Techniki
Techniki
komunikacyjne
komunikacyjne
Techniki
Techniki
komunikacyjne
komunikacyjne
Komunikacja jest niezbędna w
zawieraniu, znajomości, w pracy, w
pogłębianiu przyjaźni, w zmniejszaniu
dystansu...
Komunikacja
Ważna zasada psychologii społecznej
Lubimy tych, którzy nas
Lubimy tych, którzy nas
lubią!
lubią!
Lubią nas ci, których my
Lubią nas ci, których my
lubimy!
lubimy!
Czym jest komunikacja?
Czym jest komunikacja?
Pojęcie
Pojęcie
„komunikowanie”
„komunikowanie”
pochodzi od łacińskich
pochodzi od łacińskich
czasowników „communico”, „communicare” (uczynić
czasowników „communico”, „communicare” (uczynić
wspólnym, połączyć, udzielić komuś wiadomości, naradzać
wspólnym, połączyć, udzielić komuś wiadomości, naradzać
się) oraz rzeczownika „communio” (wspólność, poczucie
się) oraz rzeczownika „communio” (wspólność, poczucie
łączności).
łączności).
Słowo „communication”, które początkowo oznaczało
Słowo „communication”, które początkowo oznaczało
wejście we wspólnotę, utrzymywanie z kimś stosunków, w
wejście we wspólnotę, utrzymywanie z kimś stosunków, w
XVI wieku otrzymało znaczenie transmisji, przekazu. Drugie
XVI wieku otrzymało znaczenie transmisji, przekazu. Drugie
znaczenie pojawiło się wraz z rozwojem poczty i dróg.
znaczenie pojawiło się wraz z rozwojem poczty i dróg.
Podwójny sens słowa zachował się do dziś.
Podwójny sens słowa zachował się do dziś.
Komunikowanie w szerokim rozumieniu odnosi się do całej
Komunikowanie w szerokim rozumieniu odnosi się do całej
przyrody ożywionej – świata roślin, zwierząt i ludzi. Oznacza
przyrody ożywionej – świata roślin, zwierząt i ludzi. Oznacza
proces transmisji wszelkich informacji biologicznych.
proces transmisji wszelkich informacji biologicznych.
W wąskim znaczeniu komunikowanie ogranicza się do
W wąskim znaczeniu komunikowanie ogranicza się do
zjawisk porozumiewania się ludzi.
zjawisk porozumiewania się ludzi.
Akty komunikowania mają charakter społeczny – zachodzą
Akty komunikowania mają charakter społeczny – zachodzą
zawsze w społeczeństwie, w różnych jego strukturach i na
zawsze w społeczeństwie, w różnych jego strukturach i na
różnych poziomach.
różnych poziomach.
KOMUNIKOWANIE
KOMUNIKOWANIE
SPOŁECZNE
SPOŁECZNE
najogólniej: interakcja społeczna, w
najogólniej: interakcja społeczna, w
której dokonuje się wymiana
której dokonuje się wymiana
wiadomości, innymi słowy to:
wiadomości, innymi słowy to:
przekazywanie treści psychicznej
przekazywanie treści psychicznej
(tzn. tego, co się myśli lub czuje)
(tzn. tego, co się myśli lub czuje)
przez osobę A osobie B. Dochodzi do
przez osobę A osobie B. Dochodzi do
skutku przede wszystkim dzięki
skutku przede wszystkim dzięki
językom naturalnym, ale także
językom naturalnym, ale także
dzięki mimice, gestom, dotykowi,
dzięki mimice, gestom, dotykowi,
ruchom ciała.
ruchom ciała.
c.d.
c.d.
Przekazywanie treści psychicznych odbywa się z
Przekazywanie treści psychicznych odbywa się z
reguły za pośrednictwem znaków, których
reguły za pośrednictwem znaków, których
najdoskonalszymi zbiorami są języki naturalne.
najdoskonalszymi zbiorami są języki naturalne.
Znaki są rzeczywistością materialną (np. uśmiech,
Znaki są rzeczywistością materialną (np. uśmiech,
czerwone światło na skrzyżowaniu, plakaty,
czerwone światło na skrzyżowaniu, plakaty,
gazety).
gazety).
