Higiena procesu nauczania i pracy 
umysłowej. 
a) Negatywne skutki pracy umysłowej 
(zmęczenie, przemęczenie, wyczerpanie). 
b) Czynniki wpływające na występowanie 
zmęczenia 
i sposoby ich ograniczania. 
c) Stanowisko pracy przy komputerze.
 

KAROLINA GRZYB, GR. 
4B

Przez wiele lat praca fizyczna 
uważana była za jedyną prawdziwą 
pracę. 
Świat się zmienił- praca umysłowa 
zyskała większe poważanie i 
szacunek.

ZMĘCZENIE pracą umysłową to stan fizjologiczny 
powodujący zmniejszenie zdolności lub 
wystąpienie niezdolności 
do wykonywania dalszej pracy. 
Jest to swoista obrona organizmu przez zbyt 
długotrwałą lub zbytnio natężoną pracą. Do głównych 
przyczyn zmęczenia należą:

uodpornienie systemu nerwowego na bodźce 
zewnętrzne

nieodpowiednie warunki pracy umysłowej

niewłaściwe sposoby pracy umysłowej 

osłabienie organizmu

Wyróżniamy 3 stadia zmęczenia:

a). FIZJOLOGICZNE- stan psychofizyczny niemający charakteru 
choroby, ale ograniczający efektywność intelektualną człowieka. 
Ustępuje po racjonalnym wypoczynku, nie pozostawająca ujemnych 
skutków w organizmie. Do objawów należą:

•niepokój ruchowy

•zmienność nastrojów

•trudność koncentracji

•bóle głowy i karku

•częstsze błędy w mowie i piśmie
b). PRZEMĘCZENIE- głębszy stopień zmęczenia; konsekwencja 
bardzo intensywnego wysiłku intelektualnego, przebiegającego w 
sposób niezgodny z zasadami racjonalnej pracy umysłowej. Objawy 
podobne jak przy zmęczeniu, ale w silniejszym stopniu.
c). WYCZERPANIE- najgłębszy stan zmęczenia przejawiający się 
zmniejszeniem aktywności kory mózgowej poprzez długotrwały wysiłek 
umysłowy o dużym natężeniu. 
Jest to stan chorobowy prowadzący do zmian patologicznych, 
wymagający leczenia. Objawy:

•zahamowanie niektórych procesów psychicznych (pamięci)

•całkowita dekoncentracja

•zaburzenia funkcji serca i obiegu krwi

•brak apetytu i spadek masy ciała
Wyczerpanie pracą umysłową może sprzyjać powstawaniu chorób 

przewlekłych takich jak: 

nadciśnienie tętnicze, 

choroba niedokrwienna serca, choroba 
wrzodowa, nerwice

.

Czynniki 

wpływające 

na występowanie 

zmęczenia

Obciążenia mięśniowo-szkieletowe 

 stawy międzykręgowe, mięśnie tułowia, krążenie, 

niedotlenienie

Stres

  bóle głowy, wypalenie, obniżenie odporności

Niewłaściwe oświetlenie

 zmęczenie psychiczne, napięcie nerwowe, osłabienie 

wzroku

Hałas

 osłabienie słuchu, 

utrudnienie rozumienia mowy, 
niekorzystny wpływ na sen

Nieodpowiednia wentylacja, 

wilgotność i obciążenie termiczne

 spadek  wydajności pracy mózgu

Jak ograniczyć występowanie 

zmęczenia przy pracy umysłowej?

Aranżowanie „kreatywnych” przerw co godzinę i 

wykorzystanie ich na dotlenienie mózgu i 
zrelaksowanie ciała

Odpowiednia dawka regenerującego snu

Koncentracja na konkretnym zadaniu

Odpowiednia dieta 

Higiena stanowiska pracy

Przeciwdziałanie rutynie

Stanowisko pracy przy komputerze

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

BIBLIOGRAFIA:

Richard Leviton „Jak zwiększyć 
moc mózgu”, Łódź 1995

„Wpływ hałasu na układ 
nerwowy i narządy zmysłowe” 
Biolog.pl

„Wpływ temperatury i 
oświetlenia na efektywność 
osobistą” grefektywnie.pl, 
24.06.2013

„Warsztat pracy studenta 
medycyny (aspekt 
prakseklogiczny)” Leszek Rębała