Pomieszczenia i urządzenia higieniczno sanitarne

Wymagania ogólne -
dotyczące pomieszczeń
pracy

Obiekty budowlane, w których znajdują się

pomieszczenia pracy, powinny spełniać

wymagania dotyczące bezpieczeństwa i

higieny pracy, bezpieczeństwa użytkowania,

bezpieczeństwa pożarowego oraz ochrony

środowiska. Układ funkcjonalny powinien być

stosowany do rodzaju prowadzonej

działalności i liczby zatrudnionych

pracowników.

Budowę nowych, modernizację lub rozbudowę

dotychczasowych obiektów powinno się prowadzić

na podstawie projektu pozytywnie zaopiniowanego

pod względem zgodności z wymaganiami:



bezpieczeństwa i higieny pracy (przez

rzeczoznawcę do spraw bezpieczeństwa i higieny

pracy - uprawnionego przez Głównego Inspektora

Pracy)



ochrony przeciwpożarowej (przez właściwą ze

względu na lokalizację komendę Wojewódzkiej

Państwowej Straży Pożarnej lub rzeczoznawcę do

spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych)



higieniczno – sanitarnymi (przez rzeczoznawcę do

spraw sanitarno- higienicznych - uprawnionego

przez Głównego Inspektora Sanitarnego).

Wymagania dotyczące
pomieszczeń pracy

Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie

powinny zapewniać pracownikom

bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W

szczególności powierzchnia i wysokość

pomieszczeń pracy powinny być

dostosowane do rodzaju wykonywanej

pracy, stosowanych technologii oraz

czasu przebywania pracowników w tych

pomieszczeniach.

Powierzchnia i
wysokość pomieszczeń

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy

powinny być uzależnione od rodzaju

wykonywanej pracy.

Na każdego z pracowników jednocześnie

zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy (tj.

takich, w których pracownicy przebywają powyżej

4 godzin) powinno przypadać co najmniej 13 m

wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej

wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez

ma- szyny i inne wyposażenie stanowisk pracy).

Wysokość pomieszczeń stałej pracy nie może być

mniejsza niż 3m w świetle.

Dopuszcza się obniżenie wysokości tych

pomieszczeń do 2,5m w świetle, jeżeli w

pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4

pracowników, a na każdego z nich przypada co

najmniej po 15m

wolnej objętości pomieszczenia;

a także w przypadku zastosowania w tych

pomieszczeniach klimatyzacji - pod warunkiem

uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego

inspektora sanitarnego.

Natomiast wysokość pomieszczeń, w których

pracownicy przebywający jedynie

od 2 do 4 godzin w ciągu doby - nie może być

mniejsza niż 2,2m.

Wymagania dotyczące pomieszczeń
i urządzeń higieniczno-sanitarnych

Warunki higieniczno - sanitarne i higiena osobista pracowników

w piekarniach podlegają szczególnym wymaganiom.

Ściany pomieszczeń produkcyjnych, ekspedycji pieczywa i myjni

koszy ekspedycyjnych należy wykładać do wysokości co najmniej

2m płytkami łatwo zmywalnymi, nienasiąkliwymi, odpornymi na

działanie wilgoci.

Podłogi w pomieszczeniach produkcyjnych powinny być odporne

na ścieranie, gładkie, nienasiąkliwe i łatwo zmywalne. Podłogi w

pomieszczeniach, w których ściany są wykładane płytkami łatwo

zmywalnymi (poza ciastowniami), powinny być wykonane ze

spadkiem 1,5% w kierunku kratek ściekowych. Między

poszczególnymi pomieszczeniami, magazynami i ekspedycją

pieczywa nie należy stosować progów.

Drzwi i okna należy zabezpieczyć odpowiednio

przed gryzoniami i owadami. Konstrukcja okien

powinna umożliwiać wietrzenie pomieszczeń

przez uchylenie górnych skrzydeł za pomocą

mechanizmów dostępnych z poziomu podłogi.