Komunikacja wymaga także kodów, które określają
Komunikacja wymaga także kodów, które określają
wzajemne relacje znaków wchodzących w ich skład.
wzajemne relacje znaków wchodzących w ich skład.
Przekazywanie bądź odbieranie znaków i kodów
Przekazywanie bądź odbieranie znaków i kodów
jest jedną z form aktywności związków społecznych.
jest jedną z form aktywności związków społecznych.
Komunikacja jest centralną
Komunikacja jest centralną
działalnością naszej kultury. W
działalnością naszej kultury. W
nauce o komunikowaniu
nauce o komunikowaniu
(komunikacji) istnieją dwie główne
(komunikacji) istnieją dwie główne
szkoły
szkoły
.
.
Pierwsza widzi komunikowanie jako
Pierwsza widzi komunikowanie jako
przekaz wiadomości, zajmuje się
przekaz wiadomości, zajmuje się
sposobem, w jaki nadawca koduje i
sposobem, w jaki nadawca koduje i
dekoduje wiadomości, bada rodzaj
dekoduje wiadomości, bada rodzaj
środka przekazu, z jakiego skorzystał
środka przekazu, z jakiego skorzystał
nadawca, także wydajność i dokładność
nadawca, także wydajność i dokładność
przekazywania wiadomości.
przekazywania wiadomości.
Szkoła ta widzi komunikację jako proces,
Szkoła ta widzi komunikację jako proces,
dzięki któremu jedna osoba wpływa na
dzięki któremu jedna osoba wpływa na
zachowanie i stan umysłu drugiej.
zachowanie i stan umysłu drugiej.
cd.
cd.
Druga ze szkół uważa komunikację
Druga ze szkół uważa komunikację
za produkcję i wymianę znaczeń.
za produkcję i wymianę znaczeń.
Zajmuje się tym, w jaki sposób
Zajmuje się tym, w jaki sposób
informacje i teksty wchodzą w
informacje i teksty wchodzą w
interakcje z ludźmi, w wyniku czego
interakcje z ludźmi, w wyniku czego
powstają znaczenia. Szkoła ta
powstają znaczenia. Szkoła ta
zajmuje się rolą tekstu w naszej
zajmuje się rolą tekstu w naszej
kulturze.
kulturze.
Badania nad komunikacją to badania
Badania nad komunikacją to badania
tekstu i kultury.
tekstu i kultury.
Główną metodą badań jest tu
Główną metodą badań jest tu
semiotyka (nauka o znakach i
semiotyka (nauka o znakach i
znaczeniach).
znaczeniach).
Szkoła pierwsza związana jest z
Szkoła pierwsza związana jest z
naukami społecznymi, szkoła druga
naukami społecznymi, szkoła druga
(semiotyczna) związana jest natomiast
(semiotyczna) związana jest natomiast
z lingwistyką.
z lingwistyką.
Komunikowanie
Komunikowanie
jest procesem
jest procesem
porozumiewania się jednostek, grup
porozumiewania się jednostek, grup
lub instytucji. Jego celem jest
lub instytucji. Jego celem jest
wymiana myśli, dzielenie się wiedzą,
wymiana myśli, dzielenie się wiedzą,
informacjami i ideami. Proces ten
informacjami i ideami. Proces ten
odbywa się na różnych poziomach
odbywa się na różnych poziomach
przy użyciu zróżnicowanych środków
przy użyciu zróżnicowanych środków
i wywołuje określone skutki.
i wywołuje określone skutki.
DEFINICJA
DEFINICJA
Komunikowanie
Komunikowanie
jest jednym z najstarszych procesów
jest jednym z najstarszych procesów
społecznych. Towarzyszy ono
społecznych. Towarzyszy ono
człowiekowi od momentu,
człowiekowi od momentu,
kiedy istoty ludzkie zaczęły żyć w
kiedy istoty ludzkie zaczęły żyć w
grupach i organizować pierwsze
grupach i organizować pierwsze
struktury. Dziś nie można
struktury. Dziś nie można
wyobrazić sobie nowoczesnych
wyobrazić sobie nowoczesnych
społeczeństw, których członkowie
społeczeństw, których członkowie
nie porozumiewają się ze sobą.
nie porozumiewają się ze sobą.
