Anna Borucka

Krzysztof Bobrowski

Krzysztof Ostaszewski

Katarzyna Okulicz-Kozaryn

Agnieszka Pisarska

Rozpowszechnienie

zachowań problemowych

wśród młodzieży

Wskaźniki używania substancji

psychoaktywnych

(przykłady pytań ankietowych i

wskaźników)

Częste picie alkoholu

Wskaźnikiem częstego picia jest picie alkoholu przynajmniej raz

w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem.

Wskaźnikiem bardzo częstego picia jest picie alkoholu

przynajmniej raz w ciągu 7 dni przed badaniem.

Kiedy piłeś ostatni raz PIWO? Ile to było dni lub miesięcy temu?



„nigdy nie piłem”,



„przeszło rok temu”,



„7 do 12 miesięcy temu”,



„3 do 6 mieś. temu”,



1 do 2 mieś temu”,



-------------------------- przynajmniej raz w ciągu ostatniego miesiąca,



„16 do 30 dni temu”,



„8 do 15 dni temu”,



---------------------------------- picie w ciągu ostatnich 7 dni



„

5 do 7dni temu”,



do „1 do 4 dni temu”)



Ankieta „Piwo –Wino –Wódka” B. Wolniewicz-Grzelak (1995).

Częste picie alkoholu



Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło się, że piłeś napoje

alkoholowe - szampan, piwo, wino lub wódkę?

(chodzi o wypicie więcej niż jeden łyk napoju

alkoholowego)

ani razu 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39

razy 40

razy



w życiu

      



w ciągu ostatnich

12 miesięcy,

--------------------------



ostatnich 30 dni,

--------------------------



ostatnich 7 dni

Upijanie się



Wskaźnikiem upicia się jest wypicie 60 gram i więcej

100% alkoholu co odpowiada trzem butelkom piwa,

trzem lampkom wina, trzem dużym kieliszkom wódki.

Kiedy piłeś ostatni raz piwo?

Ile wtedy wypiłeś



„nigdy nie piłem”



„pół butelki”,



„butelkę”,



„dwie butelki”,



-------------------------------------



„trzy butelki”,



„cztery butelki”,



„więcej niż 4 butelki”



Ankieta „Piwo –Wino –Wódka” B. Wolniewicz-Grzelak 1995

Upijanie się

Wskaźnikiem upijania się jest subiektywna

ocena badanego

Czy kiedykolwiek upiłeś się tak, że upadłeś lub

wymiotowałeś?



Nigdy



1-2 razy



3 lub więcej razy

Ankieta ewaluacyjna Ostaszewski i wsp. (2000)

Regularne palenie papierosów

Wskaźnikiem regularnego palenia papierosów

jest palenie codziennie lub kilka razy w

tygodniu



Czy palisz papierosy?

Respondent ma do wyboru pięć odpowiedzi: „nie”,

”tak – kilka razy w roku” ”tak – kilka razy w

miesiącu”,

”tak – kilka razy w tygodniu”, „tak -

codziennie”

Wolniewicz-Grzelak. Ankieta NAN. (1984)



Czy palisz papierosy? („

tak - regularnie

”, „tak -

tylko w wyjątkowych sytuacjach”, „nie”, „trudno

powiedzieć”) CBOS. Ankieta „Młodzież 2003”.

Okazjonalne używanie
narkotyków



Wskaźnikiem okazjonalnego używania narkotyków



jest ich używanie raz, dwa lub kilka razy w ciągu



ostatniego roku

Czy w okresie od września zeszłego roku do teraz zdarzyło Ci się ,
że używałeś/łaś środków narkotyzujących

1.Nie zdarzyło się

2.Tak – jeden lub dwa razy
3.Tak- kilka razy

4.Tak – kilkanaście razy
5.Tak więcej niż kilkanaście razy

Ankieta „Piwo –Wino –Wódka” B. Wolniewicz-Grzelak 1995

Częste używanie narkotyków



Wskaźnikiem częstego używania narkotyków



jest ich używanie Przynajmniej kilkanaście razy w ciągu



ostatniego roku

Czy w okresie od września zeszłego roku do teraz zdarzyło Ci się ,
że używałeś/łaś środków narkotyzujących

1.Nie zdarzyło się
2.Tak – jeden lub dwa razy
3.Tak- kilka razy

4.Tak – kilkanaście razy
5.Tak więcej niż kilkanaście razy

Ankieta „Piwo –Wino –Wódka” B. Wolniewicz-Grzelak 1995

Badania Mokotowskie

1983-2008

Badania mokotowskie

Instytut Psychiatrii i Neurologii,
Pracownia "Pro-M"