Oświetlenie pomieszczeń piekarni

(z wyjątkiem komory rozrostowej, gdzie

oświetlenie dzienne jest niedopuszczalne)

powinno być zarówno naturalne (dzienne), jak i

sztuczne (elektryczne). W pomieszczeniach

przewidzianych do stałego pobytu ludzi (co

oznacza przebywanie w pomieszczeniu minimum

4 godziny na dobę) stosunek powierzchni okien

do powierzchni podłogi powinien wynosić co

najmniej 1:8.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić

pracownikom odpowiednie pomieszczenia i

urządzenia higieniczno - sanitarne, do których

m.in. zalicza się szatnie, umywalnie, ustępy

oraz pomieszczenia do spożywania posiłków.

Pomieszczenia te muszą być dostosowane do

liczby zatrudnionych pracowników,

stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz

warunków, w jakich ta praca jest wykonywana.

Wymienione pomieszczenia powinny się

znajdować w budynku, w którym

odbywa się praca, albo w budynku

połączonym z nim obudowanym

przejściem, które w przypadku

przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń

pracy powinno być również ogrzewane.

Wszystkie pomieszczenia

higieniczno - sanitarne należy utrzymywać w

nienagannej czystości.

Wysokość pomieszczeń higieniczno-sanitarnych

nie powinna być mniejsza niż 2,5m w świetle (a w

przypadku usytuowania ich w suterenie, piwnicy

lub na poddaszu nie mniejsza niż 2,2m).

Pomieszczenia te powinny być ogrzewane,

wentylowane, a ich ściany do wysokości co

najmniej 2m powinny być pokryte materiałami

gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na

działanie wilgoci - umożliwiającymi łatwe

utrzymanie czystości.

W zakładzie pracy zatrudniającym

powyżej 5 pracowników różnej płci

pomieszczenia szatni, umywalni,

natrysków i ustępów powinny być

urządzone oddzielnie dla kobiet i

mężczyzn.
Jednakże, gdy na jednej zmianie jest

zatrudnionych mniej niż 5 pracowników,

pomieszczenia te mogą być wspólne,

pod warunkiem zapewnienia możliwości

osobnego korzystania przez kobiety i

mężczyzn z tych pomieszczeń.

Umywalnie

Powinny być usytuowane w bezpośrednim

sąsiedztwie szatni. Powinny być

wyposażone w umywalki emaliowane lub

wykonane z materiału odpornego na

korozję, do których powinna być

doprowadzona bieżąca ciepła woda. Na 5

pracowników powinna przypadać co

najmniej l umywalka, lecz nie mniej niż l

przy mniejszej liczbie zatrudnionych. W

pomieszczeniach umywalni należy

zapewnić co najmniej 2-krotną wymianę

powietrza w ciągu godziny

Ustępy

Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości

nie większej niż 75m od stanowiska pracy. Wejścia

do ustępów powinny prowadzić bezpośrednio z

pomieszczeń, korytarzy lub dróg służących

komunikacji ogólnej. Ustęp powinien mieć

wejściowe pomieszczenie izolujące wyposażone w

umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody w

ilości 1 umywalka na 3 miski ustępowe lub pisuary,

lecz nie mniej niż 1 umywalka. Ustępy powinny być

wyposażone w instalacje i urządzenia

przeznaczone do utrzymania wymagań

higieniczno-sanitarnych.

Ustępy powinny być zlokalizowane w
odległości nie większej niż 75 m od stanowiska
pracy. Odległość ta może być większa jedynie
dla pracowników pracujących stale na otwartej
przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125
m od najdalszego stanowiska pracy.
Ustępy powinny mieć wejściowe
pomieszczenie izolujące wyposażone w
umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody w
ilości jedna umywalka na trzy miski ustępowe
lub pisuary, lecz nie mniej niż jedna
umywalka.

