Podstawy
przedsiębiorczości
Temat: Jak zostać
pracownikiem
Podstawy
przedsiębiorczości
Temat: Jak zostać
pracownikiem
Praca jest to celowa i świadoma działalność człowieka
przekształcająca dobra przyrody w celu zaspokojenia ludzkich
potrzeb. Może mieć ona charakter:
• produkcyjny (wytwarzanie dóbr materialnych),
• nieprodukcyjny (wytwarzanie usług – np. praca lekarza, prawnika,
nauczyciela).
Praca
Praca jest zespołem czynności, jakie
wykonuje człowiek w procesie produkcji. Do
jej realizacji potrzebna jest siła robocza,
czyli
zespół
ludzi
z
odpowiednimi
kwalifikacjami do wykonywania pracy.
Rekrutacja i selekcja pracowników
Pracownicy
firmy
po
przeanalizowaniu
listów
motywacyjnych i CV podejmują
decyzję, z którym kandydatem
umówią
się
na
rozmowę
kwalifikacyjną.
Kandydaci mogą być poddani
różnym testom. Mogą to być
testy sprawdzające ich wiedzę,
testy psychologiczne oraz testy
na inteligencję.
Przesłanie listu motywacyjnego oraz CV
wraz z dokumentami potwierdzającymi
kwalifikacje
Przesłanie listu motywacyjnego oraz CV
wraz z dokumentami potwierdzającymi
kwalifikacje
Wstępna selekcja
Wstępna selekcja
Testy sprawdzające lub/i rozmowa
kwalifikacyjna
Testy sprawdzające lub/i rozmowa
kwalifikacyjna
Zatrudnienie
Zatrudnienie
Po przeprowadzeniu rozmów kwalifikacyjnych pracodawca dokonuje
ostatecznej oceny zgodności kompetencji kandydatów z wymogami
stanowiska pracy i podejmuje decyzję, która osoba zostanie
zatrudniona.
Dokumenty aplikacyjne
W liście motywacyjnym kandydat powinien
wyjaśnić:
• dlaczego jest zainteresowany daną pracą
(dlaczego jest odpowiednim pracownikiem),
• jakie posiada kompetencje, które mogą być
przydatne na danym stanowisku pracy,
• czy oczekiwania kandydata są adekwatne do
możliwości przedsiębiorstwa.
Z listu motywacyjnego powinno jednoznacznie
wynikać, że dana osoba ma motywacje do tego
typu pracy i posiada odpowiednie kompetencje
do stanowiska, o które się ubiega.
CV – curriculum vitae – wzór
Odpowiadając na ogłoszenie o pracę, należy złożyć list motywacyjny i
życiorys zawodowy czyli CV – curriculum vitae.
Dokumenty aplikacyjne
Życiorys zawodowy informuje o kwalifikacjach kandydata i faktach z
jego życia zawodowego. Zawiera następujące elementy:
• dane personalne: imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, adres,
numer telefonu kontaktowego,
• informacje o wykształceniu: nazwy ukończonych szkół, uzyskane
stopnie i tytuły naukowe,
• przebieg pracy zawodowej: nazwy firm, zajmowane stanowiska oraz
zakres obowiązków i osiągnięcia,
• dodatkowe kwalifikacje i uprawnienia: np. znajomość języków
obcych,
• zainteresowania, czyli informacje o aktywności pozazawodowej,
• oświadczenie o zgodzie na przetwarzanie danych osobowych i
podpis pod nim.
Prawo pracy
Prawo pracy to zbiór przepisów zawartych w ustawach i aktach
wykonawczych do ustawach, określających stosunki cywilnoprawne i
stosunki pracy pomiędzy pracownikami a pracodawcami, prawa i
obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia
układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień
zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki
stron stosunku pracy.
Pracownikiem
jest
osoba
zatrudniona na podstawie umowy o
pracę,
powołania,
wyboru,
mianowania lub spółdzielczej umowy
o pracę.
Prawo pracy
Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała
osobowości prawnej, a także osoba fizyczna – jeżeli zatrudniają
pracowników.
Stosunek pracy jest to stosunek
prawny,
w
którym
pracownik
zobowiązany jest do wykonywania
pracy określonego rodzaju i na
określonym stanowisku na rzecz
pracodawcy
i
pod
jego
kierownictwem, a pracodawca do
zatrudnienia
pracownika
za
wynagrodzeniem.
