Wywiad
Przy zbieraniu wywiadu należy uwzględnić:
Choroby występujące w rodzinie
Przebieg ciąży
Poród
Ocena noworodka po urodzeniu
Ocena rozwoju
Ocena zachowania się pacjenta w czasie
badania: wygląd twarzy, postawa, czynności
ruchowe, zachowanie.
Właściwe badanie neurologiczne
rozpoczynamy od oglądania głowy!
Nerwy czaszkowe
1.
Nerw węchowy
Do badania powonienia używa się
odpowiednich bodźców zapachowych.
2.
Nerw wzrokowy
Badając ten nerw oceniamy:
Zdolność widzenia
Ostrość wzroku
Pole widzenia
Dno oka
3. Nerwy gałkoruchowe: okoruchowy,
bloczkowy, odwodzący
Oceniamy wielkość szpar powiekowych,
ustawienie i osadzenie gałek ocznych
Izolowane porażenie nerwu:
okoruchowego- opadnięcie powieki,
rozszerzenie źrenic, przemieszczenie gałki
ocznej do dołu i na zewnątrz
bloczkowego- kierowanie gałek ocznych ku
górze i na zewnątrz, często z przechyleniem
głowy
odwodzącego- uciekanie gałek ocznych
donosowo i niemożność odwodzenia gałek
ocznych poza linię środkową oczodołu
W wyniku uszkodzenia mięśni lub
nerwów ruchowych gałek ocznych
mogą pojawić się:
o
Podwójne widzenie
o
Upośledzenie ruchów gałki
ocznej
o
Nieprawidłowe ustawienie
gałek ocznych- zez (zbieżny,
rozbieżny, jednostronny,
naprzemienny)
Oczopląs
Są to mimowolne rytmiczne ruchy gałek ocznych
Postać:
Poziomy
Pionowy (ku górze: choroby pnia mózgu, zatrucie
alkoholowe; ku dołowi: uszkodzenia dołu tylnego, w
chorobach demielizacyjnych)
Obrotowy
Typ:
Wahadłowy
Rytmiczny (choroby móżdżku, stosowanie niektórych
leków, uszkodzenie błędnika i jego połączeń
centralnych)
Kierunek
Szybkość
Natężenie
Objaw zachodzącego
słońca
Może być obserwowany wyłącznie w
wieku dziecięcym
5.
Nerw trójdzielny (nerw czuciowo-
ruchowy)
Badanie części czuciowej- badanie
czucia dotyku i bólu w obszarze
unerwionym przez gałązki nerwu:
oczną, szczękową i żuchwową oraz
wrażliwości uciskowej punktów wyjścia
gałązek nerwu: oczodołową,
podoczodołową i bródkową
Badanie części ruchowej- oglądanie mięśni
żwaczy i skroniowych w czasie zaciskania
przez dziecko zębów.
Odruchy:
Żuchwowy-obustronny skurcz m.żwaczy w
odpowiedzi na lekkie uderzenie młotkiem
w palec położony na bródce przy
rozchylonych ustach i rozluźnionych
mięśniach
Rogówkowy- zamknięcie oka po delikatnym
dotknięciu rogówki kłaczkiem waty
Spojówkowy- zamknięcie oka po
dotknięciu spojówki kłaczkiem waty
7.
Nerw twarzowy
U małych dzieci obserwujemy mięśnie
twarzy podczas ruchów dowolnych, u
starszych polecamy wykonanie ruchów
marszczenia czoła, chmurzenia brwi,
zaciskania powiek i szczerzenia zębów
8.
Nerw przedsionkowo-ślimakowy
Badanie ogranicza się do oceny słuchu.
Metoda otoemisji akustycznej
Mowa szeptana
Audiometr lub tympanometr
Czynniki powodujące uszkodzenie nerwu
słuchowego: wrodzone zakażenie różyczką,
toksoplazmozą, bakteryjne zap. opon
mózgowo-rdzeniowych, hiperbilirubinemię,
wcześniactwo, leki ototoksyczne
(gentamycyna, streptomycyna)
Objawy: zawroty głowy, trudności z
utrzymaniem pozycji pionowej, oczopląs,
nudności i wymioty oraz zbaczanie kończyn
9. 10. nerw językowo-gardłowy i
błędny
Objawy uszkodzenia występują łącznie.
Badanie obejmuje czynność mowy i
połykania oraz sprawdzenie stanu
napięcia łuków podniebiennych.
o. podniebienny
o. gardłowy
11.
Nerw dodatkowy
Badamy polecając choremu skręcając
głowę wbrew oporowi oraz unosić barki
12.
Nerw podjęzykowy
Badanie ogranicza się do
oglądania języka
Badanie narządu ruchu
Badanie to obejmuje ocenę:
1.
Siły mięśniowej
2.
Masy mięśniowej
3.
Napięcia mięsni
4.
Postawy
5.
Sposobu poruszania się
6.
