRNE – CZĘŚĆ
NOSOWA GARDŁA



GARDŁO ŚRODKOWE –
CZĘŚĆ USTNA GARDŁA



GARDŁO DOLNE – CZĘŚĆ
KRTANIOWA GARDŁA

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA



GARDŁO GÓRNE – CZĘŚĆ
NOSOWA GARDŁA



OD GÓRY OGRANICZONE
PRZEZ PODSTAWĘ
CZASZKI



OD DOŁU PRZEZ
UMOWNĄ PŁASZCZYZNĘ
PRZECHODZĄCĄ PRZEZ
PODNIEBIENIE MIĘKKIE

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



NAJWAŻNIEJSZE

STRUKTURY

ANATOMICZNE GARDŁA

GÓRNEGO:



OD PRZODU NOZDRZA

TYLNE



OD GÓRY DNO ZATOKI

KLINOWEJ



Z TYŁU I OD GÓRY

TKANKA ADENOIDALNA –

MIGDAŁEK GARDŁOWY



Z BOKU GARDŁOWE

UJŚCIE TRĄBKI

SŁUCHOWEJ I MIGDAŁEK

TRĄBKOWY



OD PRZODU I DOŁU

PODNIEBIENIE MIĘKKIE

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



UJŚCIE GARDŁOWE TRĄBI SŁUCHOWEJ jest otworem
kształtu trókątnego, o szczycie zwróconym ku dołowi.

Otaczają ją dwa wyniosłe brzegi zwane wargami przednią i

tylną.

Warga tylna (wał trąbkowy) ku dołowi przechodzi w fałd

trąbkowo-gardłowy

Na wardze tylnej znajduje się skupisko tkanki limfatycznej

tworzące migdałek trąbkowy

Przedłużenie wargi przedniej stanowi fałd trąbkowo-

podniebienny

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



GARDŁO ŚRODKOWE –
CZĘŚĆ USTNA GARDŁA



OGRANICZONE OD GÓRY
PRZEZ UMOWNĄ
PŁASZCZYZNĘ
PRZECHODZĄCĄ PRZEZ
PODNIEBIENIE MIĘKKIE



OD DOŁU PRZEZ GÓRNĄ
KRAWĘDŹ NAGŁOŚNI

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



ŁĄCZY SIĘ Z JAMĄ

USTNĄ POPRZEZ

CIEŚŃ GARDŁA



ZNAJDUJĄ SIĘ W NIEJ

NASTĘPUJĄCE

STRUKTURY



ŚCIANA TYLNA

ZAWIERAJĄCA POWIĘŹ

PRZEDKRĘGOWĄ

TRZONY DRUGIEGO I

TRZECIEGO KRĘGU

SZYJNEGO



ŚCIANA BOCZNA

ZAWIERAJĄCA MIGDAŁEK

PODNIEBIENNY

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



GARDŁO DOLNE – CZĘŚĆ

KRTANIOWA GARDŁA



ROZCIĄGA SIĘ OD

GÓRNEGO BRZEGU

NAGŁOŚNI W DÓŁ AŻ DO

DOLNEJ KRAWĘDZI

CHRZĄSTKI

PIERŚCIENIOWATEJ



OD PRZODU OTWIERA SIĘ

DO KRTANI



PO OBU STRONACH

WEJŚCIA DO KRTANI

ZNAJDUJĄ SIĘ LEJKOWATE

ZACHYŁKI GRUSZKOWATE

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



WAŻNE ANATOMICZNE STRUKTURY GARDŁA DOLNEGO



NA PRZEDNIEJ ŚCIANIE STRUKTURY BRZEŻNE WLOTU DO KRTANI I TYLNA
POWIERZCHNIA KRTANI



NA BOCZNEJ ŚCIANIE MIĘŚNIE ZWIERACZE DOLNE I ZACHYŁEK
GRUSZKOWATY



W BEZPOŚREDNIM SĄSIEDZTWIE GARDŁA DOLNEGO NA WYSOKOŚCI
KRTANI PRZEBIEGA TĘTNICA SZYJNA WSPÓLNA, ŻYŁA SZYJNA
WEWNĘTRZNA I NERW BŁĘDNY



TYLNA ŚCIANA GARDŁA SKŁADA SIĘ Z MIĘŚNIA ZWIERACZA GARDŁA Z
POWIĘZI PRZEDKRĘGOWEJ ORAZ TRZONÓW KRĘGÓW SZYJNYCH OD
TRZECIEGO DO SZÓSTEGO



U DOŁU CZĘŚĆ KRTANIOWA GARDŁA OTWIERA SIĘ DO PRZEŁYKU A JEJ
GRANICĄ JEST ZWIERACZ GÓRNY PRZEŁYKU

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



UNACZYNIENIE TĘTNICZE GARDŁA (T. SZYJNA ZEWNĘTRZNA)



TĘTNICA GARDŁOWA WSTĘPUJĄCA- gałązki tej tętnicy zaopatrują
również migdałki podniebienne oraz okolicę ujścia gardłowego trąbki
słuchowej



TĘTNICA PODNIEBIENNA WSTĘPUJĄCA I ZSTEPUJĄCA – gałązki tych
tętnic zaopatrują górną część gardła



TĘTNICA TARCZOWA GÓRNA – zaopatruje część krtaniową gardła



TĘTNICA GARDŁOWA NAJWYŻSZA – zaopatruje część nosową gardła



KREW ŻYLNA



ODPROWADZANA JEST PRZEZ ŻYŁĘ TWARZOWĄ I SPLOT SKRZYDŁOWY
DO ŻYŁY SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ

PODSTAWY ANATOMII GARDŁA CD.