Kodeks Pracy jest podstawowym
źródłem prawa pracy.
Kodeks Pracy
Kodeks Pracy kompleksowo reguluje podstawowe zasady prawa
pracy, formy nawiązania stosunku pracy i jego rozwiązania,
wynagrodzenie za pracę, obowiązki pracownika i obowiązki zakładu
pracy, urlopy pracownicze, ochronę pracy kobiet i młodocianych,
bezpieczeństwo
i
higienę
pracy
oraz
przepisy
dotyczące
rozstrzygania sporów pomiędzy pracownikami a pracodawcami.
Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, za wyjątkiem
przypadków określonych ustawą, nie można zabronić wykonywania
zawodu.
Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.
Podstawowe zasady prawa pracy
Nawiązanie stosunku pracy, bez względu na jego podstawę prawną,
wymaga zgodnego oświadczenia pracodawcy i pracownika.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikowi bezpieczne i
higieniczne warunki pracy.
Niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja w stosunkach pracy ze
względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość,
przekonania polityczne, religijne i inne, przynależność związkową.
Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę.
Nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy sprawuje
Państwowa Inspekcja Pracy.
Stosunek pracy
• mianowanie (przez nominację
na
określone
stanowisko
najczęściej w stosunku do
pracowników
administracji
państwowej,
w
wojsku,
szkolnictwie, prokuraturze itp.),
• spółdzielczą umowę o pracę
(zawartą
pomiędzy
spółdzielniami a jej członkami).
Nawiązanie stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem
może nastąpić przez:
• umowę o pracę ,
• powołanie (w służbie państwowej),
• wybór (pochodzący z wyboru członkowie władz organizacji społecznych i
politycznych, członkowie rad nadzorczych, spółek kapitałowych itp.),
Stosunek pracy
Umowa o pracę jest najczęściej stosowaną formą nawiązywania
stosunku pracy. Może ona być zawarta na:
• czas nieokreślony,
• czas określony,
• czas wykonywania określonej pracy.
Umowa może być rozwiązana:
• na mocy porozumienia stron (obie strony wyrażają wtedy zgodną
wolę rozwiązania umowy – jest to najkorzystniejszy dla pracownika
sposób rozwiązania stosunku pracy),
• przez wypowiedzenie przez jedną ze stron (zakład pracy winien
wypowiadać umowę o pracę tylko z uzasadnieniem),
• bez wypowiedzenia.
Stosunek pracy
Zakład pracy może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z
winy pracownika w ściśle określonych kodeksem pracy przypadkach.
Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w
przypadku dopuszczenia się wobec niego przez pracodawcę ciężkiego
naruszenia podstawowych obowiązków lub jeśli uzyskał orzeczenie
lekarskie o szkodliwości pracy wykonywanej na danym stanowisku i
nie został przeniesiony przez pracodawcę do innej pracy.
Umowa może być również rozwiązana:
• z upływem czasu, na który została zawarta,
• z chwilą ukończenia pracy określonej w umowie,
• z chwilą jej wygaśnięcia.
Umowa o pracę
Rodzaje umów o pracę:
• na okres próbny nieprzekraczający trzech miesięcy,
• na czas określony lub nieokreślony,
• na czas wykonywania określonej pracy,
• na zastępstwo (na czas określony obejmujący czas nieobecności
innego pracownika).
Zalety
Wady
Zalety
Wady
Umowa o dzieło
Dzieło to efekt pracy. Wykonawca sam może ustalić czas i miejsce, a
także sposób wykonywania pracy. Nie podlega bezpośrednim
poleceniom szefa.
Zatrudniający nie odprowadza za pracownika składek ZUS, a koszt
uzyskania przychodu to minimum 20 % bez względu na ponoszone
przez wykonującego dzieło wydatki.
Umowa zlecenie
Umowa zlecenie jest to umowa, na mocy której przyjmujący zlecenie
zobowiązuje się do dokonania określonych czynności na rzecz
dającego zlecenie bezpłatnie lub za określone wynagrodzenie.
Przyjmujący zlecenie powinien wykazać należytą staranność przy
wykonywaniu tej czynności.