W budynkach ustępy powinny być urządzone na

każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji pracuje

mniej niż 10 osób ustępy mogą znajdować się nie

dalej niż na sąsiedniej kondygnacji.
W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić

wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż 50

na godzinę na jedną miskę ustępową i 25 m

na jeden pisuar.

Zainstalowane w ustępach miski ustępowe i

pisuary powinny być spłukiwane bieżącą wodą

oraz podłączone do kanalizacji.

Na każdych 30 mężczyzn

zatrudnionych na jednej zmianie

powinna przypadać co najmniej jedna

miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie

mniej niż jedna miska i jeden pisuar

przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Na każde 20 kobiet zatrudnionych na

jednej zmianie powinna przypadać

jedna miska ustępowa, lecz nie mniej

niż jedna miska przy mniejszej liczbie

zatrudnionych.

Na każdego z pracowników jednocześnie

spożywających posiłek powinno przypadać co

najmniej 1.1m

powierzchni.

Każdemu pracownikowi spożywającemu posiłek

w jadalni należy zapewnić indywidualne miejsce

siedzące przy stole. Niedopuszczalne jest

ustawianie w jadalni ławek.

W jadalni powinny być zainstalowane:

urządzenie do podgrzewania przez pracowników

posiłków, dwukomorowy zlewozmywak,

indywidualne zamykane szafki przeznaczone do

przechowywania własnego posiłku pracownika.

W pomieszczeniu jadalni typu I

powinno przypadać co najmniej 1,1

m2 powierzchni na każdego z

pracowników jednocześnie

spożywających posiłek. Powierzchnia

jadalni nie powinna być mniejsza niż 8

m2.

Ustala się następujące typy
jadalni



Jadalnia przeznaczona do spożywania

posiłków własnych (typ I).



Jadalnia przeznaczona do spożywania

posiłków własnych i wydawania

napojów (typ II).



Jadalnia z zapleczem – przeznaczona

do spożywania posiłków

profilaktycznych (typ III).

Jadalnia typu II powinna składać
się z dwóch części:



Jadalni właściwej odpowiadającej
wymaganiom jadalni typu I oraz



Pomieszczeń do przygotowania,
wydawania napojów i zmywania
naczyń stołowych.

POMIESZCZENIA HIGIENY
OSOBISTEJ KOBIET

W zakładzie pracy zatrudniającym od 20 do 200

kobiet w jednym budynku powinna być

urządzona w umywalni dla kobiet kabina higieny

osobistej wyposażona w bidet, umywalkę z

ciepłą bieżącą wodą i miskę ustępową. Na każde

następne 200 kobiet należy urządzić dodatkową

kabinę. Powierzchnia kabiny, nie może być

mniejsza niż 2,4 m

. Powierzchnia pomieszczenia

nie może być mniejsza niż 8 m

W pomieszczeniach higieny osobistej kobiet

należy zapewnić przynajmniej dwukrotną

wymianę powietrza w ciągu godziny.

Pomieszczenia higieniczno sanitarne powinny znajdować

się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w

budynku połączonym z nim obudowanym przejściem,
które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń

pracy powinno być również ogrzewane.

Wysokość pomieszczeń nie powinna być w świetle mniejsza niż

2,5 m.
Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczeń do 2,2 m w

świetle – w przypadku usytuowania ich w suterenie, w piwnicy lub

na poddaszu.

Podłoga oraz ściany pomieszczeń higieniczno sanitarnych powinny

być tak wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie czystości w

tych pomieszczeniach. Ściany do wysokości co najmniej 2 m

powinny być pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i

odpornymi na działanie wilgoci.

Szatnie

Szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami i ustępy

powinny być urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn.

Szatnie mogą być urządzone w suterenach lub piwnicach, pod

warunkiem zastosowania odpowiedniej izolacji ścian

zewnętrznych i podłóg zabezpieczającej pomieszczenia przed

wilgocią i nadmiernymi stratami ciepła oraz zapewnienia

warunków ewakuacji ludzi z tych pomieszczeń.

Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub

wydzielonych pomieszczeniach, powinny być one suche i w

miarę możliwości oświetlone światłem dziennym. W szatniach

powinny być zapewnione miejsca siedzące dla co najmniej 50

% zatrudnionych na najliczniejszej zmianie.

Szerokość przejścia między dwoma rzędami

szaf oraz głównych przejść komunikacyjnych

powinna być nie mniejsza niż 1,5 m.

Szerokość przejść między rzędami szaf a

ścianą powinna być nie mniejsza niż 1,1 m.

W szatniach należy zapewnić przynajmniej

czterokrotną wymianę powietrza na

godzinę, a w szatniach wyposażonych w

okna otwierane przeznaczonych dla nie

więcej niż dziesięciu pracowników wymiana

powietrza nie może być mniejsza niż

dwukrotna na godzinę.

Szatnie dzieli się na:

Szatnie odzieży własnej pracowników –

przeznaczone do przechowywania odzieży

należącej do pracowników (domowej),

jeżeli ze względów higienicznych odzież ta

nie powinna się stykać z odzieżą roboczą i

środkami ochrony indywidualnej.

Szatnie odzieży roboczej i ochronnej –

przeznaczone do przechowywania odzieży

i obuwia roboczego oraz środków ochrony

indywidualnej.

Szatnie podstawowe – przeznaczone do
przechowywania odzieży własnej
pracowników oraz odzieży roboczej i
środków ochrony indywidualnej.

Szatnie przepustowe – składające się z
części przeznaczonej na odzież własną
pracowników, części przeznaczonej na
odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej oraz przepustowego zespołu
sanitarnego z natryskami, łączącego obie
te części.

UMYWALNIE I POMIESZCZENIA Z
NATRYSKAMI

W skład zespołu szatni powinny wchodzić

umywalnie łatwo dostępne i zapewniające

bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i

przebranych w odzież własną. Do umywalek

powinna być doprowadzona woda bieżąca.
Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde

dwadzieścia kobiet jednocześnie zatrudnionych

przy pracach biurowych lub w warunkach

zbliżonych do tych prac przypadać powinna co

najmniej jedna umywalka.

Na każdych dziesięciu pracowników

najliczniejszej zmiany powinna w umywalni

przypadać co najmniej jedna umywalka

indywidualna a przy pracach brudzących i w

kontakcie z substancjami szkodliwymi lub

zakaźnymi – co najmniej jedna umywalka na

każdych pięciu pracowników – lecz nie mniej

niż jedna przy mniejszej liczbie

zatrudnionych.

W pomieszczeniach umywalni należy

zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę

powietrza w ciągu godziny, natomiast w

pomieszczeniach z natryskami wymiana ta

nie powinna być mniejsza niż pięciokrotna w

ciągu godziny.

USTĘPY

Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości

nie większej niż 75 m od stanowiska pracy.

Odległość ta może być większa jedynie dla

pracowników pracujących stale na otwartej

przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125 m

od najdalszego stanowiska pracy.
Ustępy powinny mieć wejściowe pomieszczenie

izolujące wyposażone w umywalki z dopływem

ciepłej i zimnej wody w ilości jedna umywalka na

trzy miski ustępowe lub pisuary, lecz nie mniej

niż jedna umywalka.

PALARNIE

Palenie tytoniu w zakładach pracy jest

dozwolone wyłącznie w odpowiednio

przystosowanych pomieszczeniach

(palarniach) lub innych wyodrębnionych

miejscach wyposażonych w dostateczną ilość

popielniczek. Palarnie lub miejsca

przeznaczone do palenia tytoniu powinny być

usytuowane w sposób nie narażający osób

niepalących na wdychanie dymu tytoniowego.

W palarni powinno przypadać co
najmniej 0,1 m

powierzchni podłogi

na każdego pracownika najliczniejszej
zmiany z tym jednak, że powierzchnia
poszczególnych pomieszczeń
przeznaczonych na palarnie nie
powinna być mniejsza niż 8 m

W palarni należy zapewnić
przynajmniej 10 krotną wymianę
powietrza w ciągu godziny.