W praktyce rozróżniamy 4
W praktyce rozróżniamy 4
systemy komunikowania:
systemy komunikowania:
Społeczny
Społeczny
Publiczny
Publiczny
Masowy
Masowy
Organizacyjny
Organizacyjny
kontekst (warunki, w jakich odbywa się
kontekst (warunki, w jakich odbywa się
proces komunikowania),
proces komunikowania),
uczestnicy (nadawcy i odbiorcy),
uczestnicy (nadawcy i odbiorcy),
komunikat (przekaz komunikacyjny),
komunikat (przekaz komunikacyjny),
kanał (droga przekazu, środki transportu,
kanał (droga przekazu, środki transportu,
za pomocą których przekaz pokonuje
za pomocą których przekaz pokonuje
drogę od nadawcy do odbiorcy),
drogę od nadawcy do odbiorcy),
szumy (źródło zakłóceń),
szumy (źródło zakłóceń),
sprzężenie zwrotne (reakcja odbiorcy na
sprzężenie zwrotne (reakcja odbiorcy na
komunikat po jego odkodowaniu).
komunikat po jego odkodowaniu).
Elementy procesu
Elementy procesu
komunikowania :
komunikowania :
komunikowanie interpersonalne
komunikowanie interpersonalne
–
–
bezpośrednie,
bezpośrednie,
komunikowanie masowe –
komunikowanie masowe –
pośrednie.
pośrednie.
Klasyczne sposoby
Klasyczne sposoby
porozumiewania się:
porozumiewania się:
brak przygotowania do rozmowy,
brak przygotowania do rozmowy,
brak jasności komunikatu,
brak jasności komunikatu,
niedokładny odbiór/wybiórczość,
niedokładny odbiór/wybiórczość,
okoliczności,
okoliczności,
subiektywizm,
subiektywizm,
brak zaufania/szacunku.
brak zaufania/szacunku.
Główne przyczyny zaburzeń
Główne przyczyny zaburzeń
w komunikowaniu:
w komunikowaniu:
Komunikacja
Sposoby komunikowania
Komunikacja
Komunikacja
werbalna
werbalna
to komunikacja z użyciem języka, dzięki któremu wyrażane są uczucia i
to komunikacja z użyciem języka, dzięki któremu wyrażane są uczucia i
idee. Może być ona realizowana w formie pisemnej bądź ustnej:
idee. Może być ona realizowana w formie pisemnej bądź ustnej:
a)
a)
Forma ustna:
Forma ustna:
-
daje komunikującym się znacznie większe możliwości ekspresji uczuć i
daje komunikującym się znacznie większe możliwości ekspresji uczuć i
myśli, ponieważ jest wzmocniona o komunikowanie niewerbalne,
myśli, ponieważ jest wzmocniona o komunikowanie niewerbalne,
-
stwarza dogodniejsze warunki do nawiązania kontaktów
stwarza dogodniejsze warunki do nawiązania kontaktów
komunikacyjnych na poziomie fatycznym, jest także bardziej skuteczna
komunikacyjnych na poziomie fatycznym, jest także bardziej skuteczna
na poziomie instrumentalnym i afektywnym
na poziomie instrumentalnym i afektywnym
-
pozwala również na sugerowanie, a także na natychmiastową reakcję
pozwala również na sugerowanie, a także na natychmiastową reakcję
uczestników, prowadząc do sprzężenia zwrotnego,
uczestników, prowadząc do sprzężenia zwrotnego,
-
trudności - problemy związane z dekodowaniem przekazu na poziomie
trudności - problemy związane z dekodowaniem przekazu na poziomie
semantycznym oraz inne bariery, które są spowodowane działaniami
semantycznym oraz inne bariery, które są spowodowane działaniami
komunikacyjnymi, stosowanymi przez uczestników procesu
komunikacyjnymi, stosowanymi przez uczestników procesu
komunikacji.
komunikacji.
b) Forma pisemna:
b) Forma pisemna:
-
ma zwykle charakter formalny
ma zwykle charakter formalny
-
zaleta – trwałość i możliwość starannego przygotowania,
zaleta – trwałość i możliwość starannego przygotowania,
-
Wada – formalny i zamknięty charakter oraz brak możliwości
Wada – formalny i zamknięty charakter oraz brak możliwości
bezpośredniego sprzężenia zwrotnego.
bezpośredniego sprzężenia zwrotnego.
