Psałterz floriański

Psałterz to wyraz pochodzenia łacińskiego

oznaczający księgę Starego Testamentu

zawierającą zbiór psalmów przypisywanych

Królowi Dawidowi w XI w. p.n.e.

Najstarszy zachowany polski przekład Psałterza

pochodzi z przełomu XIV / XV w.

i najprawdopodobniej był przeznaczony

dla królowej Jadwigi.

Dlatego też nazywany jest Psałterzem Jadwigi

lub Psałterzem floriańskim od opactwa

św. Floriana w Austrii w miejscowości

Sankt Florian, gdzie rękopis był

przechowywany.

W wyposażeniu artystycznym odkryto

monogram

złożony z dwóch gotyckich liter "M"

skrzyżowanych

pod kątem prostym.

Taki sam monogram odkryto na resztkach

malowideł ściennych komnaty wawelskiej,

zamieszkałej przez Jadwigę.

Uważa się, że inicjatorem powstania
Psałterza floriańskiego był klasztor kanoników
regularnych w Kłodzku, z którym Jadwiga
i Jagiełło mieli zawrzeć związek fraternitalny.
Natomiast osobliwości takie jak: wprowadzenie
dwóch prologów i zakłócenie porządku w obrębie
psalmów zmuszają szukać twórcy samego pomysłu
wśród osób stojących blisko królowej na przykład:
Piotra Wysza biskupa krakowskiego.

Uważa się, że ta książka o formacie 34,5 x 24,5 cm
i o ciężarze ok. 4 kg była przeznaczona do zbiorowych
modlitw dworu. Oprawa kodeksu to deski powleczone
tłoczoną ozdobnie skórą, pochodzi z drugiej połowy
XVI w.

Zawiera 150 psalmów, poprzedzonych dwoma
prologami i pisanych równolegle w trzech językach:
łacińskim, polskim i niemieckim. Użycie trzech

języków

tłumaczy jego przeznaczenie dla osoby wszechstronnie
wykształconej. Każdy psalm pisany był kolejno w

trzech

językach, stąd luki w wersach wypełniane ilustracjami,
tak by cała kolumna tekstu na stronie była równa,
a wszystkie wersy doprowadzone do brzegu.

          Psałterza w swym najbogatszym repertuarze
obejmuje oprócz inicjałów wielkie litery z miniaturami,
wstawki międzywierszowe, oraz wypustki roślinne
na marginesach i między kolumnami pisma.
     Ta dekoracja występuje tylko w obrębie pierwszych
90 kart, przy czym stopień jej wykonania przedstawia
się rozmaicie. Obok kart, na których wykonana została
w całości są inne, gdzie dekoracja zwłaszcza roślinna
na marginesie i między kolumnami nie ma

wykończenia,

na których istnieje tylko w szkicu. Na karcie trzeciej,
na której zaczyna się tekst I psalmu początkowe "B"
ma postać dużego inicjału wpisanego we fluoryzowane
czworokątne pole. Na karcie 59 znajduje się

monogram-

plecionka, podobnie jak na karcie 3.

Można wyłonić trzy fazy powstania rękopisu:

Kończy się wraz ze śmiercią królowej Jadwigi

17 VII 1399r. Tekst gotów do karty 188, iluminacja
wykonana tylko częściowo.



Wiąże się z Polską, dla której było teraz aktualne

kontynuowanie trójjęzyczności dzieła.

Skromniejsze

     złocenia, choć kosztowność wyposażenia wskazuje,
    że dalsza praca była podjęta z myślą o znanej
    osobistości np. Anną Cylejską.

III. Dopisanie 16 kart tekstu i uzupełnienie

niektórych miniatur i wstawek. Występuje dużo
inicjałów gotyckich typu francuskiego.

BIBLIOGRAFIA

Brückner A., Dzieje języka polskiego,Wyd.4,Wrocław-
Kraków,Zakład Narodowy im. Ossolińskich,1960, s.103

Dąbrowska A., Język polski, Wrocław, Wydawnictwo
Dolnośląskie, 2004, ISBN 83-7384-063-X , s.42-43

Długosz - Kurczabowa K., Dubisz S., Gramatyka historyczna
języka polskiego, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu
Warszawskiego,2006, ISBN 83-235-0118-1, s.62

Michałowska T., Średniowiecze, Warszawa,PWN,1995,
ISBN 83-01-11452-5 s.294-297

Raspond S. ,Gramatyka historyczna języka
polskiego,Warszawa,PWN,2003,ISBN 83-01-13992-7, s.25-26

Wydra W. , Rzepka W.R., Chrestomatia staropolska. Teksty do
roku 1543,Wyd.2,Wrocław-Warszawa-Kraków, Zakład
Narodowy im. Ossolińskich,1995,ISBN 83-04-04291-6,s.51-58

ILUSTRACJE

Dąbrowska A., Język polski, Wrocław, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004,
ISBN 83-7384-063-X, s.42-43

http://www.bn.org.pl/zbiory/rekopisy [dostęp
online 11.11.2010 godzina 13.30]

http://www.poland.gov.pl/Zabytki,literatury,polskiej,10857.html

[dostęp online 11.11.2010 godzina13.40]

Document Outline