Pomiar podstawowych parametrów życiowych

Oddychanie to proces wymiany gazowej w

organizmie, mający na celu pobranie tlenu,

dostarczenie go do komórek i wydaleniu

dwutlenku węgla.

Dokonując oceny oddechu zwracamy uwagę

na obecność, częstość, jakość, rytm

oddychania.

Wykonując badanie oddechu należy

uwzględnić:

- częstotliwość oddechów w czasie 1 minuty,

- obserwację charakteru oddechu,

- obserwację ruchów klatki piersiowej,

- ocenę zapachu oddechu.

Szybkość (częstość) oddechu uzależniona

jest od wieku badanego.

Wartości prawidłowe oddechu w spoczynku:

- noworodki i niemowlęta – około 40-

50/min.,

- małe dzieci – około 18-25/min.,

dorośli – około 12-20/min.

Oddech prawidłowy jest: miarowy,

średniogłęboki, wykonywany bez wysiłku,

bezwonny, niesłyszalny, wydech nieco

dłuższy niż wdech.

Czynniki przyspieszające oddechu

1. Fizjologiczne:

- wzmożony wysiłek fizyczny,

- reakcje emocjonalne.

2. Patologiczne:

- stany gorączkowe,

- zmniejszona objętość oddechowa

(choroby płuc, urazy klatki piersiowej),

- upośledzone krążenie,

- zmniejszenie ilości krwi (nośnik tlenu),

- zmniejszenie ilości tlenu w powietrzu

wdychanym.

Czynniku zwalniające oddech:

1. Fizjologiczne:

- sen,

- hiperwentylacja.

2. Patologiczne:

- zatrucie środkami nasennymi,

narkotycznymi,

- uszkodzenia czaszkowo-mózgowe,

- hipotermia.

Sposób badania układu oddechowego

1. Obserwacja chorego

kształt klatki piersiowej (prawidłowa,

patologiczne zniekształcenia, wrodzone lub

nabyte),

częstość oddechu w spoczynku,

rytm oddechów,

czas trwania wdechu i wydechu (2:3),

głębokość oddechów, symetryczność ruchów,

wysiłek mięśni oddechowych, zapadanie się

międzyżebrzy w czasie wdechu, ich

uwypuklanie podczas wydechu,

zaangażowanie pomocniczych mięśni

oddechowych

2. Osłuchiwanie

Stanowi odbiór fal dźwiękowych

powstających podczas przechodzenie

powietrza przez drogi tchawiczo-

oskrzelowe oraz pęcherzyki płucne w

czasie wdechu i wydechu.

W czasie osłuchiwania oceniamy: szmery

oddechowe podstawowe i dodatkowe.

Szmery oddechowe podstawowe prawidłowe:

- szmer oskrzelowy/tchawiczy – o wysokiej

częstotliwości i chuchającym charakterze

(szeptem wymawiana litera h)

wysłuchujemy go nad krtanią i tchawicą

oraz w dolnej okolicy międzyłopatkowej;

szmer pęcherzykowy – jest szmerem

miękkim, przypominającym szeptem

wymawianą literę f, słyszalnym bardziej w

czasie wdechu niż wydechu.

Szmery podstawowe nieprawidłowe

szmer oskrzelowy – jego obecność w

nieprawidłowych miejscach świadczy o

patologii miąższu płuc;

szmer pęcherzykowy cichy – powstaje w

wyniku upośledzenia przewodzenia;

szmer pęcherzykowy głośny – głośność

szmeru wzmagają opory przepływu

powietrza w oskrzelach.

Szmery oddechowe dodatkowe

W warunkach fizjologicznych są one

niesłyszalne nad powierzchnią płuc. Szmery

te dzieli się na:

rzężenia suche (świsty i furczenia) i

wilgotne (grubo- średnio- i drobnobańkowe),

trzeszczenia powstają w wyniku rozklejania

lub rozciągania niedodętych pęcherzyków

płucnych przez przedostające się powietrze,

tarcie opłucnej powstaje w wyniku

pocierania o siebie zmienionych zapalnie

blaszek opłucnej jako szelest lub skrzypienie

(„chodzenie po śniegu”)

3. Badania diagnostyczne

Gazometria krwi tętniczej

Badanie to ma zasadnicze znaczenie dla

rozpoznania niewydolności oddechowej i

ustalenia wskazań do leczenia tlenem.

Podczas badania gazometrycznego krwi

mierzy się:

ciśnienie parcjalne tlenu (PaO

) = 95 +/- 5

mmHg,

ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla

(PaCO

) = 40 +/- 5 mmHg,

pH = 7,40 +/- 0,05,

HCO

= 24 +/- 2 mmol/l,

nadmiar zasad (BE) = 0 +/-2 mmol/l

Pulsoksymetria

Metoda polega na przezskórnym pomiarze

wysycenia krwi tętniczej tlenem (SaO

Wykorzystuje się tu zjawisko różnego

pochłaniania światła emitowanego przez diody

przez hemoglobinę utlenowaną.