Zalety
Wady
Samozatrudnienie
Samozatrudnienie występuje wtedy, gdy sami jesteśmy sobie
szefem, czyli należy zacząć jednoosobową działalność gospodarczą
na własny rachunek i własne ryzyko. Można to uczynić na trzy
sposoby:
• założyć firmę, a później zatrudnić innych pracowników,
• pracować na rzecz wielu zleceniodawców, zwykle na podstawie
umowy o dzieło,
• otworzyć jednoosobową działalność, ale zostać u dotychczasowego
pracodawcy, tyle że na innych warunkach zatrudnienia.
Zalety
Wady
Praca tymczasowa
W Polsce działają agencje pracy tymczasowej. Zasad pracy tymczasowej
nie znajdziesz w kodeksie pracy – reguluje je odrębna ustawa z 9 lipca
2003 roku o zatrudnieniu pracowników tymczasowych i ustawa z 20
kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Pracujący na zasadach pracy tymczasowej podpisuje umowę z agencją,
która jest oficjalnie jego pracodawcą.
Agencja musi mieć certyfikaty z ministerstw: gospodarki oraz
pracy i polityki społecznej.
Zalety
Wady
Stosunek pracy
Czas pracy to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji
pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do
wykonywania pracy.
Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin
na dobę. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy
wynosi co najmniej 6 godzin, pracodawca
jest zobowiązany wprowadzić przerwę w
pracy trwającą 15 minut, którą wlicza się
do czasu pracy.
W uzasadnionych przypadkach praca może
być wykonywana ponad normy czasu pracy.
Za pracę w godzinach nadliczbowych –
oprócz
normalnego
wynagrodzenia
–
przysługuje dodatek.
Stosunek pracy
Zasady przyznawania wynagrodzenia za pracę w danym zakładzie
ujęte są albo w układzie zbiorowym albo w zakładowym regulaminie
wynagrodzenia, który pracodawca zobowiązany jest ustalić, jeśli
zatrudnia więcej niż 4 pracowników.
Pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o
pracę nie może zarabiać mniej, niż określa to
w drodze rozporządzenia Minister Płacy i
Polityki Socjalnej.
Wynagrodzenie
przysługuje
za
pracę
wykonaną, jednak jeśli pracownik był gotów
do jej wykonania, a nie mógł jej wykonać ze
względu na przeszkody ze strony pracodawcy
– przysługuje mu wynagrodzenie za czas
niewykonywania pracy.
Obowiązki pracodawcy
Pracodawca zobowiązany jest przede wszystkim do zapłaty
wynagrodzenia, zapoznania pracownika z zakresem obowiązków,
właściwego zorganizowania pracy i stworzenia bezpiecznych
warunków pracy.
Pracodawca
powinien
przeciwdziałać
dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności
ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność
itp.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić rozwój
spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy
pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej
zagadnienia techniczne, organizację pracy,
warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ
czynników środowiska pracy.
Obowiązki pracownika
Obowiązki ciążące na pracowniku to wykonywanie pracy w sposób
sumienny i staranny, przestrzeganie dyscypliny pracy, stosowanie się
do poleceń przełożonych dotyczących pracy.
W Kodeksie pracy są zapisane obowiązku pracownika, m.in.:
• staranne wykonywanie obowiązków,
• przestrzeganie czasu pracy,
• przestrzeganie zasad pracy,
• przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• dbanie o dobro przedsiębiorstwa,
•
utrzymywanie
dobrych
stosunków
z
przełożonymi,
współpracownikami oraz podwładnymi.
Podsumowanie
Rozwiązanie terminów umów o pracę następuje na skutek upływu
czasu, na który była zawarta umowa (umowa na czas określony) lub
na skutek wykonywania zawartej w umowie pracy (umowa na czas
wykonywania określonej pracy).
W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy
pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi
świadectwo pracy.
W świadectwie pracy podaje się informacje dotyczące okresu i
rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu
rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także
informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i
uprawnień z ubezpieczenia społecznego.
Literatura
1. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik 2002,
2. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości.
Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i
technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009,
3. Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.:
Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania
podstaw przedsiębiorczości dla liceum
i technikum. WSiP 2009,
4. Kodeks Pracy – stan prawny na 2010 rok.