Międzynarodowe centra i ośrodki turystyczno-hotelarskie

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

CZURINGA – przedmiot kultowy u większości

plemion australijskich, wykonany z drewna lub z
kamienia o spłaszczonym, wydłużonym,
elipsoidalnym kształcie, długości 10-50 cm,
zwykle malowany ochrą a niekiedy ludzką krwią i
zdobiony rytem lub rysunkiem, w systemie
wierzeń Aborygenów czuringa oznacza drugie „ja”
posiadacza, skupia w sobie siłę człowieka
żyjącego i jego totemicznego przodka

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

BUMERANG- przedmiot wykonany z drewna o

charakterystycznym sierpowatym kształcie,
rzutna broń myśliwska i wojenna, służy także do
gier i zabaw, bumerang jest typową i
zróżnicowaną broni

wielu plemion australijskich,

Aborygeni używali 2 typów bumerangów:
powracających – lżejszych – do polowań na
ptactwo i do zabaw oraz niepowracających –
cięższych i dłuższych - do walk i polowań na
większą zwierzynę.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Afrykanerzy (dosł. ludzie Afryki) – do końca XIX wieku

Burowie (hol. Boer-chłop), są to biali potomkowie

europejskich, głównie holenderskich osadników i

zmieszanej z nimi ludności tubylczej, którzy osiedlali się w

Afryce Południowej, w XVII i XVIII wieku. Afrykanerzy są

jedynym we współczesnej Afryce białym narodem

afrykańskim. Żyją głównie w RPA i Namibii, mniejsze grypy

w Lesotho, Suazi, Botswanie, Zimbabwe, Zambii, Malawi i

Mozambiku.

Wywodzą się z osadników holenderskich, którzy od

1652 roku kolonizowali tereny wokół Przylądka

Dobrej Nadziei, w XVII i XVIII wieku zasymilowali się z

osadnikami niemieckimi i francuskimi, w ramach walk

toczonych od XVIII do XX wieku z Buszmenami i

Hotentotami oraz ludami Bantu wyodrębnił się naród

afrykanerski. Posiadaja własny język: afrikaans, ,

religię ( jest to południowoafrykańska odmiana

kalwinizmu), kulturę, ideologię ( był nią apartheid).

Nazwa Afrikaners – ludzie Afryki została przyjęta w

XIX wieku.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

AJNU – rdzenna ludnośc Japonii (głównie wyspy

Hokkaido, w przeszłości zamieszkiwali także część
Honsiu, Kamczatkę i Kuryle), są ludem o
nieustalonym pochodzeniu, mają włąsny język
ajnu, wierzenia o charakterze animistycznym,
praktykowano szamanizm i poligynię.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

BEDUINI – arabska nazwa koczowników z

pustynnych i półpustynnych obszarów Półwyspu
Arabskiego w odróżnieniu od mieszkańców miast i
osiadłej ludności rolniczej, po nadejściu islamu
rozprzestrzenili się na obszar Bliskiego Wschodu i
Afryki Północnej,

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Budo – (z jap. bu-wojenna, do-droga) ogólna nazwa

japońskich sztuk walki wywodzących się z tradycji

rycersko-samurajskiej, oparte na niepisanym kodeksie

bushido, ukształtowanym pod wpływem filoz9ofii zen i

etyki konfucjańskiej, początkowo do budo zaliczane

były: kendo, judo, karate, aikido, oraz niektóre

elementy jujitsu i kyudo, współczesne japońskie

stowarzyszenia budo (Budokwai, Budokan) zaliczają

do budo wszystkie wschodni8e sztuki walki, budo jest

także filozofią, wywodzi się z buddyzmu, głosi, iż

drogą do zbawienia jest wyzwolenie przez poznanie

siebie samego, innych ludzi i najwyzszych wartości

człowieczeństwa, wyzwolenie osiągnięte na drodze

medytacji zen i doskonalenie sztuk walki prowadzą do

stanu doskonałości-oświecenia (iluminacji).

