background image

 

 

 

 

PASOŻYTNICZE OBLEŃCE 

PASOŻYTNICZE OBLEŃCE 

I CHOROBY PRZEZ NIE 

I CHOROBY PRZEZ NIE 

WYWOŁYWANE

WYWOŁYWANE

GLISTNICA, WŁOŚNICA, OWSICA

GLISTNICA, WŁOŚNICA, OWSICA

WYKONAŁY:

WYKONAŁY:

PAULINA KUBACZYK

PAULINA KUBACZYK

EWA MENDYK

EWA MENDYK

background image

 

 

 

 

Glista ludzka 

Glista ludzka 

(Ascaris 

(Ascaris 

lumbricoides)

lumbricoides)

Jest to jeden z najczęstszych 

Jest to jeden z najczęstszych 

pasożytów człowieka. Zarażona jest 

pasożytów człowieka. Zarażona jest 

nim ¼ całej ludzkości. Postać dorosła 

nim ¼ całej ludzkości. Postać dorosła 

pasożytuje w jelicie cienkim ludzi, 

pasożytuje w jelicie cienkim ludzi, 

larwy przeważenie w układzie krążenia 

larwy przeważenie w układzie krążenia 

i różnych narządach. Pasożyt jest 

i różnych narządach. Pasożyt jest 

bardzo pospolity i występuje na wielu 

bardzo pospolity i występuje na wielu 

kontynentach.

kontynentach.

Samice osiągają przeciętnie około 30 

Samice osiągają przeciętnie około 30 

cm długości, samiec jest o 1/3 krótszy. 

cm długości, samiec jest o 1/3 krótszy. 

Przód ciała glisty jest zaokrąglony, tył 

Przód ciała glisty jest zaokrąglony, tył 

stożkowaty, u samicy prosty, u samca 

stożkowaty, u samicy prosty, u samca 

zaś zagięty na stronę brzuszną. 

zaś zagięty na stronę brzuszną. 

Samicę charakteryzuje pierścieniowate 

Samicę charakteryzuje pierścieniowate 

przewężenie wora powłokowo – 

przewężenie wora powłokowo – 

mięśniowego znajdujące się w 1/3 

mięśniowego znajdujące się w 1/3 

długości od przodu ciała. Na stronie 

długości od przodu ciała. Na stronie 

brzusznej tego przewężenia znajduje 

brzusznej tego przewężenia znajduje 

się otwór płciowy. U samca z otworu 

się otwór płciowy. U samca z otworu 

stekowego, położonego w tyle ciała, 

stekowego, położonego w tyle ciała, 

wystają dwie szczecinki kopulacyjne, 

wystają dwie szczecinki kopulacyjne, 

ułatwiające rozszerzanie otworu 

ułatwiające rozszerzanie otworu 

płciowego u samicy podczas kopulacji.

płciowego u samicy podczas kopulacji.

SKUPISKO  GLIST  LUDZKICH

background image

 

 

 

 

Sposoby zarażania się

Sposoby zarażania się

     

     

Zarażanie następuje przez 

Zarażanie następuje przez 

spożycie pokarmów lub wody 

spożycie pokarmów lub wody 

zanieczyszczonych

zanieczyszczonych

 jajami

 jajami

 

 

inwazyjnymi.

inwazyjnymi.

Możemy zarazić się przez:

Możemy zarazić się przez:

jedzenie warzyw obłożonych 

jedzenie warzyw obłożonych 

jajami glist, wiąże się to          

jajami glist, wiąże się to          

 z nawożeniem fekaliami i 

 z nawożeniem fekaliami i 

wodą ściekową, w której 

wodą ściekową, w której 

stwierdzono dużą ilość jaj 

stwierdzono dużą ilość jaj 

glist;

glist;

kąpieliska, jeżeli w zbiorniku 

kąpieliska, jeżeli w zbiorniku 

wodnym stwierdzi się 

wodnym stwierdzi się 

istnienie jaj glist;

istnienie jaj glist;

skażoną jajami glist ziemię;

skażoną jajami glist ziemię;

kał zainfekowany jajami glist.

kał zainfekowany jajami glist.

JAJO  GLISTY  LUDZKIEJ

background image

 

 

 

 

Cykl rozwojowy

  Z  jaja  inwazyjnego  po  wniknięciu  do 
przewodu  pokarmowego  uwalniają  się 
larwy,  przenikają  przez  ścianę 

jelita

  i 

dostają  się  do 

układu krwionośnego

.  Do 

dalszego  rozwoju  potrzebują 

tlenu

.  Z 

prądem  krwi  trafiają  do 

wątroby

. 