11



Początek – 1983 rok, B.
Wolniewicz-Grzelak



Znane w środowisku – ze
względu na pionierski
charakter i długą ponad 20
letnią tradycję



Lokalne ale unikalne -
obejmują okres przemian
ustrojowych



Użyteczne - wyniki
wykorzystywane przez PARPA,
KBPN, samorząd Warszawy
do kształtowania polityki i
programów



Idea – proste, tanie,

powtarzane w celu oceny

trendów w używaniu

substancji psychoaktywnych

przez młodzież



Idea bis – od 2004 roku,

ocena zmian we wskaźnikach

zdrowia psychicznego i innych

zachowaniach ryzykownych

młodzieży



Teren badań – szkoły z

trzech dzielnic W-wy

(Mokotów, Ursynów i Wilanów)

- rejon działania Instytutu

Psychiatrii i Neurologii

Instytut Psychiatrii i Neurologii, Pracownia
"Pro-M"

12

Badania mokotowskie -

metoda

Badania audytoryjne – od 1984 roku powtarzane co 4
lata w populacji „mokotowskich” 15-latków, z
zapewnieniem anonimowości i pełnej poufności danych
ankietowych

Losowy dobór próby – ponad 50% klas ze szkół
publicznych i niepublicznych Mokotowa

Liczebności prób – od 1200 do 2000 osób, z wyjątkiem
lat 1984-1988 kiedy próby > 3000 osób

Narzędzie - anonimowe ankiety „NAN” i „Piwo-Wino-
Wódka” (B. Wolniewicz-Grzelak) oraz od 2004 roku ankieta
„Zdrowie” (Ostaszewski i wsp. 2005, Czabała i wsp. 2005)

Zmiany w badaniach mokotowskich:
reforma oświaty

Instytut Psychiatrii i
Neurologii, Pracownia "Pro-
M"

13

W latach 1984-

2000



I klasy szkół

ponadpodstawowyc

h



10-15%

„drugorocznych”

W latach 2004-

2008



III klasy gimnazjum



4,5- 7%

„drugorocznych”

Wyniki (bez grupy
drugorocznych)

1.

Rozpowszechnienie wskaźników używania

substancji psychoaktywnych (picie
alkoholu, palenie papierosów, używanie
narkotyków) wśród 15-latków na
Mokotowie 1988- 2008

2.

Dynamika zmian używania substancji

psychoaktywnych u chłopców i dziewcząt

Picie Alkoholu

Instytut Psychiatrii i Neurologii,

Pracownia "Pro-M"

16

Trendy w piciu alkoholu

Instytut Psychiatrii i Neurologii,

Pracownia "Pro-M"

17

Trendy w piciu alkoholu

Instytut Psychiatrii i Neurologii,

Pracownia "Pro-M"

18

Trendy w piciu alkoholu

Instytut Psychiatrii i Neurologii, Pracownia
"Pro-M"

1
9

Napoje alkoholowe:
picie w ostatnich 30 dniach

Częste picie alkoholu a płeć

Upijanie się a płeć

Palenie papierosów

Trendy w paleniu papierosów

Trendy w paleniu papierosów

Codzienne palenie papierosów a
płeć

Używanie narkotyków

Udział w imprezach towarzyskich
„ z narkotykami”

Popularność i dostępność narkotyków na
spotkaniach towarzyskich

Używanie przynajmniej raz w
życiu narkotyków a płeć

Używanie okazjonalne
narkotyków a płeć

Częste używanie narkotyków
a płeć

Instytut Psychiatrii i

Neurologii, Pracownia

"Pro-M"

32

Podsumowanie trendów z
badań mokotowskich

1.

Alkohol. Po gwałtownym wzroście na początku lat

1990, nastąpiła stabilizacja trendu. Od 2000

zmniejszyły się wskaźniki picia piwa i wzrosły

wskaźniki picia wódki. Picie wina oscyluje wokół

25%.

2.

Papierosy. Po okresie wzrostu do połowy lat 1990,

w latach 2000-nych nastąpiło wyraźnie zmniejszenie

się odsetków młodzieży palącej codziennie. Liczba

okazjonalnych „palaczy” oscylowała wokół 30%

3.