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Capoeira – brazylijska sztuka walki, stworzona przez

niewolników afrykańskich, nieodłączną częścią

capoeiry jest, oprócz samej walki, także taniec m.in.

samba, maculele), śpiew i gra na instrumentach,

sama walka toczy się między dwoma przeciwnikami

ubranymi w białe spodnie, toczy się zwykle

wewnątrz koła utworzonego przez śpiewających

widzów, przy akompaniamencie muzyki, im szybszy

rytm muzyki tym bardziej dynamiczna walka, w XIX

wieku zakazano uprawiania capoeiry, w 1932 roku

powstała pierwsza szkoła capoeiry, współczesna

capoeira jest sztuką walki uprawianą na całym

świecie, w Brazylii uznawana jest za narodowy sport

walki.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Derwisz – z perskiego: biedak, żebrak – od XI wieku

w niektórych krajach muzułmańskich określenie
członków bractwa sufickiego (mistycznego),
odpowiednik arabskiego terminu: fakir,
charakteryzowało ich ubóstwo i pełne oddanie
Bogu, w tradycji europejskiej derwisze kojarzeni
są głównie z praktykującymi obrzędy typu
ekstatycznego (np. tańczący derwisze).

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

DETRYBALIZACJA – proces rozpadu struktur

plemiennych i szczepowych, głównymi
przyczynami detrybalizacji są: zewnętrzny nacisk
militarny, polityczny i gospodarczy, również
procesy związane z globalizacją, oznacza ona
utratę tożsamości kulturowej i porzucenie
dotychczasowego trybu życia, dotyczy zarówno
jednostek jak i całych zbiorowości,

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

DIASPORA – z gr. diaspora – rozproszenie –

rozproszenie jednej narodowości wśród innej,
także rozproszenie wyznawców jednej religii
wśród innowierców, w węższym znaczeniu
rozproszenie Żydów w starożytności i
średniowieczu poza Palestyną, diasporą nazywa
się także społeczność rozproszonych wierzących
lub terytorium, na którym żyją.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

EGZOGAMIA – z gr. exo-na zewnątrz, gameo-

zawieram małżeństwo – nakaz zawierania
małżeństw poza własną grupą, wynikający z
rozszerzenia zakazu kazirodztwa, naruszenie
nakazu egzogamii grozi sankcjami społecznymi,
wśród ludów niestosujących egzogamii większość
stanowią Arabowie i ludy zislamizowane.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

ENKULTURACJA – z łac.-proces wrastania w kulturę

danego społeczeństwa, sprawiający, że jednostka
staje się integralnym członkiem tego
społeczeństwa i nosicielem jego kultury,
przystosowuje jednostkę do życia w danym
społeczeństwie,,

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

ETNOCENTRYZM – z łac. ethnos-lud, plemię, centrum-środek –

postawa przejawiająca się w afirmatywnym stosunku do

własnej grupy społecznej i negatywnym nastawieniu do

grup obcych, własna kultura jest uważana za najlepszy i

wzorcowy styl życia,

Postawy etnocentryczne można dzielić na trzy podstawowe

typy:

- etnocentryzm fundamentalny-stanowi podstawę naszej

tożsamości

- etnocentryzm umiarkowany – świadome opowiadanie się za

własna kulturą, bez deprecjacji innych kultur

- etnocentryzm agresywny – prowadzi do ruchów

propagujących absolutną hegemonię własnych wartości i

tradycji oraz nietolerancję wobec jakiejkolwiek odmienności

W skrajnych przypadkach może doprowadzić do wojen,

sankcjonowania niewolnictwa, segregacji rasowej i

ludobójstwa.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

EUROPOCENTRYZM – z łac.- postawa polegająca na

podkreślaniu uprzywilejowanej pozycji kultury
europejskiej i jej szczególnej roli w dziejach
ludzkości, jest odmianą etnocentryzmu,
przekonanie takie utrwaliło się od XVI wieku,
może przyjmować różne formy od skrajnych do
umiarkowanych, jego wynikiem był imperializm i
system kolonialny, ale i zasady demokracji i
gospodarki liberalnej,

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

FENGSHUI – z chiń. wiatr i woda – chiński system

geomancji związany z wiarą w duchy opiekuńcze,
chodziło w nim o znalezienie najlepszego
położenia dla domu, mostu, grobowca i ułożenie
w nim odpowiednio pomieszczeń i sprzętów, które
zapewni optymalny układ prądów powietrznych i
wodnych.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Ghaty – hindi – ghat-zejście – w Indiach stopnie

prowadzące do rzeki, bardzo duże znaczenie mają
ghaty w życiu religijnym wyznawców hinduizmu,
jest to miejsce modlitw, medytacji, dokonywania
rytualnych ablucji, czy kremacji zwłok. Wynika z
wiary w świętość wód i ich oczyszczającą moc,
najsłynniejsze ghaty znajdują się w Waranasi nad
Gangesem.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