Następnie  w  dalszym  ciągu  drogą 
krwionośną 

po 

przejściu 

prawego 

przedsionka 

serca

 trafiają do płuc, gdzie 

dostają  się  do  pęcherzyków  płucnych. 
Larwy  po  przebiciu  się  do  dróg 
oddechowych  mogą  drażnić  gardło          i 
krtań 

powodując 

odruchowe 

ich 

połknięcie. 

Larwy 

ten 

sposób 

ponownie  dostają  się  do  przewodu 
pokarmowego,  gdzie  osiągają  dojrzałość 
płciową.  Samica  w  ciele  człowieka  w 
ciągu doby może wytworzyć 200 tys. jaj, 
które wydalane są z kałem na zewnątrz.

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

     

     

U chorego zarażonego 

U chorego zarażonego 

glistnicą występują 

glistnicą występują 

najróżniejsze zmiany, 

najróżniejsze zmiany, 

mianowicie: 

mianowicie: 

nieokreślone, wracające bóle 

nieokreślone, wracające bóle 

brzucha,mdłości,sporadycznie 

brzucha,mdłości,sporadycznie 

wymioty; 

wymioty; 

brak łaknienia,apatia,lub 

brak łaknienia,apatia,lub 

nadmierne pobudzenie 

nadmierne pobudzenie 

ruchowe,zaburzenia snu 

ruchowe,zaburzenia snu 

(zgrzytanie zębami);

(zgrzytanie zębami);

zmiany skórne;

zmiany skórne;

zapalenie spojówek i obrzęk 

zapalenie spojówek i obrzęk 

powiek;

powiek;

nieżyt nosa;

nieżyt nosa;

stany skurczowe jelit;

stany skurczowe jelit;

w cięższych przypadkach 

w cięższych przypadkach 

może dojść do niedrożności 

może dojść do niedrożności 

górnych dróg oddechowych.

górnych dróg oddechowych.

INWAZJA GLIST LUDZKICH            

      W JELICIE

background image

 

 

 

 

Zapobieganie

Zapobieganie

     

     

Jest wiele sposobów, dzięki 

Jest wiele sposobów, dzięki 

którym możemy uniknąć 

którym możemy uniknąć 

zarażenia jajami glisty ludzkiej. 

zarażenia jajami glisty ludzkiej. 

Są to m.in.:

Są to m.in.:

dokładne płukanie owoców i 

dokładne płukanie owoców i 

warzyw przed ich spożyciem;

warzyw przed ich spożyciem;

mycie rąk przed każdym posiłkiem;

mycie rąk przed każdym posiłkiem;

mycie rąk po skorzystaniu z 

mycie rąk po skorzystaniu z 

toalety;

toalety;

kąpanie się w dużych zbiornikach 

kąpanie się w dużych zbiornikach 

wodnych, gdzie istnieje małe 

wodnych, gdzie istnieje małe 

prawdopodobieństwo istnienia jaj 

prawdopodobieństwo istnienia jaj 

glist;

glist;

zachowywanie ostrożności przy 

zachowywanie ostrożności przy 

pracy w ziemi ( np. prace                 

pracy w ziemi ( np. prace                 

w ogródku).

w ogródku).

background image

 

 

 

 

LECZENIE

LECZENIE

     

     

Leki przeciwglistnicze 

Leki przeciwglistnicze 

podaje się zarówno w 

podaje się zarówno w 

przypadkach rozpoznanych 

przypadkach rozpoznanych 

glistnic, jak           i 

glistnic, jak           i 

podejrzanych o inwazję:

podejrzanych o inwazję:

stosuje się jednorazowe dawki 

stosuje się jednorazowe dawki 

pirantelu (Combantrin), 

pirantelu (Combantrin), 

mebendaloz (Vermox) oraz 

mebendaloz (Vermox) oraz 

albendazol (Zentel);

albendazol (Zentel);

odsysanie treści żołądka, 

odsysanie treści żołądka, 

parenteralne podawanie płynów, 

parenteralne podawanie płynów, 

leki rozkurczające, 

leki rozkurczające, 

przeciwbólowe; 

przeciwbólowe; 

używanie lewamizolu i pirantelu.

używanie lewamizolu i pirantelu.