A zatem po stronie pracodawcy
powstaje konieczność wyznaczenia
palarni, jeżeli zatrudnia on co
najmniej 20 pracowników. Obowiązek
ten jest niezależny od tego, czy
zatrudnia się pracowników palących
czy niepalących. Wystarczy więc, że
zostanie spełnione kryterium liczby
zatrudnionych i firma będzie objęta
tym obowiązkiem, nawet w sytuacji
gdy żaden z pracowników nie pali

Ujęcie pomieszczenia „palarni” w ogólnych

przepisach bhp musi świadczyć o tym, że

normodawca odnosi to pomieszczenie do

przeciętnego, typowego zakładu pracy. W tych

warunkach definicyjne określenie palarni jako

pomieszczenia higieniczno-sanitarnego można

i trzeba uznać jako oczywisty, aksjomatyczny

błąd ministra ds. pracy.

Analizę omawianego problemu rozpocząć więc

należy od założenia, iż minister ds. pracy, bez

umocowania ustawowego, dopuścił się

oczywistego błędu, nazywając palarnię

pomieszczeniem higieniczno-sanitarnym,

którym ona ponad wszelką wątpliwość być nie

może.

Przepisy prawne



Na każdego pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20

osób przepisy prawne nakładają obowiązek organizacji

palarni, bez względu na liczbę palących pracowników.

Palarnia ta powinna spełniać określone w przepisach

wymogi. Jeśli pracodawca nie dopełni tego obowiązku, może

zostać ukarany grzywną w wysokości do 5.000 zł, a od 1

lipca br. do 30.000 zł.



Obowiązek ten wynika z rozporządzenia z 26.09.1997 r. w

sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

(t.jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650) oraz dodatkowo

z ustawy z dn. 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed

następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

(Dz.U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.). W szczególności te

ostatnie przepisy wprowadzają zakaz palenia na terenie

firmy poza odpowiednio wyodrębnionymi i przygotowanymi

pomieszczeniami. Natomiast te parametry techniczne

określa wspomniane rozporządzenie.

Jedynie takie założenie pozwala na

systemowo spójne wyjaśnienie

wszystkich aspektów zagadnienia

związanego z pomieszczeniem palarni

w zakładzie pracy. Przyjmując, że nie

jest ona pomieszczeniem higieniczno-

sanitarnym, lecz pewnego rodzaju

pomieszczeniem socjalnym, można

ewentualnie przyjąć, że zamiarem

normodawcy było społeczne, realne

podejście do problematyki palenia

tytoniu, w celu stopniowej walki z tym

nałogiem w zakładach pracy.

Czy znikną palarnie w
zakładach pracy?

Sejm pracuje nad nowelizacją ustawy z 9.11.1995 r. o

ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu

(Dz.U. z 1996 r. nr 10, poz. 55 z późn. zm.), w którym m.in.

przewiduje sie całkowity zakaz palenia w każdym zakładzie

pracy. Niektóre palarnie miałyby być zlikwidowane w ciągu

miesiąca od wejścia w życie nowelizacji ustawy.

Z projektu m.in. wynika, że:



w pomieszczeniach zakładów pracy, a także w obrębie 10

m od siedziby firmy, nie będzie można palić wyrobów

tytoniowych,



pracodawcy, którzy nie dopilnują przestrzegania nowych

przepisów, zapłacą kary do wysokości 20 tys. zł,



pracownikom łamiącym zakaz grozi grzywna w wysokości

100 zł.

