Funkcjonowanie człowieka

Każda aktywność podejmowana w celu
zaspokojenia potrzeb oraz realizowania
zadań stawianych sobie lub narzucanych
do wykonania przez środowisko
społeczne.

(I. Obuchowska)

Rodzaje aktywności człowieka



Aktywność zewnętrzna – zachowanie



Aktywność wewnętrzna, psychiczna -
świadomość

Determinanty aktywności



Właściwości podmiotowe człowieka: wiek,

płeć, cechy psychiczne (np. inteligencja,

temperament, motywacja osiągnięć,

samoocena)



Cechy sytuacji w jakiej człowiek funkcjonuje

(środowisko społeczne i fizyczne)



Świadomość (życie psychiczne,

doświadczenia) jest elementem

funkcjonowania a jednocześnie na to

funkcjonowanie wpływa.

Niepełnosprawność



Utrudnia funkcjonowanie człowieka
czyli zaspokajanie potrzeb,
realizowanie celów, wartości,
pełnienie ról społecznych i
zawodowych, realizowanie oczekiwań

Reakcje człowieka na
niepełnosprawność oraz etapy
przystosowywania się



Szok, zaprzeczanie



Oczekiwanie poprawy



Lament



Obrona A (zdrowa)



Obrona B (neurotyczna)



Przystosowanie

(N. Cerr)

Niepełnosprawność jako źródło
stresu



Style radzenia sobie ze stresem:
skoncentrowany na zadaniu,
skoncentrowany na emocjach,
skoncentrowany na unikaniu.



Strategie radzenia sobie z
niepełnosprawnością



Skuteczność radzenia sobie

Miejsce i rola rehabilitacji w radzeniu
sobie z niepełnosprawnością



Przywracanie funkcji fizycznych



Przywracanie funkcji psychicznych



Powrót do pełnienia ról społecznych i
zawodowych



Kompleksowość rehabilitacji!!!

Znaczenie postawy osób pełnosprawnych
do osób niepełnosprawnych
w procesie rehabilitacji



Stereotypy



Wartościowanie



Stygmatyzacja



Formy dyskryminacji

Pojęcia i zagadnienia związane z
przewlekłą chorobą
i niepełnosprawnością



Stres



Kryzys



Przeżywanie żałoby po stracie czegoś
ważnego



Obraz własnego ciała



Obraz siebie i poczucie tożsamości



Społeczne odrzucenie



Niepewność



Jakość życia

Ból

„doświadczenie czuciowe i

emocjonalne subiektywnie
odbierane jako nieprzyjemne i
związane z rzeczywistym lub
potencjalnym uszkodzeniem
tkanek”

(„Wytyczne postępowania w bólu przewlekłym”, 2003, s. 18).

Czynniki opisujące właściwości bólu



Wrażliwość na ból - „zdolność odczuwania
bólu”

(Domżał, 1996a s. 18)



Tolerancja bólu - „zdolność wytrzymywania
bólu do pewnego stopnia, zwanego progiem
wytrzymałości na ból”

(Domżał, 1996a s. 18).

Tolerancja bólu jest zmienna i zależy
między innymi od płci, wieku, stanu
organizmu (choroby przewlekłe, nerwica itp.
obniżają tolerancję).

Na doznanie bólowe mają wpływ



czynniki somatyczne (uszkodzenie
ciała, choroba),



emocjonalne,



poznawcze,



osobowościowe,



społeczne i kulturowe

Ból przewlekły

Głównym kryterium, które pozwala

odróżnić ból przewlekły od bólu

ostrego jest czas trwania bólu. Nie ma

jednak zgodności, jeśli chodzi o

granice czasowe. Jedni autorzy za ból

przewlekły uznają taki, który trwa

dłużej niż 3 miesiące

(Wytyczne postępowania w bólu

przewlekłym, 2003, Dobrogowski 2004)

inni za granicę

czasową uznają okres 6 miesięcy

(Nasierowski 2000r).

Ból ostry Ból przewlekły



Mniej
udokumentowane
związki z cechami
osobowości



Etiologia
rozpoznawalna,
przeważnie
jednoprzyczynowa



Najczęściej możliwe
szybkie i skuteczne
leczenie
farmakologiczne



Udokumentowane
związki z cechami
osobowości i stanami
emocjonalnymi



Etiologia często
wieloprzyczynowa



Złożone leczenie
farmakologiczne

Ból ostry Ból przewlekły



Leczenie
niefarmakologiczne
stosowane jako
uzupełniające



Symptomatyka
czytelna,
przewidywalne wzorce
objawów



Pełni funkcję
ostrzegawczą



Leczenie
niefarmakologiczne
pierwszoplanowe,
najczęściej długotrwałe



Symptomatyka
złożona, najczęściej
nakładanie się
objawów



Utrata funkcji
ostrzegawczej

Ból ostry Ból przewlekły



Emocje
dominujące to lęk



O
przewidywalnych
granicach
czasowych



Częściej występują
symptomy depresji



Wydłużający się,
trudny do określenia
czas trwania

(Źródło: Ortenburger 2003, str. 49)

Schemat dyskopatii

Wymiary bólu przewlekłego

wg P. T. James (1992)



Dolegliwości bólowe



Ocena poznawcza bólu



Odczucia emocjonalne związane z
bólem



Zachowania związane z bólem



Społeczne konsekwencje

Zachowania prozdrowotne



Systematyczne badania kontrolne



Aktywny tryb życia



Zdrowe nawyki żywieniowe



Systematyczne leczenie i stosowanie
się do zaleceń medycznych



Branie odpowiedzialności za siebie i
swoje zdrowie



Traktowanie siebie z szacunkiem

Techniki relaksacyjne



Techniki wyobrażeniowe



Techniki oddechowe



Relaksacja neuromięśniowa