DOROSŁA SAMICA GLISTY 

LUDZKIEJ

LEK ZENTEL

background image

 

 

 

 

Włosień spiralny ( Trichinella 

Włosień spiralny ( Trichinella 

spiralis )

spiralis )

 

 

Włosień jest tak zwanym pasożytem 

Włosień jest tak zwanym pasożytem 

bezwzględnym, prowadzącym we 

bezwzględnym, prowadzącym we 

wszystkich stadiach swego rozwoju 

wszystkich stadiach swego rozwoju 

pasożytniczy tryb życia. Cykl ten odbywa się 

pasożytniczy tryb życia. Cykl ten odbywa się 

tylko w dwóch narządach zwierząt i ludzi – w 

tylko w dwóch narządach zwierząt i ludzi – w 

przewodzie pokarmowym i w mięśniach 

przewodzie pokarmowym i w mięśniach 

prążkowanych     ( włosień nie osadza się 

prążkowanych     ( włosień nie osadza się 

tylko w mięśniu sercowym). Larwy w stanie 

tylko w mięśniu sercowym). Larwy w stanie 

życia utajonego, po zamknięci się w 

życia utajonego, po zamknięci się w 

kapsułach w mięśniach żywiciela mogą nie 

kapsułach w mięśniach żywiciela mogą nie 

tracić żywotności               i zdolności do 

tracić żywotności               i zdolności do 

zakażenia innych przez wiele lat.

zakażenia innych przez wiele lat.

Samica osiąga kilka mm długości, samiec 

Samica osiąga kilka mm długości, samiec 

jest przeważnie o połowę mniejszy. Przód 

jest przeważnie o połowę mniejszy. Przód 

ciała mają węższy niż tył. Otwór płciowy 

ciała mają węższy niż tył. Otwór płciowy 

samicy położony jest mniej więcej w 

samicy położony jest mniej więcej w 

odległości ¼ od przodu ciała, samiec nie ma 

odległości ¼ od przodu ciała, samiec nie ma 

szczecinek kopulacyjnych. 

szczecinek kopulacyjnych. 

Cysty włośnia krętego

Larwy włośnia krętego

background image

 

 

 

 

OBLICZA WŁOŚNIA

OBLICZA WŁOŚNIA

WŁOSIEŃ  KRĘTY  W  MIĘŚNIACH

WŁOSIEŃ W SKRAWKACH MIĘSA

background image

 

 

 

 

Sposoby zarażania się

Sposoby zarażania się

1.  Zarażenie następuje wyłącznie 

1.  Zarażenie następuje wyłącznie 

przez zjedzenie wraz z mięsem 

przez zjedzenie wraz z mięsem 

inwazyjnej larwy osadzonej w 

inwazyjnej larwy osadzonej w 

mięśniach prążkowanych.

mięśniach prążkowanych.

     

     

Człowiek zaraża się, jedząc surową 

Człowiek zaraża się, jedząc surową 

lub niedogotowaną, zakażoną 

lub niedogotowaną, zakażoną 

larwami wieprzowinę lub 

larwami wieprzowinę lub 

dziczyznę,  a także jedząc wędliny 

dziczyznę,  a także jedząc wędliny 

wędzone       w zbyt niskiej 

wędzone       w zbyt niskiej 

temperaturze. 

temperaturze. 

2.  Mięso zwierząt najczęściej 

2.  Mięso zwierząt najczęściej 

zarażone włosieniem spiralnym:

zarażone włosieniem spiralnym:

w Polsce to mięso świń i dzików;

w Polsce to mięso świń i dzików;

w Niemczech i Szwajcarii - mięso 

w Niemczech i Szwajcarii - mięso 

psów i nutrii;

psów i nutrii;

w Ameryce Północnej – mięso          

w Ameryce Północnej – mięso          

 z borsuków i niedźwiedzi;

 z borsuków i niedźwiedzi;

mięso zwierząt leśnych.

mięso zwierząt leśnych.

