Narządy układu 

pokarmowego

Żołądek  - gaster sive ventriculus. 

Żołądek  - gaster sive ventriculus. 

Stanowi poszerzoną część przewodu 

Stanowi poszerzoną część przewodu 

pokarmowego między przełykiem a 

pokarmowego między przełykiem a 

dwunastnicą. Spełnia dwa zadania :  

dwunastnicą. Spełnia dwa zadania :  

1.Stanowi zbiornik pokarmu  2. Jest 

1.Stanowi zbiornik pokarmu  2. Jest 

narządem wydzielniczym wytwarzającym 

narządem wydzielniczym wytwarzającym 

kwas solny i enzymy. Pod wpływem tych 

kwas solny i enzymy. Pod wpływem tych 

enzymów pokarm zostaje zmieniony na 

enzymów pokarm zostaje zmieniony na 

płynną miazgę. W żołądku wyróżniamy – 

płynną miazgę. W żołądku wyróżniamy – 

wpust (cardia) stanowiący połączenie z 

wpust (cardia) stanowiący połączenie z 

częścią brzuszna przełyku.

częścią brzuszna przełyku.

- Dno ( fundus)-zaokrąglona, obszerna 

- Dno ( fundus)-zaokrąglona, obszerna 

część żołądka położona na lewo i ku 

część żołądka położona na lewo i ku 

górze od wpustu.

górze od wpustu.

 

 

Żołądek cd

W żołądku rozróżnia się dwie ściany- 

W żołądku rozróżnia się dwie ściany- 

przednią i tylną. Ściany te łączą się ze 

przednią i tylną. Ściany te łączą się ze 

sobą u góry wzdłuż tzw. Krzywizny 

sobą u góry wzdłuż tzw. Krzywizny 

mniejszej ( curvatura ventriculi minor) , u 

mniejszej ( curvatura ventriculi minor) , u 

dołu wzdłuż krzywizny większej 

dołu wzdłuż krzywizny większej 

( curvatura ventriculi major). W górnej 

( curvatura ventriculi major). W górnej 

części krzywizny mniejszej żołądek łączy 

części krzywizny mniejszej żołądek łączy 

się z przełykiem. Ujście żołądka do 

się z przełykiem. Ujście żołądka do 

dwunastnicy nazywa się odźwiernikiem 

dwunastnicy nazywa się odźwiernikiem 

(pylorus). Odźwiernik zaopatrzony jest w 

(pylorus). Odźwiernik zaopatrzony jest w 

gruby pierścień błony mięśniowej 

gruby pierścień błony mięśniowej 

okrężnej, tworzący mięsień zwieracz  

okrężnej, tworzący mięsień zwieracz  

odźwiernika (m. Sphinter pylori), którego 

odźwiernika (m. Sphinter pylori), którego 

skurcz oddziela światło żołądka od 

skurcz oddziela światło żołądka od 

dalszej części przewodu pokarmowego.

dalszej części przewodu pokarmowego.

 

 

Żołądek cd

Część żołądka sąsiadująca z 

Część żołądka sąsiadująca z 

odźwiernikiem nosi nazwę części 

odźwiernikiem nosi nazwę części 

odźwiernikowej ( pars pylorica 

odźwiernikowej ( pars pylorica 

ventriculi). Pomiędzy częścią 

ventriculi). Pomiędzy częścią 

odźwiernikową  a dnem znajduje się trzon 

odźwiernikową  a dnem znajduje się trzon 

żołądka ( corpus ventriculi).

żołądka ( corpus ventriculi).

 

 

Budowa ściany żołądka.

Ściana żołądka składa się z czterech 

Ściana żołądka składa się z czterech 

warstw: 

warstw: 

1/. Błona surowicza

1/. Błona surowicza

2/. Błona mięśniowa

2/. Błona mięśniowa

3/. Tkanka podśluzowa

3/. Tkanka podśluzowa

4/. Błona śluzowa.

4/. Błona śluzowa.

Ad 1- jest częścią otrzewnej, która 

Ad 1- jest częścią otrzewnej, która 

pokrywa cały żołądek z wyjątkiem 

pokrywa cały żołądek z wyjątkiem 

wąskiego paska wzdłuż obu krzywizn.

wąskiego paska wzdłuż obu krzywizn.

Ad 2- zbudowana z pęczków mięśni 

Ad 2- zbudowana z pęczków mięśni 

gładkich składa się z trzech warstw.

gładkich składa się z trzech warstw.

 

 

Budowa żołądka 

-mięśniówka

Błona mięśniowa żołądka składa się z 

Błona mięśniowa żołądka składa się z 

warstwy zewnętrznej podłużnej, środkowej 

warstwy zewnętrznej podłużnej, środkowej 

okrężnej i wewnętrznej skośnej.

okrężnej i wewnętrznej skośnej.

Ad 3- jest dość grubą warstwą tkanki 

Ad 3- jest dość grubą warstwą tkanki 

łącznej wiotkiej, zawierającej liczne 

łącznej wiotkiej, zawierającej liczne 

naczynia i nerwy.

naczynia i nerwy.

Ad4- stanowi wewnętrzną warstwę 

Ad4- stanowi wewnętrzną warstwę 

żołądka. W pustym żołądku jest błona 

żołądka. W pustym żołądku jest błona 

śluzowa jest mocno pofałdowana.

śluzowa jest mocno pofałdowana.

 

 

Gruczoły żołądkowe

Gruczoły żołądkowe właściwe

Gruczoły żołądkowe właściwe

 

 

występują w wielkiej ilości ( ok. 100 na 1 

występują w wielkiej ilości ( ok. 100 na 1 

mm kwadratowy) w okolicy dna i trzonu 

mm kwadratowy) w okolicy dna i trzonu 

żołądka. Są to gruczoły cewkowe proste, 

żołądka. Są to gruczoły cewkowe proste, 

zawierające dwa rodzaje komórek 

zawierające dwa rodzaje komórek 

nabłonkowych: komórki główne 

nabłonkowych: komórki główne 

wyścielające  światło gruczołu, oraz 

wyścielające  światło gruczołu, oraz 

komórki okładzinowe. Pierwsze 

komórki okładzinowe. Pierwsze 

wytwarzają pepsynogen, drugie -  kwas 

wytwarzają pepsynogen, drugie -  kwas 

solny. Pepsynogen w obecności kwasu 

solny. Pepsynogen w obecności kwasu 

solnego zmienia się w pepsynę, która jest 

solnego zmienia się w pepsynę, która jest 

enzymem proteolitycznym żołądka.

enzymem proteolitycznym żołądka.

 

 

Gruczoły odźwiernikowe

Występują w części odźwiernikowej 

Występują w części odźwiernikowej 

żołądka. Są to proste lub złożone 

żołądka. Są to proste lub złożone 

gruczoły cewkowo-pęcherzykowe, 

gruczoły cewkowo-pęcherzykowe, 

zbudowane z komórek nabłonka 

zbudowane z komórek nabłonka 

walcowatego. Wydzielają one prawie 

walcowatego. Wydzielają one prawie 

wyłącznie śluz.  Śluz ten tworzy na 

wyłącznie śluz.  Śluz ten tworzy na 

powierzchni błony śluzowej warstwę 

powierzchni błony śluzowej warstwę 

grubości ok.  1 mm, chroniąc ją przed 

grubości ok.  1 mm, chroniąc ją przed 

strawieniem przez enzymy żołądkowe 

strawieniem przez enzymy żołądkowe 

oraz zmniejsza tarcie przy przechodzeniu 

oraz zmniejsza tarcie przy przechodzeniu 

 pokarmu.

 pokarmu.