HANAMI – jap. oglądanie kwiatów – japoński obyczaj

podziwiania kwiatów wiśni w sezonie ich rozkwitu

(marzec-kwiecień), jest okazją do spotkań

towarzyskich, uczestnicy ucztują na matach

rozłożonych pod kwitnącymi drzewami, obecnie

japońskie środki masowego przekazu na bieżąco

informują o kwitnieniu wiśni i najlepszych miejsc

na hanami.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

HIDŻAB – z pers. – czador – zasłona na twarz,

tradycyjny element stroju kobiety muzułmańskiej,

został on nakazany żonom Mahometa w Koranie,

szari’at określa hidżab jako zasłonę skrywającą

twarz kobiety przed ludźmi niepowołanymi, twarz

bowiem jest źródłem pokus i pożądania.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Metysi- potomkowie przedstawicieli różnych ras

(odmian) człowieka, w węższym znaczeniu
potomkowie ze związku białego mężczyzny z
Indianką lub białej kobiety z Indianinem, stanowią
oni znaczną część ludności Ameryki łacińskiej.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Maorysi – nazwa własna Maori – zwykły człowiek –

rdzenni, polinezyjscy mieszkańcy Nowej Zelandii,
posługujący się językiem maoryskim, zajmujący
się naturalnie myślistwem, zbieractwem, od lat
70 tych XIX wieku działa ruch Maoritanga –
którego celem jest zapewnienie Maorysom
właściwego miejsca w społeczeństwie Nowej
Zelandii, propagowanie własnych tradycji, historii
i języka.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

PARIASI – wprowadzona w Indiach przez

Europejczyków ogólna nazwa kast uznawanych za
niedotykalne, pozostających poza systemem 4
hinduskich stanów społecznych (warn),
przenośnie –ludzie pozbawieni wszelkich praw,
termin pochodzi od nazwy jednej z kast
służebnych.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

SWASTYKA – sanskryt-swastika-pomyślność-jeden z

najstarszych symboli solarnych, krzyż o
ramionach złamanych pod kątem prostym, od III
tys. p.n.e. swastyka jest uważana za pomyślny,
święty znak, malowany lub rzeźbiony w
świątyniach, domach, w hinduizmie prawostronna
swastyka symbolizuje Wisznu, aspekt męski,
panownaie nad światem, w buddyzmie – stóp
Buddy i koła Prawa,znana na różnych
kontynentach, w latach 1933-45 obrócona o 45°,
funkcjonowała jako symbol nazizmu.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

TOTEM, - termin określa związek człowieka ze

zwierzęcym (lub roślinnym, czasem zjawiskiem

przyrodniczym) przodkiem. Każdy klan posiada

własny totem, nazwę, a jego członkowie połączeni

są więzami pokrewieństwa. Totemy oznaczają

mistyczne więzi między ludźmi, a jedynie wtórnie

odzwierciedlają stosunki społeczne. Totem to

również - w bardziej popularnym znaczeniu -

godło rodziny lub klanu rodzinnego u wielu ludów

pierwotnych. Totemem mogło być zwierzę, roślina

lub jakiś martwy przedmiot, które uznawane było

za protoplastę i opiekuna tej rodziny.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

SADHU - Sadhu ( sādhu , to wyraz pochodzący z

sanskrytu, i oznacza święty człowiek ) – jest to
hinduski wędrowny asceta, żyjący ściśle według
zasad religii, często z splecionymi włosami,
zwanymi dźata. Dąży on swoim życiem do
osiągnięcia wyzwolenia.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Bindi - znak na czole noszony przez kobiety na terenach

znajdujących się pod wpływem hinduizzmu.; symbolizuje

ochronę kobiety przez jej męża lub ojca i przyjmuje postać

czerwonej kropki z mineralnego pigmentu. Zwyczaje

związane z bindi różnią się w zależności od regionu - na

północy Indii tradycyjnie są oznaką kobiety zamężnej,

podczas gdy na Południu bindi stanowi bardziej ozdobę i

noszone jest często przez młode, niezamężne dziewczyny.

Pomiędzy brwiami znajduje się najważniejsza ćakra, a bindi

ma chronić przed ubytkami energii poprzez to miejsce.

Współcześnie spotyka się również bindi w postaci papierowych

naklejek w różnych kolorach i kształtach.