Głębokich odruchów
Siła mięśniowa
Badamy u dziecka współpracującego z osobą
badającą
Dziecko ściska palec badającego, prostuje
nadgarstek i łokieć pokonując stawiany mu opór
Objaw Gowersa- dziecko aby stanąć wspina się
pomagając sobie rękoma (przy osłabieniu
mięśni obręczy biodrowej w np. dystrofii
mięśniowej Duchenne’a)
Oceniana w skali od 1 do 5 (0- brak ruchu, 5-
normalna siła)
Osłabienie siły=niedowład
Całkowita niemożność wykonania
ruchu=porażenie
Napięcie mięśniowe
Badamy wykonując kolejno ruchy
zginania i prostowania w stawach
Ulega znacznym zmianom w zależności
od wieku
Możemy mieć do czynienia ze stanem
spastycznym, sztywnością lub
hipotonią.
Zborność ruchów
Polecamy pacjentowi wykonanie kilku
prób:
Próba palec-nos
Diadochokineza (zaburzenia w
zespole móżdżkowym)
Próba Romberga (dodatnia w:
uszkodzeniach sznurów tylnych rdzenia,
neuropatii obwodowej, uszkodzeniach
błędnika lub układu przedsionkowego)
Głębokie odruchy ścięgniste
i okostnowe
1.
Kończyny górne
Z kości promieniowej (C5-C6)
Z mięśnia dwugłowego (C5-C7)
Z mięśnia trójgłowego (C6-C7)
Odruchy te badamy przy lekko zgiętej
kończynie w stawie łokciowym, ujmujemy
lewą ręką palce dziecka a prawą
uderzamy młoteczkiem w wyrostek
rylcowaty k. promieniowej, ścięgno
m.dwugłowego, ścięgno m.trójgłowego
ramienia
2.
Kończyny dolne
Kolanowy (L2-L4)
Ze ścięgna Achillesa (L5-S2)
Podeszwowy
Próba Barrego- jest wykonywana gdy
podejrzewamy niedowład.
Odruchy patologiczne
Babińskiego
Oppenheima
Rossolimo
Mendel-Bechterewa
Odruchy powierzchowne
Brzuszne- w pozycji leżącej
drażniąc skórę brzucha od
zewnątrz ku wewnątrz wzdłuż
dolnego brzegu łuku żebrowego
(Th8), na wys. pępka (Th10-11)
i wzdłuż więzadła pachwinowego
(Th11-12)- pojawiają się w 7-8m.ż.
Nosidłowy- (L1-L2) drażnienie
wewnętrznej powierzchni
uda- uniesienie jądra po stronie
drażnionej
Czucie powierzchowne i
głębokie
W pojęciu czucia powierzchownego
mieści się czucie: ciepła, zimna,
dotyku, bólu. Ocena czucia
powierzchownego powinna być
prowadzona w symetrycznych
odcinkach ciała.
Czucie głębokie obejmuje: czucie
ułożenia, ruchu, kształtu i wielkości,
rodzaju materiału, ucisku i oporu,
ciężaru oraz dermoleksję.
Chód
Móżdżkowy- na szeroko rozstawionych
kończynach dolnych (choroby móżdżku)
Kaczkowaty- kołysanie się w biodrach przy
chodzeniu (zwichnięcie stawu biodrowego)
Koszący- niedowładna kończyna
wyprostowana w stawie kolanowym zatacza
w bok półkole (niedowład połowiczy)
Brodzący- opadanie stopy (porażenie n.
strzałkowego, polineuropatia)
Objawy oponowe
1.
Sztywność karku
2.
Objaw Brudzińskiego:
Karkowy (zgięcie kończyn dolnych w st. biodrowych i
kolanowych przy biernym przygięciu głowy do klatki
piersiowej)
Policzkowy (zgięcie kończyn górnych w stawach
łokciowych przy ucisku na policzki)
Łonowy (zgięcie kończyn dolnych w st. kolanowych
oraz zgięcie i odwiedzenie w st. biodrowych przy
ucisku na spojenie łonowe)
3.
Objaw Kerniga
Górny (przy biernym przechylaniu tułowia ku
przodowi kończyny dolne zginają się w st.
biodrowych i kolanowych)
Dolny (niemożność wyprostowania podudzia przy
kończynie zgiętej w st. biodrowym do kąta prostego)
Objawy oponowe c.d.
4.
Objaw karkowo-paluchowy Hermana
(grzbietowe zgięcie palucha przy przyginaniu
głowy do klatki piersiowej)
5.
Objaw Flataua, karkowo-mydriatyczny
(rozszerzenie źrenic przy próbie przyginania
głowy do klatki piersiowej)
6.
Objaw Weila-Edelmana (zgięcie grzbietowe
palucha przy badaniu dolnego objawu Kerniga)
7.
Objaw Amossa (objaw „trójnoga”)
Objawy oponowe obserwuje się w: zap.
opon m-r, mózgu, krwotoku
podpajęczynówkowym, guzach
śródczaszkowych lub uszkodzeniach
pourazowych mózgu.