Język według
Noama
Chomsky’ego
Katarzyna Kuczyńska
Język według
Noama
Chomsky’ego
Katarzyna Kuczyńska
Noam Chomsky
Urodził się w 1938
roku w Filadelfii.
Jest jednym z
najbardziej znanych
i najczęściej
cytowanych
lingwistów i myślicieli
politycznych.
Definicja języka według
N. Chomsky’ego:
Język – nieskończony zbiór
zdań zbudowanych ze
skończonego zbioru
symboli zgodnie ze
skończonym zbiorem
reguł.
NAJWAŻNIEJ
SZE POJĘCIA
GRAMATYKA
GENERATYWNA
„Przez gramatykę generatywną rozumiem po
prostu pewien system reguł, który w pewien
ściśle określony sposób przyporządkowuje
zdaniom opisy strukturalne.”
Noam Chomsky, Zagadnienia teorii składni
Generatywizm: teoria języka traktująca
język jako nieskończony zbiór zdań,
który można ściśle opisać za pomocą
formalnych reguł gramatyk.
Słownik PWN
KOMPETENCJA JĘZYKOWA
(language competence):
wrodzona zdolność człowieka do
posługiwania się językiem
REALIZACJA JĘZYKOWA
(language performance):
konkretne akty posługiwania się
językiem
GRAMATYKA UNIWERSALNA
(Universal Grammar):
wrodzona zdolność, dzięki której
dziecko jest w stanie przyswoić
dowolny język używany na świecie;
Chomsky podkreśla fakt, że
wszystkie języki ludzkie mają
pewne wspólne cechy (we
wszystkich językach występują
reguły gramatyczne).
FIRST LANGUAGE
ACQUISITION
Jest to teoria odnosząca się do nauki języka ojczystego
przez dzieci. Noam Chomsky twierdzi, że każde dziecko
rodzi się z tzw. mechanizmem przyswajania
języka, który koduje główne zasady języka i struktury
gramatyczne w jego mózgu. Zadanie dziecka polega
tylko na nauce słówek i tworzeniu zdań za
pomocą struktur, które ma już w
głowie. Chomsky podkreśla, że dziecko nie jest w
stanie nauczyć się języka tylko na zasadzie
powtarzania tego, co słyszy. Dorośli zwykle mówią w
sposób nieuporządkowany i czasem
niegramatyczny.
Każdy język jest bardzo skomplikowany, a mimo to
dzieci (niezależnie od swoich zdolności) już w wieku 5-
6 lat posługują się nim płynnie.
TEORIA
GRAMATYKI
GENERATYWNO-
-
TRANSFORMACY
JNEJ
(KOMPETENCJI
JĘZYKOWEJ)
Głównymi elementami tej teorii są:
- generacja – tworzenie,
formułowanie zdań
- transformacja – przekształcanie
jednych form zdania na inne, np. ze
zdania oznajmującego na pytające
Reguła struktur frazowych:
2 podstawowe elementy: fraza
nominalna (NP) i fraza werbalna (VP), np.:
S -> NP + VP
NP -> /det/
*
+ N
*(rodzajnik)
VP -> V + NP
N -> chłopiec, kanapka
V -> je
Zdania, które możemy wygenerować:
Chłopiec je kanapkę. /
Kanapka je
chłopca.
Posługując się tym modelem można
stworzyć wiele poprawnych
gramatycznie zdań, ale nie wszystkie z
nich będą logiczne.
MODEL KOMPETENCJI
JĘZYKOWEJ (1965)
REGUŁY FRAZOWE + LEKSYKON
STRUKTURA
REGUŁY
FORMA
GŁĘBOKA
SEMANTYCZNE
LOGICZNA
REGUŁY TRANSFORMACYJNE
STRUKTURA
REGUŁY
FORMA
POWIERZCHNIOWA
FONOLOGICZNE
FONETYCZNA
TEORIA ZASAD I
PARAMETRÓW
Zakłada, że wpływ na naszą wiedzę o
języku mają 2 główne elementy:
ZASADY: właściwości wspólne wszystkim
językom i dialektom (np. zasady
gramatyczne)
PARAMETRY: właściwości szczegółowe
języków i dialektów, różniące je od
siebie.
X-bar THEORY
Szuka elementów podobnych między
językami naturalnymi. Zakłada, że we
wszystkich językach występują
podobieństwa strukturalne na
poziomie kategorii frazowej.
Analizując wypowiedź oznaczamy
poszczególne jej części.
HIERARCHI
A JĘZYKÓW
Noam Chomsky dokonał klasyfikacji
języków formalnych (pod względem
automatycznego ich wykonania),
podzielił je na 4 grupy:
• języki regularne (typ 3)
• języki bezkontekstowe (typ 2)
• języki kontekstowe (typ 1)
• języki rekurencyjne przeliczalne
(typ 0)
DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ
Bibliografia
• I. Kurcz, H. Okuniewska, Język jako
przedmiot badań psychologicznych,
Warszawa 2011
• N. Chomsky, Zagadnienia teorii składni,
Warszawa 1982
• N. Chomsky, Three models for the
description of language, 1956, plik PDF,
IRE Transactions on Information Theory
• www.chomsky.info