UNERWIENIE GARDŁA



UNERWIENIE RUCHOWE GARDŁA POPRZEZ GAŁĘZIE



N. JĘZYKOWO-GARDŁOWEGO



N. BŁĘNEGO



N. PODJĘZYKOWEGO



N. TWARZOWEGO



UNERWIENIE CZUCIOWE GARDŁA:



GÓRNEGO ZA POŚREDNICTWEM N. SZCZĘKOWEGO (OD N.
TRÓJDZIELNEGO)



ŚRODKOWEGO ZA POŚREDNICTWEM N. JĘZYKOWO-GARDŁOWEGO



DOLNEGO ZA POŚREDNICTWEM N. BŁĘDNEGO

FUNKCJE GARDŁA



FUNKCJA ODDECHOWA



CZYNNOŚĆ POKARMOWA



FUNKCJA ARTYKULACYJNA



CZYNNOŚĆ TKANKI CHŁONNEJ PIERŚCIENIA
GARDŁOWEGO



FUNKCJA OBRONNA – ODRUCH WYMIOTNY, ODRUCH
KASZLU

ROLA IMMUNOLOGICZNA PIERŚCIENIA WALDEYERA



MIGDAŁKI ZAPEWNIAJĄ KONTROLOWANY I CHRONIONY
KONTAKT ORGANIZMU ZE ŚRODOWISKIEM
CHOROBOTWÓRCZYM I ANTYGENOWYM, PEŁNIĄC ROLĘ
ZWIADU IMMUNOLOGICZNEGO (POZWALA TO
SZCZEGÓLNIE DZIECIOM NA PRZYSTOSOWANIE SIĘ DO
ŚRODOWISKA)



WYTWARZAJĄ LIMFOCYTY



WYSTAWIAJĄ LIMFOCYTY B I T NA KONTAKT Z
POWSZECHNYMI ANTYGENAMI I SPEŁNIAJĄ ROLĘ
POMOCNICZĄ W WYTWARZANIU SWOISTYCH
LIMFOCYTÓW POŚREDNICZĄCYCH I „KOMÓREK PAMIĘCI”

ROLA IMMUNOLOGICZNA PIERŚCIENIA WALDEYERA



ODPORNOŚĆ IMMUNOLOGICZNA TYPU
HUMORALNEGO (GŁÓWNIE LINIA B)



Limfocyty B pod wpływem subpopulacji limfocytów T
pomocniczych Th (helper) syntetyzują immunoglobuliny
uczestniczące w reakcjach odporności immunologicznej
typu humoralnego. Należą tu reakcje zapewniające ochronę
organizmu przed zewnątrzkomórkową florą bakteryjną
(gronkowce, paciorkowce, pneumokoki), przed krążącymi
swobodnie lub rozpuszczalnymi antygenami takimi jak leki,
toksyny bakteryjne i krążące wolne cząsteczki wirusa

ROLA IMMUNOLOGICZNA PIERŚCIENIA

WALDEYERA



ODPORNOŚĆ IMMUNOLOGICZNA TYPU

KOMÓRKOWEGO



LIMFOCYTY Th stanowią ¾ wszystkich limfocytów , są

mediatorami niemal wszystkich reakcji immunologicznych,

stymulują proliferację limfocytów B i wytwarzanie przez nie

immunoglobulin, aktywują makrofagi, stymulują wzrost i

proliferację limfocytów supresorowych i cytotoksycznych



LIMFOCYTY Tc=Tk (killer cell) niszczą komórki i

mikroorganizmy w sposób bezpośredni – jest to reakcja

pożyteczna gdy jest skierowana przeciw obcym antygenom

(zmutowanym komórkom nowotworowym)



LIMFOCYTY supresorowe pełnią funkcję regulatora czynności

Th i Tc, prowadząc do zachowania równowagi między

czynnością jednych i drugich komórek

ZASTOSOWANIE LECZENIA UZDROWISKOWO-

KLIMATYCZNEGO W CHOROBACH GARDŁA



wyłączenie chorego spod wpływu miejskich i przemysłowych

zanieczyszczeń powietrza



wzbudzenie u chorych procesów aklimatyzacji wyzwala w

klimacie bodźcowym odporność skrzyżowaną i oporność na

zakażenie i inne czynniki chorobotwórcze



leczenie rozpoczyna się od inhalacji mgieł drobno- lub

średniokropelkowych. Po około 10 dniach inhalacje

drobnokropelkowe zmienia się na średniokropelkowe, a

następnie na spray



temperaturę mgły leczniczej początkowo utrzymuje się w

granicach 35º-37ºC, następnie jednak, w zależności od

charakteru zmian chorobowych, zwiększa się ją lub zmniejsza



w przypadku zmian zanikowych należy zastosować wyższą

temperaturę rozpylanych wód oraz zwiększyć ich stężenie



w przypadku zmian przerostowych do wód mineralnych dodać

należy środki ściągające

Document Outline