DZIK

background image

 

 

 

 

    

    

Cykl rozwojowy

Cykl rozwojowy

       

       

W  żołądku  człowieka,  pod  wpływem 

W  żołądku  człowieka,  pod  wpływem 

enzymów  trawiennych,  otorbione  larwy 

enzymów  trawiennych,  otorbione  larwy 

(znajdujące  się  wcześniej  w  mięśniach 

(znajdujące  się  wcześniej  w  mięśniach 

zwierzęcia)  wydostają  się  z  otoczki,  i 

zwierzęcia)  wydostają  się  z  otoczki,  i 

wędrują  do  jelita  cienkiego,  gdzie  w  ciągu 

wędrują  do  jelita  cienkiego,  gdzie  w  ciągu 

2-3 dni osiągają dojrzałość płciową               

2-3 dni osiągają dojrzałość płciową               

i  rozmnażają  się.  Samce  giną,  a  samice 

i  rozmnażają  się.  Samce  giną,  a  samice 

rodzą  żywe  larwy.  Nowo  narodzone  larwy 

rodzą  żywe  larwy.  Nowo  narodzone  larwy 

dostają  się  do  krwi,  a  wraz  z  nią  do  mięśni 

dostają  się  do  krwi,  a  wraz  z  nią  do  mięśni 

poprzecznie  prążkowanych.  Gdy  wnikną  już 

poprzecznie  prążkowanych.  Gdy  wnikną  już 

do  włókna  mięśniowego  zwijają  się  w 

do  włókna  mięśniowego  zwijają  się  w 

spiralę  i  otorbiają.  Niektóre  giną,  inne 

spiralę  i  otorbiają.  Niektóre  giną,  inne 

zachowują  zdolność  do  zarażania  nawet  do 

zachowują  zdolność  do  zarażania  nawet  do 

50 lat.

50 lat.

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

      

      

OBRZĘK PŁUC

Początek zakażenia włośnicą jest zwykle 
bezobjawowy. U niektórych osób 
występują jednak bóle brzucha i biegunka. 
Rzadko, ale pojawiają się również nudności 
i wymioty. 

Charakterystyczne objawy włośnicy:
- bóle mięśni;
- po kilku dniach wysoka gorączka, z 
dreszczami 
- nudności, wymioty, biegunki; 
- przemijający obrzęk twarzy i powiek;
- osłabienie;
- niekiedy wysypka na skórze, bowiem 
wędrówka larw nicienia (włośni) wewnątrz 
organizmu wywołuje objawy podobne do 
alergii.

Natychmiastowego kontaktu z lekarzem 
wymaga ostry zespół objawów: 

- temperatura powyżej 39°C; 
- duszność, kaszel; 
- obrzęki wokół kostek. 

Śmiertelność 3-
30%

background image

 

 

 

 

Zapobieganie zarażeniu

Zapobieganie zarażeniu

Szerzeniu się włośnicy zapobiega

Szerzeniu się włośnicy zapobiega

:

:

przeprowadzenie badań trychinoskopowych, 

przeprowadzenie badań trychinoskopowych, 

czyli badań na obecność włośni, przed 

czyli badań na obecność włośni, przed 

wypuszczeniem mięsa na rynek; 

wypuszczeniem mięsa na rynek; 

kupowanie mięsa pochodzącego z pewnego 

kupowanie mięsa pochodzącego z pewnego 

źródła, kupowanie w sklepach;

źródła, kupowanie w sklepach;

nie nabywanie mięsa z niepewnego źródła 

nie nabywanie mięsa z niepewnego źródła 

np.     z bazaru (dostawcy bazarowi nie 

np.     z bazaru (dostawcy bazarowi nie 

zawsze legitymują się zaświadczeniem 

zawsze legitymują się zaświadczeniem 

badania poubojowego);

badania poubojowego);

unikanie mięsa i przetworów mięsnych 

unikanie mięsa i przetworów mięsnych 

niedogotowanych, surowych np. befsztyku 

niedogotowanych, surowych np. befsztyku 

tatarskiego;

tatarskiego;

szybkie mrożenie mięsa w temperaturze od 

szybkie mrożenie mięsa w temperaturze od 

-25 do -30 stopni Celsjusza;

-25 do -30 stopni Celsjusza;

gotowanie (

gotowanie (

czas gotowania minimum 30 minut 

czas gotowania minimum 30 minut 

na 1 kg masy poszczególnych kawałków mięsa) 

na 1 kg masy poszczególnych kawałków mięsa) 

smażenie i pieczenie mięsa.

smażenie i pieczenie mięsa.