Komunikacja niewerbalna
Komunikacja niewerbalna
to zespół niewerbalnych komunikatów
to zespół niewerbalnych komunikatów
nadawanych
nadawanych
i odbieranych przez ludzi na wszystkich
i odbieranych przez ludzi na wszystkich
niewerbalnych kanałach jednocześnie.
niewerbalnych kanałach jednocześnie.
Informują one o podstawowych stanach
Informują one o podstawowych stanach
emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach wobec
emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach wobec
rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu,
rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu,
wykształceniu, samoocenie, cechach
wykształceniu, samoocenie, cechach
temperamentu itd.
temperamentu itd.
Komunikaty te nadawane są i odbierane
Komunikaty te nadawane są i odbierane
najczęściej na poziomie nieświadomym, jednak
najczęściej na poziomie nieświadomym, jednak
mogą być również nadawane czy odbierane
mogą być również nadawane czy odbierane
świadomie (tak jak większość gestów -
świadomie (tak jak większość gestów -
emblematów czy wiele wyrazów mimicznych).
emblematów czy wiele wyrazów mimicznych).
ROZWÓJ BADAŃ
ROZWÓJ BADAŃ
2
2
P.Ekman i W.V.Friesen – trafność interpretacji
P.Ekman i W.V.Friesen – trafność interpretacji
stanów emocjonalnych na podstawie zachowań
stanów emocjonalnych na podstawie zachowań
mimicznych.
mimicznych.
zaskoczen
ie
strach
odraza
gniew
radość
smutek
Grupy sygnałów
Grupy sygnałów
niewerbalnych:
niewerbalnych:
parajęzyk
parajęzyk
:
:
a)
a)
cechy wokalne głosu
cechy wokalne głosu
: ton, barwa, wysokość, natężenie,
: ton, barwa, wysokość, natężenie,
głośność, modulacja oraz tempo mówienia,
głośność, modulacja oraz tempo mówienia,
b)
b)
interferencje wokalne
interferencje wokalne
– wzajemne oddziaływanie na siebie
– wzajemne oddziaływanie na siebie
dwu lub większej ilości cech głosu oraz wszelkich dźwięków
dwu lub większej ilości cech głosu oraz wszelkich dźwięków
parajęzykowych,
parajęzykowych,
samoprezentacja
samoprezentacja
:
:
a)
a)
powierzchowność
powierzchowność
– ubranie, fryzura, makijaż, biżuteria i
– ubranie, fryzura, makijaż, biżuteria i
inne dodatki,
inne dodatki,
b)
b)
wygląd fizyczny i budowa ciała
wygląd fizyczny i budowa ciała
,
,
chronemika
chronemika
–
–
wykorzystanie czasu jako sygnału
wykorzystanie czasu jako sygnału
komunikacyjnego (np. punktualność, czas trwania jakiegoś
komunikacyjnego (np. punktualność, czas trwania jakiegoś
zdarzenia),
zdarzenia),
elementy otoczenia
elementy otoczenia
– np. temperatura, oświetlenie czy
– np. temperatura, oświetlenie czy
kolor – mogą wpływać na zachowania ludzi
kolor – mogą wpływać na zachowania ludzi
Komunikacja werbalna i
Komunikacja werbalna i
niewerbalna – porównanie:
niewerbalna – porównanie:
Mowa ciała
Mowa ciała
Albert Mehrebian
Albert Mehrebian
Zasada 3V (Verbal, Vocal, Visual):
Zasada 3V (Verbal, Vocal, Visual):
Mówi o tym, jak człowiek jest
Mówi o tym, jak człowiek jest
postrzegany przez drugą osobę: w
postrzegany przez drugą osobę: w
7% decydują same słowa, w 38% -
7% decydują same słowa, w 38% -
głos, a aż 55% - mowa ciała
głos, a aż 55% - mowa ciała
Ray Birdwhistell
Ray Birdwhistell
przeciętna osoba mówi dziennie
przeciętna osoba mówi dziennie
przez ok. 11 minut, a przeciętne
przez ok. 11 minut, a przeciętne
zdanie trwa ok. 2,5 sekundy,
zdanie trwa ok. 2,5 sekundy,
komunikacja w 35% składa się z
komunikacja w 35% składa się z
komunikacji werbalnej, a w 65%
komunikacji werbalnej, a w 65%
- z komunikacji niewerbalnej.