Jeśli nowelizacja ustawy wejdzie w życie,
zniesiony zostanie obowiązek tworzenia
palarni w zakładach pracy przewidziany w
odrębnych przepisach. Palarnie już istniejące,
utworzone na podstawie tych przepisów, a
niespełniające nowych wymogów, będą
likwidowane w ciągu miesiąca od dnia
wejścia w życie ustawy. Oznacza to, że
pracodawcy, którzy zatrudniają minimum 20
osób, nie będą już musieli wydzielić im
palarni, i to bez względu na to, czy
którykolwiek z pracowników pali papierosy.

Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca nie
będzie musiał wyłączyć spod zakazu palenia
wyodrębnione i odpowiednio przystosowane
pomieszczenia w zakładach pracy. Muszą być
one jednak wyposażone m.in. w wentylację
nawiewno-wywiewną oraz urządzenia
filtrujące i oczyszczające powietrze.

Ponadto pracodawca będzie musiał oznaczyć
siedzibę firmy i teren wokół niej (10 m)
międzynarodowym znakiem zakazującym
palenia.

Nowe wymogi dla palarni - znacznie

bardziej rygorystyczne

Jeśli jednak pracodawca zdecyduje się na zorganizowanie

palarni w swoim zakładzie pracy, będzie musiał dostosować to

pomieszczenie do nowych wymagań. Natomiast wymagania

te, są znacznie bardziej rygorystyczne niż obowiązujące

obecnie:
a) palarnie będą musiały być oznaczone międzynarodowym

znakiem zezwalającym na palenie oraz tabliczką o wymiarach

nie mniejszych niż 40 cm x 20 cm z napisem „palarnia”

zawierająca informacje o dopuszczalnej liczbie osób mogących

jednorazowo przebywać w jej pomieszczeniu,

b) palarnia powinna być pomieszczeniem uniemożliwiającym

przedostawanie się substancji powstałych ze spalania tytoniu

do innych pomieszczeń lokalu, trwale oddzielonym od

pozostałych pomieszczeń, zamkniętym, wyposażonym w drzwi

zamykane automatycznie - ogólnie zamknięte,

c) powierzchnia pojedynczej palarni nie może

być mniejsza niż 10 m2. Palarnia powinna mieć

szerokość w świetle ścian nie mniejszą niż 200

cm i wysokość w świetle co najmniej 250 cm;

powierzchnia wszystkich palarni w danym

lokalu powinna stanowić nie więcej niż 30%

powierzchni użytkowej całego zakładu pracy,
d) w przypadku zakładów pracy o więcej niż

jednej kondygnacji przynajmniej jedna palarnia

powinna znajdować się na tej kondygnacji, na

której znajduje się wejście do zakładu pracy,
e) palarnia nie może być pomieszczeniem

przechodnim,

wentylacja palarni powinna spełniać - poza

wymaganiami dla danego lokalu (zakładu

pracy) - następujące wymogi:
» być wyposażona w wentylację mechaniczną

nawiewno-wywiewną, zapewniająca co

najmniej 25-krotną wymianę powietrza w

pomieszczeniu w ciągu godziny.1
» być wyposażona w urządzenia filtrujące i

oczyszczające wywiewane powietrze

uniemożliwiające przedostawanie się do

atmosfery przynajmniej 80% substancji

pochodzących z palenia tytoniu.
g) podłoga palarni powinna być wykończona

materiałem niezapalnym; wyposażenie

wystroju palarni powinno być wykonane z

materiałów niezapalnych lub trudno

zapalnych,

palarnia powinna być wyposażona w przenośne

gaśnice spełniającą wymagania Polskich Norm,

będących odpowiednikami norm europejskich,
i) popielniczki powinny być wykonane z materiałów

niezapalnych oraz utrudniać przenoszenie się

ognia na inne części pomieszczenia palarni.
Przynajmniej jedna palarnia dostosowana do

niepełnosprawnych
Dodatkowo, co najmniej 1 palarnia powinna być

przystosowana do osób niepełnosprawnych.

Powinna zatem:
» zapewniać przestrzeń manewrową (1,5 m x 1,5

m),
» na trasie do palarni oraz w palarni powinny być

stosowane drzwi bez progów.

Document Outline