Inne określenia bindi to:
tilaka - znak przynależności wyznaniowej
bindu - punkt
sindur - oznaka zamążpójścia
kunkum - czerwony proszek używany w świątyniach

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Menora, siedmioramienny stojący świecznik rytualny

używany przez Żydów. Wzorem menory jest jej

wyobrażenie umieszczone na łuku triumfalnym

Tytusa w Rzymie. Ma bogato profilowany trzon, z

którego odchodzą symetrycznie po trzy ramiona,

ustawione w jednej płaszczyźnie. Menorę

wykonywano głównie ze złota lub srebra. Była

częstym motywem dekoracyjnym sztuki żydowskiej.

W Polsce menory były dekorowane orłem. Obecnie

oficjalne godło państwa Izrael. Ponadto menora jest

symbolem judaizmu (obok Gwiazdy Dawida).

Stanowi symbol narodu żydowskiego od ponad 3000

lat. Jej światło rozjaśniało wnętrze Świątyni podczas

tułaczki narodu żydowskiego po Pustyni Synaj.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Endogamia - reguła nakazująca zawieranie małżeństw (dobieranie sobie

partnera) wewnątrz grupy, do której należy.

Endogamia występuje zazwyczaj w społeczeństwach uwarstwionych, służy

względom prestiżowym i utrwala zróżnicowanie etniczne (kastowość).

Endogamia w małej grupie prowadzi do związków kazirodczych. Występuje

zarówno w społecznościach matrylinearnych i patrylinearnych.

Przykładem endogamii były rodziny królewskie, ortodoksyjni Żydzi oraz

katolików, a także kasty hinduskie.

Dobór takiego małżeństwa odbywa się często na zasadzie przeznaczenia

sobie z góry pewnych osób lub na zasadzie pierwszeństwa.

Do tych ostatnich należy np. lewirat i sororat.
Inne bardziej skomplikowane zwyczaje to np. tzw. małżeństwo kuzynowskie

„na krzyż”, polegające na tym, że mężczyzna bierze za żonę wujeczną

siostrę lub inną kobietę o tym samym stopniu pokrewieństwa.

W niektórych kulturach środkowej Australii mężczyzna może ożenić się

także z wnuczką brata babki ze strony matki (lub kobietą o tym samym

stopniu pokrewieństwa), jednak małżeństwa kuzynowskie to starszy

zwyczaj. Bardzo rzadko natomiast dozwolone jest małżeństwo między

„równoległymi krewnymi”, czyli dziećmi dwojga braci lub dwóch sióstr.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Poligamia - w odróżnieniu od monogamii, jest to forma

małżeństwa, w której osób jednej płci może być więcej

niż jedna.

Może to być zatem związek jednego mężczyny z wieloma

kobietami, czyli poligynia, lub związek jednej kobiety z

wieloma mężczyznami, poliandria.

Badania antropologiczne wykazały, że ta forma związku

małżeńskiego była typowa dla ludów rolniczych. Trzeba

jednak zwrócić uwagę na to, że w społecznościach

określanych mianem poligamicznych, większość

mężczyzn żyje jednak w związkach monogamicznych.

Bowiem nazwa ta sygnalizuje jedynie, że w

społecznościach tych poligamia jest dozwolona, choć

dotyczy zazwyczaj jej części o wyższym statusie.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Inuit (nazwa własna, spolszczenia: Inuici, Inuitowie, wg

hasła w encyklopedii PWN Innuici) – grupa rdzennych

ludów obszarów arktycznych i subarktycznych Grenlandii,

Kanady, Alaski i Syberii.

Inuici są blisko spokrewnieni z Aleutami i mówią językami z

grupy eskimosko-aleuckiej.

W XVI wieku wśród białych upowszechniła się nazwa

Eskimosi, obecnie uważana przez wiele osób na

Grenlandii czy w Kanadzie za obraźliwą Początkowo

uważano, że wywodzi się od wyrażenia "zjadacze

surowego mięsa", obecnie przypuszcza się raczej, że

nazwa ta ma inne pochodzenie. Inuici alaskańscy nie

tylko tolerują, a nawet wolą nazwę Eskimosi, jak i

spokrewnieni ludzie Yupik. Inuici i Yupik to główne ludy

eskimoskie. Należą do rodziny ludów azjatyckich.

