Rozwód jako sytuacja kryzysowa 
w oczach dziecka i jego rodziców

mgr Agata Ejsmont

Rodzice w kryzysie

1. Syndrom Gardnera (Parental Alienation Syndrom) 

– syndrom oddzielenia od drugoplanowego opiekuna. Czy 
istnieje?

2. Role rodzicielskie, co dziecko powinno otrzymać od 

rodziców.

Syndrom oddzielenia 
od drugoplanowego opiekuna (PAS)

Syndrom oddzielenia od drugoplanowego rodzica (Syndrom Gardnera) – 
zaburzenie u dziecka pojawiające się w reakcji na płynące od osób 
ważnych, negatywne komunikaty dotyczące rodzica. 

Prowadzi do:
-zachowań autodestrukcyjnych, 
-blokady własnej indywidualności, 
-obniżonej samooceny, 
-niepokoju, gniewu, agresji, depresji, tendencji samobójczych dziecka. 

3

Syndrom oddzielenia 
od drugoplanowego opiekuna (PAS)

Następstwami syndromu mogą być:
-trudności w budowaniu intymnych związków, 
-towarzyszące całe życie problemy z tożsamością,
-choroby psychiczne, 
-problemy emocjonalne, 
-zaburzenia seksualne w dorosłym życiu. 

Dziecko wykazujące syndrom oddzielenia od rodzica może być 
zaangażowane w oczernianie i obmawianie rodzica, z którym nie 
mieszka, a nawet żywić wobec niego nienawiść i odmawiać 
widywania się z nim.

4

Syndrom oddzielenia 
od drugoplanowego opiekuna (PAS)

Pojawieniu się syndromu sprzyja:

-Dawanie dziecku wyboru, czy chce odwiedzin drugiego rodzica,
-Opowiadanie ze szczegółami o przyczynach rozpadu małżeństwa,
-Odmawianie współpracy z drugim rodzicem,
-Winienie drugiego rodzica przed dzieckiem za problemy finansowe czy 
rozpad rodziny,
-Bycie mało elastycznym przy tworzeniu planu rodzicielskiego,
-Wywoływanie u dziecka poczucia nieufności w stosunku do drugiego 
rodzica,
-Izolowanie dziecka od rodziny drugiego rodzica.

5

Konsekwencje braku ojca w rodzinie

Sama obecność ojca w rodzinie nie gwarantuje udziału ojca w 
życiu dzieci!

Dzieci ojców zaangażowanych  w wychowanie lepiej radzą sobie w 
życiu: mają wyższe poczucie własnej wartości, odznaczają się 
większą samokontrolą 
i lepszymi umiejętnościami społecznymi, lepiej radzą sobie w 
szkole.

Dzieci wychowywane bez ojca mają mniejszą potrzebę osiągnięć, 
nierealistyczne wyobrażenia dotyczące mężczyzn (obraz 
mężczyzny z filmów), większe nasilenie agresywności, ich rozwój 
społeczny jest zaburzony 
(w rozwoju przestępczości większą rolę odgrywa brak ojca niż 
bieda).

6

Konsekwencje braku ojca w rodzinie

Dziewczęta wychowane bez ojca wcześniej dojrzewają i 
zaczynają życie seksualne oraz częściej zachodzą w ciąże w 
wieku kilkunastu lat (niezależnie od warunków 
materialnych), mają mniejsze szanse na pozytywne 
wywiązanie się w przyszłości z roli żony i matki chłopców.

Ze śmiercią ojca dzieci radzą sobie lepiej niż z porzuceniem 
przez ojca (większość dzieci obwinia siebie).

7

Role rodzicielskie

Kojarzone z żeńskością:
-emocje, uczucia, relacje międzyludzkie,
-bezwarunkowość - miłość wypływająca z samego faktu istnienia dziecka, 
daje dziecku poczucie bezwzględnej akceptacji, bezpieczeństwa i oparcia,
-wzór troskliwości, empatii, wrażliwości, zainteresowania innym 
człowiekiem (tu: dzieckiem), akceptacji, odpowiedzialności.

Niebezpieczeństwo – nadopiekuńczość. Dziecko zbyt chronione nie ma 
szans na podejmowanie wyzwań, może stać się lękliwe i mało 
samodzielne.

Nauka relacji w grupie
Wzorzec relacji partnerskich
Identyfikacja płciowa

8

Role rodzicielskie

Kojarzone z męskością:
-„inny”, świat zewnętrzny, zmienny, nowy i nieprzewidywalny 
(zagrożenie, przygoda, podróż),
-konkrety, myśli, przedmioty,
-prawo, ład, normy, zakazy i nakazy, nagrody i kary –„ojcowski wymiar 
sprawiedliwości” konsekwencja,
-warunkowość (na miłość trzeba sobie zasłużyć), konfrontacja z 
rzeczywistością, wymagania jako możliwość poczucia własnej siły i 
własnych umiejętności, nauka niezależności, samodzielności, 
zaradności, kształtowanie potrzeby osiągnięć.

Niebezpieczeństwo – zbyt surowy i karzący rodzic.

9

CENTRUM PSYCHOLOGICZNE HOMINI
UL. LEKARSKA 3/1, 00-610 WARSZAWA
+48 537 66 37 66
WWW.CENTRUM-HOMINI.PL

Dziękuję za uwagę!