- z komunikacji niewerbalnej.
Mity na
Mity na
temat mowy
temat mowy
ciała
ciała
MIT 1: Mowa ciała to język
MIT 1: Mowa ciała to język
Mowa ciała
Mowa ciała
nie
nie
jest językiem. Wykształciła się
jest językiem. Wykształciła się
znacznie wcześniej i posiada większą moc niż
znacznie wcześniej i posiada większą moc niż
sam język, wykraczając poza słowa i symbole,
sam język, wykraczając poza słowa i symbole,
Języki
Języki
są systemami arbitralnych symboli
są systemami arbitralnych symboli
określających przedmioty, zdarzenia, procesy i
określających przedmioty, zdarzenia, procesy i
związki.
związki.
Przykładami języków są: języki naturalne
Przykładami języków są: języki naturalne
(np. polski, angielski, hiszpański), języki
(np. polski, angielski, hiszpański), języki
migowe, języki komputerowe (np. Pascal, C++),
migowe, języki komputerowe (np. Pascal, C++),
matematyka (liczby są uniwersalnym językiem),
matematyka (liczby są uniwersalnym językiem),
flagi (np. wykorzystywane przez marynarkę
flagi (np. wykorzystywane przez marynarkę
wojenną), alfabet Morse'a, nuty.
wojenną), alfabet Morse'a, nuty.
MIT 1: Mowa ciała to język
MIT 1: Mowa ciała to język
Aby zrozumieć którykolwiek z
Aby zrozumieć którykolwiek z
powyższych języków, należy znać
powyższych języków, należy znać
odpowiedni kod. Ważny jest
odpowiedni kod. Ważny jest
arbitralny związek pomiędzy słowem
arbitralny związek pomiędzy słowem
a jego znaczeniem.
a jego znaczeniem.
W wypadku mowy ciała nie można
W wypadku mowy ciała nie można
dokładnie sprecyzować i zdefiniować
dokładnie sprecyzować i zdefiniować
znaczenia konkretnych ruchów.
znaczenia konkretnych ruchów.
MIT 2: Można bez
MIT 2: Można bez
problemu rozszyfrować
problemu rozszyfrować
człowieka po mowie ciała
człowieka po mowie ciała
‘‘
‘‘
Język” ciała nie ma jasno sprecyzowanych
Język” ciała nie ma jasno sprecyzowanych
definicji słownikowych.
definicji słownikowych.
Jest w przeważającym stopniu analogowy-
Jest w przeważającym stopniu analogowy-
oparty na obrazach. Oznacza to, że przesyła
oparty na obrazach. Oznacza to, że przesyła
informacje bezpośrednio, naturalnie i w
informacje bezpośrednio, naturalnie i w
sposób ciągły.
sposób ciągły.
Jest bardzo niejednoznaczny i nieprecyzyjny.
Jest bardzo niejednoznaczny i nieprecyzyjny.
Aby zrozumieć mowę ciała, należy szukać
Aby zrozumieć mowę ciała, należy szukać
wzorców, a nie dokładnych odpowiedników.
wzorców, a nie dokładnych odpowiedników.
MIT 3: Można się nie
MIT 3: Można się nie
komunikować
komunikować
Nie można się nie komunikować.
Nie można się nie komunikować.
Przekazywanie komunikatów może
Przekazywanie komunikatów może
następować zamierzenie lub
następować zamierzenie lub
niezamierzenie.
niezamierzenie.
Mimika, gestykulacja, sposób
Mimika, gestykulacja, sposób
chodzenia, wzrost, kondycja, styl
chodzenia, wzrost, kondycja, styl
ubierania to tylko niektóre ze
ubierania to tylko niektóre ze
sposobów komunikacji.
sposobów komunikacji.