SMAŻONE MIĘSO

background image

 

 

 

 

LECZENIE

LECZENIE

     

     

Postępowanie lecznicze we włośnicy zależy 

Postępowanie lecznicze we włośnicy zależy 

           w dużej mierze od ciężkości 

           w dużej mierze od ciężkości 

zarażenia:

zarażenia:

obowiązkowe podanie anthelmintyków przeciwko 

obowiązkowe podanie anthelmintyków przeciwko 

postaciom jelitowym włośnia;

postaciom jelitowym włośnia;

stosowanie środków przeczyszczających oraz 

stosowanie środków przeczyszczających oraz 

alkoholu (w ciągu kilku godzin po spożyciu 

alkoholu (w ciągu kilku godzin po spożyciu 

zarażonego mięsa przez pacjenta);

zarażonego mięsa przez pacjenta);

 

 

w przypadkach ciężkich i średnio ciężkich stosuje 

w przypadkach ciężkich i średnio ciężkich stosuje 

się leczenie kortykosteroidami (zwiększa liczbę 

się leczenie kortykosteroidami (zwiększa liczbę 

larw mięśniowych);

larw mięśniowych);

pacjentów z lekkim przebiegiem choroby leczy 

pacjentów z lekkim przebiegiem choroby leczy 

się lekami objawowymi (salicylany, leki 

się lekami objawowymi (salicylany, leki 

przeciwgorączkowe i przeciwbólowe).

przeciwgorączkowe i przeciwbólowe).

LEK CARDIOPIRIN

background image

 

 

 

 

Owsik ludzki ( Enterobius 

Owsik ludzki ( Enterobius 

vermicularis)

vermicularis)

Pasożytuje w jelicie grubym 

Pasożytuje w jelicie grubym 

człowieka i rozpowszechniony 

człowieka i rozpowszechniony 

jest częściej u dzieci niż u 

jest częściej u dzieci niż u 

dorosłych. Występuje na 

dorosłych. Występuje na 

wszystkich kontynentach, ale 

wszystkich kontynentach, ale 

pospolicie          w strefie 

pospolicie          w strefie 

klimatu umiarkowanego. 

klimatu umiarkowanego. 

Wielkość samicy wynosi około  

Wielkość samicy wynosi około  

    1 cm, samiec jest o 1/3 

    1 cm, samiec jest o 1/3 

krótszy. Tył ciała samicy jest 

krótszy. Tył ciała samicy jest 

prosty, silnie wydłużony i ostro 

prosty, silnie wydłużony i ostro 

zakończony,     a u samca 

zakończony,     a u samca 

zawinięty na stronę brzuszną. 

zawinięty na stronę brzuszną. 

Otwór płciowy samicy znajduje 

Otwór płciowy samicy znajduje 

się mniej więcej w 1/3 

się mniej więcej w 1/3 

długości jej ciała.

długości jej ciała.

JAJCZKA OWSIKA LUDZKIEGO

OWSIKI

background image

 

 

 

 

Sposób zarażania się

Sposób zarażania się

    

    

Przy braku przestrzegania 

Przy braku przestrzegania 

higieny zarażenie jest bardzo 

higieny zarażenie jest bardzo 

łatwe (następuje w wyniku 

łatwe (następuje w wyniku 

połknięcia jaj pasożyta). Źródłe

połknięcia jaj pasożyta). Źródłe

zakażenia są:

zakażenia są:

niedezynfekowane  ustępy;

niedezynfekowane  ustępy;

zanieczyszczone warzywa;

zanieczyszczone warzywa;

baseny kąpielowe;

baseny kąpielowe;

samozakażenie. 

samozakażenie. 

    

    

Zarażeniu sprzyjają brudne ręce, 

Zarażeniu sprzyjają brudne ręce, 

ssanie palców, obgryzanie 

ssanie palców, obgryzanie 

paznokci, brak nawyków 

paznokci, brak nawyków 

higienicznych oraz zarażone 

higienicznych oraz zarażone 

przedmioty (ręczniki, bielizna, 

przedmioty (ręczniki, bielizna, 

produkty żywnościowe, kurz). 

produkty żywnościowe, kurz). 

TOI  TOI NIE ZAWSZE 

CZYSTE

background image

 

 

 

 

Cykl rozwojowy

Z połkniętych jaj uwalniają się larwy, które dojrzewają 
w  jelicie  cienkim,  a  następnie  wędrują  do  jelita 
grubego.  Samice  składają  jaja  w  pobliżu  odbytu  w 
ilości ok. 11 000.                   W przypadku kobiet – 
niekiedy  w  przedniej  części  pochwy.  Chorzy  dotykając 
palcami  okolic  krocza,  odbytu  i  bielizny  osobistej 
zbierają  na  swoje  ręce  jajeczka.  Znajdują  się  one 
również  w  pościeli,  co  zagraża  innym  członkom 
rodziny. Jeżeli nie są przestrzegane zasady higieny cykl 
życiowy  zamknie  się  nowa  generacją  osobników  i 
ponownym  samozakażeniem  pierwotnego  nosiciela. 
Pełny  cykl  rozwojowy  owsika,  tzn.  od chwili  połknięcia 
jajeczka  aż  do złożenia  nowych  jaj  przez  dojrzałe 
samice, trwa 3 – 4 tygodnie. 