Narkotyki. Zahamowaniu uległ trend wzrostowy w

używaniu narkotyków obserwowany w latach 1988-

2000. W latach 2000-2008 nastąpiła stabilizacja

trendu i jednocześnie zmniejszył się udział młodzieży

w imprezach towarzyskich „z narkotykami”

Trendy w używaniu substancji w
badaniach ogólnopolskich ESPAD

Źródło: Badania ESPAD, Sierosławski 2007)

Źródło: Badania ESPAD, Sierosławski 2007)

Instytut Psychiatrii i

Neurologii, Pracownia

"Pro-M"

34

Trendy w używaniu substancji a
płeć - podsumowanie



W latach 2000-nych dziewczęta na Mokotowie
zrównały się z chłopcami we wskaźnikach picia
alkoholu i palenia papierosów



Wyniki z 2008 roku wskazują, że po „wahaniach
trendu” w 2004 roku, chłopcy nadal częściej niż
dziewczęta upijają się i częściej
eksperymentują z narkotykami



Te różnice ze względu na płeć są w dużym
stopniu zgodne z trendami obserwowanymi w
badaniach ogólnopolskich

Zdrowie psychiczne



Lata 2004-2008

Negatywna samoocena

zdrowia psychicznego

Symptomy depresji

Zaburzenia

internalizacyjne

Inne zachowania
ryzykowne



Przemoc



Wykroczeni

a

Przemoc rówieśnicza

Zachowania sprzeczne z

prawem

*

*



W latach 2004-2008

rozpowszechnienie

problemów

dotyczących zdrowia psychicznego

wśród 15-latków

nie zmieniło się znacząco



Stabilnością cechowały się wskaźniki
internalizacyjne (symptomy depresji i negatywna
samoocena zdrowia psychicznego)



Tego typu problemy dotyczyły około

19% badanej

populacji

(9% chłopców i 28% dziewcząt).



Jest to grupa młodzieży, która potrzebuje różnych
form pomocy: wsparcia lub pomocy
psychologicznej, czasem pomocy medycznej lub
farmakologicznej.

Zdrowie psychiczne -

podsumowanie

Stosowanie leków wśród

uczniów szkół warszawskich

Agnieszka Pisarska

Pracownia Profilaktyki

Młodzieżowej Pro-M

Instytut Psychiatrii i Neurologii

Osoby badane

Uczniowie szkół warszawskich z losowo dobranych:



I, II i III klas gimnazjów



I, II i III klas szkół ponadgimnazjalnych.

Łącznie 64 klasy czyli 1387 uczniów w wieku
13 - 19 lat



Uczniowie byli proszeni o wyrażenie zgody na udział w

badaniu



Zgoda rodziców na udział w badaniu ankietowym uczniów

niepełnoletnich była uzyskiwana z wykorzystaniem

procedury „biernej zgody”



Zgoda rodziców na udział uczniów w wywiadach

indywidualnych – „aktywna”

Stosowanie leków z powodu bólu głowy –
przynajmniej 1-2 razy w ostatnim miesiącu

Warszawa, 2007

Stosowanie leków z powodu bólu głowy –
przynajmniej 1-2 razy w ostatnim miesiącu

Warszawa, 2007

***

***

Stosowanie leków z powodu bólu brzucha –
przynajmniej 1-2 razy w ostatnim miesiącu

Warszawa, 2007

***

***

Źródła leków przyjmowanych

z powodu bólu głowy

Stosowanie leków z powodu zdenerwowania -
przynajmniej 1-2 razy w ostatnim miesiącu

Warszawa, 2007

Stosowanie leków z powodu problemów natury psychicznej
(trudności w zasypianiu, zdenerwowanie, przygnębienie)
przynajmniej 1-2 razy w ostatnim miesiącu

Warszawa, 2007

***

**

Podsumowanie



Znacząco więcej dziewcząt niż chłopców stosuje leki

przeciwbólowe i leki z powodu problemów natury

psychicznej



Więcej dziewcząt starszych niż młodszych sięga po

omawiane leki



Wyniki badań HBSC (1997/1998) prowadzonych w 28

krajach w grupie uczniów 11-, 13- i 15-letnich

pokazały, że rozpowszechnienie leków

przeciwbólowych wśród polskiej młodzieży zbliżone

do średniego wyniku dla całej badanej grupy.

Rozpowszechnienie stosowania leków z powodu

zdenerwowania okazało się najwyższe w Izraelu,

Polsce

oraz Federacji Rosyjskiej



Wyniki badań ESPAD (2007) prowadzonych w ponad

30 krajach wśród uczniów 15-16 oraz 17-18-letnich

wskazują, że odsetki starszych nastolatków z Polski

stosujących leki uspokajające i nasenne są

najwyższe w Europie