MIT 4: Przekazy zawsze
MIT 4: Przekazy zawsze
oznaczają coś konkretnego
oznaczają coś konkretnego
To ludzie, a nie przekazy mają znaczenie. Komunikat
To ludzie, a nie przekazy mają znaczenie. Komunikat
wysłany nie zawsze równa się komunikatowi
wysłany nie zawsze równa się komunikatowi
odebranemu.
odebranemu.
Przekazy są tylko nośnikami znaczenia, a same
Przekazy są tylko nośnikami znaczenia, a same
znaczenia znajdują się w głowach ludzi.
znaczenia znajdują się w głowach ludzi.
Mowa ciała pełni wyłącznie funkcję reprezentatywną
Mowa ciała pełni wyłącznie funkcję reprezentatywną
i symboliczną.
i symboliczną.
Aby odpowiednio ją zrozumieć, niezbędna jest
Aby odpowiednio ją zrozumieć, niezbędna jest
obecność kontekstu, który mówi nam, w jaki sposób
obecność kontekstu, który mówi nam, w jaki sposób
odebrać przekaz.
odebrać przekaz.
Mowa ciała jest też kontekstem dla innych przekazów
Mowa ciała jest też kontekstem dla innych przekazów
(np. komunikacji werbalnej).
(np. komunikacji werbalnej).
Potakiwanie i przeczenie
Potakiwanie i przeczenie
Większość podstawowych gestów jest taka sama na
Większość podstawowych gestów jest taka sama na
całym świecie.
całym świecie.
Ludzie uśmiechają się, gdy są szczęśliwi i marszczą brwi
Ludzie uśmiechają się, gdy są szczęśliwi i marszczą brwi
lub rzucają groźne spojrzenia, gdy są smutni albo źli.
lub rzucają groźne spojrzenia, gdy są smutni albo źli.
Skinięcie głową jest prawie wszędzie używane jako
Skinięcie głową jest prawie wszędzie używane jako
potwierdzenie lub zgoda.
potwierdzenie lub zgoda.
Podobnie uniwersalne jest potrząśnięcie głową na znak
Podobnie uniwersalne jest potrząśnięcie głową na znak
niezgody, które jest prawdopodobnie gestem
niezgody, które jest prawdopodobnie gestem
wykształconym już w wieku niemowlęcym.
wykształconym już w wieku niemowlęcym.
Kiedy niemowlę nie chce więcej mleka, odwraca głowę
Kiedy niemowlę nie chce więcej mleka, odwraca głowę
od piersi matki. Kiedy nieco starsze dziecko nie chce już
od piersi matki. Kiedy nieco starsze dziecko nie chce już
więcej jeść, potrząsa głową na boki, by utrudnić
więcej jeść, potrząsa głową na boki, by utrudnić
rodzicom dalsze próby karmienia. Jednocześnie szybko
rodzicom dalsze próby karmienia. Jednocześnie szybko
uczy się, że gest ten oznacza niezgodę lub negatywne
uczy się, że gest ten oznacza niezgodę lub negatywne
nastawienie.
nastawienie.
Uśmiech
Uśmiech
Ewolucyjne pochodzenie uśmiechu może zostać
Ewolucyjne pochodzenie uśmiechu może zostać
odnalezione w naszej prymitywnej, zwierzęcej
odnalezione w naszej prymitywnej, zwierzęcej
przeszłości.
przeszłości.
Obnażanie zębów było stosowane w czasie ataku i nadal
Obnażanie zębów było stosowane w czasie ataku i nadal
jest używane jako forma szyderczego uśmiechu lub
jest używane jako forma szyderczego uśmiechu lub
równie wrogich gestów.
równie wrogich gestów.
Uśmiech był początkowo gestem służącym do
Uśmiech był początkowo gestem służącym do
zastraszania, lecz w dzisiejszych czasach, w połączeniu z
zastraszania, lecz w dzisiejszych czasach, w połączeniu z
innymi ‘niegrożącymi’ gestami, jest używany do
innymi ‘niegrożącymi’ gestami, jest używany do
ukazywania zadowolenia.
ukazywania zadowolenia.