Zaliczanie ich do Indian (jak miało to miejsce jeszcze do

niedawna) jest więc błędem. Znaczna część Inuitów ma

grupę krwi B, która wśród tubylczych ludów indiańskich

Ameryki w ogóle nie występuje.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Nazwa Eskimosi dotyczy 2 grup etnicznych:
inupiaq — w tym języku słowo Inuk oznacza „człowiek”, a Inuit „ludzie”.

Grupa ta zamieszkuje mniejszą część Alaski, północną Kanadę i

Grenlandię;

jupik (Yupik) — w tym języku słowo Juk oznacza „człowiek”, a Jugyt

„ludzie”. Grupa ta zamieszkuje większą część Alaski i Syberię

(Czukotkę).

Dlatego też dla większości eskimoskich mieszkańców Alaski, tych

należących do grupy jupik (Yupik), nazwa Inuit jest nieakceptowalna,

ponieważ mówią oni o sobie Juk (lub Jugyt, jeśli chodzi o większą grupę).

Z kolei dla osób z grupy inupiaq nazwa Inuit jest śmieszna, kiedy

używana jest w odniesieniu do pojedynczej osoby.

A zatem poprawne nazwy powinny brzmieć:
Juk i Jukowie w odniesieniu do Eskimosów czukockich i większości

alaskańskich;

Inuk i Inukowie w odniesieniu do Eskimosów grenlandzkich, kanadyjskich i

mniejszości alaskańskich.

Eskimosi w odniesieniu do wszelakich ludów Arktyki.
Inuitów (Inuit) nie należy mylić z Innu (nazwa spolszczana jako: "Innuici",

"Innowie", "Innuitowie"), grupą indiańskich ludów z rodziny Northern

East Cree z Quebecu i Labradoru, złożoną m.in.. z plemion Naskapi.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Maorysi, Maori, to rdzenna ludność Nowej Zelandii,

posiadająca własny język (maoryjski) i bogatą kulturę.

Maorysi to potomkowie Polinezyjczyków z wysp wschodniej

części Oceanu Spokojnego (m.in. Tahiti), którzy jako pierwsi

ludzie dotarli do brzegów Wyspy Północnej około roku 800

naszej ery. Jak głosi legenda przybyli na 7 olbrzymich

łodziach - canoes z żaglami. Każda łódź dała początek

jednemu plemieniu. Kapitan najwcześniej przybyłej łodzi -

Kupe uchodzi za odkrywcę Aotearoa (kraj bialej chmury,

maoryska nazwa Nowej Zelandii). Wykopaliska archelogiczne

dowodzą jednak, że pierwsi Maorysi osiedlili się na Wyspie

Południowej. Stosunkowo szybko opanowali oni obydwie

wyspy, zdecydowanie jednak preferując cieplejszą i bardziej

gościnną Wyspę Północną. Maorysi zajmowali się uprawą

roślin, hodowlą i rybołówstwem; zasłynęli z wojowniczości i

uzdolnień artystycznych w zakresie rzeźby, budownictwa i

bardzo rozpowszechnionego tatuażu; po podboju przez

Brytyjczyków (pocz. XIX w.) zaczęli przejmować kulturę

europejską.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

) krąg europejski (Europa Zachodnia i Środkowa): przeważa tu

język z rodziny indoeuropejskich przeważnie są to chrześcijanie

wspólnota łącząca narody z tego regionu jest Unia Europejski

b) krąg wschodniosłowiański (kraje słowiańskie): dominująca

religia jest prawosławie raczej strefa geopolityczna Rosji

c) krąg anglo-amerykański (USA i Kanada): podobieństwa

językowe (przewaga angielski) podobna religia (chrześcijaństwo,

protestantyzm) dynamizm

d) krąg Ameryki Łacińskiej (latynoamerykański): przeważa język

hiszpański

religia to katolicyzm, liczne procesje, święta

e) krąg islamski (państwa arabskie): język arabski, religia

muzułmańska

f) krąg Afryki subsaharyjskiej: leży na południe od Sahary (Czarna

Afryka)

są tam religie plemienne, islam i chrześcijaństwo, magia, kulty

plemienne

g) krąg chiński: teren Chin, język chińsko-tybetański, komunizm,

konfucjonizm

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

h) krąg japoński: Japonia, Korea, język japoński i koreański ,

buddyzm, kultura ma wiele tradycji

krąg Azji południowo-wschodniej: Myanmaru, Indonezja,

Filipiny

buddyzm, islam, katolicyzm

j) krąg indyjski: Indie, starożytna kultura, podział na kasty,

ascetyzm

k) krąg australijski: Australia i Nowa Zelandia, językiem

urzędowym jest angielski, chrześcijaństwo (anglikanizm)