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

        

        

Objawy owsicy zależą od 

Objawy owsicy zależą od 

intensywności inwazji, czasu jej 

intensywności inwazji, czasu jej 

trwania i indywidualnej wrażliwości 

trwania i indywidualnej wrażliwości 

osoby zarażonej:

osoby zarażonej:

najczęściej występuje swędzenie okolic 

najczęściej występuje swędzenie okolic 

odbytu, szczególnie w nocy (tam 

odbytu, szczególnie w nocy (tam 

składane są jaja owsików, co wywołuje 

składane są jaja owsików, co wywołuje 

świąd), niepokój bez powodu i 

świąd), niepokój bez powodu i 

podniecenie (zgrzytanie zębów), 

podniecenie (zgrzytanie zębów), 

bezsenność, brak apetytu;

bezsenność, brak apetytu;

niekiedy w okolicach odbytu występują 

niekiedy w okolicach odbytu występują 

swędzące zmiany wypryskowe i 

swędzące zmiany wypryskowe i 

uszkodzenia naskórka;

uszkodzenia naskórka;

u dzieci owsica może być przyczyną 

u dzieci owsica może być przyczyną 

niepokoju i podniecenia ruchowego .

niepokoju i podniecenia ruchowego .

Zmiany nieżytowe w 

okolicy odbytu i narządów 

rodnych

background image

 

 

 

 

Sposoby zapobiegania 

Sposoby zapobiegania 

zarażeniu

zarażeniu

    

    

Ważnym sposobem 

Ważnym sposobem 

zapobiegania owsicy jest 

zapobiegania owsicy jest 

przestrzeganie higieny:

przestrzeganie higieny:

częste mycie rąk; 

częste mycie rąk; 

zmiana bielizny osobistej;

zmiana bielizny osobistej;

mycie zabawek dziecka;

mycie zabawek dziecka;

dezynfekowanie przedmiotó

dezynfekowanie przedmiotó

codziennego użytku;

codziennego użytku;

gotowanie pościeli i 

gotowanie pościeli i 

ręczników;

ręczników;

obcinanie krótko paznokci.

obcinanie krótko paznokci.

CZĘSTE  MYCIE  RĄK

background image

 

 

 

 

LECZENIE

LECZENIE

   

   

Leczenie owsicy jest 

Leczenie owsicy jest 

wskazane         w 

wskazane         w 

przypadkach objawowych 

przypadkach objawowych 

lub ze wskazań 

lub ze wskazań 

epidemiologicznych:

epidemiologicznych:

stosuje się jednorazowe dawki pirantelu 

stosuje się jednorazowe dawki pirantelu 

(Combantrin), mebendazolu (Vermox) oraz 

(Combantrin), mebendazolu (Vermox) oraz 

albendazol (Zentel

albendazol (Zentel

)

)

;

;

niezależnie od stosowania chemioterapii 

niezależnie od stosowania chemioterapii 

ogromne znaczenie mają zabiegi 

ogromne znaczenie mają zabiegi 

higieniczne    i dieta;

higieniczne    i dieta;

wskazane jest również stosowanie maści 

wskazane jest również stosowanie maści 

anestezynowej. 

anestezynowej. 

LEK VERMOX

background image

 

 

 

 

BIBLIOGRAFIA

BIBLIOGRAFIA

Zoologia” 

Zoologia” 

Praca zbiorowa pod redakcją Jolanty Hempel- Zawitkowskiej

Praca zbiorowa pod redakcją Jolanty Hempel- Zawitkowskiej

Wydawnictwo Naukowe PWN

Wydawnictwo Naukowe PWN

Warszawa 1998

Warszawa 1998

  „

  „

,,Choroby zakaźne i pasożytnicze”

,,Choroby zakaźne i pasożytnicze”

prof.dr.hab.med.Zdzisław Dziubka

prof.dr.hab.med.Zdzisław Dziubka

 

 

Wydawnictwo Lekarskie

Wydawnictwo Lekarskie

PZWL

PZWL

Warszawa

Warszawa

www.wikipedia.org

www.portalwiedzy.onet.pl

www.resmedica.pl

www.pfm.pl

background image

 

 

 

 

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!!! 


Document Outline