Przy prawidłowym pH krwi wartości SaO

powyżej

90% odpowiadają wartościom PaO

powyżej 60

mmHg.

Błędy i zakłócenia pojawią się w warunkach

upośledzenia przepływu skórnego, w

wychłodzeniu, niewydolności krążenia z niskim

ciśnieniem, zatruciu tlenkiem węgla,

zaawansowanej niedokrwistości, zastoju żylnym

i w pobliżu silnego źródła światła.

Kapnografia

– monitorowanie zawartości

stężenia CO

w wydychanym powietrzu

umożliwia ocenę wydolności układu

oddychania, potwierdza prawidłowe położenie

rurki dotchawiczej podczas intubacji i

sygnalizuje nieprawidłowości w działaniu

sprzętu do wentylacji mechanicznej. Działanie

kapnografu polega na pochłanianiu promieni

podczerwonych przez dwutlenek węgla.

Aparat jest przeznaczony przede wszystkim

dla chorych zaintubowanych, gdyż czujnik jest

umieszczony zazwyczaj pomiędzy rurką

dotchawiczą a układem oddechowym

respiratora. Wykorzystywany jest głównie na

oddziałach intensywnej terapii.

Zaburzenia ze strony układu oddechowego

Duszność

– jest to subiektywne wrażenie

braku powietrza i wynikająca stąd

konieczność nasilenia i przyspieszenia

oddychania.

Używanie w spoczynku dodatkowych mięśni

wdechowych, a zwłaszcza mięśni mostkowo-

obojczykowo-sutkowych jest oznaką

znacznego zaawansowania duszności. Chorzy

często siedząc, pochylają się do przodu i

opierają wyprostowane ręce na udach.

Stabilizuje to obręcz barkową i ułatwia udział

w oddychaniu dodatkowych mięśni

wdechowych.

Przyczyny:

choroby ograniczające powierzchnię

oddechową np. przewlekła zapalenie

oskrzeli z rozedmą płuc (duszność

stała),

Astma, POCHP, zatrucia, odma, zator

płuc (duszność napadowa)

Sinica

– zwiększenie stężenia odtlenowanej

hemoglobiny powyżej 5g/100 ml krwi

powoduje sinawe zabarwienie skóry. Może

dotyczyć tylko dystalnych części ciała

(sinica obwodowa), która spowodowana

jest np. lękiem, niską temperaturą,

czynnościowymi zaburzeniami

naczynioruchowymi. Jeśli dotyczy ona

twarzy, szyi, kończyn, tułowia określa się

ją mianem sinicy centralnej, która

spowodowana może być np. chorobą serca

lub płuc.

Zaburzenia częstości oddechów i ich

rytmu oraz wysiłku oddechowego.

1. Szybki, powierzchowny oddech

(tachypno

) – przyczyny to: choroby

restrykcyjne płuc (zwłóknienia,

nowotwory), gorączka, niedokrwistość,

ból opłucnowy, uniesienie przepony.

2. Szybki, głęboki oddech (hyperpno

) –

przyczyny: lęk, kwasica metaboliczna.

U chorego w stanie śpiączki z szybkim

głębokim oddechem należy brać pod

uwagę: hipoksję i zawał mózgu, kwasicę

metaboliczną, hipoglikemie zaburzające

ośrodkową regulację oddychania.

3. Oddech powolny (bradypno

) – przyczyny:

wzrost ciśnienia śródczaszkowego,

polekowe zahamowanie ośrodków regulacji

oddychania.

4. Oddech Cheynego-Stokesa – oddychanie

nasila się i spłyca cyklicznie – okresy

głębokiego oddechu zmieniają się z

okresami oddechu coraz płytszego i

bezdechu. U dzieci i osób starszych taki tor

oddychania może pojawić się w czasie snu.

Inne przyczyny to: niewydolność krążenia,

mocznica, toksyczna depresja nerwowych

ośrodków oddychania, uszkodzenia mózgu.

5. Oddech Biota (oddech bezładny) –

charakteryzuje się zupełną

nieregularnością. Może być płytki lub

głęboki, wystąpić mogą krótkie okresy

bezdechu. Przyczyny: toksyczna depresja

nerwowej regulacji oddychania i

uszkodzenia mózgu, typowo na poziomie

rdzenia.

6. Oddech Kussmaula – to znaczne

zwiększenie ruchów i objętości wdechowych

i wydechowych bez przyspieszenia, lub

nawet ze zwolnieniem częstości oddechów.

Działają tu pomocnicze mięśnie oddechowe.

Przyczyna: kwasica metaboliczna.

7. Oddychanie w zaporowych chorobach

płuc (POChP, rozedma płuc) – w

zaporowej chorobie płuc wydech jest

przedłużony z powodu zwiększonego

oporu dróg oddechowych. Jeśli chory

musi zwiększyć częstość oddychania, nie

ma dość czasu na pełny wydech. Jego

klatka piersiowa nadmiernie rozszerza

się („pułapka powietrzna”), a oddech

staje się płytszy.

Document Outline