większość ludności stanowią imigranci z Europy, rdzenni

mieszkańcy to Aborygeni

l) krąg pacyficzny: wyspy oceanu Spokojnego, mozaika

kulturowa

zahamowanie procesu wymierania rdzennych

mieszkańców

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Lewirat (łac. levir - brat męża) – poślubienie wdowy

przez brata (albo niekiedy spadkobiercę) jej
zmarłego męża stanowiące u niektórych ludów
(np. starożytni Izraelici, Hindusi, Arabowie,
Mongołowie, ludy Azji oraz plemion afrykańskich)
zwyczaj obowiązujący dla zapewnienia ciągłości
rodu. Zwyczaj ten jest bardzo rozpowszechnionym
rodzajem asekuracji na życie, nigdzie jednak nie
funkcjonuje na zasadzie formalnego prawa. Jest to
zwyczajowe prawo małżeńskie

Syn zrodzony z tego małżeństwa uważany jest za

potomka zmarłego. Odmowa poślubienia
bratowej-wdowy spotyka się ze społeczną naganą.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Sororat (z łac. soror – siostra) - zwyczaj nakazujący

poślubienie przez mężczyznę siostry lub sióstr

(zazwyczaj kolejno) swojej żony (lub narzeczonej),

jeśli jest ona bezpłodna albo po jej śmierci.

Praktykowane m.in. przez Buszmenów, Hotentotów,

Hererów i Fonów. Sororatem nazywane czasami jest

małżeństwo poligyniczne z dwiema lub więcej

siostrami.

Sororat występuje zwykle w grupach plemiennych, w

których ważne jest pochodzenie żony. Żeniąc się z

siostrą żony, mężczyzna wybiera tę samą grupę

krewniaczą. Zwyczaj ten występuje częściej u grup

patrylinearnych, zwłaszcza w takich, w których

występują płatności małżeńskie.

Pochodzenie sororatu wynika m.in. z potrzeby

kontynuowania przymierza małżeńskiego pomiędzy

rodami, posiadania dzieci (spadkobierców), które

potwierdziłyby takie przymierze.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Poliandria (z gr. πολύς polys - "liczny" oraz ἀνήρ aner,

dopełniacz ἀνδρός andros - "mężczyzna"), wielomęstwo

– jedna z form poligamii, rzadziej spotykana niż poligynia.

Jest to związek małżeński jednej kobiety z wieloma

mężczyznami.

Poliandria ma miejsce wśród ludów zamieszkujących obszary

o niekorzystnych warunkach przyrodniczych, np. u

niektórych plemion eskimoskich, indiańskich (Szoszonów) i

w Tybecie (gdzie tylko praca kilku mężczyzn jest w stanie

zapewnić rodzinie utrzymanie) i przyczynia się ona wtedy

do zmniejszenia przyrostu naturalnego. Występuje także w

niektórych społecznościach afrykańskich (Bahimowie),

obok monogamii i poligynii, w przypadku gdy opłata za

żonę jest zbyt wysoka dla biedniejszych członków

społeczności. Możliwy jest wtedy związek grupy mężczyzn

z jedną kobietą. Poliandria bywała też akceptowana wśród

Guanczów na niektórych spośród Wysp Kanaryjskich.

Wybrane pojęcia z zakresu

kultur współczesnego świata

Poligynia (gr. poli - wiele, gyn(e) – kobieta) - jedną z

form poligamii polegającą na tym, iż jeden

mężczyzna może legalnie posiadać kilka żon.

Nie jest to oczywiście obowiązkiem. Bardzo często

ilość żon jest związana ze statusem społecznym lub

materialnym mężczyzny. Poligynia jest spotykana

znacznie częściej niż poliandria.

Ma to biologiczne uzasadnienie, ponieważ możliwości

reprodukcyjne mężczyzn są wyższe niż kobiet

i taki układ zapewnia dużą wydajnośc reprodukcyjną

rodziny.

Poligynia spotykana jest w islamie, u niektórych

ludów afrykańskich np. u Masajów, Buszmenów,

Hotentotów, plemion Luba i Makonde, oraz np. u

mormonów.

Document Outline